Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSA Krzysztof Depczyński (spr.)

Sędziowie SA Anna Cesarz

del. SO Jolanta Borkowska

Protokolant sekretarz sądowy Lidia Milczarek

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2016 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa S. N.

przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w P.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 12 lutego 2016 r. sygn. akt I C 1603/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten sposób, że:

- w punkcie 1 oddala powództwo o zapłatę kwoty 600 zł tytułem odszkodowania,

- w punkcie 2 zmienia początkowy bieg terminu odsetek z dnia 28 listopada 2014 roku na dzień 12 lutego 2016 roku;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

I ACa 672/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 12 lutego 2016 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie z powództwa S. N. przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w P. o odszkodowanie w punkcie:

1. zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w P. na rzecz powoda S. N. kwotę 600,00-, zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 28 listopada 2014 r. do dnia zapłaty;

2. zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w P. na rzecz powoda S. N. kwotę 1 000,00-, zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 28 listopada 2014 r. do dnia zapłaty;

3. oddalił powództwo w pozostałej części;

4. odstąpił od obciążenia powoda S. N. zwrotem kosztów procesy na rzecz strony pozwanej.

Wydając powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy ustalił, że powód S. N. przebywał w pozwanym Areszcie Śledczym w P. w okresie od 5 kwietnia 2012 r. do 26 marca 2014 r. Następnie przebywał w Areszcie Śledczym w Ł..

Przebywając w Zakładzie Karnym w S. powód po raz pierwszy zgłosił się do gabinetu stomatologicznego w dniu 20.02.2012 r. W dniu 2.04.2012 r. z rozpoznaniem zapalenia miazgi II stopnia dokonana została I dewitalizacja zęba +5.

Na pierwszą wizytę w (...). powód zgłosił się w dniu 29.05.2012 r. W czasie tej wizyty skierowany powód został na radiogram zęba +5 oraz założony został standardowo stosowany opatrunek ze środkiem o nazwie crezophen. W dniu 26.06.2012 r. zgłosił się do gabinetu na drugą wizytę. Procedurę powtórzono. Kolejne wizyty odbyły się w dniach 26.07.2012 r., 22.08.2012 r. W dniu 20.09.2012r. w związku z ostrym zapaleniem ozębnej zastosowano antybiotykoterapię. Po ustąpieniu ostrego zapalenia ozębnej zęba +5 kontynuowano standardową procedurę leczenia kanałowego ww. zęba. W dniu 24.10.2012 r. stwierdzono wysięk ropny w komorze zęba +5 i zastosowano standardową procedurę zaopatrzenia. W dniu 2.01.2013 r. procedura została powtórzona. W dniu 8.04.2013 r. w związku z awarią wyposażenia gabinetu stomatologicznego ustalono termin zabiegu na dzień 10.04.2013 r, na który powód się nie zgłosił. Podczas kolejnych wizyt w dniach 6.05.2013 r. i 20.05.2013 r. powtórzono procedury stosowanie w przewlekłym leczeniu kanałowym zęba +5. Po tym dniu powód nie leczył się stomatologicznie w pozwanej jednostce.

Ząb nie został usunięty, bo był to ząb do leczenia.

Gdy ząb się ukruszy zakłada się mostek. Ceny są od 300,00-, do 600,00-, zł. Są też implanty za 6 czy 7 tys. zł.

U powoda w dniu 2.04.2012 r. doszło do nieodwracalnego zapalenia miazgi zęba +5 w konsekwencji próchnicy głębokiej. Skutkowało to, w związku z towarzyszącymi zapaleniu miazgi dolegliwościami bólowymi koniecznością trepanacji (otwarcie komory miazgi), dewitalizacji (tu: założenie leku D. i fleczera) i przeprowadzenia leczenia kanałowego.

Procedury refundowane z ramienia (...) nie obejmują leczenia kanałowego zębów bocznych (jak +5) u dorosłych. U powoda po zdiagnozowaniu II zapalenia miazgi w zębie +5 zadecydowano o konieczności założenia leku dewitalizującego (D., Fleczer). NFZ nie uwzględnia kontynuacji udzielania pomocy w zakresie leczenia nieodwracalnego zapalenia miazgi w zębie bocznym i u osoby dorosłej nieodpłatnie. Po wykonaniu tejże procedury (dewitalizacji) ząb +5 można już było tylko usunąć z ramienia (...).

Jeśli leczenie miałoby mieć charakter odpłatny (prywatnie) to: Lek D., zgodnie z zaleceniami producenta, dewitalizuje miazgę zęba w okresie 10-15 dni. Po tym czasie należy go usunąć, by nie doszło do powikłań, w związku z obecnością min. paraformaldehydu w jego składzie.

