Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: referent stażysta R. W.

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2016 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. P. i P. P.

przeciwko A. M., Z. M. i E. (...)

o ustalenie i zobowiązanie

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie

z dnia 14 czerwca 2016 r., sygnatura akt I C 2171/15/P

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powodów G. P. i P. P. solidarnie na rzecz pozwanej E. (...) kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Renata Stępińska SSO Jarosław Tyrpa SSO Agnieszka Cholewa-Kuchta

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 1 grudnia 2016 roku

Powodowie G. P. i P. P. wnieśli pozew o ustalenie wysokości czynszu najmu lokalu nr (...), położonego w budynku nr (...) przy ul. (...) w K. oraz o zobowiązanie pozwanych A. M., Z. M. i E. (...)do zainstalowania wodomierza przy punkcie czerpalnym wody dla przedmiotowego lokalu.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 czerwca 2016 roku, sygnatura akt I C 2171/15/P, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie w punkcie I oddalił powództwo, a w punkcie II zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanej E. (...) kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił, że współwłaścicielami nieruchomości, na której posadowiony jest budynek przy ul. (...) są pozwami w udziałach ujawnionych w księdze wieczystej nr (...), tj. E. (...) w 1/8 części, A. M. w 3/8 częściach oraz Z. M. w 4/8 częściach. Na podstawie decyzji (...) Dzielnicowego K. z dnia 12 września 1986 r. lokal numer (...), znajdujący się przy ul. (...) został przydzielony na rzecz G. P., z prawem do zamieszkania I. P. i P. P.. Stosunki związane z zajmowaniem tego lokalu reguluje ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego, w tym powodów obowiązuje stawka czynszu najmu, ustalana przez właściciela w oparciu o te przepisy. Z dniem 1 lutego 2012 r. została wprowadzona podwyżka czynszu na poziomie 386 zł miesięcznie, a powódka odebrała przedmiotowe pismo, potwierdzając to własnym podpisem.

Nadto Sąd ustalił, że pozwani kierowali do powodów pisma, dotyczące instalacji wodomierza przy punkcie czerpalnym wody dla przedmiotowego lokalu, jednakże nie spotkali się z odpowiedzią na nie. Pozostali lokatorzy zakładali na własny koszt wodomierze, za zgodą administracji. Pozwani wyrazili zgodę na zamontowanie wodomierza w mieszkaniu zajmowanym przez powodów oraz na pokrycie kosztów z tym związanych. Pomimo tej propozycji, powodowie nie odpowiedzieli na ich pismo i nie wskazali terminu, w którym lokal może być udostępniony, celem wykonania niezbędnych prac. Właściciele zwracali się o wskazanie terminu, z uwagi na wcześniejsze zachowanie powodów, którzy nie udostępnili mieszkania elektrykowi, wysłanemu przez zarządcę nieruchomości.

Powyższy stan faktyczny, Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dokumenty oraz o przesłuchanie stron. Za wiarygodne uznał zeznania powódki w części, w której przyznała się, że otrzymała pismo, z którego wynika, że wysokość czynszu została podwyższona do kwoty 386 zł, gdyż fakt ten znajduje odzwierciedlenie w materiale dowodowym. W pozostałej części Sąd

Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy stwierdził, że powództwo zasługuje w całości na oddalenie. Po pierwsze, powodowie nie wykazali interesu prawnego w żądaniu ustalenia wysokości czynszu najmu przedmiotowego lokalu. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. jest kategorią obiektywną. Jest to bowiem obiektywna (czyli rzeczywiście istniejąca), a nie tylko hipotetyczna (czyli w subiektywnym odczuciu strony) potrzeba prawna uzyskania wyroku odpowiedniej treści występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Praktycznie rzecz biorąc, interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka (wyroki SN: z dnia 4 października 2001 r., I CKN 425/00, LEX nr 52719; z dnia 8 maja 2000 r., V CKN 29/00, LEX nr 52427; z dnia 9 lutego 2012 r., III CSK 181/11, OSNC 2012, nr 7-8, poz. 101; z dnia 14 marca 2012 r., II CSK 252/11, OSNC 2012, nr 10, poz. 120; z dnia 19 września 2013 r., I CSK 727/12, LEX nr 1523363; wyrok SA w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/05, OSA 2008, z. 9, poz. 30; postanowienie SA w Poznaniu z dnia 28 września 2012 r., I ACz 1611/12, LEX nr 1220598). Brak interesu prawnego w rozumieniu komentowanego przepisu ma miejsce wówczas, gdy stan niepewności prawnej może być usunięty w drodze dalej idącego powództwa o świadczenie (ewentualnie innego powództwa, np. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym), bądź w drodze podjęcia obrony w toku już wytoczonej przez pozwanego w procesie o ustalenie odrębnej sprawy o świadczenie (np. wyroki SN: z dnia 29 lutego 1972 r., I CR 388/71, LEX nr 7066; z dnia 4 marca 2011 r., I CSK 351/10, LEX nr 785272; z dnia 16 kwietnia 2010 r., IV CSK 453/09, LEX nr 578163; wyrok SA w Katowicach z dnia 28 września 2012 r., V ACa 415/12, LEX nr 1223195). Ustalenie istnienia, bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa następuje wtedy przesłankowo. Wyjątkowo interes prawny zachowany jest w niektórych sytuacjach, gdy ze spornego stosunku wynikają jeszcze dalsze skutki, których dochodzenie powództwem o świadczenie nie jest możliwe, bądź nie jest jeszcze aktualne. Dotyczy to np. powództwa o ustalenie stosunku pracy, chociaż możliwe jest w momencie wytoczenia takiego powództwa dochodzenie np. wynagrodzenia za pracę (wyroki SN: z dnia 2 czerwca 2006 r., I PK 250/05, OSNP 2007, nr 11-12, poz. 156; z dnia 8 stycznia 2002 r., I CKN 723/99, LEX nr 53132; z dnia 22 listopada 2002 r., IV CKN 1519/00, LEX nr 78333; z dnia 14 września 1998 r., I PKN 334/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 646; z dnia 29 lutego 1972 r., I CR 388/71).

W ocenie Sądu I instancji, nie ulega wątpliwości, iż po stronie powodów nie istnieje interes prawny, gdyż nie zachodzi stan niepewności danego prawa, bądź stosunku prawnego zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Strony łączy umowa najmu, zaś stawka czynszu ustalona zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa nie budzi żadnych wątpliwości. Ponadto powódka potwierdziła odebranie pisma traktującego o podwyższeniu kwoty czynszu najmu własnoręcznym podpisem i nie kwestionowała jej wysokości, poprzez złożenie odpowiedniego powództwa, pomimo przysługujących im uprawnień w tym zakresie.

Odnośnie wysokości opłat z tytułu mediów, Sąd Rejonowy zgodził się ze stanowiskiem pozwanej, iż wysokość ta nie jest ustalana przez właściciela nieruchomości, dlatego też nieuprawniona byłaby ingerencja Sądu w wymiar tych opłat, ustalanych w oparciu o regulacje zawarte m.in. w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody, czy też uchwałach Rady Miasta K., określających przykładowo stawki za wywóz śmieci.

