Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 marca 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu XI Wydział Cywilny w następującym składzie:

PrzewodniczącySSR Anna Małecka

Protokolant: Agnieszka Łuciów

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku C. K. (1)

przy udziale T. K. (1), M. K. (1) i R. K. (1)

o podział majątku i dział spadku

postanawia:

I.  ustalić, że w skład majątku wspólnego uczestniczki T. K. (1) i spadkodawcy S. K. wchodziły:

a) lokal mieszkalny numer (...) położony we W., przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu, IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...), o wartości 266.000,00 zł,

b) środki pieniężne w kwocie 52.359,83 zł,

c) samochód osobowy T. (...) o numerze rejestracyjnym (...), rok produkcji 2000 o wartości 4.000,00 zł,

łącznie majątek o wartości 322.359,83 zł

II.  ustalić, że udziały małżonków: uczestniczki T. K. (1) i spadkodawcy S. K. w majątku wspólnym były równe;

III.  ustalić, że w skład spadku po S. K. wchodzi:

a) wynoszący ½ udział w lokalu mieszkalnym, szczegółowo opisanym w punkcie I a, o wartości 133.000,00 zł,

b) środki pieniężne w wysokości 26.179,91 zł,

c) wynoszący ½ udział w samochodzie osobowym T. (...) szczegółowo opisanym w punkcie I c, o wartości 2.000,00 zł,

łącznie majątek o wartości 161.179,91 zł

IV.  dokonać podziału majątku wspólnego T. K. (1) i S. K. oraz działu spadku po S. K., w ten sposób, że:

a)  lokal mieszkalny szczegółowo opisany w punkcie I a przyznać na współwłasność uczestniczce T. K. (1) w 7/8 części i uczestniczce M. K. (1) w 1/8 części,

b)  środki pieniężne szczegółowo opisane w punkcie I b i samochód osobowy szczegółowo opisany w punkcie I c przyznać uczestniczce T. K. (1);

II.  zasądzić od uczestniczki T. K. (1) na rzecz wnioskodawcy C. K. (1) kwotę 29.040,64 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia orzeczenia;

III.  zasądzić od uczestniczki T. K. (1) na rzecz uczestnika R. K. (1) kwotę 29.012,82 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia orzeczenia;

IV.  zasądzić od uczestniczki T. K. (1) na rzecz uczestniczki M. K. (1) kwotę 24.856,57 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia orzeczenia;

V.  zasądzić od uczestniczki M. K. (1) na rzecz uczestnika R. K. (1) kwotę 4.156,25 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia orzeczenia;

VI.  zasądzić od uczestniczki M. K. (1) na rzecz wnioskodawcy C. K. (1) kwotę 4.184,07 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia orzeczenia;

VII.  zasądzić od uczestnika R. K. (1) na rzecz na rzecz wnioskodawcy C. K. (1) kwotę 27,82 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia orzeczenia;

VIII.  ustalić, że uczestnicy ponoszą koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt XI Ns 420/12

UZASADNIENIE

Wnioskodawca C. K. (1) we wniosku złożonym dnia 29 maja 2012 r. wniósł o ustalenie, iż w skład masy spadkowej po spadkodawcy S. K. wchodzi: ½ udziału w prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków prowadzi księgę wieczystą nr (...), ½ udziału w prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), będącego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) stanowiącego darowiznę dokonaną przez spadkodawcę i uczestniczkę postępowania T. K. (1) na rzecz uczestnika postępowania R. K. (1), jak również ½ środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych: przedsiębiorstwa spadkodawcy pod firmą (...) – Usługi (...) w Banku (...) VI Oddział we W. oraz na osobistym rachunku bankowym spadkodawcy oraz uczestniczki postępowania T. K. (1) nr (...) w Banku (...) Oddział VI we W., ½ udziału w prawie własności samochodu osobowego marki T. (...) wyprodukowanego w 2000 r. o numerze rejestracyjnym (...). Wnioskodawca wniósł także o dokonanie działu spadku i zniesienie współwłasności przez przyznanie uczestniczce postępowania T. K. (1) prawa własności wszystkich składników, o których mowa wyżej, oprócz ½ udziału w prawie własności lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Wnioskodawca domagał się także ustalenia, że darowizna dokonana na rzecz uczestnika R. K. (1) wyczerpuje jego prawa do udziału spadkowego po zmarłym S. K., wnosił również o zasądzenie od uczestniczki postępowania T. K. (1) na rzecz wnioskodawcy C. K. (1) kwoty 62.920 zł tytułem spłaty jego udziału w spadku oraz dokonanie rozstrzygnięcia o spłatach należnych uczestnikom postępowania M. i R. K. (1) zgodnie z ich wnioskami. Domagał się także zasądzenia od uczestników postępowania na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Wnioskodawca zaznaczył, iż w przypadku zaliczenia przez sąd darowizny jako prawidłowej i tym samym zwolnienia spadkobiercy R. K. (1) od zaliczenia przedmiotu darowizny na schedę spadkową, modyfikuje częściowo treść żądania w tym zakresie wnosząc o zasądzenie od uczestniczki postępowania T. K. (1) na swoją rzecz kwoty 47.190 zł tytułem spłaty jego udziału w spadku. Wnioskodawca ponadto wskazał, iż postanowieniem z dnia 14 grudnia 2011 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu XI Wydział Cywilny (sygn. akt XI Ns 505/11) stwierdził, iż spadek po S. K. na podstawie ustawy nabyli: żona T. K. (1) oraz dzieci syn C. K. (1), córka M. K. (1) i syn R. K. (1) po ¼ części spadku wprost.

Uczestniczka T. K. (1) w odpowiedzi na wniosek (k. 30) nie wyraziła zgody na dokonanie działu spadku po jej zmarłym małżonku S. K. i na zniesienie współwłasności w odniesieniu do udziału w prawie własności lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), na warunkach proponowanych przez wnioskodawcę, nadto podniosła, że wartość rynkowa tego lokalu mieszkalnego jest zdecydowanie niższa od wskazanej przez wnioskodawcę. Uczestniczka natomiast wyraziła zgodę na dokonanie działu spadku i zniesienia współwłasności w odniesieniu do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych oraz udziału w prawie własności samochodu na warunkach zaproponowanych przez wnioskodawcę. Uczestniczka nie zgodziła się z żądaniem wnioskodawcy odnośnie ustalenia, że w skład masy spadkowej wchodzi udział w ½ części w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Zdaniem uczestniczki prawo to przysługuje bowiem uczestnikowi postępowania R. K. (1) zgodnie z dokonaną w dniu 15 czerwca 2009 r. przez uczestniczkę i zmarłego S. K. darowizną, na mocy której uczestnik został zwolniony od zaliczenia na schedę spadkową przedmiotu darowizny spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, a zatem udział w tym prawie nie wchodzi w skład spadku po zmarłym S. K.. Uczestniczka podniosła także, iż po śmierci małżonka spłaciła ciążący na nim dług w stosunku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za miesiąc wrzesień 2010r. w łącznej kwocie 1.032,44 zł (3 wpłaty dokonane w dniu 22.10.2010 r. w kwotach po 592,80 zł, 388,64 zł, 51 zł). Uczestniczka zgłosiła wobec wnioskodawcy oraz uczestników postępowania M. K. (1) oraz R. K. (1) żądanie zwrotu kwot po 258,11 zł wskazując, że kwota ta odpowiada wielkości udziałów wnioskodawcy i uczestników postępowania w spadku po zmarłym S. K.. Wskazała również, iż spadkodawca pozostawił po sobie dług: w stosunku do Urzędu Skarbowego z tytułu podatku VAT za III kwartał 2010r. w wysokości 6.674 zł wraz z odsetkami podatkowymi, Urzędu Skarbowego z tytułu podatku dochodowego za 2010 r., do uczestnika postępowania R. K. (1) z tytułu wynagrodzenia za pracę za miesiąc wrzesień 2010 r. w wysokości 2.639,60 zł oraz 7.918,80 zł z tytułu odprawy w związku z ustaniem stosunku pracy.

Uczestniczka postępowania M. K. (1) odpowiedzi na wniosek (k. 40) oświadczyła, że zgadza się z żądaniem wnioskodawcy ustalenia, że w skład masy spadkowej po zmarłym S. K. wchodzi ½ udziału w prawie własności lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), przy czym wartość tego udziału określiła na kwotę 123.000 zł. Sprzeciwiła się natomiast ustaleniu, że w skład masy wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), gdyż zdaniem uczestniczki przysługuje ono jej bratu R. K. (1). Uczestniczka zgodziła się z żądaniem wnioskodawcy ustalenia, że w skład masy spadkowej wchodzi ½ środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym przedsiębiorstwa spadkodawcy tj. kwota 16.382,46 zł oraz środków na rachunku bankowym osobistym w kwocie 10.378,70 zł, jak również ½ udziału w prawie własności samochodu osobowego tj. kwota 2.000 zł. Uczestniczka nie sprzeciwiła się wnioskowi o przyznanie uczestniczce postępowania T. K. (1) prawa własności składników, o którym mowa we wniosku (oprócz lokalu położonego we W. przy ul. (...)). Wniosła o zasądzenie na jej rzecz od współspadkobiercy (współspadkobierców), któremu przypadną prawa majątkowe wchodzące w skład spadku kwoty 32.291,77 zł z tytułu spłaty należnego jej udziału w spadku .