U powoda kolejna wizyta, w celu usunięcia leku D. odbyła się dnia 29.05. (...) czyli prawie dwa miesiące po jego założeniu. Pozostawienie na tak długi okres czasu leku dewitalizującego niesie znaczne ryzyko komplikacji w postaci np. zgorzeli miazgi, podrażnienia tkane okołowierzchołkowych. Kolejna wizyta powinna odbyć się u powoda po 2 tygodniach. Mając do dyspozycji rtg zęba +5 (niezbędne w przypadku przeprowadzania pełnego leczenia kanałowego), po usunięciu całej miazgi (komorowej i korzeniowej) należało opracować kanał i szczelnie go wypełnić, a następnie założyć wypełnienie. Leczenie kanałowe może być przeprowadzone nawet na jednej wizycie, bez dewitalizacji miazgi, a w znieczuleniu, lub z zastosowaniem dewitalizacji na dwóch wizytach, jak u powoda. To kończyłoby problem leczenia zęba +5 u powoda.

Stąd mając zamiar przeprowadzenia pełnego leczenia kanałowego, wbrew wiedzy medycznej przedłużano czas pomiędzy wizytami i niepotrzebnie powiększano liczbę wizyt u powoda, nie wykonano rtg. To powodowało powstanie powikłań, w postaci zgorzeli miazgi, a następnie ostrego zapalenia tkanek około wierzchołkowych. Skutkowało to zniszczeniem korony zęba +5 i jego kwalifikacją do usunięcia.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002, w nawiązaniu do pkt.21b Załącznika do Rozporządzenia, nie uwzględnia jako uszczerbku na zdrowiu utraty jednego zęba bocznego (tu: przedtrzonowca). Dlatego też u Powoda nie ma podstaw, by określić procent uszczerbku na zdrowiu.

Postanowieniem z dnia 22 lipca 2013 r. wydanym w sprawie RPS 409/13 K. w P., zatwierdzonym przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Piotrkowie Tryb., w sprawie przekroczenia uprawnień w okresie od 5 kwietnia 2012 roku do 30 maja 2013 roku na terenie Aresztu Śledczego przy ulicy (...) w P. na szkodę osadzonego S. N. tj. czyn z art. 231 § 1 k.k. odmówiono wszczęcia dochodzenia na zasadzie art. 17 § 1 pkt. 1 k.p.k.

Pismem z dnia 5 lipa 2013 r. Okręgowy Inspektor Służby Więziennej w Ł. uznał za bezzasadną skargę powoda z dnia 31 maja 2013 r. dotyczącą opieki medycznej podczas pobytu w pozwanym areszcie.

Sąd na podstawie art. 217 § 3 kpc pominął dowody z zeznań świadków A. Ż. i D. L. zgłoszone przez powoda, jako że okoliczności sporne zostały dostatecznie wyjaśnione przy pomocy innych środków dowodowych. Sąd na podstawie art. 299 kpc w zw. z 302 kpc nie czynił ustaleń na podstawie dowodu z przesłuchania stron gdyż za pomocą innych środków dowodowych był w stanie wyrobić przekonanie co do stanu faktycznego i zgłoszonych przez strony żądań.

Sąd Okręgowy podzielił wnioski płynące z opinii biegłego z dziedziny stomatologii, z których wynika, że dentysta powinien usunąć chory ząb od razu. Lekarz dentysta podjął jednak decyzję o leczeniu zęba, które przeprowadził niezgodnie z wiedzą medyczną. Niewłaściwie przeprowadzone leczenie zęba znacznie wydłużyło sam proces leczenia, a także spowodowało powstanie powikłań w postaci zgorzeli miazgi, a następnie ostrego zapalenia tkanek około wierzchołkowych, co skutkowało zniszczeniem korony zęba +5 i jego kwalifikacją do usunięcia.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy uznał powództwo za częściowo zasadne, znajdujące podstawę w treści art. 444 § 1 kc oraz 445 § 1 kc w zw. z art. 417 § 1 kc oraz art. 448 kc w zw. z art. 23 i 24 § 1 kc.

W ocenie Sądu I instancji pozwany ponosi odpowiedzialność z art. 417 kc bowiem w skutek nieprawidłowo wykonywanych czynności powód odczuwał przez cały okres leczenia dolegliwości bólowe oraz dyskomfort przy spożywaniu posiłków. Sąd uznał, iż odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia należnego powodowi jest kwota 1 000,00-, zł. Zadośćuczynienie w tej wysokości w ocenie Sądu nie jest wygórowane, a jednocześnie jest świadczeniem na tyle wymiernym ekonomicznie, aby zrekompensować powodowi krzywdę.