Nadto Sąd I instancji uznał, że brak było podstaw do zobowiązania pozwanych do zainstalowania wodomierza przy punkcie czerpalnym wody dla przedmiotowego lokalu. Powodowie przez całe postępowanie stali na stanowisku, iż zwracali się wielokrotnie do pozwanych o zamontowanie wodomierza, przy czym zastrzegli, że ich zdaniem koszty instalacji powinien pokryć właściciel nieruchomości. Nie ulega wątpliwości, iż pozostali lokatorzy mieszkający w tym budynku założyli na swój własny koszt wodomierze, za zgodą administracji. Na uwagę zasługuję postawa pozwanej, która pomimo tego, iż nie jest jej obowiązkiem wynikającym z przepisów prawa pokrywanie kosztów instalacji wodomierza, zaproponowała powodom pokrycie tych kosztów. Podczas postępowania kierowała pisma, dotyczące instalacji wodomierza w stosunku do powodów oraz oświadczyła, iż nie widzi żadnych przeszkód, aby powodowie zamontowali sobie wodomierz, który zostanie zalegalizowany, a ona pokryje koszty jego montażu. Jednakże pomimo tego, powodowie utrudniali kontakt w tej sprawie oraz dostęp do mieszkania. Taka postawa powodów wskazuje na instrumentalne traktowanie wymiaru sprawiedliwości, gdyż przeprowadzone postępowanie wskazuje jednoznacznie na to, iż nie istniał żaden spór, co do instalacji wyżej wymienionego wodomierza, który służyłby do precyzyjnego pomiaru zużycia wody, a co za tym idzie związanych z tym kosztów. Konflikt ten sztucznie wywołany został jedynie postawą powodów, którzy w żadnym aspekcie nie wykazywali chęci współpracy z właścicielem nieruchomości, dlatego też również i w tym zakresie Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu orzekł na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. i art. 99 k.p.c., a złożyły się na nie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej - 600 zł (§ 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa -17 zł.

Powodowie G. P. i P. P. w apelacji od całości ww. wyroku zarzucili naruszenie prawa materialnego i procesowego, a to art. 681 k.c. oraz art. 189 k.p.c. i wnioskowali o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez uwzględnienie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, za orzeczeniem o kosztach procesu.

W uzasadnieniu podali, że pozwana E. (...) wielokrotnie ustalała wysokość czynszu ponad obowiązujące stawki czynszu regulowanego, ale nie wykazywała, jaka jest wysokość opłat za wywóz śmierci i zużycie wody. Ostatnia podwyżka czynszu na kwotę 430 zł znacznie przekracza wysokość czynszu regulowanego, a zatem błędne są ustalenia Sądu, że nie ma wątpliwości, jaka jest wysokość czynszu. Błędne są też ustalenia w przedmiocie zainstalowania wodomierza, bowiem to właśnie powodowie wielokrotnie zwracali się do pozwanych o jego zainstalowanie, co nie przyniosło rezultatu. Natomiast zgodnie z art. 681 k.c. oraz art. 6 i art. 8 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków to na nich ciąży ten obowiązek. Nadto apelujący zarzucili, że co najmniej od lipca 2011 r., kiedy zaprzestali uiszczać czynsz, są w sporze co do jego wysokości, a zatem mają interes prawny we wniesieniu niniejszego powództwa. Dodali, że Sąd Rejonowy naruszył art. 189 k.p.c., bowiem nie uwzględnił konkretnych okoliczności sprawy.

Pozwana E. (...) domagała się oddalenia apelacji i zasądzenia kosztów postępowania odwoławczego.

Pozostali pozwani nie zajęli stanowiska.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów była bezzasadna i dlatego podlegała oddaleniu.

Wbrew zarzutom apelujących, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe, choć niepełne ustalenia faktyczne, wyrażając oceny, które nie pozostają w sprzeczności z zasadami logicznego myślenia i doświadczenia życiowego oraz nie wskazują błędów natury faktycznej, dlatego też Sąd Okręgowy przyjął je za własne. Nadto dodatkowo jako okoliczność niesporną ustalił, że E. (...) w sprawie XII C 2550/15/P domagała się zasądzenia solidarnie od pozwanych G. i P. P. kwoty 15,790,36 zł, tytułem zaległego czynszu oraz opłat za wodę i śmieci za okres od lipca 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. W uzasadnieniu wyroku z dnia 14 marca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie wyjaśnił, że powódka nie udowodniła zasadności całości roszczenia i powództwo należało oddalić w części, która obejmowała należności czynszowe powyżej kwoty 262,50 zł (pomniejszone o uiszczony w czerwcu 2012 r. czynsz w wysokości 263,10 zł). Przedłożone wypowiedzenie stawki czynszowej z 31 grudnia 2011 r. do kwoty 386 zł, poczynając od 1 lutego 2012 r. Sąd uznał za nieważne, bowiem nie zostało skierowane do P. P., który jest współnajemcą przedmiotowego lokalu. Zgodnie zaś z art. 8a ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, wypowiedzenie wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie. Jeśli zaś umowa najmu lokalu (mającego służyć zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych rodziny) została zawarta w czasie trwania małżeństwa najemcy, oboje małżonkowie są najemcami tego lokalu, bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe (wspólność czy rozdzielność majątkową). Natomiast, co do innych wysokości czynszu, to nie zostało w żaden sposób wykazane, że doszło do takich zmian, wskutek wypowiedzenia stawki czynszowej, czy konkludentnych czynności. Nadto nie zostały udowodnione należności za wodę i wywóz śmieci. Wyrok ten jest nieprawomocny, gdyż apelację złożyły obie strony.

