Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego (...)Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda J. W. (1) kwotę 6.471,00 zł z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 21 lutego 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty obciążając stronę pozwaną obowiązkiem zwrotu J. W. (1) – tytułem kosztów procesu – kwoty 2.328,89 zł. Jednocześnie Sąd Rejonowy nakazał zwrócić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi J. W. (1) kwotę 12,11 zł tytułem niewykorzystanej części zaliczki uiszczonej na poczet opinii biegłego oraz pobrać od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 496,30 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd I instancji ustalił, iż w dniu 4 grudnia 2013 r. doszło do - spowodowanej przez podmiot posiadający zawartą ze stroną pozwaną umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej - kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ, stanowiący własność K. M. (poprzednio O.), samochód marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Poszkodowana w tym zdarzeniu w dniu 13 grudnia 2013 r. zawarła z J. W. (1) umowę najmu pojazdu zastępczego, której przedmiotem było auto o niższej klasie i niższych parametrach technicznych – samochód marki F. (...). Najem pojazdu zastępczego trwał przez okres 28. dób, tj. od dnia 13 grudnia 2013 r. do dnia 11 stycznia 2014 r. zaś po jego zakończeniu wynajmujący wystawił fakturę VAT, w treści której – przy zastosowaniu dobowej stawki najmu na poziomie kwoty 229,00 zł brutto - obciążył poszkodowaną K. M. obowiązkiem zapłaty kwoty 6.471,00 zł brutto obejmującą także opłatę dodatkową za obsługę poza godzinami pracy firmy (przed godziną 9. i po godzinie 17.). Samochód został najęty w systemie bezgotówkowym i bez konieczności uiszczania jakiejkolwiek kaucji zaś dostarczenie i oddanie tego pojazdu - na życzenie najemcy, z uwagi na potrzeby poszkodowanej i jej brata - nastąpiło w godzinach wieczornych. Poszkodowana oddała pojazd zastępczy niezwłocznie (następnego dnia) po wypłacie na jej rzecz odszkodowania. Samochód, który uległ uszkodzeniu w dniu 4 grudnia 2013 r. K. M. użyczyła bratu K. O., który wykorzystywał go zarówno przed, jak i po kolizji w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. K. O. po kolizji pojazdu marki F. (...) nie dysponował środkami finansowymi pozwalającymi dokonać naprawy uszkodzonego samochodu czy też na gotówkowy najem pojazdu zastępczego. Brat poszkodowanej naprawił samochód w ciągu miesiąca od otrzymania odszkodowania od (...) Spółka Akcyjna w W..

Jak również ustalił Sąd I instancji, pozwany ubezpieczyciel zakwalifikował uszczerbek w pojeździe K. M. jako szkodę całkowitą o czym poinformował ją w dniu 12 grudnia 2014 r. zaś odszkodowanie zostało wypłacone w dniu 10 stycznia 2014 r. K. M., w oparciu o zawartą z powodem w dniu 11 stycznia 2014 r. umowę cesji, przelała na powoda wierzytelność jaka przysługiwała jej wobec pozwanego ubezpieczyciela z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości wynikającej z faktury VAT wystawionej przez J. W. (1) powiadamiając jednocześnie (...) Spółka Akcyjna w W. o dokonanym przelewie wierzytelności. J. W. (1) – pismem z dnia 11 stycznia 2014 r. (otrzymanym przez stronę pozwaną w dniu 21 stycznia 2014 r.) – wezwał ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy zdarzenia komunikacyjnego do zapłaty odszkodowania (obejmującego koszty najmu samochodu zastępczego) w kwocie 6.471,00 zł brutto. Strona pozwana –w dniu 10 stycznia 2014 r. – wypłaciła na rzecz J. W. (1) kwotę 2.958,00 zł.