O odsetkach od powyższej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 kc.

W przypadku ukraszenia zęba, zakłada się mostek, którego cena wynosi do 600,00-, zł. W ocenie Sądu jest to koszt konieczny. W związku z powyższym Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600,00-, zł tytułem odszkodowania.

O odsetkach od powyższej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 kc.

Sąd oddalił powództwo z art. 417 k.c. w pozostałym zakresie jako bezzasadne.

Powód dochodził również zadośćuczynienia na podstawie naruszenia dobra osobistego w postaci godności, jednakże w ocenie Sądu powód w tym zakresie nie udźwignął jednak ciężaru dowodowego, w szczególności nie wykazał naruszenia dobra osobistego w takiej postaci.

Na tej podstawie Sąd oddalił roszczenie powoda z art. 448 kc jako nieudowodnione.

Na podstawie art. 102 kpc Sąd nie obciążył powoda kosztami postępowania w sprawie, uznając iż w sprawie zachodzą szczególne okoliczności.

Powyższe orzeczenie zaskarżyła strona pozwana w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punktach 1, 2 i 4 jego sentencji zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj.:

a.  art. 448 kc w zw. z art. 23 kc i art. 24 § 1 kc poprzez ich błędne zastosowanie, polegające na uznaniu, że zostały spełnione wszystkie przesłanki uzasadniające przyznanie zadośćuczynienia Powodowi, podczas gdy nie została spełniona żadna z nich;

b.  art. 444 § 1 zdanie 1 kc oraz art. 445 § 1 kc w zw. z art. 417 § 1 kc poprzez ich błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że zostały spełnione wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego Skarbu Państwa, podczas gdy nie została spełniona żadna z nich, a powyższe przepisy w ogóle nie powinny mieć zastosowania w niniejszej sprawie;

c.  art. 362 kc poprzez jego niezastosowanie polegające na niewzięciu pod uwagę przy ocenie rozmiarów szkody faktu, iż powód początkowo nie wyraził zgody na usunięcie zęba oraz nie zapisywał się na wizyty w odpowiednich, zalecanych odstępach czasu, czym wpłynął na rodzaj zastosowanego leczenia oraz jego końcowy wynik;

d.  art. 115 § 1 i 4 kkw w zw. z art. 102 pkt. 2 kkw poprzez ich błędną wykładnie polegającą na przyjęciu, iż zakres opieki stomatologicznej zapewniany osobom osadzonym winien odpowiadać dokładnie zakresowi świadczeń oferowanych bezpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, a stomatolog nie mógł podjąć próby zastosowania innego sposobu leczenia, który był zbieżny z oczekiwaniami pacjenta;

e.  art. 455 kc w zw. z art. 481 § 1 kc poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że dzień wniesienia pozwu do Sądu w niniejszej sprawie jest dniem wymagalności roszczeń Powoda zgłoszonych w pozwie i od tego dnia należy liczyć odsetki ustawowe od zasądzonych kwot, podczas gdy prawidłowa wykładnia wskazanych przepisów wskazuje, iż datą tą jest dzień wyrokowania;

2.  mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy naruszenie prawa procesowego, tj.:

a.  art. 321 § 1 kpc poprzez rozstrzygnięcie w wyroku o przedmiocie nieobjętym żądaniem pozwu, tj. zasądzenie odsetek ustawowych od zasądzonych kwot od dnia 28 listopada 2014 r., podczas gdy powód wnosił o zasądzenie odsetek ustawowych liczonych od dnia ogłoszenia wyroku do dnia zapłaty;

b.  art. 278 § 1 kpc poprzez niezasięgnięcie opinii biegłego stomatologa co do kosztów usunięcia ewentualnej szkody, pomimo że ustalenie tej okoliczności wymagało wiadomości specjalnych, co skutkowało dowolnym, niczym niepopartym, przyjęciem kwoty 600,00-, zł jako odpowiadającej rzekomej szkodzie powoda;

c.  art. 233 § 1 kpc poprzez:

⚫

dokonanie dowolnej w miejsce swobodnej oceny następujących dowodów:

