Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

  Dnia 11 stycznia 2017 r.

  Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku w Wydziale II Karnym

  w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Andrzej Haliński

Protokolant: staż. Kinga Wojtaszko

w obecności oskarżyciela skarbowego Trzeciego Urzędu Skarbowego w G. – nie stawił się zawiadomiony prawidłowo

po rozpoznaniu na rozprawie w dniach 14 września i 28 grudnia 2016 r.

sprawy:

W. Z. (1) z domu S., córki Z. i B. z domu G., urodzonej w dniu (...) w K.

oskarżonej o to, że:

będąc podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych nie złożyła w ustawowym terminie do dnia 30.04.2010 r. deklaracji PIT-36 za 2009 rok o osiągniętych przychodach z odpłatnego zbycia w dniu 15 stycznia 2009 roku aktem notarialnym Repetytorium A (...) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), przez co naraziła na uszczuplenie należny podatek w kwocie 25.175,00 zł

tj. o przestępstwo skarbowe z art. 54 § 2 kks

I.  oskarżoną W. Z. (2) w ramach czynu zarzucanego jej w akcie oskarżenia uznaje za winną popełnienia tego, iż w dniu 01 maja 2010 r. w G., będąc podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, uchylając się od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych od dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia w dniu 15 stycznia 2009 roku aktem notarialnym Repertorium A 458/2009 spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), nie złożyła w ustawowym terminie deklaracji PIT-36 za 2009 rok o osiągniętych z tego tytułu dochodach, przez co naraziła należny podatek dochodowy od osób fizycznych na uszczuplenie w kwocie 25.175,00 zł, czyn ten kwalifikuje jako przestępstwo skarbowe z art. 54 § 2 kks i uznając, że oskarżona czynu tego dopuściła się w nieusprawiedliwionej nieświadomości jego karalności na podstawie art. 10 § 5 kks w zw. z art. 10 § 4 kks w zw. z art. 36 § 1 pkt 2 i 3 kks odstępuje od wymierzenia oskarżonej kary i środka karnego;

II.  na podstawie art. 113 § 1 kks w zw. z art. 626 § 1 kpk, art. 627 kpk, art. 1, art. 5, art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jedn. Dz. U. z 1983 r. Nr 49 poz. 223 ze zm.) zasądza od oskarżonej W. Z. (2) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100,00 zł (stu złotych) tytułem kosztów sądowych, w tym opłatę w kwocie 30,00 zł (trzydziestu złotych).

Sygn. akt II K 518/16

UZASADNIENIE

Sąd w oparciu o zgromadzony w sprawie i ujawniony w toku przewodu sądowego materiał dowodowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. Z. (2) i G. Z. w trakcie trwania ich związku małżeńskiego nabyli od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. do ich majątku objętego wspólnością ustawową spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), co nastąpiło na podstawie przydziału nr 434 z 1980 r. W 1981 r. zamieszkali w nim wraz z dwiema córkami.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28 marca 2001 r. związek małżeński W. Z. (2) i G. Z. został rozwiązany przez rozwód, wymienieni nie dokonali podziału majątku wspólnego, zaś ich udziały w majątku wspólnym były równe. G. Z. zmarł w dniu 17 stycznia 2007 r., zaś spadek po nim na mocy ustawy nabyły w udziałach wynoszących po 1/2 części córki K. S. i S. B., co dotyczyło również 1/2 części udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do wskazanego wyżej lokalu mieszkalnego. Na mocy zawartej w formie aktu notarialnego z dnia 18 grudnia 2007 r. (Repertorium A nr 8344/2007) umowy darowizny K. S. i S. B. darowały całe swoje udziały wynoszące łącznie 1/2 część w spółdzielczym własnościowym prawie do opisanego wyżej lokalu mieszkalnego W. Z. (2), która darowiznę tę przyjęła.

W. Z. (2) otrzymała wskazaną wyżej darowiznę od córek po to, aby mogła swobodnie dysponować lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...). W dniu 01 grudnia 2008 r. na mocy zawartej w formie aktu notarialnego (Repertorium nr A (...)) przedwstępnej umowy sprzedaży W. Z. (2) zobowiązała się sprzedać E. i A. B. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. W dniu 15 stycznia 2009 r. pomiędzy wyżej wymienionymi została zawarta w formie aktu notarialnego (Repertorium nr A (...)) umowa sprzedaży i oświadczenie o ustanowieniu hipotek, na mocy której W. Z. (2) sprzedała spółdzielcze własnościowe prawo do wskazanego lokalu mieszkalnego E. i A. B. za kwotę 265.000,00 zł.

