Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Katarzyna Ponikiewska

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2015 r. w Warszawie

sprawy S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania S. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 22 października 2014 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

S. K. w dniu 12 listopada 2014r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 22 października 2014r., znak: (...), odmawiającej prawa do wcześniejszej emerytury i wniósł o jej zmianę.

W uzasadnieniu odwołania oraz w piśmie procesowym z dnia 22 grudnia 2014r. ubezpieczony podniósł, że spełnił na dzień 1 stycznia 1999r. wszystkie przesłanki określone w treści art. 184 ustawy emerytalnej uprawniające go do nabycia wnioskowanego świadczenia. Jednocześnie wskazał, że legitymuje się wymaganym 15 – letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, gdyż wykonywał prace wymienione w dziale XIV – Prace różne, pkt 12 wykazu A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). Odnosząc się natomiast do stanowisk pracy wskazanych w świadectwie pracy z Przedsiębiorstwa Produkcji (...) S. K. wskazał, że od początku zatrudnienia w w/w zakładzie pracował jako spawacz. Natomiast stanowisko pracy ślusarz wskazane w świadectwie pracy wynikało z profilu ukończonej szkoły, a nie z faktycznie wykonywanej pracy (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 22 października 2014r., znak: (...), k. 2 a.s., pismo procesowe z dnia 22 grudnia 2014r., k. 7-10 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie spełnił przesłanki co najmniej 15-letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach. S. K. nie przedłożył żadnego świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Dostarczył jedynie zeznania świadków na okoliczność zatrudnienia w okresie od dnia 13 września 1971r. do dnia 17 sierpnia 1990r., ale ze świadectwa pracy z dnia 16 lutego 2000r. nie wynika, że w w/w okresie ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Powołane okoliczności przemawiały za wydaniem decyzji odmownej, dlatego ZUS wniósł o oddalenie wniesionego odwołania (odpowiedź na odwołanie z dnia 5 grudnia 2014r., k. 3-4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. K. ur. (...), jest z zawodu ślusarzem – spawaczem (zeznania S. K., k. 49 a.s., świadectwo ukończenia (...) Szkoły Zawodowej – akta osobowe).

W dniu 13 września 1971r. pomiędzy Przedsiębiorstwem Produkcji (...)reprezentowanej przez dyrektora zakładu pracy inż. Ś. I. a młodocianym S. K. zawarta została umowa o pracę
i naukę zawodu, na okres dwóch lat, w specjalności: monter konstrukcji metalowych (umowa o pracę i naukę zawodu z dnia 13 września 1971r. – akta osobowe, zaświadczenie nr (...)
z dnia 24 maja 1972r. – akta osobowe). Nauka w szkole przyzakładowej polegała na zajęciach teoretycznych i praktycznych w zakładzie pracy. Ubezpieczony odbywał praktykę w zakładzie trzy razy w tygodniu, a pozostałe dni w tygodniu poświęcał nauce zagadnień teoretycznych (zeznania S. K., k. 49 a.s.).

Ubezpieczony w dniu 20 października 1971r. otrzymał świadectwo ukończenia
30-godzinnego kursu I-go stopnia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników niewykwalifikowanych i przyuczonych budownictwa, który odbył się
w okresie od dnia 18 października 1971r. do dnia 20 października 1971r. i był zorganizowany przez Przedsiębiorstwo Produkcji (...) (świadectwo z dnia 20 października 1971r. – akta osobowe).

W dniu 2 maja 1973r. ubezpieczony podpisał umowę przedwstępną z Przedsiębiorstwem Produkcji (...), w której zobowiązano się zatrudnić go w celu odbycia wstępnego stażu pracy w charakterze ślusarza konstrukcji metalowych. Strony umowy ustaliły, że po odbyciu stażu pracy i złożeniu z wynikiem pomyślnym egzaminu z zakresu wstępnego stażu pracy, absolwent zostanie zatrudniony zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami w zawodzie ślusarza – montera konstrukcji metalowych (§ 4 umowy przedwstępnej) (umowa przedwstępna z dnia 2 maja 1973r. – akta osobowe).

