Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2016 r. w Gliwicach

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 13 czerwca 2016 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. K. prawo do emerytury począwszy od 12 kwietnia 2016 r.

(-) SSR del. M. K.

Sygn. akt VIII U 1276/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C., odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do emerytury. W uzasadnieniu podał, że ubezpieczony nie wykazał na dzień 31.12.1998 roku 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do emerytury. Ubezpieczony podniósł, że do pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w R. w latach 1979 r – 1991 r.

W odpowiedzi na odwołanie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc że ubezpieczony nie wykazał 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy wskazał, że z uwagi na ograniczenia dowodowe wynikające z treści przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r, brak jest podstaw do uwzględnienia zeznań świadków jako dowodu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. urodził się (...) , nie przystąpił do OFE, do 31 grudnia 1998 roku udowodnił ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W okresie od dnia 06 lutego 1979 r do dnia 30 listopada 1991 r ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w R. na stanowiskach:

- elektryka, (od 06.02.1979 r do 30.11.1981)

- nawijacza silników elektrycznych (od 01.12.1981 do 01.01.1984 r)

- elektryka automatyka, (od 02.01.1984 r do 30.10.1986 r)

- mistrza Wydziału M.- Energetycznego (od 01.11.1986)

Ubezpieczony pracował w dziale (...) Energetycznego. Do jego obowiązków należało utrzymanie ruchu urządzeń energetycznych, naprawiał urządzenia elektryczne: wózki napędowe, wibratory, mieszarki betonów, taśmociągi, zgrzewarki, prościarki, suwnice, zasypnice, urządzenia podnoszące formy, wszystkie urządzenia znajdujące się w Przedsiębiorstwie. Naprawiał rozdzielnice. Zajmował się konserwacją transformatorów rozdzielni średniego napięcia. Zakład zasilany był dwoma kablami 6000 Volt. Z rozdzielni głównej były odprowadzenia do czterech transformatorów. Przy każdym transformatorze znajdowała się rozdzielnia, która zasilała poszczególne wydziały. Na każdym wydziale znajdowały się rozdzielnie żeliwne, które zasilały odbiorniki, zasypniki, wibratory, suwnice, zgrzewarki wielopunktowe, prościarki, spawarki, mieszarki, wózki. Ubezpieczony konserwował rozdzielnie wydziałowe zasilające poszczególne wydziały, usuwał awarie występujące w rozdzielniach. Konserwował i czyścił cały system głównego zasilania zakładu.

W okresie zatrudnienia na stanowisku nawijacza silników elektrycznych, ubezpieczony rozmontowywał silniki, usuwał stare uzwojenie, nawijał cewki, wymieniał łożyska, zalewał zwoje lakierem, wkładał do pieca zewnętrzną część silników. Z pieca wydzielały się opary związków chemicznych. Po wyjęciu z pieca czyścił stojan z nadmiaru lakieru, składał silnik.

Jako elektryk automatyk wykonywał te same czynności, które wykonywał na stanowisku elektryka. Prace wykonywał na hali i na betonowni, gdzie panowały bardzo trudne warunki, unosiły się opary związków chemicznych, formolu, cementu. Panowało wysokie zapylenie. Ubezpieczony m.inn naprawiał wózki przenoszące zaprawę do zsypników. Odwołujący wykonywał także prace na zbrojarni , naprawiał zgrzewarki, sterowania do zgrzewarek, sterownice.

Na stanowisku mistrza nadzorował prace podległych pracowników wykonujących prace związane z remontem, konserwacją urzędzeń: energetyków, pracowników zajmujących się automatyczną kontrolą pomiarów. Wykonywał także czynności biurowe, planował prace pracowników, wypisywał listę obecności. Czynności biurowe wykonywał w biurze i zajmowały mu łącznie godzinę czasu.

Wymienione prace ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

/ dowód: akta rentowe, akta osobowe ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w R., zeznania świadków: B. M. k 19 v, E. W. k 20, zeznania odwołującego J. K. k 21/

Zeznania świadków były logiczne, i wzajemnie się uzupełniały. Świadkowie spójnie opisali prace wykonywane przez ubezpieczonego w spornym okresie. Wszyscy przesłuchani świadkowie pracowali razem z ubezpieczonym, a zatem posiadali szczegółową wiedze na temat pracy powoda, jego zakresu obowiązków.

Sąd zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja jest nieprawidłowa.

Stosownie do treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2009 r, nr 153, poz.1227) w powiązaniu z § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U nr 8,poz 43 ze zm), ubezpieczony urodzony po dniu 31.12.1948 r, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeśli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, udokumentował na dzień 31.12.1998 r okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami składkowymi i nieskładkowymi 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia przy pracach wymienionych w wykazie A- stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W myśl ustępu 2 emerytura o której mowa w ust 1 przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu na dochodu budżetu państwa.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

W myśl § 3 i 4 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo
do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

3. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie o sygn. akt I UK 20/09, wyraził pogląd, iż praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki, co wynika wprost z treści art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Motyw przyświecający ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 32 ww. ustawy opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Powyższy pogląd Sąd Najwyższy wyraził ponownie w wyroku z dnia 29 czerwca 2011 r. w sprawie o sygn. akt III UK 3/11.

Kwestia posiadania przez ubezpieczonego ponad 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego na dzień 31.12.1998 roku nie była sporna.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego wymaganego 15 letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Organ rentowy do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył 10 lat i 26 dni.