Uczestnik postępowania R. K. (1) odpowiedzi na wniosek (k. 43) zgodził się z żądaniem ustalenia, że w skład masy spadkowej wchodzi ½ udziału w prawie własności lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) przy czym wartość tego udziału określił w sposób tożsamy jak uczestniczka M. K. (1). Sprzeciwił się natomiast ustaleniu, że w skład masy wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), gdyż jego zdaniem przysługuje ono wyłącznie jego osobie na mocy dokonanej w dniu 15 czerwca 2009 r. darowizny – w której dokonano zwolnienia od zaliczenia na schedę spadkową jej przedmiotu. Uczestnik zgodził się z żądaniem wnioskodawcy ustalenia, że w skład masy spadkowej wchodzi ½ środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, jak również ½ udziału w prawie własności samochodu osobowego. Uczestnik nie sprzeciwił się wnioskowi o przyznanie uczestniczce postępowania T. K. (1) prawa własności składników, o którym mowa we wniosku (oprócz lokalu położonego we W. przy ul. (...)); wniósł o zasądzenie tytułem spłaty przynależnego mu udziału w spadku kwoty tożsamej jak we wniosku uczestniczki M. K. (1). Uczestnik domagał się nadto zasądzenia na jego rzecz od współspadkobiercy (współspadkobierców), któremu przypadną prawa majątkowe wchodzące w skład spadku: ¾ części z kwoty 2.000 zł brutto z tytułu długu obciążającego ten spadek w związku z niewypłaconym mu wynagrodzeniem za pracę na rzecz firmy prowadzonej przez zmarłego S. K., a nadto ¾ części z kwoty 6.000 zł brutto z tytułu długu obciążającego ten spadek w związku z niewypłaconą mu odprawą w związku z ustaniem tego stosunku pracy.

Wnioskiem z dnia 13 grudnia 2012 r. (k. 161) wnioskodawca zmodyfikował żądanie domagając się dokonania podziału majątku dorobkowego małżonków S. i T. K. (1) i zniesienia współwłasności przyjmując iż udziały małżonków są równe, ustalenia że w skład małżeńskiej masy majątkowej wchodzą składniki wymienione w pierwotnym wniosku oraz ustalenia, że w wyniku podziału majątku dorobkowego małżonków i zniesienia współwłasności małżonków, w skład masy spadkowej po spadkodawcy S. K. wchodzą następujące składniki majątkowe: ½ udziału prawa do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) o wartości 143.500 zł, ½ udziału prawa do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) o wartości 130.000 zł, ½ środków finansowych zgromadzonych na rachunku bankowym przedsiębiorstwa spadkodawcy pod firmą (...) – Usługi (...) w Banku (...) VI Oddział we W. o wartości 16.382,46 zł, ½ środków finansowych zgromadzonych na osobistym rachunku bankowym spadkodawcy oraz uczestniczki postępowania T. K. (1) nr (...) w Banku (...) Oddział VI we W. o wartości 10.378,70 zł, ½ udziału w prawie własności samochodu osobowego marki T. (...) wyprodukowanego w 2000 r. o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 2.000 zł. Nadto podtrzymał wniosek w zakresie ustalenia, że darowizna uczyniona na rzecz uczestnika R. K. (1) wyczerpuje jego prawa do udziału spadkowego po zmarłym. Wnioskodawca zmodyfikował także, iż domaga się zasądzenia od uczestniczki postępowania T. K. (1) na jego rzecz kwoty 57.420,39 zł tytułem spłaty jego udziału w spadku. Wnioskodawca zaznaczył, iż rozstrzygnięcie o spłatach należnych uczestnikom postępowania M. i R. K. (1) zgodnie z ich wnioskami oraz w przypadku zaliczenia przez Sąd darowizny jako prawidłowej i tym samym zwolnienia spadkobiercy R. K. (1) od zaliczenia jej na schedę spadkową, modyfikuje częściowo treść żądania i wnosząc o zasądzenie od uczestniczki postępowania T. K. (1) na rzecz wnioskodawcy C. K. (1) kwoty 43.065,29 zł tytułem spłaty jego udziału w spadku.

W odpowiedzi na tak sformułowane żądanie (k. 257) uczestniczka postępowania T. K. (1) podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko, a nadto wyraziła zgodę na podział majątku dorobkowego i na zniesienie współwłasności w odniesieniu do wierzytelności z rachunków bankowych oraz samochodu proponowanych przez wnioskodawcę. Uczestniczka dodała także, iż samodzielnie poniosła koszty pogrzebu, a w tym wydatkowała kwotę 10.040 zł za wykonanie nagrobka w miejscu pochówku spadkodawcy, wobec czego wniosła o zasądzenie na jej rzecz od wnioskodawcy i uczestników postępowania kwot po 2.510 zł. Uczestniczka zaznaczyła także, iż od śmierci małżonka samodzielnie pokrywa koszty związane z utrzymaniem lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), która to kwota wyniosła łącznie 19.018,02 zł za okres od IV kwartału 2010 r. do maja 2013 r.; w związku z powyższym uczestniczka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od wnioskodawcy i uczestników postępowania kwot po 4.754,50 zł. Ostatecznie, pismem z dnia 27 stycznia 2014 r. uczestniczka domagała się również zasądzenia od wnioskodawcy i uczestników postępowania na jej rzecz kwot po 5.637,99 zł stanowiących czwartą część z zapłaconej przez nią kwoty 22.551,99 zł na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej za okres od ostatniego kwartału 2010 r. do końca stycznia 2014 r.

Pismem z dnia 9 września 2013 r. uczestniczka M. K. (1) (k. 282) zmieniła częściowo swoje żądanie wnosząc o przyznanie jej 1/8 udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) oraz niedokonywania całkowitego zniesienia współwłasności tego prawa. W uzasadnieniu podniosła, że nie posiada prawa do innego lokalu mieszkalnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

T. K. (1) była drugą małżonką S. K.. Pomiędzy stronami panował ustrój wspólności majątkowej. Ze związku małżeńskiego S. K. i T. K. (1) posiadali dwoje dzieci: M. K. (1) i R. K. (1).

Wnioskodawca C. K. (1) jest synem S. K. z pierwszego małżeństwa.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy C. K., protokół rozprawy z dnia 13.06.2013 r., 00:23-00:39/

W czasie trwania małżeństwa S. K. i jego drugiej żony, T. K. (1), małżonkowie uzyskali przydział spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) we W.. Małżonkowie nabyli przedmiotowy lokal od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia jego własności zawartej w dniu 23.03.2010 r.

Małżonkom K. przysługiwało również spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...), pozostającego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą we W..

/dowód: 1. odpis z księgi wieczystej KW nr (...) – k. 69-71,

2. przydział lokalu mieszkalnego nr (...) z dnia 12.01.1989 r. – k. 18,

3. opinia biegłego sądowego A. G. z dnia 15.11.2012r. k. 87;

4. umowa darowizny – akt notarialny Rep. A nr (...) z dnia 15.06.2009 r. – k. 63-66./

S. i T. K. (1) byli współwłaścicielami samochodu marki T. (...) o numerze rejestracyjnym (...).

/dowód: dowód rejestracyjny k. 128-133/

W dniu 15 czerwca 2009 r. małżonkowie K. dokonali na rzecz swojego syna R. K. (1) - darowizny przysługującego im na prawach wspólności ustawowej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). W § 3 ust. 2 umowy darowizny małżonkowie oświadczyli, iż zwalniają R. K. (1) od zaliczenia na schedę spadkową przedmiotu niniejszej umowy.

Uczestnik R. K. (1) do dnia dzisiejszego jest jedynym właścicielem lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość położonego we W. przy ul. (...).

/dowód: 1. wypis z umowy darowizny – alt notarialny Rep. A nr 4648/2009 z dnia 15.06.2009 r. – k. 174-175,

2. umowa przeniesienia własności lokalu akt notarialny z dnia 09.12.2009 r. rep. A nr 16011/2009 – k. 52-55,

3. zawiadomienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu – k. 56-62,

4. odpis z księgi wieczystej nr (...) – k. 106-107./

S. K. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...), która została zlikwidowana po jego śmierci.

/bezsporne/

S. K. zmarł w dniu 30 września 2010r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu Wydział XI Cywilny w sprawie o sygn. akt XI Ns 505/11 postanowieniem z dnia 14 grudnia 2011 r. stwierdził, iż spadek po S. K. przypada jego małżonce T. K. (1) oraz dzieciom synowi C. K. (1), córce M. K. (1), synowi R. K. (1) po ¼ części.