Bezzasadny był zarzut błędnych ustaleń w przedmiocie zainstalowania wodomierza, bowiem powodowie - stosownie do art. 6 k.c. - nie wykazali, aby wielokrotnie zwracali się do pozwanych o zainstalowanie wodomierza. Skoro nie przedłożyli na tą okoliczność żadnych pism, zaś pozwana dołączyła kierowane do nich pismo z 19 kwietnia 2016 r. (k. 51), na które przecież nie zareagowali, to prawidłowo w świetle zasad doświadczenia życiowego i logicznego myślenia Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom pozwanej, a odmówił wiarygodności zeznaniom powódki. Dodać należy, że powodowie w apelacji nie wskazali, na podstawie jakich dowodów Sąd miał przyjąć, że było akurat odwrotnie.

Nie mógł odnieść skutku także zarzut błędnych ustaleń, odnośnie braku wątpliwości, co do wysokości należnego czynszu, skoro powodowie nie przedłożyli pism pozwanej, zawierającej podwyższenie czynszu albo innych opłat za używanie przedmiotowego lokalu, dokonanych po dacie 31 grudnia 2011 r., a w szczególności na kwotę 430 zł, podaną w apelacji.

Apelacja powodów sprowadzała się w istocie do zarzutów naruszenia art. 189 k.p.c. oraz art. 681 k.c., poprzez ich błędne zastosowanie.

W ocenie Sądu drugiej instancji, Sąd Rejonowy z odwołaniem się do licznych utrwalonych już poglądów Sądu Najwyższego prawidłowo przyjął, że po stronie powodów nie istnieje interes prawny w żądaniu ustalenia wysokości czynszu najmu przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Okolicznością niesporną było, że strony łączy umowa najmu, do której ma zastosowanie ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2016.1610 j.t.). Po pierwsze, interes prawny powodów nie występuje, ponieważ ich prawnie chronione interesy podlegają już ochronie w drodze podjęcia obrony w wytoczonej już wcześniej przez E. (...) sprawie do sygn. akt XII C 2550/15/P. Po drugie należy zauważyć, że Sąd ten w sprawie o zapłatę zaległego czynszu oraz opłat za wodę i śmieci, badając przesłankowo problematykę wysokości tych należności stwierdził, że skoro wypowiedzenie z dnia 31 grudnia 2012 r. do kwoty 386 zł miesięcznie, poczynając od 1 lipca 2012 r. było nieważne, to powodów obowiązuje poprzednia, niekwestionowana podwyżka do kwoty 262,50 zł. Podzielając ten pogląd należy stwierdzić, że nie istnieje zatem niepewność stosunku prawnego, łączącego strony.

