Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 września 2016 roku (znak: ENS/1/021139681), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 2 września 2016 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił P. K. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do zatrudnienia w szczególnych warunkach okres od dnia 2 września 1980 roku do dnia 30 września 1995 roku (z wyłączeniem okresów zasiłków chorobowych) w Z.P.W. (...) na stanowisku ślusarza w wymiarze 14 lat, 11 miesięcy i 9 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął za udokumentowany ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku w wymiarze 26 lat, 11 miesięcy i 19 dni, w tym 1 miesiąc i 22 dni okresów nieskładkowych.

/decyzja k. 11-11 odwrót plik III akt ZUS/

W dniu 30 października 2016 roku (data wpływu do Sądu) P. K., działając przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, złożył odwołanie od powyższej decyzji, uznając ją za krzywdzącą. W uzasadnieniu wskazano, że poza uwzględnionym przez organ rentowy okresem zatrudnienia w Z.P.W. (...) skarżący wykonywał również pracę w warunkach szczególnych od 1 września 1971 r. do 31 marca 1979 r. w Zakładzie (...) w Z. na stanowisku ślusarza. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury oraz o zasądzenie na jego rzecz od organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

/odwołanie k. 2 – 2 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 7 – 7 odwrót/

Na rozprawie w dniu 12 stycznia 2017 roku wnioskodawca wskazał, iż wnosi o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych jedynie okresu od 1 września 1974 roku do 1 kwietnia 1976 roku oraz od 1 kwietnia 1978 roku do 31 marca 1979 roku.

/ e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:02:22 płyta CD k. 40/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca P. K. urodził się w dniu (...). W dniu 2 września 2016 roku złożył wniosek o emeryturę, nie będąc członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

/bezsporne, nadto wniosek – k. 1-4 plik III akt ZUS/

Wnioskodawca udokumentował 26 lat, 11 miesięcy i 19 dni ogólnego stażu pracy. Organ rentowy uznał za udowodniony do okresu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia wnioskodawcy w łącznym wymiarze 14 lat, 11 miesięcy i 9 dni od dnia 2 września 1980 roku do dnia 30 września 1995 roku (z wyłączeniem okresów zasiłków chorobowych) w Zakładach (...) w Z. na stanowisku ślusarza.

/bezsporne/

W okresie od 1 września 1971 r. do 31 marca 1979 r. P. K. był zatrudniony w Zakładzie (...) w Z. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku uczeń zasadniczej szkoły przyzakładowej i ślusarz.

/świadectwo pracy – akta osobowe koperta k. 25/

W ramach tego zatrudnienia od 1 września 1971 r. do 30 lipca 1974 r. wnioskodawca wykonywał prace objęte programem praktycznej nauki zawodu dla uczniów (...) Szkoły Zawodowej (...) w Z..

/świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej – k. 5; kwestionariusz osobowy z dnia 01.08.1974 r. – akta osobowe koperta k. 25/

Od dnia 5 sierpnia 1974 wnioskodawca podjął pracę na stanowisku ślusarza w Wydziale Barwników Kadziowych II. Z.P.B. (...) w Z..

/angaż z dnia 03.08.1974 r, – akta osobowe koperta k. 25/

W dniu 14 listopada 1974 r. wnioskodawca złożył z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny w zakresie ślusarz naprawy aparatury chemicznej.

/zaświadczenie z 14.11.1974 – akta osobowe koperta k. 25/

W ramach zatrudnienia na stanowisku ślusarza w Wydziale Barwników Kadziowych II. Z.P.B. (...) w Z. wnioskodawca pracował w 12-osobowej brygadzie ślusarzy.

( zeznania wnioskodawcy – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:02:22 – 00:20:23 i 01:10:40 – 01:16:27 - płyta CD k. 40; zeznania świadka J. W. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:34:05 – 01:08:09- płyta CD k. 40/

Do obowiązków wnioskodawcy należało dokonywanie bieżących napraw maszyn i urządzeń technicznych do produkcji barwników. W ramach tych napraw wnioskodawca wymieniał uszkodzone pompy, spawał lub wymieniał uszkodzone rury, zawory, zasuwy, napędy do mieszadeł, mieszadła. Czynności te wnioskodawca wykonywał na hali produkcyjnej podczas ruchu maszyn i urządzeń. W wydzielonym warsztacie wnioskodawca wykonywał czynności przygotowawcze do napraw (np. wycinał uszczelki) oraz pobierał części zamienne do napraw.