/dowód: odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej XI Wydziału Cywilnego z dnia 14.12.2011r. – k. 8/

Uczestniczka postępowania T. K. (1) uregulowała w dniu 22.10.2010r. należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych we W. w kwotach: 592,80 zł, 388,64 zł oraz 51 zł, tj. w łącznej kwocie 1.032,44 zł, które to składki obciążały spadkodawcę jako płatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

/dowód: 1. potwierdzenie wpłaty z dnia 22.10.2010 r. – k. 36,

2. potwierdzenie wpłaty z dnia 22.10.2010 r. – k. 37,

3. potwierdzenie wpłaty z dnia 22.10.2010 r. – k. 38./

Podatek od towarów i usług obciążający firmę spadkodawcy opłacili: uczestnicy postępowania: T. K. (1), M. K. (1) i R. K. (1) każde z nich w kwotach po 1.668,50 zł, jak również wnioskodawca C. K. (1) w kwocie 1.779,78 zł (podatek za III kwartał 2010r.).

/dowód: 1. pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia 05.12.2012 r. – k. 134,

2. potwierdzenie przelewu z dnia 29.05.2013 r. – k. 254./

Koszty pogrzebu zmarłego S. K. w całości poniosła uczestniczka T. K. (1), w tym wydatkowała kwotę 10.040 zł na rzecz Przedsiębiorstwa (...) w S. tytułem kosztów wykonania nagrobka granitowego.

/dowód: 1. faktura VAT nr (...) z dnia 13.09.2012 r. – k. 264,

2. potwierdzenie wpłaty – k. 265,

3. przesłuchanie wnioskodawcy C. K., protokół rozprawy z dnia 13.06.2013r., 00:23-00:39./

Od śmierci S. K. do chwili obecnej w lokalu mieszkalnym przy ul. (...) zamieszkują uczestniczki T. K. (1) i M. K. (1).

/bezsporne/

Wymiar czynszu za lokal mieszkalny przy ul. (...) we W. wynosił w: IV kwartale 2010r. - 1.977,27 zł, 2011r. - 7.302,28 zł, 2012r. - 6.734,97 zł, od stycznia do maja 2013r. – 3.003,50 zł, w lipcu 2013r. – 599,88 zł, w sierpniu 2013r. 575,95 zł, we wrześniu 2013r. 580,18 zł, w styczniu 2014r. – 591,26 zł.

W skład miesięcznego czynszu w powyższych okresach wchodziły następujące należności: opłaty eksploatacyjne, opłata za centralnego ogrzewanie, opłata za gaz, opłata za prąd administracyjny, opłata za wywóz śmieci, opłata za wieczyste użytkowanie gruntu, opłata za zimną wodę, opłata za podgrzanie wody, opłata za dźwig, opłata za fundusz remontowy, opłata za domofon, opłata za komórkę, opłata za działalność gospodarczą w mieszkaniu, opłata za antenę zbiorczą, opłata za pokrycie nadwyżki kosztów z lat ubiegłych.

/dowód: 1. pismo SM (...) we W. z dnia 03.06.2013 r. – k. 266-267,

2. analiza naliczeń za użytkowanie mieszkania z dnia 17.07.2013 r. – k. 285,

3. analiza naliczeń za użytkowanie mieszkania z dnia 07.08.2013 r. – k. 286,

4. analiza naliczeń za użytkowanie mieszkania z dnia 26.08.2013 r. – k. 287,

5. analiza naliczeń za użytkowanie mieszkania z dnia 22.01.2014 r. – k. 340,

6. analiza naliczeń za użytkowanie mieszkania z dnia 17.04.2013 r. – k. 344./

Uczestniczka postępowania T. K. (1) od śmierci S. K. samodzielnie ponosi koszty związane z eksploatacją przedmiotowego lokalu, w tym opłaca miesięczny czynsz.

Z tego tytułu od IV kwartału 2010r. do końca stycznia 2014r. uiściła ona kwotę łączną 22.596,99 zł, na którą złożyły się należności za następujące okresy:

- IV kwartał 2010r. – 1.319,88 zł (miesiące: X – 1,70 zł, XI – 659,09 zł, XII – 659,09 zł),

- 2011r. – 7.196,92 zł (miesiące: I – 659,09 zł, II – 455,75 zł, III – 455,75 zł, IV – 500,69 zł, V – 630,39 zł, VI – 670,21 zł, VII – 670,21 zł, IX – 1.230 zł, X – 668,25 zł, XI – 628,29 zł, XII – 628,29 zł),

- 2012r. – 6.337,57 zł (miesiące: II – 1.108,90 zł, III – 614,41 zł, IV – 578,17 zł, V – 690,34 zł, VI – 584,62 zł, VIII – 547,24 zł, IX – 551 zł, X – 551 zł, XI – 559,24 zł, XII – 552,65 zł),

- 2013r. – 7.151,36 zł (miesiące: I – 575,91 zł, II – 560,22 zł, III – 609,59 zł, IV – 583,66 zł, V – 689,06 zł, VI – 636,06 zł, VII – 599,88 zł, VIII – 575,95 zł, IX – 580,19 zł, X – 580,18 zł, XI – 580,18 zł, XII – 580,18 zł),

- styczeń 2014r. – 591,26 zł.

/dowód: 1. potwierdzenia przelewów k. 345-381,

2. przesłuchanie wnioskodawcy C. K., protokół rozprawy z dnia 13.06.2013 r., 00:23-00:39./

Na wspólnym rachunku bankowym uczestniczki T. K. (1) i spadkodawcy S. K. o nr (...) prowadzonym w banku (...) w dniu śmierci spadkodawcy - w dniu 30 września 2010r. pozostawała kwota 20.757,41 zł, natomiast w dniu 24 lutego 2012 r. - 16.190,59 zł.

Natomiast na rachunku bankowym należącym do przedsiębiorstwa spadkodawcy prowadzonym w (...) o nr (...) w dniu 30 września 2010 r. znajdowały się środki w wysokości 32.764,77 zł, natomiast dnia 31 grudnia 2013 r. wobec pobierania przez bank opłat za prowadzenie konta, na rachunku tym znajdowała się kwota 31.602,42 zł.

/dowód: 1. zaświadczenie (...) z dnia 24.02.2012 r. – k. 9,

2. zaświadczenie (...) z dnia 18.10.2010 r. – k. 10,

3. zaświadczenie (...) z dnia 19.08.2013 r. – k. 288,

4. zaświadczenie (...) z dnia 31.12.2013 r. – k. 338./

Pismem z dnia 4 kwietnia 2011 r. T. K. (1) przekazała wnioskodawcy projekt porozumienia w sprawie działu spadku. Jednocześnie poinformowała, że propozycje przez nią przedstawione uzyskały wstępną akceptację R. K. (1) i M. K. (2) oraz załączyła kserokopię aktu notarialnego z dnia 15 czerwca 2009 r. zwracając uwagę, iż z woli zmarłego R. K. (1) został zwolniony od zaliczenia na schedę spadkową przedmiotu umowy.

Do porozumienia między stronami nie doszło.

/dowód: pismo z dnia 04.04.2011r. – k. 11-17/

Wnioskodawca jest nauczycielem religii w Zespole Szkół (...) we W., zamieszkuje wraz z małżonką w kawalerce TBS we W.. Małżonka wnioskodawcy pracuje jako psycholog w Domu Pomocy Społecznej. Miesięcznym dochodem netto wnioskodawcy jest kwota 2.350 zł, natomiast jego małżonki 1.914 zł. Nie mają oni nikogo na swym utrzymaniu.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy C. K., protokół rozprawy z dnia 13.06.2013 r., 00:23-00:39/

Wartość nieruchomości położonej we W. przy ul. (...) według stanu na datę otwarcia spadku po S. K. i cen z chwili obecnej wynosi 266.000 zł.

/dowód: 1. opinia biegłego z zakresu (...). G. – k. 81-104,

2. opinia aktualizacyjna z dnia 04.11.2013 r. – k. 294-298/.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek w ocenie sądu co do zasady podlegał uwzględnieniu. Wnioskodawca ostatecznie wnosił o dokonanie podziału majątku dorobkowego małżonków S. i T. K. (1) i zniesienia współwłasności przyjmując, iż udziały małżonków są równe, ustalenia że w skład małżeńskiej masy majątkowej wchodzą składniki wymienione w pierwotnym wniosku oraz ustalenia, że w wyniku podziału majątku dorobkowego małżonków i zniesienia współwłasności małżonków, w skład masy spadkowej po spadkodawcy S. K. wchodzą następujące składniki majątkowe: ½ udziału w prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) o wartości 143.500 zł, ½ udziału w prawie do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) o wartości 130.000 zł, ½ środków finansowych zgromadzonych na rachunku bankowym przedsiębiorstwa spadkodawcy pod firmą (...) – Usługi (...) w Banku (...) VI Oddział we W. o wartości 16.382,46 zł, ½ środków finansowych zgromadzonych na osobistym rachunku bankowym spadkodawcy oraz uczestniczki postępowania T. K. (1) nr (...) w Banku (...) Oddział VI we W. o wartości 10.378,70 zł, ½ udziału w prawie własności samochodu osobowego marki T. (...) wyprodukowanego w 2000 r. o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 2.000 zł. Nadto wnosił o ustalenie, że darowizna uczyniona przez spadkodawcę na rzecz uczestnika R. K. (1) wyczerpuje jego prawa do udziału spadkowego po zmarłym. Wnioskodawca domagał się również zasądzenia od uczestniczki postępowania T. K. (1) na jego rzecz kwoty 57.420,39 zł tytułem spłaty jego udziału w spadku. Wnioskodawca zaznaczył, iż wnosi o rozstrzygnięcie o spłatach należnych uczestnikom postępowania M. i R. K. (1) zgodnie z ich wnioskami oraz w przypadku zaliczenia przez Sąd darowizny jako prawidłowej i tym samym zwolnienia spadkobiercy R. K. (1) od zaliczenia przedmiotu darowizny na schedę spadkową, modyfikuje częściowo treść żądania w tym zakresie wnosząc o zasądzenie od uczestniczki postępowania T. K. (1) na swą rzecz kwoty 43.065,29 zł tytułem spłaty jego udziału w spadku.