Po dokonaniu tej ostatniej transakcji W. Z. (2), opierając się na informacjach pochodzących z mediów, nie zdawała sobie sprawy z ciążącego na niej z tego tytułu obowiązku podatkowego, albowiem była przeświadczona, że skoro zamieszkiwała w sprzedanym lokalu od 1981 r. i zamierzała przeznaczyć środki uzyskane z jego sprzedaży na zakup innego lokalu na cele mieszkaniowe, to nie ciąży na niej taki obowiązek i nie musi podejmować żadnych czynności w tym zakresie. W konsekwencji nie złożyła w ustawowym terminie do dnia 30 kwietnia 2010 r. deklaracji PIT-36 za 2009 rok o dochodach osiągniętych z tytułu odpłatnego zbycia w dniu 15 stycznia 2009 r. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) w zakresie obejmującym udział wynoszący 1/2 części w tym prawie, nabyty od córek w drodze darowizny w dniu 18 grudnia 2007 r., jak również nie złożyła do właściwego Urzędu Skarbowego wraz z tą deklaracją oświadczenia, że spełnia warunki do zwolnienia jej od podatku dochodowego z przedmiotowej sprzedaży i zamierza skorzystać z tzw. ulgi meldunkowej. Tym samym W. Z. (2) nie nabyła uprawnienia do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania dochodu uzyskanego ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego we wskazanej wyżej części i w konsekwencji udział w 1/2 części przychodu uzyskanego przez nią z przedmiotowej sprzedaży, tj. co do kwoty 132.500,00 zł, podlegał opodatkowaniu.

Środki uzyskane ze sprzedaży wskazanego wyżej prawa W. Z. (2) przeznaczyła w 2010 r. na kupno na cele mieszkaniowe innego lokalu mieszkalnego, położonego w G. przy ul. (...), w którym zamieszkała.

W efekcie W. Z. (2), nie składając wskazanej wyżej deklaracji PIT-36 oraz oświadczenia, w dniu 01 maja 2010 r. w G., będąc podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, uchyliła się od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych od dochodu uzyskanego z tytułu wskazanej wyżej transakcji, przez co naraziła należny podatek dochodowy od osób fizycznych na uszczuplenie w kwocie 25.175,00 zł. Wysokość przedmiotowego zobowiązania podatkowego została określona decyzją Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w G. z dnia 04 sierpnia 2015 r. (sygnatura PP-2/4211-9/15/01), utrzymaną w mocy decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w G. z dnia 22 października 2015 r.

Wskazane wyżej zobowiązanie podatkowe jest aktualnie spłacane przez W. Z. (2). Decyzją Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w G. z dnia 20 czerwca 2016 r. (sygnatura 2207-SW. (...).9.2016) umorzono 1/2 części przedmiotowej zaległości podatkowej wraz z 1/2 odsetek za zwłokę.

/Dowód: wyjaśnienia oskarżonej W. Z. (2) k. 57-57v., 171-172; zaświadczenie ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. z załącznikiem k. 35-36; akt notarialny – umowa darowizny k. 33-34; akt notarialny – przedwstępna umowa sprzedaży k. 31-32; akt notarialny – umowa sprzedaży i oświadczenie o ustanowieniu hipotek k. 40-42; informacja z Drugiego Urzędu Skarbowego w G. k. 23; decyzja Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w G. z dnia 04.08.2015 r. k. 11-14; rozliczenie przychodu ze sprzedaży k. 15; decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w G. z dnia 29.10.2015 r. k. 119-122; lista zaległości podatnika k. 114; kopia decyzji Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w G. z dnia 20.06.2016 r. k. 191-196/

Trzeci Urząd Skarbowy w G. oskarżył W. Z. (2) o to, że będąc podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych nie złożyła w ustawowym terminie do dnia 30.04.2010 r. deklaracji PIT-36 za 2009 rok o osiągniętych przychodach z odpłatnego zbycia w dniu 15 stycznia 2009 roku aktem notarialnym Repetytorium A (...) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), przez co naraziła na uszczuplenie należny podatek w kwocie 25.175,00 zł, tj. o przestępstwo skarbowe z art. 54 § 2 kks.

/Akt oskarżenia k. 137-138/

Oskarżona W. Z. (2) jest mężatką, ma dwoje dorosłych dzieci, nikt nie pozostaje na jej utrzymaniu. Posiada wykształcenie średnie, jej zawód wyuczony to inspektor sanitarny, aktualnie jest na emeryturze i osiąga z tego tytułu dochód w kwocie 1.073 zł miesięcznie, nie osiąga innych dochodów, nie posiada majątku. Jej stan zdrowia jest dobry, od kilku lat leczy się psychiatrycznie w związku z depresją, nie leczyła się odwykowo, nie deklaruje uzależnień. W. Z. (2) nie była jak dotychczas karana.

/Dowód: dane o oskarżonej k. 170; dane o dochodach k. 104; dokumentacja medyczna k. 58-60, 88-94; dane o karalności k. 132/

Z uwagi na pojawienie się w toku postępowania wątpliwości co do stanu zdrowia psychicznego oskarżonej W. Z. (2) w czasie popełnienia zarzucanego jej czynu oraz w toku postępowania zasięgnięto opinii dwóch biegłych lekarzy psychiatrów na okoliczność oceny stanu zdrowia psychicznego oskarżonej. W wydanej opinii sądowo-psychiatrycznej biegli zgodnie stwierdzili, że W. Z. (2) nie jest chora psychicznie ani upośledzona umysłowo i brak jest podstaw do przyjęcia, aby w inkryminowanym czasie znajdowała się w stanie zaburzeń psychotycznych, nie prowadziły do tego również stwierdzone u oskarżonej zaburzenia depresyjne. W konsekwencji W. Z. (2) nie miała w czasie popełnienia zarzucanego jej czynu zniesionej ani w znacznym stopniu ograniczonej zdolności rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