Sporny był charakter prac wykonywanych przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...), od dnia 06.02.1979 r do 30.11.1991r, albowiem pracodawca nie wystawił ubezpieczonemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

W wyroku z dnia 24 marca 2009 r.( I PK 194/08 ), Sąd Najwyższy przyjął, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych).

Zgodnie natomiast z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku, sygn. akt III UZP 48/84, w świetle § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r, zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji, natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, w tym również zeznaniami świadków i stron (także wyrok SN z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239).

Z zebranego materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony na dzień 31.12.1998 roku posiada wymagany 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Do okresu pracy w warunkach szczególnych należy zaliczyć okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) na stanowiskach : elektryka, (od 06.02.1979 r do 30.11.1981), elektryka automatyka, (od 02.01.1984 r do 30.10.1986 r), mistrza Wydziału M.- Energetycznego (od 01.11.1986), albowiem w tych okresach wykonywał prace polegające na bieżących naprawach urządzeń elektrycznych na terenie całego zakładu pracy. Ubezpieczony konserwował rozdzielnie wydziałowe zasilające poszczególne wydziały, usuwał awarie występujące w rozdzielniach. Konserwował i czyścił cały system głównego zasilania zakładu. Ubezpieczony zatem wykonywał prace wymienioną w Dziale XIV – prace różne, wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pod poz 25 jako bieżąca konserwacja agregatów u urządzeń oraz prace budowlano- montażowe i budowlano remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Na wydziałach na których ubezpieczony pracował wykonywane były prace wymienione w wykazie (dział XIV poz 18 obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych, poz 9 bezpośrednia obsługa stacji sprężarek, poz 25, dział V poz 4, prace zbrojarskie i betoniarskie). Przedsiębiorstwo (...) w R. zajmowało się produkcją elementów do budowy domów z wielkiej płyty i budownictwem domów mieszkalnych.

Natomiast w okresie w którym ubezpieczony zatrudniony był na stanowisku mistrza Wydziału M.- Energetycznego nadzorował wykonywanie wymienionych prac. Podlegali mu pracownicy zatrudnieni na stanowiskach zaliczanych do pracy w warunkach szczególnych: elektrycy i operatorzy utrzymujący sprawność urządzeń znajdujących się w zakładzie (dział XIV poz 25). Ubezpieczony zatem wykonywał prace wymienione w dziale XIV poz 24 tj sprawował dozór inżynieryjno techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Ubezpieczony na stanowisku pracownika dozoru wykonywał także czynności biurowe.

W judykaturze podkreśla się jednolicie, że objęcie nadzorem lub kontrolą, o których mowa w punkcie 24 działu XIV wykazu A, także innych prac niż wymienione w tym wykazie, nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych warunkach, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe. Natomiast w sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma potrzeby ustalania, ile czasu ubezpieczony poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem. Osoba wykonująca dozór inżynieryjno-techniczny nad pracami wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu nie musi bowiem stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca, a w zakresie jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., I UK 111/07, LEX nr 375689 i z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07, OSNP 2009 nr 7-8, poz. 105 - na które powołano się w skardze - a także przykładowo wyroki z dnia 8 stycznia 2009 r., I UK 201/08, LEX nr 738338 i z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08, LEX nr 550990)

Dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie" - aby mógł być uznany za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - musi odpowiadać łącznie następującym warunkom:

1) musi być dozorem inżynieryjno-technicznym, czyli dozorem specjalistycznym, a nie dozorem "jakimkolwiek" (nie może być "zwykłym" dozorem wykonywanym w ramach pracowniczego podporządkowania kierownictwu pracodawcy);

2) musi być sprawowany "na oddziałach i wydziałach", czyli powinien być wykonywany bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia;

3) powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór;

4) musi być wykonywany stale przez osobę nadzorującą, czyli nie może mieć charakteru okazjonalnego (peryferyjnego);

5) powinien być sprawowany w pełnym wymiarze czasu, jaki obowiązuje osobę nadzorującą na zajmowanym przez nią stanowisku.

( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 r. I UK 184/13LEX nr 1448473, G.Prawna (...))

Z zebranego materiału dowodowego wynika, że warunki wymienione powyżej zostały spełnione, ubezpieczony sprawował nadzór specjalistyczny, bezpośrednio w Przedsiębiorstwie, gdzie istniało narażenie na czynniki szkodliwe, nadzorował prace wymienione w wykazie prac w warunkach szczególnych: pracowników zajmujących się bieżącą konserwacją agregatów i urządzeń, prace budowlano- montażowe i budowlano- remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Ustalony w sprawie stan faktyczny pozwalał na przyjęcie, że ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych, ponieważ stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę wymienioną w wykazie A.

W konsekwencji sporny okres pracy wnioskodawcy, na stanowisku elektryka od 06.02.1979 r do 30.11.1981, elektryka automatyka, od 02.01.1984 r do 30.10.1986 r, mistrza Wydziału M.- Energetycznego od 01.11.1986 do 30 listopada 1991 r, tj 10 lat 9 miesięcy i 22 dni powinien być zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołujący uzyskał zatem wymagany 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Pozostałe przesłanki prawa do emerytury nie były kwestionowane i zostały przez odwołującego spełnione.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję.

(-) SSR del Magdalena Kimel