( zeznania wnioskodawcy – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:02:22 – 00:20:23 i 01:10:40 – 01:16:27 - płyta CD k. 40; zeznania świadka A. M. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:25:44 – 00:34:04- płyta CD k. 40; zeznania świadka J. W. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:34:05 – 01:08:09- płyta CD k. 40/

Prace w warsztacie zajmowały wnioskodawcy dziennie od 15 minut do 1 godziny. Czasami – od 2 do 4 razy w miesiącu - zdarzało się, że wnioskodawca w warsztacie zajmował się też naprawami pomp lub zaworów. Większość czasu wnioskodawca spędzał wykonując czynności naprawcze na hali produkcyjnej.

zeznania wnioskodawcy – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:02:22 – 00:20:23 i 01:10:40 – 01:16:27 - płyta CD k. 40; zeznania świadka A. M. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:25:44 – 00:34:04- płyta CD k. 40; zeznania świadka J. W. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:34:05 – 01:08:09- płyta CD k. 40/

W Wydziale Barwników Kadziowych II. Z.P.B. (...) w Z. w procesie produkcji wykorzystywane były substancje chemiczne takie jak kwas solny, kwas siarkowy. W części wydziału wykorzystywane były substancje chemiczne, których opary były wybuchowe.

/ zeznania wnioskodawcy – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:02:22 – 00:20:23 i 01:10:40 – 01:16:27 - płyta CD k. 40; zeznania świadka J. W. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:34:05 – 01:08:09- płyta CD k. 40/

Wnioskodawca nie był oddelegowany do innych czynności. Z.P.B. (...) w Z. pracował na jedną zmianę, nie było przestojów w pracy zakładu.

/ zeznania wnioskodawcy – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:02:22 – 00:20:23 i 01:10:40 – 01:16:27 - płyta CD k. 40/

Raz na kwartał w Wydziale Barwników Kadziowych II. Z.P.B. (...) w Z. przeprowadzane były remonty pojedynczych aparatów, których na hali produkcyjnej było 20 – 30 sztuk. Remonty te trwały nawet 3 tygodnie lub dłużej. W czasie takiego remontu wnioskodawca pracował na wydziale, a nie pracował w warsztacie. Przy takich remontach wyłączona z ruchu była tylko część wydziału, a reszta funkcjonowała. Nie było tygodnia żeby jakiś zespół urządzeń nie był wyłączony do remontu. Taki remont trwał 2-3 dni.

/ zeznania wnioskodawcy – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:02:22 – 00:20:23 i 01:10:40 – 01:16:27 - płyta CD k. 40; zeznania świadka J. W. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:34:05 – 01:08:09- płyta CD k. 40/

W okresie od 23 kwietnia 1976 r. do 15 kwietnia 1978 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

/kopia książeczki wojskowej seria (...), nr (...) – k. 4 plik I akt ZUS/

Od dnia 15 maja 1978 r. wnioskodawca kontynuował zatrudnienie na stanowisku ślusarza w Wydziale Barwników Kadziowych II. Z.P.B. (...) w Z..

/kwestionariusz osobowy z dnia 11.05.1978 r.; angaż z dnia 19.05.1978 r,, karta obiegowa - koperta k. 25/

W okresie od 15 maja 1978 r. do 31 marca 1979 r. wnioskodawca w ramach zatrudnienia wykonywał te same czynności, co przed powołaniem go do odbycia zasadniczej służby wojskowej.