Żądanie wnioskodawcy znajduje swoją podstawę prawną w art. 1035 k.c., stanowiącym, że jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu. Zgodnie zaś z art. 210 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Z regulacji tej wynika, iż – co do zasady – każdy ze spadkobierców może domagać się dokonania działu spadku, a pozostali spadkobiercy nie mogą się takiemu żądaniu skutecznie sprzeciwić.

Postępowanie o dział spadku oraz o zniesienie współwłasności przebiega według zasadniczo tych samych zasad, określonych w art. 210-212 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. oraz w art. 618-625 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c.

Omawiając dokonany w niniejszym postępowaniu dział spadku na wstępie wskazać należy, że w wypadku, gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku (w tym samym postępowaniu), przeprowadzenie podziału majątku wspólnego (poprzednio określanego jako dorobkowy), chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym (uchwała SN z 2.03.1972 r., III CZP 100/71, OSNC 1972/7-8/129).

Zauważyć w tym miejscu można także, iż przeprowadzenie podziału majątku wspólnego w postępowaniu o dział spadku jest możliwe na podstawie art. 689 k.p.c., stanowiącego, że jeżeli cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie, dział spadku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu. Jeśli chodzi sposób przeprowadzenia podziału majątku wspólnego, to zgodnie z art. 46 k.r.o. w sprawach nie unormowanych w artykułach poprzedzających, do podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (analogiczne odesłanie zawarte jest też w art. 567 § 3 k.p.c.)

Z uwagi na to, że nie dokonywano wcześniej podziału majątku wspólnego S. K. i T. K. (1), między którymi istniała (co było bezsporne) wspólność majątkowa małżeńska, konieczne było dokonanie działu majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską w ramach niniejszego postępowania. Wnioskodawca zgłosił stosowne żądanie w piśmie z dnia 13 grudnia 2012 r. (k.161).

Kodeks rodzinny i opiekuńczy ustanawia domniemanie, że udziały małżonków w majątku wspólnym są równe (art. 43 § 1 k.r.o.). Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku; spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji (art. 43 § 2 k.r.o.).

W niniejszym postępowaniu strony nie domagały się ustalenia nierównych udziałów małżonków K. w zgromadzonym majątku, a ponadto żaden ze spadkodawców nie wystąpił z żądaniem wskazanym w art. 43 § 2 k. r.o. Z tego względu w punkcie II postanowienia sąd przyjął, że udziały małżonków K. w ich majątku wspólnym były równe.

Przepis art. 684 k.p.c. stanowi, iż skład i wartość majątku ulegającego podziałowi ustala sąd. Dotyczy to tak majątku wspólnego małżonków, jak i majątku spadkowego. Stąd też sąd rozstrzygając przedmiotową sprawę w pierwszej kolejności dokonał ustalenia składu majątku podlegającego podziałowi oraz jego wartości, kierując się przy tym zasadą, że w toku dokonywania działu spadku na podstawie art. 1035 i n. k.c., stan spadku ustala się według stanu z dnia otwarcia spadku, jego zaś wartość – według cen z chwili dokonania działu (por. uchwała SN z 27.09. 1974 r., III CZP 58/74, OSNC 1975/6/90). Podobne zasady znajdują zastosowanie do podziału majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności majątkowej, z tą różnicą, iż stan majątku objętego wspólnością ustalany jest na chwilę ustania wspólności majątkowej między małżonkami. W przypadku ustania wspólności wskutek śmierci jednego z małżonków oba te momenty będą tożsame.

W toku postępowania poza sporem w zasadzie pozostawało, że do majątku wspólnego S. K. i jego drugiej żony T. wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W.. Prawo to małżonkowie nabyli w dniu 12 stycznia 1989 r. w czasie trwania małżeństwa. W sprawie poza sporem pozostawało, że małżonkowie od początku pozostawali we wspólności ustawowej, której w żaden sposób nie modyfikowali ani nie wyłączali. Do nabycia prawa do lokalu doszło wskutek przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu mieszkalnego. Odnośnie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wskazać należy bowiem, że zgodnie z art. 215 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze w brzmieniu obowiązującym w 1990 r., spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego przydzielone obojgu małżonkom lub jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokajania potrzeb mieszkaniowych rodziny przysługuje im obojgu niezależnie od istniejącego między nimi ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej. W przedmiotowej sprawie prawo do lokalu mieszkalnego zostało przydzielone małżonkowi S. K. w czasie trwania związku małżeńskiego z T. K. (1) i służyło ono zaspokojeniu potrzeb rodziny. Stanowiło zatem składnik majątku wspólnego małżonków.

Ze względów opisanych powyżej sąd podzielił pogląd stron, iż przedmiotowe prawo weszło w skład majątku wspólnego S. K. i T. K. (1), co znalazło wyraz w pkt I podpunkt a) sentencji postanowienia.

Zważywszy, że wspólność majątkowa małżeńska ustała wraz ze śmiercią S. K. w dniu 30 września 2010 r., wartość majątku wspólnego (jak i wartość spadku po S. K.) sąd ustalił biorąc pod uwagę stan lokalu przy ul. (...) z tej właśnie daty, według jednakże cen aktualnych. Ustalenie wartości tego składnika majątkowego należało do Sądu, gdyż strony ostatecznie nie były co do tej kwestii zgodne; poczynienie ustaleń co do tej okoliczności wymagało wiadomości specjalnych, w związku z czym niezbędne okazało się przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego (art. 278 § 1 k.p.c.). Sąd czyniąc ustalenia faktyczne co do wartości majątku objętego podziałem oparł się na opinii biegłego sądowego A. G. z dnia 15 listopada 2012 r. (k.81-104), opinii aktualizacyjnej z dnia 4 listopada 2013 r. (k. 293-298), w której to opinii biegły w nieznaczny sposób skorygował wartość wycenianego prawa. W oparciu o tę ostatnią opinię Sąd przyjął, że wartość rynkowa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spadkowego według stanu lokalu na dzień 30 września 2010 r. i cen aktualnych to 266.000 zł.

W tym miejscu zauważyć należy, iż zgodnie bowiem z art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarne nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741) wartość rynkową nieruchomości stanowi najbardziej prawdopodobna jej cena, możliwa do uzyskania na rynku, określona z uwzględnieniem cen transakcyjnych przy przyjęciu następujących założeń: strony umowy były od siebie niezależne, nie działały w sytuacji przymusowej oraz miały stanowczy zamiar zawarcia umowy (1) i upłynął czas niezbędny do wyeksponowania nieruchomości na rynku i do wynegocjowania warunków umowy (2). Oznacza to, że wartość rynkowa jest to wartość szacunkowa, za którą nieruchomość po odpowiednim okresie ekspozycji na rynku powinna zostać sprzedana w dacie dokonywania wyceny w transakcji zawartej pomiędzy niezależnymi stronami, z których każdy działa w sposób kompetentny, ostrożny i bez przymusu. (Stanisława Kalus w: Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz red. G Bieniek, Warszawa 2005, str. 467). Przytoczona ustawa nie wprowadza dalszego rozróżnienia rodzajów wartości rynkowej ale standardy zawodowe (zarówno polskie, jak i europejskie) przewidują odmiany wartości rynkowej: m. in. dla aktualnego sposobu użytkowania ( (...)) i dla alternatywnego sposobu użytkowania ( (...)). (Stanisława Kalus w: Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz red. G Bieniek, Warszawa 2005, str. 468). Jak wynika z opinii biegłego sądowego wycena ta została dokonana zgodnie w wymogami przytoczonej ustawy o gospodarce nieruchomościami. Biegły w oparciu o zgromadzone ceny transakcyjne 5 lokali (k. 95), przy zastosowaniu odpowiednich wskaźników korygujących ustalił najbardziej prawdopodobna wartość rynkową przedmiotowego lokalu. Podkreślić nadto trzeba, że dowodzenie faktu występowania konkretnych cen w obrocie nieruchomościami nie może odbywać się poprzez przedłożenie ofert sprzedaży nieruchomości, jako że cena wskazana w ofercie może w toku negocjacji ulec znacznej nawet zmianie. W myśl przytoczonego przepisu ustawy o gospodarce nieruchomościami ustalenie wartości nieruchomości może się odbywać wyłącznie na podstawie realnych cen transakcyjnych.