Określony wyżej stan faktyczny został ustalony przez Sąd Rejonowy w oparciu o zebrane dokumenty, opinię biegłego J. W. (2) zaś w odniesieniu do potrzeby i okoliczności związanych z najmem samochodu zastępczego – także na oświadczeniu poszkodowanej oraz zeznaniach świadków K. M. i K. O.. W ocenie Sądu I instancji dowody te nie budziły żadnych wątpliwości co do ich wiarygodności. Dowody z zeznań świadków (mających swe pokrycie w dowodach z dokumentów) pozwoliły ustalić, iż w związku ze szkodą zaistniałą w dniu 4 grudnia 2013 r. najmowany był samochód zastępczy i to w zakresie w jakim dotychczas używany był uszkodzony pojazd. Z powodu zaistniałej szkody komunikacyjnej – jak wskazał Sąd Rejonowy – K. M. i K. O. zostali pozbawieni możliwości korzystania z pojazdu poszkodowanej a do momentu wypłaty odszkodowania przez pozwanego nie mieli oni środków niezbędnych ani do zakupu nowego samochodu, ani też pozwalających na gotówkowy najem samochodu zastępczego. Zdaniem Sądu I instancji strona powodowa wykazała, iż uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego trwał przez okres 28. dni tj. co najmniej do dnia wypłaty poszkodowanej odszkodowania. K. M. była uprawniona do najmu samochodu zastępczego we wskazanym czasie a tym samym ma ona prawo do żądania odszkodowania równego kosztom najmu tego pojazdu za okres do dnia następnego po wypłacie odszkodowania. Sąd I instancji podniósł, iż (...) Spółka Akcyjna w W. nie wykazał okoliczności pozwalających uznać, że poszkodowana już po otrzymaniu informacji od pozwanego o całkowitej likwidacji szkody a jeszcze przed jego wypłatą dysponowała środkami finansowymi umożliwiającymi zakup samochodu lub najem innego pojazdu niezbędnego do codziennego użytkowania zaś okoliczność podniesiona w sprzeciwie, iż poszkodowana już grudniu 2013 r. wiedziała o sposobie likwidacji szkody, nie przesądza jeszcze o zwolnieniu ubezpieczyciela z odpowiedzialności za bezpośrednie następstwo wypadku w postaci konieczności ponoszenia kosztów najmu pojazdu zastępczego do chwili rzeczywistego wypłacenia poszkodowanemu odszkodowania i zwrotu pojazdu zastępczego gdyż dopiero odszkodowanie faktycznie wypłacone poszkodowanej umożliwiło jej naprawę uszkodzonego pojazdu.

W odniesieniu do ustaleń dotyczących wysokości stawek najmu pojazdów zastępczych obowiązujących na rynku lokalnym, Sąd Rejonowy w całości pominął opinię biegłego F. S., gdyż osoba ta nie udzieliła wyczerpujących odpowiedzi na wszystkie stawiane jej pytania a poza tym sporządzona opinia nie uwzględniała istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności. Poza tym biegły dokonując badania rynku nie przeprowadził analizy ofert wszystkich firm zajmujących się wypożyczaniem samochodów na warunkach zbliżonych do warunków najmu oferowanych przez J. W. (1) (najem bezgotówkowy, bez limitu kilometrów oraz bez obligatoryjnej kaucji). Z kolei opinia biegłego J. W. (2) została oceniona przez Sąd Rejonowy jako pełna oraz logiczna i wobec oparcia jej na wszechstronnym i rzeczywistym badaniu rynku lokalnego, mogła stanowić podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Jak wskazał Sąd Rejonowy, legitymacja czynna J. W. (1) w niniejszej sprawie wynikała z faktu przeniesienia na niego przez K. M. wierzytelności z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego (z którego korzystał brat poszkodowanej na podstawie umowy użyczenia), która przysługiwała poszkodowanej w stosunku do (...) Spółka Akcyjna w W.. W ocenie Sądu I Instancji podstawę odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela za skutki kolizji, w której uczestniczył pojazd K. M. stanowił przepis art. 822 kc zaś warunki tej odpowiedzialności były kształtowane przez przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), w szczególności przez treść przepisu art. 34 ust. 1 ostatnio wskazanej ustawy, stosownie do którego z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Odszkodowanie to ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