Pracodawca z dniem 24 maja 1973r. skierował S. K. na badanie lekarskie, podczas którego stwierdzono, że jest zdolny do wykonywania pracy
w charakterze ślusarza konstrukcji metalowych (skierowanie z dnia 24 maja 1973r. – akta osobowe). Następnie z dniem 19 maja 1973r. odwołujący złożył przed Zakładową Komisją Kwalifikacyjną egzamin końcowy z zakresu II-go roku praktycznej nauki zawodu
w zawodzie monter konstrukcji metalowych i otrzymał świadectwo ukończenia (...) Szkoły Zawodowej (zaświadczenie z dnia 19 maja 1973r., świadectwo ukończenia (...) Szkoły Zawodowej – akta osobowe).

Ubezpieczony złożył w zakładzie pracy wniosek o zatrudnienie w charakterze ślusarza (Ślusarnia nr (...)) (wniosek o skierowanie do pracy z dnia 7 czerwca 1973r. – akta osobowe). W konsekwencji Dział Zatrudnienia i Płac Przedsiębiorstwa Produkcji (...) skierował S. K. do pracy z dniem 18 czerwca 1973r. jako absolwenta (...) Szkoły Budowlanej dla Pracujących nr (...), z którym zawarta została w dniu
6 czerwca 1973r. umowa o pracę. Strony umowy ustaliły, że S. K. zostanie zatrudniony w zawodzie ślusarza konstrukcji metalowych, w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednocześnie w jego angażach określano jego stanowisko pracy jako ślusarz – monter konstrukcji metalowych (skierowanie z dnia 6 czerwca 1973r., umowa o pracę z dnia 6 czerwca 1973r. – akta osobowe).

W trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...), tj. w okresie od dnia 27 października 1973r. do dnia 3 października 1976r. ubezpieczony odbywał czynną służbę wojskową (książeczka wojskowa, t. I, k. 5-6 a.r., karta powołania do czynnej służby wojskowej – akta osobowe).

Po odbyciu służby wojskowej ubezpieczony powrócił do zakładu pracy, gdzie nadal zajmował stanowisko ślusarza konstrukcji metalowych (umowa o pracę z dnia 2 listopada 1976r. - akta osobowe). W okresie od dnia 12 lutego 1979r. do dnia 17 lutego 1979r. uczęszczał na kurs wewnątrzzakładowy bezpieczeństwa i higieny pracy I – go stopnia i złożył egzamin z wynikiem pozytywnym (zaświadczenie z dnia 20 lutego 1979r. – akta osobowe).

Współpracownikami ubezpieczonego byli m.in. H. L. (pracował w latach 1963-2001 na stanowisku ślusarz – spawacz) oraz S. W. (pracował wspólnie z odwołującym w latach 1976 – 1990 na stanowisku ślusarza – spawacza). Zakład pracy nie dopuszczał pracowników do pracy bez odpowiednich kwalifikacji, przestrzegał rygorów związanych z posiadaniem odpowiednich uprawnień do spawania (zeznania świadka H. L., k. 47-48 a.s.).

Ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w w/w zakładzie pracy odbył przeszkolenie spawalnicze, tj. kurs podstawowy spawania łukowego w dniu 30 czerwca 1978r. (odpis książeczki spawacza – akta osobowe) i od tego czasu faktycznie zajmował się w zakładzie spawaniem m.in. balkonów, okien, drzwi, konstrukcji metalowych itp. ( zeznania świadka S. W., k. 40 a.s., zeznania świadka H. L., k. 47-48 a.s.).

W okresie od dnia 5 maja 1982r. do dnia 6 maja 1982r. ubezpieczony uczęszczał na kurs wewnątrzzakładowy mający na celu opanowanie umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy robotach warsztatowych i montażowych w zawodzie ślusarza (zaświadczenie z dnia 7 maja 1982r. – akta osobowe). Następnie odbył kurs podstawowy spawania gazowego w dniu 11 maja 1985r. ( odpis książeczki spawalniczej - akta osobowe).

W dniu 28 lipca 1980r. przeprowadzony został przez Komisję powołaną przez Dyrektora Przedsiębiorstwa Produkcji (...) egzamin kwalifikacyjny, w trakcie którego S. K. złożył pozytywny egzamin praktyczny i teoretyczny. W związku z powyższym, odwołującemu powierzono
z dniem 1 sierpnia 1980r. stanowisko ślusarza - spawacza, które zajmował do dnia
17 sierpnia 1990r., tj. do daty ustania zatrudnienia (świadectwo pracy, t. I, k. 7-8 a.r. – akta osobowe, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, t. I, k. 9-12 a.r., t. II, k. 8-8v a.r., k. 9-9v a.r., pismo z dnia 30 sierpnia 1990r. – akta osobowe).