/ zeznania wnioskodawcy – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:02:22 – 00:20:23 i 01:10:40 – 01:16:27 - płyta CD k. 40; zeznania świadka A. M. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:25:44 – 00:34:04- płyta CD k. 40; zeznania świadka J. W. – e-protokół z rozprawy z 12.01.2017 r., czas nagrania: 00:34:05 – 01:08:09- płyta CD k. 40/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji osobowej ze spornego okresu pracy wnioskodawcy w Zakładzie (...) w Z., jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz świadków J. W. i A. M., pracujących z wnioskodawcą w spornym okresie zatrudnienia, a zatem posiadających wiedzę odnośnie charakteru zatrudnienia wnioskodawcy i rodzaju wykonywanych przez niego czynności. Dodatkowo świadek J. W. przez cały sporny okres był bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy i pracował z nim w jednej brygadzie. Jako brygadzista przydzielał mu pracę, a następnie nadzorował jej przebieg, ma zatem pełną wiedzę na temat zakresu obowiązków odwołującego w spornym okresie. Zgromadzonym dowodom Sąd w całości dał wiarę. Zeznania świadków – osób obcych wobec wnioskodawcy i niezainteresowanych bezpośrednio rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracowników tego samego zakładu pracy i w tym samym czasie, co wnioskodawca, w ocenie Sądu nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności. Nie są one wewnętrznie sprzeczne, ani sprzeczne z zeznaniami wnioskodawcy, czy też z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów; przeciwnie – są spójne, jasne, logiczne, kompletne i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym.

Również zgromadzonym w toku postępowania dowodowego dokumentom Sąd przyznał w pełni walor wiarygodności uznając, że mogą one stanowić podstawę ustaleń faktycznych w przedmiotowej sprawie. Ich prawdziwość i rzetelność nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania, zaś Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności z urzędu. Z uwagi na niesporność ustalonego stanu faktycznego sprawy Sąd uznał ww. materiał dowodowy, wskazujący rodzaj obowiązków i czynności zawodowych wykonywanych przez P. K. w latach 1974–1976 i 1978–1979 r., za wystarczający do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 roku, poz.887 – j.t. ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art. 184 ust. 2 ww. ustawy, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art. 184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Definicja ustawowa „pracy w szczególnych warunkach” została zawarta w art. 32 ust. 2 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie którym osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art. 32 ust. 4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Prawo do emerytury przewidziane w art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art. 32 ww. ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art. 473 §1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego. W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony.” W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60). Sąd nie jest zatem w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.) – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011r., sygn. akt III UK 213/10, LEX nr 950436).

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do: wieku – wnioskodawca ukończył 60 lat w dniu 2 września 2016 roku, braku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym oraz wymaganych na dzień 1 stycznia 1999 roku okresów składkowych i nieskładkowych. W ocenie Sądu – wbrew stanowisku organu rentowego - wnioskodawca spełnia również warunek, co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej
przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań świadków
i z przesłuchania wnioskodawcy oraz przeprowadził dowód z dokumentacji osobowej ze spornego okresu zatrudnienia.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, iż wnioskodawca ostatecznie nie wniósł o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu nauki w szkole przyzakładowej oraz służby wojskowej. Sąd nie oceniał zatem tych okresów.

Jednocześnie nie mogło ujść uwagi sądu, iź wnioskodawcy brakuje jedynie 21 dni pracy w warunkach szczególnych do uzyskania prawa do emerytury.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Wydziale Barwników Kadziowych II. Z.P.B. (...) w Z. na stanowisku ślusarz (po zakończeniu nauki w (...) Szkoły Zawodowej (...) w Z.) od dnia 5 sierpnia 1974 r. do dnia 31 marca 1979 r. (z przerwą na odbycie zasadniczej służby wojskowej od 23 kwietnia 1976 r. do 15 kwietnia 1978 r.) wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń na oddziale będącym w ruchu, w którym jako podstawowe wykonywane były prace przy produkcji barwników. Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika jednoznacznie, że skarżący w ramach ww. zatrudnienia wykonywał na hali produkcyjnej prace polegające na dokonywaniu bieżących napraw maszyn i urządzeń technicznych wykorzystywanych do produkcji barwników kadziowych, które to naprawy odbywały się podczas ruchu oddziału przedsiębiorstwa. W ramach tych napraw wnioskodawca w szczególności wymieniał uszkodzone pompy, spawał lub wymieniał uszkodzone rury, zawory, zasuwy, napędy do mieszadeł, mieszadła. Większość czasu wnioskodawca spędzał wykonując czynności naprawcze na hali produkcyjnej, gdzie w procesie produkcji wykorzystywane były substancje chemiczne takie jak kwas solny, kwas siarkowy oraz substancje chemiczne, których opary były wybuchowe. Wnioskodawca nie był oddelegowany do innych czynności, a w pracy zakładu nie było przestojów.