W ocenie Sądu Rejonowego za pozostający w bezpośrednim związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym z dnia 4 grudnia 2013 r. należało uznać 28. dniowy okres najmu pojazdu zastępczego zaś J. W. (1) okoliczność tę udowodnił dowodami z dokumentów (oświadczeniami poszkodowanej, umowa najmu) oraz zeznaniami K. M. i jej brata, który faktycznie używał uszkodzonego samochodu. Uzasadniony czas trwania najmu pojazdu zastępczego obejmuje okres, w którym poszkodowany nie mógł korzystać z własnego samochodu zaś w realiach niniejszej sprawy jest to czas od daty kolizji do dnia, w którym poszkodowana uzyskała możliwość zakupu nowego samochodu co nastąpiło najwcześniej w dacie wypłaty odszkodowania. Z kolei wysokość dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego ustalona została przez Sąd I instancji w oparciu o opinię biegłego J. W. (2). Zważywszy tę okoliczność, iż z jego ekspertyzy wynikało, że średnia stawek najmu stosowanych przez wypożyczalnie pojazdów na terenie Ł. kształtowała się na poziomie kwoty 244,42 zł brutto, dobowa stawka najmu w systemie bezgotówkowym jaka została zastosowana przez J. W. (1) (229,00 zł brutto) mieściła się w granicach stawek stosowanych na rynku. Tym samym strona powodowa miała prawo wynająć pojazd według tych stawek a w konsekwencji dochodzić od (...) Spółka Akcyjna w W. naprawienia szkody w postaci zwrotu pełnego kosztu wynajmu objętego wystawioną przez niego fakturą. W ocenie Sądu Rejonowego nie sposób było wymagać od poszkodowanej aby poszukiwała ona najtańszej oferty na rynku i aby tylko z niej mogła korzystać, szczególnie w sytuacji, gdy niewiele firm wynajmujących samochody dokonuje tego w formie bezgotówkowej, co niewątpliwie dla poszkodowanej jest korzystniejsze. Mając na względzie wskazane wyżej okoliczności jak również fakt, iż – co potwierdziły zeznania K. O. – pojazd zastępczy został wypożyczony poza godzinami pracy wypożyczalni (w porze wieczornej, gdyż wówczas K. O. potrzebował samochodu) i dostarczony przez pracownika powoda na miejsce wskazane przez brata K. M. (co z kolei wiązało się z dodatkowymi kosztami obsługi podmiotu poszkodowanego) zdaniem Sądu I instancji pozwany zobowiązany był do wypłaty J. W. (1) należności w kwocie 6.471,00 zł. O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o przepis art. 481 § 1 kc w zw. z art. 455 kc oraz art. 14 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Jak podniósł Sąd I instancji – co do zasady – ubezpieczyciel zobowiązany jest wypłacić odszkodowanie w terminie 30. dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie zaś gdyby w tym terminie nie było możliwe wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo też wysokości świadczenia – w terminie 14. dni od wyjaśnienia tych okoliczności. W przedmiotowej sprawie ponieważ data, od której strona powodowa żądała odsetek była późniejsza aniżeli wynikająca ze wskazanych wyżej przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. (J. W. (1) żądał bowiem należności ubocznych po wyznaczonym przez niego stronie pozwanej terminie do zapłaty dochodzonej należności), roszczenie powoda w zakresie odsetek należało uwzględnić zgodnie z treścią pozwu.

Rozstrzygnięcie w części dotyczącej kosztów postępowania zostało oparte na zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 kpc i art. 99 kpc). Sąd Rejonowy uznał, iż J. W. (1) wygrał sprawę w całości co z kolei skutkowało obciążenie (...) Spółka Akcyjna w W. obowiązkiem zwrotu należności poniesionych przez powoda (kwota 2.328,89 zł obejmująca opłatę od pozwu, opłatę skarbową od dokumentu stwierdzającego ustanowienie pełnomocnika, koszty zastępstwa procesowego powoda oraz zaliczkę na poczet opinii biegłego). Nadto w oparciu o przepis art. 84 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Rejonowy zwrócił powodowi niewykorzystaną część zaliczki na poczet opinii biegłego (kwota 12,11 zł) zaś na podstawie przepisu art. 83 ust. 2 ostatnio wskazanego aktu prawnego – nakazał pobrać od (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 496,30 zł tytułem pokrycia nieopłaconych kosztów sądowych.