/Dowód: opinia sądowo-psychiatryczna k. 86-87, 206/

Oskarżona W. Z. (2) przesłuchana w toku postępowania przygotowawczego nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Wyjaśniła, że w dniu 15 stycznia 2009 r. dokonała sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), podczas tej transakcji notariusz nie informowała jej o procedurze związanej z opodatkowaniem tej transakcji, nie miała wiedzy na temat prawa podatkowego obowiązującego w tym zakresie i nie zdawała sobie sprawy z obowiązku, który na niej ciążył. Wskazała, że zupełnie nieświadoma powstałego obowiązku nie złożyła PIT-36 za 2009 r. w ustawowym terminie i nie opodatkowała zbycia wskazanej nieruchomości, zaś dopiero po czynnościach (...) pracownicy tej jednostki uświadomili ją, że taki obowiązek powstał. Dodała, że z uwagi na powyższe nie skorzystała przez niewiedzę z ulgi podatkowej, czyli nie złożyła oświadczenia o tym, że wydatkuje pieniądze uzyskane ze zbycia nieruchomości na własne cele mieszkaniowe. Ponadto wyjaśniła, że w 2007 r. zmarł jej mąż, z którym rozwiodła się w 2001 r., i 50 % przedmiotowej nieruchomości w spadku odziedziczyły jej córki, które w tym samym roku oddały jej swoje 50 % praw do przedmiotowej nieruchomości w drodze darowizny, aby mogła nią swobodnie dysponować, i należność, która na niej ciąży, wynika właśnie ze zbycia tej części nieruchomości otrzymanej od córek. Podkreśliła, że nie czuje się winna zarzucanego jej czynu, gdyż naprawdę nie była świadoma powstałego obowiązku podatkowego, mieszkała w tym lokalu przez 27 lat i nie przyszło jej do głowy, że musi opodatkować zbycie części otrzymanej od córek. Dodała, że ze środków pochodzących ze zbycia tej nieruchomości w 2010 r. zakupiła kolejną nieruchomość, w której obecnie zamieszkuje, jednak z uwagi na to, że po transakcji sprzedaży nieruchomości nie złożyła stosownego oświadczenia, nie uwzględniono jej kosztu nabycia zakupionej na cele mieszkaniowe nowej nieruchomości i nie mogła skorzystać z tzw. ulgi meldunkowej.

Na rozprawie oskarżona W. Z. (2) ponownie nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Złożyła wyjaśnienia zbliżone do poprzednich, podtrzymując również te ostatnie. Dodała, iż wówczas wiedziała, że jeżeli mieszkanie sprzedaje i kupuje nowe, to nie obowiązuje jej żaden podatek, ponadto nie przyszło jej do głowy, że sprzedaż darowizny otrzymanej od córek jest jej dochodem. Wskazała, że wiedzę taką czerpała z mediów, notariusz nie informowała jej o takich obowiązkach, nie dopytywała się o to w Urzędzie Skarbowym i myślała, że wszystko jest w porządku, a gdyby coś nie grało, to Urząd Skarbowy by ją wezwał. Dodała, że w sprzedanym lokalu mieszkała od 1981 r., zaś gdyby złożyła tę deklarację, to i tak nie musiałaby zapłacić podatku, o czym dowiedziała się w Urzędzie Skarbowym.

/Dowód: wyjaśnienia oskarżonej W. Z. (2) k. 57-57v., 171-172/

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu analiza zgromadzonego w sprawie i ujawnionego w toku przewodu sądowego materiału dowodowego prowadzi do jednoznacznego uznania, że oskarżona W. Z. (2) dopuściła się popełnienia czynu zarzucanego jej w akcie oskarżenia, przy czym Sąd dokonał modyfikacji opisu czynu w zakresie daty i sposobu jego popełnienia, a także dookreślenia w zakresie miejsca jego popełnienia, tak aby opis ten w pełni oddawał charakter popełnionego przez oskarżoną czynu i jednocześnie zawierał w sobie wszystkie znamiona przypisanego jej przestępstwa skarbowego. Jednocześnie, ze wskazanych dalej względów, Sąd uznał jednak, że oskarżona czynu tego dopuściła się w nieusprawiedliwionej nieświadomości jego karalności i w konsekwencji odstąpił od wymierzenia oskarżonej kary i środka karnego.

Do powyższego wniosku Sąd doszedł po dokonaniu analizy całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Wskazać przy tym należy, iż materiał ten obejmuje jedynie wyjaśnienia oskarżonej W. Z. (2) oraz dowody dokumentarne, na podstawie których w ocenie Sądu można jednak ustalić w sposób pozbawiony wątpliwości stan faktyczny, jednoznacznie wskazujący na dopuszczenie się przez oskarżoną popełnienia zarzucanego jej czynu.