W okresie od dnia 2 stycznia 1991r. do dnia 15 marca 1992r. S. K. świadczył pracę w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w W. na stanowisku spawacza (świadectwo pracy, t. I, k. 13-14 a.r.). Natomiast w okresie od dnia 1 listopada 1992r. do dnia 20 października 2003r. pracował na stanowisku kierowcy samochodu dostawczego do 3,5 tony u M. Z. prowadzącego Sprzedaż Art. Ogólnospożywczymi, Monopolowymi, Przemysłowymi i Używkami w W. (świadectwo pracy, t. I, k. 15-16 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, t. I, k. 17-18 a.r., t. II, k. 10-13 a.r., świadectwo pracy, t. II, k. 6 a.r., zeznania S. K., k. 49 a.s.).

Kolejne zatrudnienie ubezpieczony podjął w okresie od dnia 24 października 2003r. do dnia 14 października 2005r. u M. G. prowadzącego Sprzedaż Hurtową i Detaliczną Art. Ogólnospożywczymi i Przemysłowymi oraz Napojami Alkoholowymi, na stanowisku kierowcy (świadectwo pracy, t. II, k. 7 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu, t. II, k. 14-15 a.r.). Następnie w okresie od dnia 17 października 2005r. ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w W. na stanowisku maszynisty maszyn i urządzeń przepompowni i oczyszczalni ścieków z uprawnieniami spawacza (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, t. II, k. 24-24v a.r.).

S. K. w dniu 1 września 2014r. złożył wniosek o wcześniejszą emeryturę wraz z kwestionariuszem dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych, świadectwami pracy oraz zaświadczeniami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (wniosek o emeryturę wraz z załącznikami, t. II, k. 1-15v a.r.).

Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania
Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r.: okresy nieskładkowe w wymiarze 14 dni oraz okresy składkowe w wymiarze 26 lat, 1 miesiąca i 28 dni, tj. łączny staż sumaryczny w wymiarze 26 dni, 2 miesięcy i 12 dni. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił, że ubezpieczony nie spełnił warunków wynikających z art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r., poz.1440 ze zm.), ponieważ na dzień 1 stycznia 1999r. nie udowodnił okresu co najmniej 15 lat pracy
w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wobec tego w dniu 10 września 2014r. została wydana decyzja znak: (...), na podstawie której S. K. odmówiono prawa do wcześniejszej emerytury (decyzja ZUS z dnia 10 września 2014r., znak: (...), t. II,
k. 17-17v a.r.). Ubezpieczony nie odwoływał się od powyższej decyzji.

W dniu 13 października 2014r. S. K. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych dokumentację uzupełniającą w postaci: zaświadczenia
o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o.
w W., oświadczenie wnioskodawcy, jak i zeznania świadków: S. W. oraz H. L. na okoliczność zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w charakterze spawacza (wniosek wraz z załącznikami, t. II, k. 18-24v a.r.).

Decyzją z dnia 22 października 2014r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił S. K. prawa do wcześniejszej emerytury podnosząc w uzasadnieniu, że ubezpieczony nie spełnił warunków wynikających z art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r., poz.1440 ze zm.), ponieważ na dzień 1 stycznia 1999r. nie udowodnił okresu co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (decyzja ZUS z dnia 22 października 2014r., znak: (...), t. II, k. 25-25v a.r.). S. K. odwołał się od powyższej decyzji (odwołanie od decyzji ZUS
z dnia 22 października 2014r., znak: (...), k. 2 a.s.).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w aktach osobowych i w aktach rentowych, jak również częściowo w oparciu o zeznania odwołującego S. K. (k. 49 a.s.) oraz świadków S. W. (k. 40 a.s.) i H. L. (k. 47 - 48 a.s.).

Dowody z dokumentów zostały ocenione przez Sąd jako wiarygodne, gdyż korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za wiarygodne.