Jednocześnie jednak prace w warsztacie zajmowały wnioskodawcy dziennie od 15 minut do 1 godziny. Czasami – od 2 do 4 razy w miesiącu - zdarzało się, że wnioskodawca w warsztacie zajmował się też naprawami pomp lub zaworów.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku wskazuje, że wykonywane przez wnioskodawcę prace odpowiadają pracom wymienionym w Dziale XIV (zatytułowanym „Prace różne”) pod poz. 25 (bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie) w zw. z Działem IV (“W chemii”) poz. 28 (“Produkcja barwników, półproduktów oraz produkcja środków pomocniczych stosowanych w farbiarstwie, włókiennictwie i przemyśle skórzanym) jako prace w szczególnych warunkach.

Przy kwalifikacji pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie w Zakładach (...) w Z., jako pracy w warunkach szczególnych, pomocnicze znaczenie ma również branżowe (odpowiednie dla branży przemysłu, w której działalność prowadził ww. zakład) zarządzenie Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 r. (Dz.Urz.MG.1987.4.7). W dziale XIV załącznika A do ww. zarządzenia (zatytułowanym „Prace różne”) pod poz. 25 (zatytułowaną „Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”) w punkcie 1 wymienione są stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

Ustalenia poczynione w toku postępowania prowadzą do wniosku, iż wnioskodawca wykonywał, co prawda, prace w warunkach szczególnych jednak nie odbywało się to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do takiej pracy nie można bowiem zaliczyć wnioskodawcy czynności wykonywanych poza halą produkcyjną – w warsztacie.

Na ostateczną ocenę sądu wpłynął jednak brak jedynie 21 dni okrsów pracy w warunkach szczególnych oraz kolejne ustalenie, z którego wynikało, iż raz na kwartał w Wydziale Barwników Kadziowych II. Z.P.B. (...) w Z. przeprowadzane były remonty pojedynczych aparatów, których na hali produkcyjnej było 20 – 30 sztuk. Remonty te trwały 3 tygodnie lub dłużej. W czasie takiego remontu wnioskodawca pracował wyłącznie na wydziale, który był w ruchu. Przy takich remontach wyłączona z ruchu była tylko remontowana część wydziału. Nie było tygodnia żeby jakiś zespół urządzeń nie był wyłączony do remontu. Taki remont trwał 2-3 dni.

Powyższe ustalenie prowadzi do wniosku, iż wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przynajmniej w kilku okresach 3-tygodniowych (21 -dniowych).

Mając zatem na uwadze uzasadnione jest przyjęcie, że w odniesieniu do wnioskodawcy spełniona została przesłanka posiadania co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Z uwagi na to, że – jak wskazano wcześniej – P. K. posiada również wymagany ogólny co najmniej 25 letni staż pracy, ukończył wymagany wiek oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, należy stwierdzić, że spełnia on wszystkie warunki konieczne dla nabycia prawa do wcześniejszej ze względu na wiek emerytury.

Na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia.

Zgodnie zaś z art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wnioskodawca wymagany przepisami wiek 60 lat osiągnął w dniu 2 września 1956 roku. W tym też dniu wystąpił z wnioskiem o emeryturę.

Z tego względu Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c,, zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał P. K. prawo do emerytury od dnia 2 września 2016 roku, orzekając jak w punkcie 1. wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy rozstrzygnął w punkcie 2. wyroku stosownie do wyników postępowania i na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na rzecz P. K. kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika procesowego skarżącego Sąd ustalił na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie. ( Dz. U. z 2015 roku , poz.1800) w brzmieniu obowiązującym do spraw wszczętych po dniu 27 października 2016 r., nadanym mocą § 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku (Dz.U.2016.1668).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu, wypożyczając akta rentowe.

/RP/(zm)