Jeżeli chodzi o wspomniane dowody dokumentarne, to przede wszystkim wskazać należy, iż zostały one sporządzone przez upoważnione do tego osoby i we właściwej formie, ich autentyczność nie budzi wątpliwości Sądu, nie była również kwestionowana przez strony. W związku z tym należy je uznać za w pełni wartościowy materiał dowodowy.

Z dowodu w postaci zaświadczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. z załącznikiem (k. 35-36) wynikają okoliczności pierwotnego nabycia, w drodze przydziału, przez W. Z. (2) i G. Z. do ich majątku objętego wspólnością ustawową spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...). Z dowodu w postaci aktu notarialnego – umowy darowizny (k. 33-34) wynikają z kolei okoliczności związane z darowizną, jaką po śmierci G. Z., mającej miejsce już po jego rozwodzie z W. Z. (2), udzieliły W. Z. (2) jej córki K. S. i S. B., które nabyły spadek po G. Z.. Przedmiotową umową córki darowały oskarżonej całe swoje udziały wynoszące łącznie 1/2 część w spółdzielczym własnościowym prawie do opisanego wyżej lokalu mieszkalnego. Z kolei na podstawie dowodów w postaci aktu notarialnego – przedwstępnej umowy sprzedaży (k. 31-32) i aktu notarialnego – umowy sprzedaży i oświadczenia o ustanowieniu hipotek (k. 40-42) Sąd ustalił okoliczności sprzedaży przez W. Z. (2) spółdzielczego własnościowego prawa do wskazanego wyżej lokalu mieszkalnego E. i A. B., co nastąpiło ostatecznie w dniu 15 stycznia 2009 r. za kwotę 265.000,00 zł.

Dalsze dokumenty w postaci decyzji Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w G. z dnia 04.08.2015 r. (k. 11-14), rozliczenia przychodu ze sprzedaży (k. 15) i decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w G. z dnia 29.10.2015 r. (k. 119-122) dotyczą już okoliczności ustaleń poczynionych przez organy podatkowe w związku z wykryciem, że W. Z. (2) po dokonaniu w dniu 15 stycznia 2009 r. sprzedaży wskazanego wyżej prawa nie złożyła właściwej deklaracji podatkowej i nie uiściła podatku dochodowego od osób fizycznych od przychodu uzyskanego z tytułu przedmiotowej sprzedaży, a jednocześnie nie złożyła oświadczenia, że spełnia warunki do zwolnienia jej od podatku dochodowego z przedmiotowej sprzedaży i zamierza skorzystać z takiego zwolnienia. Ta ostatnia okoliczność dodatkowo znajduje potwierdzenie w treści informacji z Drugiego Urzędu Skarbowego w G. (k. 23). Z dokumentów tych wynika zdaniem Sądu jednoznacznie, iż W. Z. (2) nie nabyła uprawnienia do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania dochodu uzyskanego ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w zakresie obejmującym udział wynoszący 1/2 części w tym prawie, nabyty od córek w drodze darowizny w dniu 18 grudnia 2007 r., i w konsekwencji udział w 1/2 części przychodu uzyskanego przez nią z przedmiotowej sprzedaży, tj. co do kwoty 132.500,00 zł, podlegał opodatkowaniu, zaś oskarżona obowiązku podatkowego w tym zakresie nie wypełniła.

Dokumenty w postaci listy zaległości podatnika (k. 114) i kopii decyzji Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w G. z dnia 20.06.2016 r. (k. 191-196) dotyczą natomiast już kwestii spłaty przez oskarżoną zaległości podatkowej ustalonej wskazanymi wyżej decyzjami, w szczególności wynika z nich, że z uwagi na aktualną sytuację materialną oskarżonej umorzono 1/2 części przedmiotowej zaległości podatkowej wraz z 1/2 odsetek za zwłokę.

Przechodząc do oceny wyjaśnień złożonych przez oskarżoną W. Z. (2) wskazać należy, iż oskarżona konsekwentnie nie przyznawała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Z treści jej wyjaśnień wynika jednak, że oskarżona w żaden sposób nie kwestionuje okoliczności faktycznych wynikających z omówionych wyżej dowodów dokumentarnych, w szczególności dotyczących poszczególnych transakcji związanych ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...). W tym zakresie wyjaśnienia oskarżonej są jasne, logiczne i korespondują z innymi dowodami, a przez to należy je uznać za wiarygodne. Tak samo należy ocenić wyjaśnienia oskarżonej w zakresie dotyczącym zakupu ze środków pochodzących ze sprzedaży wskazanego wyżej lokalu innego lokalu mieszkalnego.