Orzeczenie Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia z dnia 10 lutego 2016 r. zostało w całości zaskarżone przez pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W.. Pozwany zarzucił rozstrzygnięciu Sądu I instancji:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 233 kpc w zw. z art. 278 kpc poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że w przypadku wydania przez biegłych dwóch sprzecznych ze sobą opinii na uwzględnienie zasługuje tylko opinia biegłego powołanego później a opinia pierwszego biegłego powinna zostać pominięta w sytuacji, gdy uwzględniona opinia kwestionowana była przez stronę pozwaną, która wskazywała braki oraz niedokładności tej opinii i nie powinna stanowić wyłącznej podstawy do wydania wyroku,

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 233 kpc poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów w postaci zeznań świadków (poszkodowanej K. M. oraz jej brata) i uznanie w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, że powodowi należy się odszkodowanie związane z koniecznością najmu pojazdu zastępczego w sytuacji, gdy z zeznań tych jasno wynika, że po stronie poszkodowanej nie istniała potrzeba korzystania z pojazdu zastępczego a brat poszkodowanej nie poniósł w związku z tym straty, bo gdyby nie korzystał bezpłatnie z auta poszkodowanej to musiałby ponieść koszty związane z użytkowaniem innego pojazdu w związku z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą,

3.  naruszenie przepisów art. 361 kc w zw. z art. 233 kpc, poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że wskazany przez powoda czas najmu pojazdu zastępczego pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z zaistniałą szkodą i przez to jest zasadny w sytuacji, gdy opóźnienie wypłaty odszkodowania spowodowane było błędami po stronie jednego ze współwłaścicieli uszkodzonego pojazdu co nie należy do normalnych następstw zdarzenia, z którego wyniknęła szkoda,

4.  naruszenie przepisu 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r. (Dz.U. Nr 124, poz. 1152) w zw. z art. 233 kpc, poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że poszkodowana będąca ubezpieczoną sprostała ciążącemu na niej obowiązkowi zapobiegania zwiększaniu się szkody w sytuacji, gdy została ona poinformowana niezwłocznie po zdarzeniu o zakwalifikowaniu szkody jako całkowitej i powinna w związku z tym podjąć kroki mające na celu zminimalizowanie czasu najmu pojazdu zastępczego (chociażby poprzez sprzedaż auta) czego jednak nie uczyniła,

5.  naruszenie przepisu art. 822 kc poprzez jego błędną wykładnię i zastosowanie a w konsekwencji uznanie, że stanowić on może podstawę do zasądzenia na rzecz powoda dochodzonych pozwem kwot w sytuacji, gdy w toku postępowania ustalono, że właścicielka uszkodzonego pojazdu nie korzystała ani z niego, ani z pojazdu zastępczego, oraz że z obu pojazdów korzystał jej brat a co za tym idzie po stronie właścicielki uszkodzonego pojazdu nie powstała szkoda związana z koniecznością poniesienia wydatków za najem pojazdu zastępczego zaś sam najem nie był zasadny,

6.  naruszenie przepisu art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 535) poprzez jego błędną wykładnię i niezastosowanie a w konsekwencji uznanie, że powodowi przysługuje zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w kwocie brutto w sytuacji gdy osobą faktycznie korzystająca z pojazdu był prowadzący działalność gospodarczą brat poszkodowanej, który wykorzystywał pojazd zastępczy do prowadzenia tej działalności a w związku z tym zwrot kosztów najmu powinien dokonany być w kwocie netto.