Zgodnie z art. 154 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami wyboru właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości dokonuje rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając w szczególności cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w planie miejscowym, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan jej zagospodarowania oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cechach nieruchomości podobnych. Zaznaczyć należy, że obowiązujące przepisy nie wymagają, by metoda porównawcza była stosowana tylko w przypadku posiadania przez rzeczoznawcę danych o nieruchomościach niemal jednorodnych. Przepis art. 153 ust. 1 zd. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi wyłącznie, iż podejście porównawcze stosuje się, jeżeli są znane ceny i cechy nieruchomości podobnych do nieruchomości wycenianej.

Biegły sądowy jednoznacznie wskazał, że obecnie rynek nieruchomości jest rynkiem zdestabilizowanym, zaś nieruchomości są trudno zbywalne, ilość transakcji jest niewielka, zaś podaż jest bardzo duża. Regres w obrocie nieruchomościami daje się zaobserwować w ilości dokonanych transakcji, ale nie w spadku cen.

Reasumując stwierdzić podkreślić należy, iż sąd uznał opinie biegłego za wyczerpujące, rzetelne, jasne i spójne, a wyceny w niej przedstawione nie odbiegające od ustaleń czynionych na potrzeby zbliżonych stanów faktycznych w innych postępowaniach. Biegły w czytelny, zrozumiały, a przy tym rzeczowy sposób opisał względy, jakimi kierował się przy wycenie lokalu, szczegółowo opisując zastosowaną metodę szacowania jego wartości rynkowej.

Wnioski uczestników o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego, zostały oddalone na rozprawie w dniu 13 czerwca 2013 r. (k. 269), gdyż w ocenie sądu były one bezzasadne i zmierzały tylko do przedłużenia postępowania. Podstawową przesłanką powielania w postępowaniu dowodu z opinii biegłego jest zaistnienie obiektywnej potrzeby, nie zaś samo subiektywne niezadowolenie stron z ustaleń poprzedniej opinii, jak też ich oczekiwanie, że inna opinia byłaby dla nich bardziej korzystna. Nie można przyjmować, że sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest dla strony niekorzystna. Potrzeba powołania innego biegłego powinna bowiem wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. (wyrok SA w Poznaniu z dnia 9.12.2010 r., sygn. I ACa 951/10)

Wskazać należy, iż jak wynikało z oświadczeń stron składnik majątkowy w postaci lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) we W., nie wyczerpywał w całości majątku dorobkowego spadkodawcy i jego małżonki T. K. (1).

Wnioskodawca zgłosił także do podziału środki pieniężne zgromadzone na dwóch rachunkach bankowych w (...): pierwszym należącym do uczestniczki T. K. (1) i spadkodawcy S. K. o nr (...) oraz drugim prowadzonym dla firmy spadkodawcy o nr (...).

Niewątpliwie środki zgromadzone na tych rachunkach stanowiły majątek wspólny spadkodawcy i T. K. (1). Jak stanowi bowiem art. 31 § 2 pkt. 1 k.r.o. do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków stają się składnikiem majątku wspólnego dopiero z chwilą ich pobrania. Pobraniem takim jest też wpłynięcie należności na rachunek bankowy małżonka. Niewątpliwie również do majątku wspólnego należy wierzytelność, której przedmiotem jest zwrot środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym jednego z małżonków, jeżeli środki te stanowią majątek wspólny małżonków.

W rozpoznawanej sprawie nie budzi wątpliwości, że na obu rachunkach bankowych zgromadzone były środki z majątku wspólnego, powyżej kwestii nie traktowali również jako spornej uczestnicy postępowania.

Z informacji uzyskanych od (...) wynikało, że stan środków na rachunku bankowym o nr (...) w dniu śmierci spadkodawcy tj. w dniu 30.09.2010r. wynosił 20.757,41 zł i taką też kwotę Sąd uznał za wchodzącą w skład majątku dorobkowego małżonków. W tym miejscu zauważyć należy, że owszem aktualnie na rachunku dostępne są środki w kwocie 16.190,59 zł, jednakże wobec faktu, iż przedmiotowy rachunek bankowy był rachunkiem wspólnym uczestniczki T. K. (1) i spadkodawcy, a nadto nie zostało wyjaśnione z jakiego powodu kwota ta uległa zmniejszeniu, nie sposób było czynić dowolnych ustaleń w tym zakresie.

Na drugim z kont o nr (...) w dniu śmierci spadkodawcy znajdowały się natomiast środki w wysokości 32.764,77 zł, zaś dnia 31.12.2013r. kwota 31.602,42 zł ze względu na pobieranie przez bank opłat z tytułu prowadzenia konta i taką też wysokość środków Sąd przyjął jako wchodzącą w skład majątku małżeństwa K..

Dlatego też sąd ustalił jak w punkcie I podpunkt b), że w skład majątku dorobkowego wchodzą środki zgromadzone na rachunkach bankowych w banku (...) w łącznej kwocie 52.359,83 zł.

Wnioskodawca zgłosił także do podziału wchodzący w skład majątku wspólnego samochód marki T. (...) o numerze rej. (...), wyprodukowany w 2000 roku.

W zakresie pojazdu zgodnie strony ustaliły wartość samochodu na kwotę 4.000 zł. Okoliczność ta zatem stała się bezsporna i w związku z tym wartość wskazanej ruchomości sąd ustalił w oparciu o zgodne w tym zakresie oświadczenia stron. Sąd jednoznacznie odstąpił od prowadzenia dowodów zmierzających do ustalenia wartości tego składnika. Zdaniem sądu, interpretacja art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c. musi uwzględniać cel postępowania działowego. Wykładnia funkcjonalna tych przepisów prowadzi do wniosku, że nie jest konieczne ustalenie wartości tych składników majątku, co do których strony są zgodne co do wartości i sposobu ich podziału.

Z tych też przyczyn Sąd ustalił, że w skład majątku wspólnego wchodzi samochód marki T. (...) numer rejestracyjny (...) o wartości 4.000 zł, co znalazło wyraz w pkt I podpunkt c) sentencji postanowienia.

Wnioskodawca wniósł również o ustalenie, że darowizna uczyniona na rzecz uczestnika R. K. (1) wyczerpuje jego prawa do udziału spadkowego po zmarłym S. K.. Istotnie, jak wynikało z dowodu w postaci aktu notarialnego z dnia 15 czerwca 2009 r. sporządzonego przez notariuszem M. S. (rep. A. nr 4648/2009) małżonkowie K. dokonali na rzecz swojego syna R. K. (1) - darowizny przysługującego im na prawach wspólności ustawowej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Jednakże kwestią najważniejszą w tym zakresie pozostawało zawarte w § 3 ust. 2 umowy darowizny oświadczenie małżonków, iż zwalniają R. K. (1) od zaliczenia na schedę spadkową przedmiotu niniejszej umowy.

Stosownie do treści art. 1039 § 1 k.c. jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.

Zaliczanie darowizn na poczet należnych spadkobiercom sched spadkowych jest rezultatem przyjęcia idei równego traktowania wszystkich dzieci spadkodawcy. Jeżeli więc niektóre z dzieci uzyskały pewne korzyści za życia spadkodawcy, powinno się to uwzględnić przy dokonywaniu działu spadku. Darowizny, zwłaszcza znacznej wartości, z reguły - w przekonaniu zainteresowanych - dokonywane są na poczet przyszłego spadku ( successio anticipata). Zaliczanie darowizn obowiązuje jedynie przy dziedziczeniu ustawowym (por. Stecki L., Zaliczanie darowizn między spadkobiercami darczyńcy, AUNC Prawo 1976, nr 75, s. 127 i n.). Podstawowy krąg osób zobowiązanych do zaliczenia otrzymanych darowizn określa art. 1039 § 1 k.c. Z przepisu tego wynika, że nie są do tego zobowiązani wszyscy spadkobiercy ustawowi, lecz jedynie zstępni oraz małżonek. Ten ostatni ma jednak obowiązek zaliczenia otrzymanych darowizn jedynie wówczas, gdy dziedziczy w zbiegu ze zstępnymi. Zarówno zstępni, jak i małżonek muszą dziedziczyć z ustawy. Podstawowy krąg zobowiązanych może zostać zmodyfikowany przez spadkodawcę. Może więc zostać ograniczony, gdy spadkodawca zwolni określoną darowiznę od obowiązku jej zaliczenia. Ustawa tego wyraźnie nie przewiduje, ale spadkodawca może także zwolnić od obowiązku zaliczenia wszystkie darowizny dokonane na rzecz określonej osoby. Może także rozszerzyć krąg zobowiązanych na spadkobiercę ustawowego innego niż zstępny czy małżonek (art. 1039 § 2). Art. 1039 k.c. mówi tylko o darowiznach dokonanych za życia spadkodawcy, a więc o takich nieodpłatnych przysporzeniach, które za jego życia przeszły do majątku spadkobiercy. Mimo, że art. 1039 k.c. używa określenia „darowizna”, w piśmiennictwie i orzecznictwie przyjęto, że chodzi o wszelkie przysporzenia dokonane pod tytułem darmym na rzecz zstępnych i małżonka. Oznacza to, że zaliczeniu na poczet schedy podlegać będą także przysporzenia niemające formy prawnej darowizny, jeżeli zostały dokonane nieodpłatnie i jeżeli intencją stron było dokonanie ich na poczet przyszłego spadku.