Oskarżona swoje nieprzyznanie się do winy argumentowała natomiast brakiem świadomości co do ciążącego na niej i opisanego w zarzucie obowiązku podatkowego. Wskazała, iż była przekonana, że wobec zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu od wielu lat oraz zamiaru przeznaczenia środków pochodzących z jego sprzedaży na cele mieszkaniowe (zakup innego lokalu) nie zdawała sobie sprawy z ciążącego na niej obowiązku podatkowego, w tym złożenia stosownego oświadczenia umożliwiającego skorzystanie ze zwolnienia podatkowego w tym zakresie, nie zdawała sobie również sprawy, iż powinna opodatkować zbycie części prawa otrzymanej od córek w drodze darowizny. Z jej twierdzeń wynika przy tym, że swoją wiedzę w tym zakresie czerpała z mediów, wskazywała, że nie została o przedmiotowym obowiązku pouczona przez notariusza, nie zwracała się również z jakimikolwiek pytaniami w tym przedmiocie do Urzędu Skarbowego, zaś wiedzę o istniejącym obowiązku uzyskała dopiero kilka lat później na skutek czynności przeprowadzonych przez organy podatkowe, skutkujących wydaniem opisanych wyżej decyzji. Z twierdzeń oskarżonej wynika przy tym, że swoją świadomość o braku obowiązku podatkowego wynikającego ze sprzedaży wskazanego wyżej prawa opierała na tym, że za środki ze sprzedaży zamierzała nabyć inny lokal na cele mieszkaniowe, co wskazuje, iż oskarżona odnosiła się de facto do nieco innego stanu prawnego niż obowiązujący w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu wskazane wyżej twierdzenia oskarżonej W. Z. (2) należy uznać za wiarygodne i trudno je potraktować jedynie jako przejaw przyjętej przez oskarżoną linii obrony, mającej na celu uniknięcie odpowiedzialności karnej za zarzucane jej przestępstwo skarbowe. Za przyjęciem takiego wniosku przemawia w szczególności okoliczność, iż oskarżona, gdyby dopełniła wynikających z przepisów formalności i złożyła stosowne oświadczenie, i tak skorzystałaby ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych od dochodu uzyskanego z opisanej w zarzucie transakcji. Tym samym nie miała żadnego interesu w celowym ukryciu przedmiotowej transakcji przez organami podatkowymi i niezłożeniu stosownej deklaracji podatkowej wraz z właściwym, wspomnianym wyżej oświadczeniem. Wskazuje to, iż czynności tych nie dopełniła zapewne właśnie z uwagi na brak świadomości o konieczności ich dopełnienia. Ponadto jeżeli wziąć pod uwagę skomplikowany charakter przepisów podatkowych w omawianym zakresie, o czym będzie jeszcze dalej mowa, dodatkowo w tamtym okresie stosunkowo często zmieniających się, twierdzenia oskarżonej o braku świadomości co do dokładnej treści tych przepisów i wynikających z nich obowiązków jawią się jako wiarygodne. Doprowadziło to do przyjęcia przez Sąd, iż oskarżona przypisanego jej czynu dopuściła się w nieświadomości jego karalności, przy czym jednak ze wskazanych dalej względów Sąd uznał tę nieświadomość za nieusprawiedliwioną.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że zebrany w toku postępowania materiał dowodowy pozwala na przypisanie oskarżonej W. Z. (2) w ramach czynu zarzucanego jej w akcie oskarżenia tego, iż w dniu 01 maja 2010 r. w G., będąc podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, uchylając się od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych od dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia w dniu 15 stycznia 2009 roku aktem notarialnym Repertorium A 458/2009 spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), nie złożyła w ustawowym terminie deklaracji PIT-36 za 2009 rok o osiągniętych z tego tytułu dochodach, przez co naraziła należny podatek dochodowy od osób fizycznych na uszczuplenie w kwocie 25.175,00 zł.

Jak już wyżej wskazano, Sąd dokonał modyfikacji opisu czynu w zakresie daty i sposobu jego popełnienia, a także dookreślenia w zakresie miejsca jego popełnienia, tak aby opis ten w pełni oddawał charakter popełnionego przez oskarżoną czynu, sposób jego popełnienia i jednocześnie zawierał w sobie wszystkie znamiona przypisanego oskarżonej przestępstwa skarbowego. Warto nieco obszerniej omówić kwestię ustalonej przez Sąd daty popełnienia czynu. W akcie oskarżenia jako datę popełnienia czynu wskazano okres do dnia 30 kwietnia 2010 r., natomiast Sąd stoi na stanowisku, iż przestępstwo skarbowe przypisane oskarżonej zostało popełnione w pierwszym dniu po okresie, w którym oskarżona mogła w ustawowo określonym terminie złożyć stosowną deklarację podatkową i wpłacić podatek. Stosownie do treści wskazanych dalej przepisów oskarżona mogła to uczynić do wskazanej wyżej daty, a tym samym przypisanego jej przestępstwa skarbowego dopuściła się w dniu następnym, tj. 01 maja 2010 r. Ponadto Sąd wskazał pominięte w zarzucie miejsce popełnienia czynu.

Sąd podzielił stanowisko oskarżyciela odnośnie kwalifikacji prawnej czynu popełnionego przez oskarżoną. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że czyn ten należało zakwalifikować jako przestępstwo skarbowe z art. 54 § 2 kks. Oskarżona nie złożyła bowiem w ustawowym terminie stosownej deklaracji podatkowej, uchylając się tym samym od opodatkowania i narażając w ten sposób podatek dochodowy od osób fizycznych za 2009 r. na uszczuplenie. Przy uwzględnieniu, że kwota podatku narażonego na uszczuplenie wynosiła 25.175 zł i tym samym przekraczała ustawowy próg określony w art. 53 § 6 w zw. z § 3 kks, ale jednocześnie nie przekraczała dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w chwili czynu i tym samym stanowiła małą wartość w rozumieniu art. 53 § 14 kks, zachowanie oskarżonej należało uznać za przestępstwo skarbowe określone w art. 54 § 2 kks.