W uzasadnieniu apelacji pozwany podał, iż strona powodowa nie wykazała zasadności najmu samochodu zastępczego zaś zważywszy tę okoliczność, iż – co ustalono w toku postępowania - poszkodowana K. M. nie korzystała z pojazdu stanowiącego przedmiot najmu zaś z samochodu uszkodzonego jedynie kilka razy (samochody te były bowiem wykorzystywane przez brata poszkodowanej K. O.), dokumenty związane ze szkodą były wypełniane przez brata poszkodowanej zaś K. M. nie była pewna nawet tego, czy to ona pisała oświadczenie dotyczące umowy najmu – nie sposób jest uznać, aby najem samochodu zastępczego pozostawał w normalnym związku przyczynowym ze szkodą. W okolicznościach przedmiotowej sprawy korzystający z pojazdów (uszkodzonego a następnie zastępczego) brat K. M. nie był poszkodowanym zaś fakt korzystania przez niego z pojazdu nie powinien mieć znaczenia dla oceny zasadności najmu pojazdu zastępczego. Podmiot bezpośrednio poszkodowany (K. M.) nie korzystał z uszkodzonego pojazdu więc nie musiał także korzystać z pojazdu zastępczego. W ocenie skarżącego w związku z wykorzystywaniem przez K. O. samochodu poszkodowanej do prowadzenia działalności gospodarczej, brat poszkodowanej uzyskiwał przysporzenie ponieważ korzystał bezpłatnie z tego pojazdu zaś gdyby tego nie czynił, to musiałby ponieść koszty związane z korzystaniem z innego samochodu. W tych okolicznościach nie sposób jest więc uznać że konieczność poniesienia kosztów w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego spowodowała powstanie szkody, skoro brat poszkodowanej i tak musiałby ponieść te koszty jako nierozłącznie związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Tym samym nie można mówić o istnieniu związku przyczynowego w rozumieniu art. 361 kc a w konsekwencji nie można także stwierdzić istnienia szkody związanej z koniecznością poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego. Nadto skarżący nie zgadzając się z twierdzeniami Sądu Rejonowego, że fakt istnienia po stronie poszkodowanego wiedzy o sposobie likwidacji szkody nie miał znaczenia dla ustalenia długości czasu najmu, podniósł iż poszkodowana już po 5. dniach od zdarzenia została poinformowana o zakwalifikowania szkody jako szkody całkowitej. Tym samym – zdaniem strony pozwanej - najem pojazdu byłby zasadny jeszcze tylko przez kilka dni koniecznych do sprzedaży wraku i zakupu nowego pojazdu gdyż K. M. powinna była podjąć kroki zmierzające do minimalizowania szkody a więc także do skrócenia czasu najmu pojazdu zastępczego. (...) Spółka Akcyjna w W. wskazało iż fakt późnej wypłaty odszkodowania był związany z koniecznością oczekiwania na stosowną decyzję współwłaściciela uszkodzonego samochodu (...) Bank Spółka Akcyjna w W.. Pierwotna decyzja banku nie uprawniała bowiem pozwanego do podjęcia działań związanych z wypłatą odszkodowania gdyż zawierała ona informację o wyrażeniu zgody na taka wypłatę pod warunkiem, że szkoda w pojeździe nie jest całkowita. Tymczasem bank został poinformowany o tym, że szkoda została zakwalifikowana jako całkowita już znacznie wcześniej (pismem z dnia 12 grudnia 2013 r.) a nadto pozwany pismem z dnia 24 grudnia 2013 r. informował brata poszkodowanej o niemożności zaspokojenia roszczeń z powodu braku wskazania przez bank osoby uprawnionej i dopiero druga decyzja banku była prawidłowa, która dotarła do pozwanego ubezpieczyciela w dniu 8 stycznia 2014 r. zaś ten niezwłocznie (w dniu 10 stycznia 2014 r.) przystąpił do realizacji płatności. W tym stanie rzeczy nie jest możliwe przypisywanie (...) Spółka Akcyjna w W. odpowiedzialności za wydłużenie się czasu potrzebnego do wypłaty odszkodowania wynikłego z nieprawidłowości leżących po stronie banku. Strona skarżąca nie zgodziła się z ustaleniami Sądu I instancji jakoby podstawę rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miała stanowić opinia biegłego J. W. (2). Skarżący podał, iż wyliczona przez tego biegłego stawka najmu jest zawyżona w wyniku błędu w obliczeniach oraz a nadto że opinia ta nie uwzględniała stawki związanej z najmem długoterminowym. Mając na względzie te okoliczności jak również fakt, że wnioski opinii biegłego J. W. (2) pozostawały w oczywistej sprzeczności z ekspertyzą pierwszego biegłego – zdaniem skarżącego – Sąd I instancji powinien był przeprowadzić dalsze postępowanie dowodowe, nie wykluczając przeprowadzenia dowodu z opinii kolejnego biegłego aby rozwiać wątpliwości jakie powstały w toku postępowania. Pozwany ubezpieczyciel zarzucił Sądowi I instancji także nieprawidłowości w zakresie przyznania J. W. (1) odszkodowania obejmującego koszty najmu samochodu zastępczego w kwocie brutto. Skoro bowiem z pojazdu zastępczego korzystał K. O. w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, to faktycznie on był nabywcą tej usługi – tym samym przyznane przez Sąd Rejonowy odszkodowanie obejmujące zwrot kosztów najmu samochodu zastępczego powinno być wyrażone w kwocie netto gdyż K. O. – jak wskazał skarżący – najprawdopodobniej miał możliwość odliczenia kwoty podatku od towarów i usług.