W rozpoznawanej sprawie niewątpliwie ma miejsce sytuacja działu spadku między zstępnymi i małżonkiem, a zatem co do zasady spadkobiercy są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn. W ocenie sądu w sprawie nie wykazano jednak, aby doszło do dokonania darowizn podlegających zaliczeniu na poczet schedy spadkowej, bowiem z zawartego w § 3 ust. 2 aktu notarialnego stwierdzenia w sposób nie budzący wątpliwości wynika, iż małżonkowie K. oświadczyli, że zwalniają R. K. (1) od zaliczenia na schedę spadkową przedmiotu niniejszej umowy darowizny.

Poczyniwszy wszystkie opisane wyżej ustalenia, Sąd oznaczył w punkcie III postanowienia skład spadku po S. K.. I tak, w skład spadku wchodzi udział wynoszący ½ w lokalu mieszkalnym położonym we W. przy ul. (...) o wartości 133.000 zł (1/2 x 266.000 zł), środki pieniężne w wysokości 26.179,91 zł (1/2 x 52.359,83 zł), wynoszący ½ udział w samochodzie osobowym T. (...) o wartości 2.000 zł (1/2 x 4.000 zł), zatem łącznie majątek o wartości 161.179,91 zł.

Kolejną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia był sposób dokonania działu spadku po S. K. i podział majątku wspólnego małżonków K..

W orzecznictwie podnosi się, że z art. 211 k.c. (stosowanego na mocy odesłania do działu spadku i podziału majątku wspólnego) wynika, iż podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, preferowanym przez ustawodawcę – co oznacza, że w sytuacji, gdy zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, powinien on brać pod uwagę przede wszystkim ten sposób wyjścia ze wspólności (por. postanowienie SN z 2.02.2001 r., IV CKN 251/00, LEX nr 52532). Również przepisy proceduralne wskazują na pierwszeństwo tego sposobu wyjścia ze współwłasności (art. 623 k.p.c.), z tym zastrzeżeniem, że jeśli możliwe jest dokonanie zniesienia współwłasności w sposób wynikający ze zgodnych wniosków stron, Sąd winien orzec zgodnie z tymi wnioskami (art. 622 § 2 k.p.c.). Jeśli brak jest zgody stron, a podział fizyczny nie jest możliwy, rzecz może być przyznana jednemu z współwłaścicieli za spłatą na rzecz pozostałych, albo też sąd zarządza sprzedaż rzeczy i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży między współwłaścicieli.

Rozstrzygając o sposobie podziału majątku wspólnego i działu spadku sąd kierował się przede wszystkim zgodnym wnioskiem uczestników w tym zakresie, sposobem korzystania z majątku przez uczestniczki postępowania, a nadto stopniem zainteresowania uczestniczek poszczególnymi składnikami i ich faktycznymi potrzebami oraz wykonalnością orzeczenia w części dotyczącej zasądzenia spłaty.

W niniejszej sprawie strony ostatecznie zgodnie wskazały, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W. powinno być przyznane na współwłasność uczestniczkom T. K. (1) i M. K. (1). Uczestniczce T. K. (1) służy największy udział w tym prawie (7/8 części), natomiast M. K. (1) 1/8 udziału. Za przyznaniem prawa do lokalu uczestniczkom przemawiało również to, że obecnie to one zamieszkują w lokalu. Koszty utrzymania przedmiotowego lokalu ponosi w całości uczestniczka T. K. (1), natomiast wnioskodawca i uczestnik R. K. (1) zaspokajają swoje potrzeby mieszkaniowe w innych lokalach. Nadto strony zgodnie wnosiły o przyznanie uczestniczce T. K. (1) środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych oraz samochodu osobowego.

Odnośnie sposobu podziału środków zgromadzonych na rachunku bankowym sąd przyznał je w całości uczestniczce T. K. (1) mając na uwadze, że jest formalnym właścicielem rachunku, a wiec może środkami tymi swobodnie dysponować.

Przy ustalaniu sposobu podziału samochodu marki T. (...) o numerze rejestracyjnym (...) sąd kierował się w tym zakresie zgodną wolą stron. Sąd przyznał zatem zgodnie z wnioskiem uczestniczce postępowania T. K. (1) samochód uznając, iż jest to również o tyle uzasadnione, że jako jedyna osoba użytkuje ona ten pojazd.

Zatem wobec zgodnych w tym zakresie wniosków stron, sąd orzekł zgodnie z dyspozycją art. 622 § 2 k.p.c. jak w pkt IV sentencji postanowienia.

Zgodnie z art. 212 § 2 k.c. rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. Przepis ten znajduje odpowiednie zastosowanie również i w niniejszym postępowaniu. Po ustaleniu sposobu podziału majątku wspólnego i obu mas spadkowych, Sąd przystąpił wobec tego do ustalenia wysokości spłaty, która co do zasady powinna stanowić ekonomiczny ekwiwalent udziału wnioskodawców w rzeczy objętej podziałem. Jak już wcześniej wskazano, w skład spadku po zmarłym S. K. wchodzi udział w wysokości 1/2 części w prawie do lokalu, o wartości 133.000 zł. Zarówno uczestnicy, jak i wnioskodawca odziedziczyli udział wynoszący 1/4 części w spadku po S. K..

Uczestniczka T. K. (1) w toku postępowania zgłosiła szereg kwot, o które powyższa spłata winna być pomniejszona. Żądanie uczestniczki rozliczenia zgłoszonych przez nią należności mogło być rozpoznane w niniejszym postępowaniu w oparciu o art. 686 k.p.c., stanowiący, że w postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także o istnieniu zapisów, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku, jak również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych.

Uczestniczka do rozliczenia między stronami zgłosiła: wydatki związane z bieżącym utrzymaniem lokalu, tj. szeroko rozumiany „czynsz” za lokal przy ul. (...) we W., a więc wszelkie opłaty eksploatacyjne uiszczane na rzecz Spółdzielni tak z tytułu samego prawa do lokalu, jak i z tytułu korzystania z mediów; wydatki poniesione na spłatę długów spadkowych tj. należności z tytułu nieopłaconych przez S. K. składek na ubezpieczenie społeczne w ZUS w kwocie 1.032,44 zł, należności z tytułu uiszczonej części podatku od towarów i usług w kwocie 1.668,50 zł, jak również kwotę 10.400 zł poniesionych przez uczestniczkę T. K. (1) za wykonanie nagrobka. Nadto również wnioskodawca C. K. (1) oraz uczestnicy M. i R. K. (1) domagali się zwrotu poczynionych przez nich nakładów z tytułu uiszczonej części podatku od towarów i usług. I tak, C. K. (1) poniósł łączny koszt w wysokości 1.779,78 zł, uczestnicy postępowania M. i R. K. (1) w kwotach po 1.668,50 zł.

W pierwszej kolejności omówienia wymaga żądanie rozliczenia nakładów na spadkowy lokal położony we W. przy ul. (...), znajdujące podstawę prawną w art. 207 k.c., zgodnie z którym pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Do spadkobierców znajduje on zastosowanie na mocy odesłania z art. 1035 k.c., w myśl którego jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, z zachowaniem przepisów tytułu VIII księgi czwartej kodeksu cywilnego.

Żądanie uczestniczki odnoszące się do tych należności sąd uznał za częściowo uzasadnione. W toku postępowania poza sporem pozostawało, że koszty utrzymania lokalu po śmierci S. K. ponosiła jedynie uczestniczka. Wysokość tych nakładów wynika z pisma Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 3 czerwca 2013 r. (k. 266-267) oraz analiz zaliczeniowych lokalu za użytkowanie mieszkania (k. 285-287, k. 34-344). Analizując strukturę wydatków składających się na czynsz należny spółdzielni, zauważyć można, że nie są to wydatki o jednolitym charakterze. Kwota świadczenia należnego spółdzielni obejmuje szereg należności cząstkowych, wynikających z różnych tytułów i w różny sposób obliczanych. Niektóre ze składników czynszu ustalane były według wskazań liczników albo według ilości osób korzystających z lokalu; konieczność ponoszenia tych nakładów wiązała się zatem bezpośrednio z faktem eksploatowania lokalu przez określoną osobę. Tak było w przypadku zaliczek na opłaty za ciepłą i zimną wodę, gaz, w przypadku opłat za wywóz nieczystości, jak również w przypadku opłat za energię elektryczną ogólnego użytku, czy też opłat za prowadzenie w lokalu działalności gospodarczej. Co do tych kwot wskazać należy, iż potrzeba uiszczenia określonych opłat wynikała tylko z faktu, że uczestniczka zamieszkiwała w lokalu, zatem nie ma podstaw do obciążania nimi wnioskodawcy oraz uczestników. Inaczej było w przypadku tych opłat, które uiszczane miały być bez względu na to, czy w lokalu w ogóle ktoś zamieszkuje. Opłaty te były naliczane albo według powierzchni lokalu, albo miały stałą wysokość. Zdaniem Sądu, w odniesieniu do tych opłat, za ich uregulowanie odpowiadali wszyscy spadkobiercy, bez względu na to, czy którykolwiek z nich mieszkał w lokalu. Łączna kwota tego rodzaju składników czynszu, uiszczonych w okresie od IV kwartału 2010r. do końca stycznia 2014r. wynosiła 17.071,16 zł i obejmowała:

⚫

za IV kwartał 2010r. – 1.208,13 zł (1.977,27 zł – 51,03 zł – 80,55 zł – 370,35 zł – 221,58 zł – 45,63 zł),

⚫

za 2011r. – 4.678,26 zł (7.302,28 zł – 204,12 zł – 322,20 zł – 955,78 zł – 959,40 zł – 182,52 zł),

⚫

za 2012r. – 5.208,24 zł (6.734,97 zł – 249,27 zł – 292,67 zł – 722,49 zł – 262,30 zł),

⚫

za okres od stycznia do maja 2013r. – 2.177,46 zł (3.003,50 zł – 170,07 zł – 117,80 zł – 211,65 zł – 326,52 zł),

⚫

za czerwiec 2013r. 506,90 zł (wobec braku szczegółowych danych w tym zakresie Sąd uznał, iż były to tożsame składniki opłat jak za miesiąc lipiec 2013r.) – [636,36 zł (kwota uiszczona przez uczestniczkę T. K. (1)) – 129,46 zł],

⚫

za lipiec 2013r. 470,42 zł (599,88 zł – 23,46 zł – 32,17 zł – 19 zł – 54,83 zł).

⚫

za sierpień 2013r. 462,13 zł (575,95 zł – 7,82 zł – 32,17 zł – 19 zł – 54,83 zł),

⚫

za wrzesień 2013r. 469,69 zł (580,18 zł – 7,82 zł - 28,84 zł – 19 zł – 54,83 zł),

⚫

za okres od października 2013r. do grudnia 2013r. kwota łączna 1.878,76 zł (4 miesiące x 469,69 zł) – uczestniczka uiściła w tych miesiącach kwoty po 580,18 zł; wobec braku szczegółowych danych w tym zakresie sąd uznał, iż były to tożsame składniki opłat jak za miesiąc wrzesień 2013r.,

⚫

za styczeń 2014r. – 480,86 zł (=591,26 zł – 7,82 zł – 31,17 zł – 19 zł – 52,41 zł).

Sąd uwzględnił także żądanie rozliczenia przez uczestników T., M. i R. K. (1) kwot po 1.668,50 zł z tytułu uiszczonego przez nich podatku od towarów i usług, zaś wysokość ich ustalono na podstawie przedłożonej przez Naczelnika Urzędu Skarbowego W. informacji o dokonanych wpłatach (k. 134). Natomiast wysokość należności uiszczonych z tego samego tytułu przez wnioskodawcę C. K. (1), szacująca się na kwotę 1.779,78 zł, została udowodniona za pomocą przedłożonego do akt postępowanie potwierdzenia przelewu (k.254).

Również żądanie uczestniczki T. K. (1) rozliczenia poniesionych przez nią kosztów związanych z opłaceniem składki na ubezpieczenie społeczne zostało przez Sąd uwzględnione w kwocie przez nią żądanej tj. 1.032,44 zł (3 wpłaty dokonane w dniach 22.10.2010r. w kwotach: 592,80 zł, 388,64 zł, 51 zł), zważywszy iż zostało udokumentowane poprzez złożone do akt potwierdzenia wpłaty (k. 36-38).

Przed szczegółowym omówieniem sposobu rozliczenia nakładów poczynionych przez strony na majątek spadkowy, zaznaczenia wymaga, że postanowieniem z dnia 14 grudnia 2011 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu Wydział XI Cywilny w sprawie o sygn. akt XI Ns 505/11 stwierdził, iż spadek po S. K. przypada jego małżonce T. K. (1) oraz dzieciom synowi C. K. (1), córce M. K. (1), synowi R. K. (1) po ¼ części.

Zatem łączna wartość nakładów poniesionych przez uczestniczkę T. K. (1) na majątek spadkowy z tytułu należności obciążających solidarnie wszystkich spadkobierców S. K. wyniosła 30.172,10 zł [1.032,44 zł (składki w ZUS) + 1.668,50 zł (składki w US) + 10.400 zł (koszt nagrobka) + 17.071,16 zł (opłaty na utrzymanie lokalu)]. Ze względu na przysługujący uczestniczce udział w majątkowym spadkowym wynosi 1/4, więc należy się jej od wnioskodawcy oraz uczestników M. i R. K. (1) kwota po 7.543,02 zł (30.172,10zł / 4).

Uczestnikom postępowania M. K. (1) oraz R. K. (1) należy się natomiast od pozostałych spadkobierców zwrot należności w kwotach po 417,12 zł od każdego z nich (1.668,50 zł / 4), zaś wnioskodawcy C. K. (1) kwoty po 444,94 zł od pozostałych spadkobierców (1.779,78 zł / 4).

Rozliczenie spłaconych długów spadkowych znajduje podstawę prawną w powołanym wyżej art. 686 k.p.c. oraz w art. 1034 § 1 k.p.c., zgodnie z którym do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości udziałów. Zaliczenie kosztów pogrzebu do długów spadkowych wynika natomiast z art. 922 § 3 k.c. Przepis ten wskazuje, że do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku. W orzecznictwie Sądu Najwyższego powszechnie przyjmuje się, że w polskich realiach do kosztów pogrzebu zalicza się m.in. wydatki poniesione na postawienie skromnego, odpowiadającego miejscowym zwyczajom nagrobka (tak: orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 25.07.1967 r., I CR 81/67, OSNCP 1968, poz. 48; z dnia 8.05.1969 r., II CR 114/69, OSNCP 1970, poz. 129 i z dnia 13.11.1969 r., OSPiKA 1971, poz. 140).

W niniejszej sprawie uczestniczka T. K. (1) domagała się również zwrotu kosztów pogrzebu S. K.. Na koszty te składa się wydatkowana na zakup nagrobka kwota 10.400 zł, na dowód czego przedstawiła fakturę VAT nr (...) z dnia 13 września 2012 r. (k. 264).

Zważywszy, że uczestniczka do rozliczenia zgłosiła kwotę 10.400 zł, a wnioskodawcy nie przeczyli temu, aby uczestniczka pokryła koszty pogrzebu w takiej kwocie, zdaniem sądu zachodziły podstawy do uwzględnienia we wzajemnych rozliczeniach spadkobierców opisanego wyżej długu spadkowego, spłaconego przez uczestniczkę.

Pokrótce należy również odnieść się do żądania uczestnika R. K. (1) uregulowania na jego rzecz przez pozostałych spadkobierców ¾ długu spadkodawcy w kwocie 1.500 zł (z 2.000 zł) z tytułu niewypłaconego R. K. (1) wynagrodzenia za pracę w firmie (...) za miesiąc wrzesień 2010 r. oraz kwoty 4.500 zł stanowiącej ¾ (z kwoty 6.000 zł) w związku z niewypłaconą przez spadkodawcę odprawą wobec ustania łączącego R. K. (1) z firmą ojca S. K. stosunku pracy.

W tym miejscu wskazać należy, iż wskazane wyżej roszczenia uczestnika R. K. (1) nie mogą być rozliczane w przedmiotowym postępowaniu, gdyż dotyczą one stosunku pracy łączącego go ze spadkodawcą, a nadto Sąd w przedmiotowym postępowaniu zobligowany był do rozliczenia poniesionych przez spadkobierców nakładów (aktywów), które to faktycznie zostały przez nich uregulowane, nie zaś abstrakcyjnych (czy też należnych jak twierdzi uczestnik) zobowiązań – długów które w żaden sposób nie zostały przez żadną stronę do chwili obecnej poniesione.

Zgodnie z dyspozycją art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 46 k.r. i o., jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

W niniejszej sprawie wysokość spłat została obliczona na podstawie stosunku wartości rynkowej dzielonego majątku (ustalonej przez biegłego odnośnie lokalu mieszkalnego i ustalonej zgodnie przez uczestników odnośnie do ruchomości i na podstawie informacji z banku odnośnie kwot zgromadzonych na rachunkach bankowych) do wysokości udziałów, jakie przypadały byłym małżonkom we wspólnym prawie.

Wartość lokalu mieszkalnego wyniosła 266.000 zł co do zasady każdy z małżonków posiadał zatem udział wynoszący ½, a więc odpowiadający kwocie 133.000 zł.

Wartość składników majątkowych przyznanych uczestniczce T. K. (1) wyniosła łącznie 144.554,91 zł [7/8 z kwoty 133.000 zł + 2.000 zł (1/2 udziału w prawie własności samochodu) + 26.179,91 zł (1/2 środków zgromadzonych na rachunkach bankowych)], zaś wartość składnika przyznanego uczestniczce M. K. (1) 16.625 zł (1/8 z kwoty 133.000 zł). W dalszej kolejności sąd podzielił kwoty powyższe przez udziały wynikające ze spadkobrania po zmarłym S. K..