W tym miejscu szerszego omówienia wymagają przepisy podatkowe, których treść przemawia za uznaniem, iż oskarżona miała obowiązek złożenia wspomnianej wyżej deklaracji. Zostały one już szeroko omówione w treści decyzji podatkowych stanowiących dowody w niniejszej sprawie i Sąd w pełni podziela wywody w tych decyzjach zamieszczone, niemniej jednak konieczne jest przedstawienie w niniejszym uzasadnieniu chociaż najważniejszych z nich, w brzmieniu, jakie obowiązywało dla transakcji przeprowadzonej przez oskarżoną i opisanej w zarzucie jej postawionym.

Wskazać należy, iż stosownie do treści art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkami określonymi w ustawie. Z kolei zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. b) tej ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2009 r. źródłem przychodu jest m. in. odpłatne zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, jeżeli nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie. Już w tym miejscu należy zaznaczyć, iż przepis ten znajduje zastosowanie do udziału wynoszącego 1/2 część w spółdzielczym własnościowym prawie do wskazanego wyżej lokalu mieszkalnego, który W. Z. (2) nabyła od córek w drodze darowizny, skoro nabyła go w dniu 18 grudnia 2007 r., zaś sprzedać prawa w całości nastąpiła przed upływem pięciu lat od tej daty, tj. w dniu 15 stycznia 2009 r. Właśnie dochodu ze sprzedaży tej części przedmiotowego prawa dotyczy zarzut postawiony oskarżonej w niniejszej sprawie. Art. 19 ust. 1 wskazanej ustawy stanowi ponadto, iż przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia, czyli w niniejszej sprawie dochodem do opodatkowania była kwota 132.500,00 zł.

Dodać należy, iż zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 06 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1316) do przychodu (dochodu) z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nabytych lub wybudowanych w okresie od dnia 01 stycznia 2007 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. (a więc także do dochodu ze sprzedaży wskazanego wyżej udziału w 1/2 części spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego) stosuje się zasady określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2008 r.

Stosownie do treści art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) nie łączy się z przychodami (dochodami) z innych źródeł, zaś podatek od takiego przychodu wynosi 19 % podstawy obliczenia podatku. Podatek ten, zgodnie z treścią art. 30e ust. 4 tej ustawy, jest płatny w terminie złożenia zeznania, o którym mowa w art. 45 tej ustawy, za rok podatkowy, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, czyli w rozpatrywanym przypadku powinno to nastąpić do dnia 30 kwietnia 2010 r.

Podkreślenia wymaga, iż zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 126 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2008 r. wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z odpłatnego zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, jeżeli podatnik był zameldowany w budynku lub lokalu podlegającym zbyciu na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia (co miało miejsce w przypadku oskarżonej), z zastrzeżeniem jednak m. in. art. 21 tej ustawy. Natomiast art. 21 ust. 21 tej ustawy stanowi, iż powyższe zwolnienie ma zastosowanie do przychodów podatnika, który w terminie 14 dni od dnia dokonania odpłatnego zbycia nieruchomości lub prawa majątkowego złoży oświadczenie, że spełnia warunki do zwolnienia, w urzędzie skarbowym, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika. W rozpatrywanym przypadku wobec tej ostatniej regulacji istnieje jednak przepis szczególny, a mianowicie art. 8 ust. 3 wskazanej wyżej ustawy nowelizującej z dnia 06 listopada 2008 r., zgodnie z którym podatnicy, do których ma zastosowanie art. 8 ust. 1 tej ustawy, tj. podatnicy zbywający nieruchomości lub prawa nabyte w okresie od 01 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., a więc także oskarżona, wskazane wyżej oświadczenie składają w terminie złożenia zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za rok podatkowy, w którym nastąpiło odpłatne zbycie nieruchomości i praw. Z tego ostatniego przepisu wynika, że oskarżona W. Z. (2) powinna była złożyć takie oświadczenie wraz ze stosownym zeznaniem podatkowym do dnia 30 kwietnia 2010 r., czego jednak w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, w tym jej wyjaśnień, nie uczyniła.

W konsekwencji oskarżona utraciła prawo do zwolnienia podatkowego z omówionym wyżej zakresie, co skutkowało powstaniem obowiązku opodatkowania dochodów osiągniętych ze sprzedaży udziału 1/2 części spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...). Oskarżona niewątpliwie obowiązku tego nie zrealizowała, nie składając w ustawowym terminie stosownej deklaracji podatkowej, uchylając się tym samym od opodatkowania i narażając w ten sposób, wobec niezłożenia wskazanego wyżej oświadczenia, podatek dochodowy od osób fizycznych za 2009 r. na uszczuplenie. Zachowanie takie niewątpliwie skutkowało popełnieniem przez nią przypisanego jej przestępstwa skarbowego kwalifikowanego z art. 54 § 2 kks.