Oceniając zeznania świadków wskazać należy, że Sąd w części odmówił im wiarygodności, gdyż są one sprzeczne z dokumentami z akt osobowych ubezpieczonego i jako takie nie mogą stanowić miarodajnego dowodu w sprawie potwierdzającego, że ubezpieczony w całym okresie zatrudnienia zajmował się tylko spawaniem. Dowody z dokumentów przede wszystkim wskazują, że dopiero w roku 1980 powierzono S. K. stanowisko ślusarza – spawacza, a kurs uprawniający do spawania ubezpieczony odbył w 1978r. Tymczasem z zeznań świadków wynika, że S. K. od początku, od kiedy świadkowie z nim pracowali, zajmował się tylko spawaniem. Zdaniem Sądu takie stwierdzenie świadków było niewiarygodne nie tylko z uwagi na niezgodność z dokumentami, lecz również i z uwagi na treść tego, co zeznał H. L.. Świadek wskazał: „nie przypominam sobie, by ktoś nie miał uprawnień i spawał”, po czym stwierdził „nie wiem, czy jest możliwe, by odwołujący spawał przez kilka lat nie mając uprawnień. W zakładzie raczej były przestrzegane rygory związane z uprawnieniami do spawania”. Odnosząc się dalej do swojej osoby podał: „ja na początku nie miałem uprawnień, wtedy nie spawałem, potem chodziłem na kurs”. W oparciu o przywołaną treść zeznań H. L., której w tym zakresie Sąd dał wiarę, nie sposób uznać, by wiarygodne było twierdzenie obu świadków o tym, że zakład pracy dopuszczał do wykonywania obowiązków na stanowisku spawacza osobę bez wymaganych uprawnień i że taki stan rzeczy utrzymywał się przez okres kilku lat. Zeznania H. L. w tym zakresie są niewątpliwie niespójne, wewnętrznie sprzeczne
i zmierzają do korzystanego dla ubezpieczonego ukształtowania jego sytuacji procesowej, ponieważ świadek z jednej strony potwierdza to, co w toku procesu wskazywał S. K. odnośnie charakteru pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...), z drugiej zaś wskazuje na pewne rygory, które były w zakładzie przestrzegane, również w jego przypadku. W związku z tym zeznaniom H. L. można było dać wiarę w zakresie, w jakim świadek wskazywał, że ubezpieczony po uzyskaniu uprawnień zajmował się spawaniem, zaś w pozostałej części dotyczącej okresu pracy przed nabyciem uprawnień, Sąd ocenił zeznania wskazanego świadka jako niewiarygodne z tej przyczyny, że są one niespójne z tym, co wynika z dowodów z dokumentów. Podobnie Sąd ocenił również zeznania S. W., obdarzając je wiarygodnością tylko w pewnym zakresie. Zeznania i tego świadka w części są sprzeczne z dokumentami, a ponadto Sąd w bezpośrednim kontakcie ze świadkiem nie miał wątpliwości, że do jego zeznań należy podchodzić z wielką ostrożnością, ponieważ świadek w sposób pobieżny przedstawiał okoliczności dotyczące rodzaju pracy wykonywanej przez ubezpieczonego, okresu jej świadczenia, wymiaru czasu pracy oraz rodzaju otrzymywanych dodatków. Być może miał na to wpływ znaczący upływ czasu, ale musi być on uwzględniany również przy ocenie zeznań, gdyż jego wpływ na pamięć i zdolność odtworzenia przez świadków zdarzeń z przeszłości – w odróżnieniu od dokumentów – jest bardzo duży.

Odnosząc się natomiast do zeznań S. K. wskazać należy, że w części pozostają one w sprzeczności z dokumentacją pracowniczą, która została sporządzona
w czasie, gdy praca była świadczona lub zaraz po jej zakończeniu. Z tego względu Sąd odmówił im przymiotu wiarygodności w takim zakresie jak świadkom, mając na uwadze te same okoliczności, które zostały wskazane przy ocenie zeznań świadków.

Sąd postanowił oddalić wniosek dowodowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, zgłoszony celem ustalenia, czy praca wnioskodawcy w spornym okresie była pracą
w szczególnych warunkach oraz do jakiego rodzaju prac należy ją przyporządkować. Zgodnie z art. 278 k.p.c. Sąd dopuszcza dowód z opinii biegłego, gdy dla miarodajnej oceny okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy niezbędne jest uzyskanie wiadomości specjalnych. W okolicznościach przedmiotowej sprawy zgromadzony materiał dowodowy dał podstawy do samodzielnego rozstrzygnięcia przez Sąd okoliczności będących podstawą oddalonego wniosku dowodowego. Sąd nie miał żadnych wątpliwości, do którego Działu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przyporządkować zajmowane przez wnioskodawcę stanowisko. Z tych wszystkich względów Sąd ocenił, że okoliczności sporne zostały wyjaśnione i wniosek o dopuszczenie biegłego nie był uzasadniony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 22 października 2014r., znak: (...), jest niezasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
o których mowa w powołanym art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r., nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych we wskazanym akcie prawnym, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień
z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi
i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A ( Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt
3 rozporządzenia).