⚫

opinii biegłego sądowego lekarza stomatologa z dnia 8 grudnia 2015 r., co skutkowało przyjęciem, że leczenie powoda w Areszcie Śledczym w P. było nieprawidłowe, podczas gdy z ustaleń rzeczonej opinii, w zakresie w jakim jest ona przydatna dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, jednoznacznie wynika, iż podczas leczenia dochowano należytej staranności, nie można mówić o związku przyczynowym pomiędzy leczeniem zęba +5 u Powoda, a doznaną przez niego krzywdą, a samo leczenie nie budzi wątpliwości;

⚫

zeznań świadka J. K., skarg powoda z dnia 31 maja oraz 6 czerwca 2013 r. i notatki służbowej z dnia 4 czerwca 2013 r. polegające na pominięciu faktu, iż wszystkie te dowody wyraźnie wskazywały na brak zgody powoda na usuniecie zęba +5, dostosowanie sposobu leczenia do zakresu, na jaki pacjent wyrażał zgodę, braku współpracy ze strony powoda w czasie leczenia stomatologicznego oraz jego zaniedbań w obszarze zapisywania się na kolejne wizyty, a także niezachowania ostrożności zalecanej w czasie leczenia;

⚫

pisma Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Ł. z dnia 5 lipca 2013 r. polegające na przyjęciu, wbrew jego ustaleniom, że w czasie leczenia stomatologicznego powoda doszło do nieprawidłowości wynikających z niezgodnego z obowiązującymi przepisami zachowania personelu medycznego pozwanego;

⚫

niewszechstronne rozważenie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie;

d.  art. 102 k.p.c. poprzez jego zastosowanie pomimo niespełnienia ku temu przesłanek.

Wskazując na powyższe zrzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku w części poprzez oddalenie powództwa w całości, tj. także co do kwoty 1 600,00-, zł, oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa — Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169, poz. 1417 z późn. zm.), według norm prawem przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna.

Sąd Apelacyjny za uzasadniony uznał zarzut naruszenia art. 321 kpc w zakresie zasądzenie odsetek ustawowych od dnia 28 listopada 2014 r.. Jak wynika jednoznacznie z treści pozwu powód domagał się odsetek od dnia wydania orzeczenia, stąd ich zasądzenia od dnia 28 listopada 2014 r. było zasądzeniem ponad żądaniem i konieczna była korekta wyroku w tym zakresie.

Również za zasadne należało uznać zarzuty naruszenia prawa procesowego i materialnego w zakresie zasądzonego odszkodowania. Pomijając fakt, że powód nie zgłosił takiego żądania (brak zarzutu naruszenia art. 321 kpc w tym zakresie), to nie ulega najmniejszej wątpliwości, że powód nie udowodnił wysokości odszkodowania. Ustalenie wysokości kosztów założenia „mostka” wymaga wiadomości specjalnych. W postępowaniu przed Sądem I instancji nie dopuszczono dowodu z opinii właściwego biegłego, jak również brak jest jakichkolwiek innych dowodów, które pozwalałyby na ustalenie wysokości ewentualnego odszkodowania.

Odnosząc się natomiast do wysokości zasądzonego zadośćuczynienia Sąd Apelacyjny uznaje je za adekwatne do poniesionej krzywdy. Nie ulega wątpliwości, że strona pozwana podjęła się leczenia kanałowego, które przeprowadził niezgodnie z wiedzą medyczną. Niewłaściwie przeprowadzone leczenie zęba znacznie wydłużyło sam proces leczenia, a także spowodowało powstanie powikłań w postaci zgorzeli miazgi, a następnie ostrego zapalenia tkanek około wierzchołkowych, co skutkowało zniszczeniem korony zęba +5 i jego kwalifikacją do usunięcia.

Bez znaczenia są rozważania strony pozwanej dotyczące obowiązków, jakie ciążą na stronie pozwanej w zakresie leczenia stomatologicznego. W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że strona pozwana podjęła się leczenia kanałowego, a jeżeli tak to winna je przeprowadzić zgodnie z wiedza medyczną, czego nie uczyniła. Tym samym ponosi odpowiedzialność za wywołany rozstrój zdrowia u powoda i poniesiona krzywdę.

Odmienną kwestią jest natomiast fakt, że powód nie zgłosił żądania zasądzenia zadośćuczynienia za rozstrój zdrowia. Brak jest w tym zakresie zarzutu naruszenia art. 321 kpc, a jak wiadomo sąd II instancji związany jest zarzutami prawa procesowego. Brak takiego zarzutu nie pozwala na korektę wyroku w zakresie, w jakim postuluje strona pozwana.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w zakresie odszkodowania i początkowego biegu terminu odsetek. W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc uwzględniając trudną sytuację majątkową powoda oraz fakt, że koszty postępowania apelacyjnego powstały w związku z działaniem strony pozwanej.