I tak, uczestniczka T. K. (1) zobowiązana była do spłaty na rzecz wnioskodawcy C. K. (1) łącznej kwoty 36.583,66 zł (444,94 zł – ¼ części z należności uregulowanej w Urzędzie Skarbowym przez C. K. (1) + 36.138,72 zł – wynikająca ze spadkobrania po S. K. ¼ udziału w przyznanych T. K. (1) składnikach majątkowych), natomiast wnioskodawca C. K. (1) uczestniczce T. K. (1) kwotę 7.543,02 zł tytułem poczynionych nakładów przez T. K. (1). Zatem z potrącenia powyższych należności wynika, iż uczestniczka T. K. (1) jest zobowiązana do uzupełnienia udziału wnioskodawcy C. K. (1) z tytułu działu spadku w kwocie 29.040,64 zł (36.583,66 zł – 7.543,02 zł), o czym orzeczono w pkt V sentencji postanowienia.

Nadto uczestniczka T. K. (1) zobowiązana była do spłaty również na rzecz uczestnika R. K. (1) łącznej kwoty 36.555,84 zł (417,12 zł – ¼ części z należności uregulowanej w Urzędzie Skarbowym przez R. K. (1) + 36.138,72 zł – wynikająca ze spadkobrania po S. K. ¼ udziału w przyznanych T. K. (1) składnikach majątkowych), natomiast uczestnik R. K. (1) uczestniczce T. K. (1) kwotę 7.543,02 zł tytułem ¼ części z poczynionych nakładów przez T. K. (1). Zatem z potrącenia powyższych należności wynika, iż uczestniczka T. K. (1) jest zobowiązana do uzupełnienia udziału uczestnika R. K. (1) z tytułu działu spadku w kwocie 29.012,82 zł (36.555,84 zł – 7.543,02 zł), o czym orzeczono w pkt VI sentencji postanowienia.

Uczestniczka T. K. (1) zobowiązana była do spłaty na rzecz uczestniczki M. K. (1) łącznej kwoty 36.555,84 zł (417,12 zł – należność uregulowana w Urzędzie Skarbowym przez M. K. (1) + 36.138,72 zł – wynikająca ze spadkobrania po S. K. ¼ udziału w przyznanych T. K. (1) składnikach majątkowych), natomiast uczestniczka M. K. (1) uczestniczce T. K. (1) kwotę 11.690,27 zł (7.543,02 zł – poczynione nakłady przez T. K. + 4.156,25 zł - wynikająca ze spadkobrania po S. K. ¼ udziału w przyznanym M. K. (1) składniku majątkowym w postaci 1/8 udziału w prawie do lokalu mieszkalnego). Zatem z potrącenia powyższych należności wynika, iż uczestniczka T. K. (1) jest zobowiązana do uzupełnienia udziału uczestniczki M. K. (1) z tytułu działu spadku w kwocie 24.856,57 zł (36.555,84 zł – 11.690,27 zł), o czym orzeczono w pkt VII sentencji postanowienia.

Uczestniczka M. K. (1) zobowiązana była do spłaty na rzecz uczestnika R. K. (1) łącznej kwoty 4.573,37 zł (417,12 zł – ¼ części z należności uregulowanej w Urzędzie Skarbowym przez R. K. (1) + 4.156,25 zł – wynikająca ze spadkobrania po S. K. ¼ udziału w przyznanym M. K. (1) składniku majątkowym), natomiast uczestnik R. K. (1) uczestniczce M. K. (1) kwotę 417,12 zł (¼ części z należności uregulowanej w Urzędzie Skarbowym przez M. K. (1)). Zatem z potrącenia powyższych należności wynika, iż uczestniczka M. K. (1) jest zobowiązana do uzupełnienia udziału uczestnika R. K. (1) z tytułu działu spadku w kwocie 4.156,25 zł (4.573,37 zł – 417,12 zł), o czym orzeczono w pkt VIII sentencji postanowienia.

Uczestniczka M. K. (1) zobowiązana była również do spłaty na rzecz wnioskodawcy C. K. (1) łącznej kwoty 4.601,19 zł (444,94 zł – ¼ części z należności uregulowanej w Urzędzie Skarbowym przez C. K. (1) + 4.156,25 zł – wynikająca ze spadkobrania po S. K. ¼ udziału w przyznanym M. K. (1) składniku majątkowym), natomiast wnioskodawca C. K. (1) winien uiścić uczestniczce M. K. (1) kwotę 417,12 zł (¼ części z należności uregulowanej w Urzędzie Skarbowym przez M. K. (1)). Zatem z potrącenia powyższych należności wynika, iż uczestniczka M. K. (1) jest zobowiązana do uzupełnienia udziału wnioskodawcy C. K. (1) z tytułu działu spadku w kwocie 4.184,07 zł (4.601,19 zł – 417,12 zł), o czym orzeczono w pkt IX sentencji postanowienia.

Uczestnik R. K. (1) zobowiązany był do spłaty na rzecz wnioskodawcy C. K. (1) łącznej kwoty 444,94 zł tytułem ¼ części z należności uregulowanej w US przez C. K., natomiast wnioskodawca C. K. (1) uczestnikowi kwotę 417,12 zł (¼ części z należności uregulowanej w US przez R. K.). Zatem z potrącenia powyższych należności wynika, iż uczestnik R. K. (1) jest zobowiązany do uzupełnienia udziału wnioskodawcy C. K. (1) z tytułu działu spadku w kwocie 27,82 zł (444,94 zł – 417,12 zł), o czym orzeczono w pkt X sentencji postanowienia.

W myśl utrwalonego orzecznictwa oznaczenie sposobu i terminu uiszczenia spłat powinno być dokonane prze sąd z urzędu, przy czym należy zbadać i rozważyć sytuację osobistą i majątkową uczestników obciążonych spłatami i uprawnionych do spłat, w konsekwencji tak rozłożyć ciężar spłat, by nie pozbawić osób zobowiązanych środków bieżących, ale jednocześnie niezgodne z interesem uprawnionego byłoby rozłożenie na wieloletnie raty, co stanowiłoby pokrzywdzenie osoby uprawnionej do spłat. Sąd zważył, iż dopłata ma funkcję kompensacyjną jako służąca możliwości nabycia przez uprawnionego substytutu przedmiotu, który wyszedł z jego majątku. Zasadą zatem winna być spłata jednorazowa. Zasada ta ulega korekcie, gdy szczególne obiektywne okoliczności przemawiają za czasowym odroczeniem płatności, zwłaszcza leżące po stronie dłużnika, które czyniłyby nierealnym spełnienie przez niego od razu i w pełnej wysokości zasądzonego świadczenia. Jednakże należy mieć na uwadze, aby przez znaczne odsunięcie w czasie płatności, jak też rozdrobnienie jej na liczne, stosunkowo niskie w stosunku do wartości spłaty raty, nie doprowadzić do pokrzywdzenia wierzyciela. Tak bowiem przesunięcie w czasie płatności, jak i jej rozdrobnienie prowadzić może do ograniczenia (a w skrajnych warunkach w praktyce wręcz zniwelowania) kompensacyjnej roli spłaty.

W tym miejscu wskazać należy, iż uczestnicy prawidłowo wezwani na termin rozprawy (pouczeni o obowiązku osobistego stawiennictwa oraz skutkach niestawiennictwa) nie stawili się celem przesłuchania, wobec czego Sąd pominął dowód z ich przesłuchania, zatem brak było możliwości szczegółowego zbadania w jakiej sytuacji materialnej i życiowej znajdują się aktualnie uczestnicy, którzy jednakże w składanych pismach procesowych nie podnosili by była ona trudną.

Sąd uznał, że zasadne jest odroczenie płatności kwot zasądzonych od uczestniczek T. K. (1) i M. K. (1), jak również od wnioskodawcy C. K. (1) na okres 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia działowego. Sąd wziął pod uwagę, że uczestniczka T. K. (1) dysponuje pewnymi oszczędnościami (kwoty na rachunkach bankowych) mogącymi się złożyć na znaczną część spłaty, a nadto będzie możliwe niewątpliwie uzyskanie środków w większej od bieżących dochodów kwocie przy pomocy powszechnie dostępnych instrumentów finansowych, jak kredyt czy pożyczka. Uczestniczki postępowania miały niewątpliwie świadomość konieczności spłaty udziałów pozostałych współspadkobierców w sytuacji, gdy chciały pozostać w spadkowym lokalu, a służył im udział wynikający z ich spadkobrania. Sąd miał także na względzie fakt, iż niniejsze postępowanie toczyło się od 2012 roku, a zatem przez okres prawie 2 lat, a uczestniczka T. K. (1) od początku wnosiła o przyznanie lokalu jej, wobec czego musiała liczyć się z koniecznością poniesienia spłaty. Uczestniczka M. K. (1) co prawda dopiero na pół roku przed zakończeniem postępowania wyraziła wolę przyznania jej 1/8 udziału w prawie do lokalu, jednakże kwoty zasądzone od niej tytułem spłaty nie są na tyle znaczące, aby nie mogła ona poczynić w tym celu pewnych oszczędności. Sąd zważył także na uzasadniony interes wnioskodawcy C. K. (1) i uczestnika R. K. (1) by uzyskać realnie odczuwalny ekwiwalent majątku, który stanowi schedę spadkową po ich ojcu.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, zawarte w pkt XI sentencji postanowienia, Sąd oparł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.