Podnosząc podane wyżej zarzuty, (...) Spółka Akcyjna w W. wniosło o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz orzeczenie o kosztach procesu za I instancję. Jednocześnie strona pozwana domagała się zasądzenia na swoja rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja (...) Spółka Akcyjna w W. zasługiwała w całości na uwzględnienie co z kolei – w oparciu o przepis art. 386 § 1 kpc – prowadzić musi do zmiany zaskarżonego orzeczenia i oddalenia żądania J. W. (1).

Pomimo podniesienia przez skarżącego szeregu zarzutów apelacyjnych, reformatoryjne rozstrzygnięcie Sądu II instancji determinowane było słusznością jednego z nich – naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa procesowego, w szczególności przepisu art. 233 kpc i dokonania weryfikacji dowodów w postaci zeznań świadków - poszkodowanej K. M. (poprzedni O.) i K. O. w sposób przekraczający ramy swobodnej ich oceny. Podnieść należy, iż granice oceny dowodów o jakiej jest mowa w treści przepisu art. 233 kpc muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość jak również - dokonując wyboru określonych środków dowodowych oraz ważąc ich moc i wiarygodność – odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r.; II UKN 685/98, OSNAPiUS z 2000 r., Nr 17, poz. 655). Tymczasem – w realiach niniejszej sprawy – Sąd I instancji w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego przyjął, iż J. W. (1) (jako nabywcy wierzytelności) przysługuje roszczenie o odszkodowanie obejmujące wydatki związane z najmem pojazdu zastępczego w sytuacji, kiedy po stronie podmiotu bezpośrednio poszkodowanego (K. M.) nie występowała potrzeba najmu samochodu zastępczego. Materiał dowodowy jaki został zgromadzony przez Sąd Rejonowy, w szczególności twierdzenia świadków K. M. oraz jej brata K. O., implikuje wniosek odnośnie tego, iż bezpośrednio poszkodowana – w zasadzie – jeszcze przed wystąpieniem zdarzenia szkodzącego nie korzystała z samochodu, który uległ uszkodzeniu jak również w okresie, w którym samochód marki F. (...) podlegał naprawie – nie jeździła pojazdem zastępczym. Z zeznań K. M. wynika bowiem, iż pomimo tego iż posiadała samochód marki F. (...) przed kolizją wywołującą w nim szkodę dłużej niż rok, to jednak używała go – jak sama zeznała - „z raz czy dwa razy”. W podobny sposób poszkodowana wypowiedziała się odnośnie sposobu wykorzystywania samochodu zastępczego, twierdząc iż samochód ten był używany przez jej brata, co więcej poszkodowana nie potrafiła wskazać nawet celów do jakich pojazd zastępczy był wykorzystywany. Twierdzenia K. M. odnośnie sposobu korzystania z samochodu, który uległ uszkodzeniu jak również z pojazdu zastępczego zostały potwierdzone zeznaniami K. O.. W tym stanie rzeczy skoro poszkodowana zdarzeniem szkodzącym z dnia 4 grudnia 2013 r. przed jego wystąpieniem – będąc współwłaścicielką samochodu marki F. (...) – oddała pojazd w posiadanie zależne (na podstawie umowy użyczenia) bratu K. O., nie sposób jest przyjmować jakoby po jej stronie zachodziła potrzeba najmu samochodu zastępczego, z którego przecież – co potwierdziło postępowanie dowodowe przed Sądem I instancji – także nie korzystała. Tym samym najem przez poszkodowaną pojazdu zastępczego nie był zasadny zaś wydatki z nim związane nie mogą być uznane za usprawiedliwione i podlegające refundacji w ramach naprawienia szkody przez ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy zdarzenia komunikacyjnego z dnia 4 grudnia 2013 r. Wszak przecież – co istotne na gruncie przedmiotowej sprawy – to K. M. (nie zaś K. O.) była stroną umowy najmu pojazdu zastępczego i dla oceny zasadności żądania powoda, istotne znaczenie miało wcześniejsze korzystanie z pojazdu, który uległ uszkodzeniu a następnie z pojazdu zastępczego właśnie przez K. M. nie zaś przez jej brata. K. O. nie był bowiem – w okolicznościach niniejszej sprawy – podmiotem poszkodowanym zatem fakt korzystania przez niego z pojazdu pozostaje całkowicie bez znaczenia dla oceny zasadności najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną K. M.. Brat K. M. – w związku z wykorzystywaniem samochodu poszkodowanej, który uległ uszkodzeniu (a następnie pojazdu zastępczego) do prowadzenia własnej działalności gospodarczej – uzyskał przysporzenie (korzystał on bowiem na podstawie umowy użyczenia – a więc bezpłatnie - z obu tych pojazdów) a gdyby tego nie czynił, to i tak musiałby ponieść koszty związane z korzystaniem z innego pojazdu – w tych okolicznościach nie sposób jest więc uznać, iż konieczność poniesienia kosztów w związku z korzystaniem z samochodu zastępczego faktycznie przez K. O. spowodowała powstanie szkody po stronie najemcy samochodu zastępczego (K. M.), tym bardziej iż K. O. i tak musiałby je ponieść jako nierozłącznie związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. W tym stanie rzeczy nie sposób jest mówić o istnieniu związku przyczynowego o jakim jest mowa w przepisie art. 361 kc pomiędzy zdarzeniem szkodzącym a koniecznością najmu pojazdu zastępczego co już samo przez się czyni żądanie J. W. (1) za niezasadne i prowadzić musi do oddalenia powództwa a – wobec odmiennego rozstrzygnięcia Sądu I instancji – do zmiany zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji takiego przyjęcia za zasadne należało uznać zarzuty apelacji w zakresie naruszenia prawa materialnego – przepisów art. 361 kc i art. 822 kc poprzez błędną ich wykładnię i zastosowanie.