Odnośnie ustalenia wysokości opłat za wodę i wywóz śmieci należy zauważyć, że nie są to elementy czynszu, ale tzn. opłaty niezależne od właściciela, zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy. Zatem powinny też zostać objęte osobnym żądaniem pozwu, co nie miało miejsca. Nawet gdyby, z uwagi na treść uzasadnienia pozwu przyjąć, że były objęte żądaniem, to należy podzielić pogląd Sądu I instancji, że ich wysokość nie jest ustalana przez właściciela, czy zarządcę nieruchomości, ale przez dostawców mediów w oparciu o regulacje zawarte m.in. w ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody, czy też uchwałach Rady Miasta K., określających stawki za wywóz śmieci. Wbrew zatem zarzutom apelacji, Sąd badając istnienie interesu prawnego powodów, uwzględnił konkretne okoliczności tej sprawy. Powtórzyć należy, że interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. jest kategorią obiektywną, czyli rzeczywiście istniejącą, a nie tylko hipotetyczną, czyli w subiektywnym odczuciu strony potrzebą prawną uzyskania wyroku odpowiedniej treści, występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Tymczasem takie okoliczności nie miały miejsca w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zauważa, że w istocie niniejsze powództwo zmierzało w istocie do ominięcia przepisów art. 8a ust. 5 w zw. z art. 8a ust. 4 ww. ustawy, która przewiduje, że Podwyżka w wyniku której wysokość czynszu albo innych opłat za używanie lokalu w skali roku przekroczy albo następuje z poziomu wyższego niż 3% wartości odtworzeniowej lokalu może nastąpić w uzasadnionych przypadkach, o których mowa w ust. 4a albo w ust. 4e. Na pisemne żądanie lokatora właściciel, w terminie 14 dni od dnia otrzymania tego żądania, pod rygorem nieważności podwyżki, przedstawi na piśmie przyczynę podwyżki i jej kalkulację. Natomiast W ciągu 2 miesięcy od dnia wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, lokator może (…) zakwestionować podwyżkę, o której mowa w ust. 4, wnosząc do sądu pozew o ustalenie, na podstawie przepisów ust. 4a-4e, że podwyżka jest niezasadna albo jest zasadna, lecz w innej wysokości; udowodnienie zasadności podwyżki ciąży na właścicielu. Powodowie choć kwestionowali wypowiedzenie czynszu z dnia 31 grudnia 2012 r. do kwoty 386 zł, to nie wnieśli w przypisanym terminie stosownego powództwa, ani powództwa o ustalenie nieważności wypowiedzenia, natomiast na potrzeby toczącej się sprawy do sygn. akt XII C 2550/15/P dążyli do osiągnięcia takiego samego skutku powództwem opartym na przepisie art. 189 k.p.c.

Bezzasadny był także zarzut naruszania art. 681 k.c., albowiem wbrew twierdzeniom apelujących, nie stanowi on podstawy do żądania przez najemców zobowiązania wynajmujących do zainstalowania wodomierza przy punkcie czerpalnym wody dla ich lokalu. Stanowi jedynie, że Do drobnych nakładów, które obciążają najemcę lokalu, należą w szczególności: drobne naprawy podłóg, drzwi i okien, malowanie ścian, podłóg oraz wewnętrznej strony drzwi wejściowych, jak również drobne naprawy instalacji i urządzeń technicznych, zapewniających korzystanie ze światła, ogrzewania lokalu, dopływu i odpływu wody. Natomiast przywoływane w uzasadnieniu apelacji art. 6 i art. 8 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U.2015.139 j.t.) nie przewidują obowiązku właściciela lub zarządcy budynku wielolokalowego, ale jedynie jego uprawnienie do zainstalowania wodomierzy przy wszystkich punktach czerpalnych wody w danym budynku. Wówczas osoba korzystająca z lokalu jest obowiązana udostępnić lokal, w celu zainstalowania wodomierzy oraz dokonywania ich odczytów, legalizacji, konserwacji i wymiany. Dodać należy, że również art. 6a ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2016.1610 j.t.) nie przewiduje obowiązku wynajmującego zainstalowania wodomierza przy punkcie czerpalnym wody dla poszczególnych lokali najemców.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddalił apelację, jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

Natomiast o kosztach postępowania odwoławczego orzekł na zasadzie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 2 ust. 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 ze zm.).

SSO Renata Stępińska SSO Jarosław Tyrpa SSO Agnieszka Cholewa-Kuchta