W tym miejscu wskazać należy, iż nie budzi wątpliwości kwestia poczytalności oskarżonej w stosunku do przypisanego jej czynu. Wprawdzie w toku postępowania ujawniły się wątpliwości odnośnie tej kwestii, jednakże z wydanej przez biegłych lekarzy psychiatrów opinii sądowo- psychiatrycznej wynika, że W. Z. (2) nie jest chora psychicznie ani upośledzona umysłowo i brak jest podstaw do przyjęcia, aby w inkryminowanym czasie znajdowała się w stanie zaburzeń psychotycznych, nie prowadziły do tego również stwierdzone u oskarżonej zaburzenia depresyjne, do której to kwestii biegli odnieśli się w ustnej opinii uzupełniającej złożonej na rozprawie. W konsekwencji W. Z. (2) nie miała w czasie popełnienia zarzucanego jej czynu zniesionej ani w znacznym stopniu ograniczonej zdolności rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem. Zdaniem Sądu opinię tę należy uznać za w pełni wartościowy materiał dowodowy, albowiem jest ona jasna, logiczna, po wydaniu opinii ustnej zupełna, została przy tym sporządzona przez osoby dysponujące wymaganą wiedzą specjalną i niezainteresowane w sposobie rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Tym samym należy uznać, iż oskarżona miała możliwość rozpoznania znaczenia przypisanego jej czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

Jak już jednak wyżej zasygnalizowano, w ocenie Sądu należy uznać, iż oskarżona W. Z. (2) przypisanego jej czynu dopuściła się w nieświadomości jego karalności, albowiem nie była świadoma spoczywającego na niej obowiązku podatkowego we wskazanym wyżej zakresie, nie znając w należytym stopniu mających zastosowanie w jej przypadku i omówionych wyżej przepisów podatkowych. Jak już wskazano, wyjaśnienia oskarżonej w tej kwestii należy uznać za wiarygodne, co wynika także ze skomplikowanego charakteru opisanych wyżej przepisów podatkowych, konieczności sięgnięcia nie tylko do samej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ale także do wspomnianej ustawy ją nowelizującej, jak również tego, iż W. Z. (2) nie jest osobą dysponującą profesjonalną wiedzą prawniczą, w tym w zakresie prawa podatkowego, zaś objętej zarzutem transakcji podjęła się jako osoba prywatna, nie zaś w ramach wykonywania jakiejkolwiek profesjonalnej działalności.

Powyższe skutkowało koniecznością rozważenia zastosowania w niniejszej sprawie jednej z instytucji określonych w art. 10 kks, w szczególności tzw. błędu co do prawa określonego w art. 10 § 4 kks. Przepis ten stanowi, iż nie popełnia przestępstwa skarbowego, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności. Już w tym miejscu należy zaznaczyć, że regulacje zawarte w art. 10 kks spotykają się z różnymi interpretacjami w doktrynie. W szczególności spotykane jest stanowisko (zob. L. Wilk, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wydanie 3 z 2016 r., komentarz do art. 10 kks, tezy 5 i nast.), iż w przypadku błędu co do prawa określonego w art. 10 § 4 kks jest on ujęty jako nieświadomość karalności (w przeciwieństwie do art. 30 kk, gdzie jest on ujęty jako nieświadomość bezprawności). Tym samym, w ocenie wskazanego autora, błąd w postaci nieświadomości tego, iż działa się wbrew przepisom, może oznaczać dwie sytuacje. W pierwszej z nich sprawca nie zna dopełniającego blankietową dyspozycję karną przepisu prawa finansowego, np. podatkowego, a co za tym idzie nie wie także, że jego naruszenie jest zabronione przez prawo karne skarbowe, w drugiej sprawca znając przepis prawa finansowego i wiedząc, że jego zachowanie jest w świetle tego przepisu bezprawne, nie wie tylko tego, że naruszenie tego przepisu jest także karalne przez prawo karne skarbowe. Wspomniany autor wskazuje, iż tylko w tej drugiej sytuacji mamy do czynienia z nieświadomością karalności określoną w art. 10 § 4 kks, natomiast w tej pierwszej, niewątpliwie mającej miejsce w rozpatrywanym przypadku, skoro oskarżona W. Z. (2) nie znała właściwych norm prawa podatkowego, należy mówić o błędzie co do ustawowego znamienia, o którym mowa w art. 10 § 1 kks. Ten ostatni przepis stanowi, iż nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię.