W myśl stanowiska wyrażonego w orzecznictwie, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do tego świadczenia, sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2006r., I UK 154/05).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Jednak w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy
i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

W rozpatrywanej sprawie jedyną kwestią sporną było to, czy praca wykonywana przez ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) może być uwzględniona jako wykonywana w szczególnych warunkach i czy
w związku z tym S. K. legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w takich warunkach. Spełnienie innych warunków, od których zależy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, nie było zaś przedmiotem sporu, gdyż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. miał sumaryczny staż pracy wynoszący 26 dni, 1 miesiąc i 28 dni, nadto w dniu 1 października 2014r. ukończył 60 lat i nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Oceniając spełnienie spornej przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych należy ponieść, iż organ rentowy nie uwzględnił S. K. żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż ubezpieczony nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Z kolei ubezpieczony stał na stanowisku, iż w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) wykonywał prace wymienione w dziale XIV – Prace różne, pkt 12 wykazu A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Wobec sprzeczności stanowisk stron Sąd prowadził postępowanie, przeprowadzając wszelkie dostępne dowody, aby ustalić, czy faktycznie S. K. pracował w warunkach szczególnych. Na okoliczność rodzaju czynności realizowanych przez ubezpieczonego złożył zeznania on sam jak i świadkowie, opisując okoliczności związane z jego zatrudnieniem w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...) S.A., w szczególności dotyczące okresu jej świadczenia, wymiaru czasu pracy oraz rodzaju otrzymywanych dodatków.

W pierwszej kolejności odnieść należy się do okresu, w którym S. K. pełnił rolę ucznia w Przedsiębiorstwie Produkcji Budownictwa (...), tj. w okresie od dnia 13 września 1971r. do dnia 17 czerwca 1973r. W tym miejscu przytoczyć warto orzecznictwo Sądu Najwyższego, według którego przyjmuje się, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 Nr 21-22, poz. 325, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 r. Nr 21-22, poz. 329, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 r, nr 5-6, poz. 75 i wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152). Jeśli chodzi o praktyki odbywane
w ramach nauki zawodu w zasadniczej szkole zawodowej, to należy stwierdzić, że - choć zgodnie z przepisem art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 1958r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz
o wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226, z późn. zm.) - okresy nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy oraz wstępnego stażu pracy były uznawane za okresy zatrudnienia, to jednocześnie okres nauki zawodu połączonej z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowił okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w przepisie § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.). Taki pogląd został wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
24 kwietnia 2009r. (sygn. akt II UK 334/08, OSNP z 2010 r., nr 23-24, poz. 294; LEX nr 653438) oraz w wyroku z dnia 23 stycznia 2012r. (II UK 96/11, LEX nr 1215433). Powyższy wniosek wypływa z faktu, że młodociany pracownik - poza faktycznym świadczeniem pracy (np.
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze) - był zobowiązany do nauki zawodu również w formie zajęć teoretycznych (lekcyjnych) w warunkach szkolnych. Nadto, z założenia uczeń przyuczany do wykonywania prac uznanych za prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a zatem prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, nie mógł ich wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, lecz najwyżej w wymiarze czasu pracy przewidzianym dla pracowników młodocianych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 3 grudnia 2012r., III AUa 1457/12, Lex nr 1246624).

Wobec powyższego okres od dnia 13 września 1971r. do dnia 17 czerwca 1973r. jako okres praktycznej nauki zawodu ubezpieczonego połączony z zajęciami lekcyjnymi w szkole – choć może być zaliczony do okresu zatrudnienia, to - nie podlega uwzględnieniu jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach w myśl przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 lutego 1983r. Ubezpieczony w zeznaniach potwierdził, że w tym okresie nie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż zajęcia praktyczne odbywały się trzy razy w tygodniu, a pozostałe dni poświęcał nauce.