Mając na względzie taką ocenę dotychczas powoływanych zarzutów apelacyjnych, dalsze uchybienia jakie były stawiane w złożonym środku odwoławczym przez pozwanego ubezpieczyciela (związane z oceną przez Sąd I instancji opinii biegłych czy też dotyczące wpływu działań [a ściślej ich braku] współwłaściciela pojazdu (...) Bank Spółka Akcyjna w W. na czas wypłaty odszkodowania przez pozwanego) pozostają bez wpływu na ocenę zasadności żądania strony powodowej skoro inne, dalej idące zarzuty okazały się skuteczne prowadząc do wzruszenia – zgodnie z żądaniem skarżącego – zaskarżonego orzeczenia.

Uznanie zasadności środka odwoławczego pozwanego ubezpieczyciela skutkuje – dokonaną w oparciu o przepis art. 386 § 1 kpc – zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie żądania J. W. (1). Z kolei konsekwencją takiego rozstrzygnięcia jest obciążenie powoda – jako przegrywającego postępowanie przed Sądem I instancji – kosztami tego postępowania, w tym także obowiązkiem zwrotu należności jakie z tego tytułu były wydatkowane przez pozwanego ubezpieczyciela przy czym te ostatnie obejmują: uiszczoną przez pozwanego zaliczkę na koszty opinii biegłego (w kwocie 500,00 zł) oraz – ustalone w oparciu o przepis § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490) - wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 1.200,00 zł. Jednocześnie przegrywającego powoda obciąża obowiązek pokrycia wydatków związanych z wynagrodzeniem biegłych powołanych przez Sąd I instancji w zakresie w jakim nie zostały one wypłacone z zaliczek uiszczonych przez strony procesu (w łącznej wysokości 484,19 zł).

Uwzględnienie środka odwoławczego skutkuje uznanie J. W. (1) za przegrywającego sprawę przed Sądem odwoławczym co uzasadnia – w oparciu o przepis art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z art. 99 kpc - obciążenie powoda także tymi kosztami oraz zwrotem pozwanemu należności jakie on uiścił. Na koszty poniesione przed Sądem odwoławczym przez pozwanego ubezpieczyciela składa się opłata od apelacji (jej wysokość –kwota 324,00 zł - została ustalona w oparciu o przepis art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 623) oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego – ustalone w zakresie jego wysokości (kwota 1.200,00 zł) na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 4 przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w pierwotnym brzmieniu (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804). Jednocześnie – w oparciu o przepis art. 350 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc – wobec omyłki Sądu Rejonowego w określeniu nazwiska powoda, należało ją sprostować poprzez wpisanie w treści rozstrzygnięcia w miejsce błędnego nazwiska powoda (...) prawidłowego nazwiska (...) w odpowiedniej formie deklinacyjnej.

(Mariola Szczepańska) (Tomasz Bajer) (Paweł Kowalczyk)