Powyższe stanowisko jest jednak rzadko spotykane i przeważa stanowisko odmienne, iż także pierwszy ze wskazanych wyżej przypadków, przejawiający się np. w braku wiedzy o obowiązywaniu stosownych norm prawa podatkowego, powinien być traktowany jako błąd co do prawa określony w art. 10 § 4 kks. Takie stanowisko zdaje się wyrażać A. W. (A. Wielgolewska, A. Piaseczny, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2012, komentarz do art. 10 kks, teza 4), z pewnością wyraża je W. K. i B. K. ( Kodeks karny skarbowy, Komentarz, Warszawa 2006, komentarz do art. 10 kks, tezy 6-8), podobnie jak T. G. ( Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2006, komentarz do art. 10 kks, teza 3). Podobne stanowisko wyrażał m. in. K. B. ( Wina w kodeksie karnym skarbowym , artykuł, Doradca Podatkowy (...)). Zdaniem Sądu należy przychylić się właśnie do tej interpretacji, zgodnie z którą brak wiedzy o stosownych uregulowaniach prawnych ze szczególnych dziedzin prawa finansowego, w tym prawa podatkowego, których naruszenie penalizuje dana norma kodeksu karnego skarbowego, powinien być rozpatrywany w kontekście art. 10 § 4 kks, nie zaś art. 10 § 1 kks, ten ostatni dotyczy bowiem błędów przede wszystkim co do okoliczności faktycznych.

W konsekwencji Sąd, uwzględniając opisane wyżej wyjaśnienia oskarżonej W. Z. (2), rozważał, czy jej nieświadomość karalności przypisanego jej zachowania ma charakter usprawiedliwiony, co w świetle treści art. 10 § 4 kks prowadziłoby do uznania, że oskarżona nie popełniła przestępstwa skarbowego. W ocenie Sądu na tak postawione pytanie należy udzielić odpowiedzi przeczącej. Sąd podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 03 lutego 1997 r. (sygn. akt II KKN 124/96, OSNKW 1997/5-6/46), iż nie można skutecznie powoływać się na niezawinioną (usprawiedliwioną) nieznajomość prawa, jeżeli z ustalonych faktów wynika, że sprawca nie tylko nie starał się w sposób należyty zapoznać z obowiązującym uregulowaniem, choć miał możność to uczynić u przedstawicieli właściwych organów, ale wręcz w sposób wyraźny z takiej możliwości zrezygnował. Natomiast oskarżona W. Z. (2), jak sama przyznała, swoją wiedzę na temat obowiązujących przepisów czerpała z ogólnych mediów. Jak przyznała, nie wystąpiła z zapytaniem ani do pracowników Urzędu Skarbowego, ani do jakiegokolwiek doradcy podatkowego, co zdaniem Sądu byłoby uzasadnione, skoro wiedzą powszechną jest, iż od dochodów, także związanych ze sprzedażą praw majątkowych dotyczących nieruchomości, co do zasady płaci się podatek dochodowy, kwestia zwolnień w tym zakresie jest skomplikowana, a czynność sprzedaży ograniczonego prawa rzeczowego w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nie ma charakteru codziennego i w ocenie Sądu wymagała od oskarżonej zachowania większej staranności, niż przez nią wykazana, także w kwestiach podatkowych związanych z przeprowadzoną transakcją.

Tym samym nieświadomość treści obowiązujących przepisów prawa podatkowego po stronie oskarżonej, a w konsekwencji jej nieświadomość karalności popełnionego przez nią czynu, miała charakter nieusprawiedliwiony. To zaś nakazywało rozważenie zastosowania instytucji określonej w art. 10 § 5 kks, zgodnie z którym w wypadku określonym w art. 10 § 4 kks, jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd w przypadku przestępstwa skarbowego może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Mając na uwadze wskazane wyżej okoliczności, w szczególności to, że gdyby oskarżona zachowała się w sposób zgodny z przepisami prawa podatkowego i złożyła właściwą deklarację podatkową mogła jednocześnie skorzystać ze zwolnienia od podatku pod warunkiem złożenia stosownego oświadczenia, zdaniem Sądu przypisany jej czyn nie cechuje się takim stopniem społecznej szkodliwości, aby uzasadnione było wymierzenie oskarżonej kary za ten czyn. W konsekwencji Sąd zdecydował się na zastosowanie instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary i uznając, że oskarżona przypisanego jej czynu dopuściła się w nieusprawiedliwionej nieświadomości jego karalności, przy uwzględnieniu, że czyn ten jest zagrożony karą grzywny w wysokości od 10 do 720 stawek dziennych, na podstawie art. 10 § 5 kks w zw. z art. 10 § 4 kks w zw. z art. 36 § 1 pkt 2 i 3 kks odstąpił od wymierzenia oskarżonej kary i środka karnego.

Sąd orzekł również o kosztach procesu i wobec wydania wyroku, w którym odstąpiono wprawdzie od wymierzenia oskarżonej kary lub środka karnego, ale którym jednak przypisano oskarżonej popełnienie przestępstwa skarbowego i który w konsekwencji w zakresie rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania jest traktowany podobnie jak wyrok skazujący, zasądził od oskarżonej W. Z. (2) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100 zł tytułem kosztów sądowych, w tym opłatę w kwocie 30 zł (jej wysokość wynika z treści art. 5 i art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych). Na pozostałą część kosztów sądowych składają się wydatki poniesione przez Skarb Państwa w toku postępowania. Sąd uznał, że aktualna sytuacja materialna oskarżonej, przy uwzględnieniu niewielkiej wysokości kosztów sądowych, nie daje podstaw do jej zwolnienia z obowiązku zapłaty tych kosztów.