Jeśli chodzi z kolei o okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji Budownictwa (...) od dnia 18 czerwca 1973r. do dnia 17 sierpnia 1990r., to w tym zakresie przesądzająca dla rozpoznania niniejszej sprawy była dokumentacja pracownicza sporządzona w trakcie trwania stosunku pracy ubezpieczonego. To ona posiada największą moc dowodową z tego względu, że pochodzi wprost z okresu, którego spór dotyczy, sporządzana była przez osoby ze sprawą nie związane i bez świadomości jej późniejszego użycia dla dochodzenia roszczeń przed Sądem. Z tej dokumentacji, a w szczególności z kwestionariusza osobowego, podania o pracę, umowy o pracę, angaży czy pism do pracodawcy, wynika, że S. K. zajmował stanowisko ślusarza – montera konstrukcji metalowych, a od 1 sierpnia 1980r. stanowisko ślusarza – spawacza. Istotne jest też to, że przez cały okres pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...), mimo kilkukrotnego pisemnego zwracania się do pracodawcy z różnymi pismami, nigdy nie kwestionował sposobu określania zajmowanego przez siebie stanowiska.

Sąd w oparciu o dokumentację pracowniczą oraz osobowe źródła dowodowe uznał więc, iż uwzględnieniu jako wykonywana przez ubezpieczonego w warunkach szczególnych może podlegać jedyne praca w okresie od dnia 30 czerwca 1978r. do dnia 17 sierpnia 1990r., tj. od daty, kiedy S. K. odbył przeszkolenie spawalnicze, tj. kurs podstawowy spawania łukowego do daty zakończenia stosunku pracy. Zdaniem Sądu w świetle dowodów z dokumentów oraz zeznań złożonych przez świadków i ubezpieczonego, nie ulega wątpliwości, że przed 30 czerwca 1978r., z uwagi na brak odpowiednich uprawnień do wykonywania czynności spawacza, jak i ze względu na okres nauki zawodu oraz odbywaną potem służbę wojskową, ubezpieczony nie mógł wykonywać pracy w charakterze spawacza. Wprawdzie świadkowie i ubezpieczony tak to przedstawiali, ale z przyczyn, które zostały wyjaśnione, Sąd nie dał wiary twierdzeniom, że S. K. od samego początku, czyli od chwili, kiedy był uczniem praktycznej nauki zawodu zajmował się spawaniem. Sąd ocenił, iż wykonywanie tego rodzaju czynności jest prawdopodobne, a nawet w tej sprawie potwierdzone zeznaniami świadków dopiero od chwili uzyskania przez ubezpieczonego stosowanych uprawnień. Wcześniej być może ubezpieczony czasem spawał, ale nie jest wiarygodne, aby stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tym się zajmował. Jak wskazywał świadek H. L. zakład pracy przykładał ogromną wagę do tego, aby zatrudnieni w nim pracownicy posiadali wymagane prawem uprawnienia do spawania. Dlatego też nie sposób uznać, aby jakikolwiek pracownik mógł pracować bez odpowiednich uprawnień spawalniczych przez okres kilku lat.

Mając na uwadze powołane okoliczności Sąd ocenił, iż w przypadku ubezpieczonego w okresie od 30 czerwca 1978r. do 17 sierpnia 1990r. mamy do czynienia z pracami określonymi w wykazie A, Dziale XIV „Prace różne” pod poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym atomowowodorowym), stanowiącym załącznik nr 1 do Rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r., nr 8, poz. 43).

Okres zatrudnienia ubezpieczonego w warunkach szczególnych do dnia 17 sierpnia 1990r. nie wyniósł jednak 15 lat. Przy uwzględnieniu wskazanego okresu od 30 czerwca 1978r. do 17 sierpnia 1990r. S. K. legitymuje się jedynie ponad 12 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, a więc mniejszym niż wymagany. Można do tego okresu doliczyć ubezpieczonemu czas pracy w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w W., gdzie ubezpieczony świadczył pracę jako spawacz. Wprawdzie w/w pracodawca nie wydał mu świadectwa pracy w warunkach szczególnych, ale ta okoliczność nie może być przesądzająca. Ze świadectwa pracy, którego ZUS nie kwestionował oraz z zeznań ubezpieczonego wynika, że w (...) S.A. w W. pracował jako spawacz, a więc realizował prace określone w wykazie A, Dziale XIV „Prace różne” pod poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym atomowowodorowym), stanowiącym załącznik nr 1 do Rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r., nr 8, poz. 43). Nawet jednak przy uwzględnieniu okresu zatrudnienia w (...) S.A. w W., który wynosi niewiele ponad rok, S. K. wciąż nie legitymuje się wymaganych 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Wobec powyższego organ rentowy zasadnie przyjął, że S. K. nie spełnił wszystkich warunków koniecznych do przyznania wnioskowanego świadczenia. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie od decyzji z dnia
22 października 2014r., znak: (...), stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

(...)