Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Lublinie XI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Kurczewska – Śmiech

Sędziowie SO Elżbieta Kowalska

SO Dorota Dobrzańska (spr.)

p.o. Protokolanta Wojciech Czajkowski

przy udziale Prokuratora Mirosławy Banach

po rozpoznaniu dnia 7 kwietnia 2016r.

sprawy S. F. urodzonego (...) w Ł. s. S. i D.

z d. Reda

oskarżonego o czyn z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 178a § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łukowie

z dnia 7 października 2015r. sygn. akt II K 227/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że z podstawy prawnej skazania eliminuje art. 4 § 1 k.k.;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa za postępowanie odwoławcze 180 (sto osiemdziesiąt) złotych opłaty i 20 (dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu wydatków.

Elżbieta Kowalska Magdalena Kurczewska-Śmiech Dorota Dobrzańska

XI Ka 1240/15 U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Łukowie z dnia 7 października 2015r. w sprawie II K 227/15 S. F. został skazany na podstawie art. 178a§4kk w zw. z art. 178a§1 kk przy zastosowaniu art. 4§ 1 kk za to, że w dniu 29 czerwca 2014 roku w miejscowości W., woj. (...) będąc w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo przez Sąd Rejonowy w Łukowie wyrokiem sygn. akt. II K 550/12, jechał jako kierujący w ruchu lądowym samochodem marki F. (...) nr rej. (...) będąc w stanie nietrzeźwości: I badanie 0,68mg/l, II badanie 0,65mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu. Sąd wymierzył mu dziewięciu miesięcy pozbawienia wolności, na podstawie art. 42§2 kk orzekł środek karny w postaci trzech lat zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 250 złotych tytułem kosztów sądowych.

Na skutek wcześniej zapadłego wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie w sprawie XI Ka 11/15 z 3 marca 2015r, uchylającego wyrok Sądu Rejonowego w Łukowie z dnia 12 listopada 2014r. w sprawie II K 502/14 w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karach i środku karnym, zaś utrzymującego w mocy w pozostałej części, wskazany na wstępie wyrok Sądu Rejonowego w Łukowie z 7 października 2015r. dotyczył tylko rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych.

Od powyższego orzeczenia apelację wywiódł obrońca oskarżonego zaskarżając je co do punktu pierwszego zawierającego część skazującą na karę 9 miesięcy pozbawienia wolności. Zarzucił:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, iż brak jest okoliczności łagodzących wobec S. F., nadto uznanie za okoliczność obciążającą faktu uprzedniej karalności, mimo iż ta okoliczność stanowiła jedno ze znamion czyny przypisanego.

2.  Naruszenie art. 7 w zw. z art. 4 kpk poprzez pominięcie okoliczności korzystnych dla oskarżonego a wynikających z wywiadu środowiskowego.

3.  Rażącą niewspółmierność orzeczonej kary i nie zastosowanie art. 37a kk.

Podnosząc powyższe skarżący wnosił o zmianę wyroku poprzez orzeczenie kary roku ograniczenia wolności polegającej na obowiązku nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Na wstępie zauważyć należy, że w istocie wszystkie zarzuty obrońcy sprowadzają się do wykazywania istnienia podstawy odwoławczej z art. 438§4 kpk. Zarzut bowiem błędu w ustaleniach faktycznych odnosi się do momentu oceny materiału dowodowego dla potrzeb przesądzenia o winie lub jej braku po stronie sprawcy i jest słuszny tylko wówczas, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania i gdy skarżący wykaże niepełność postępowania dowodowego albo przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. W przedmiotowej sprawie wina S. F. została prawomocnie przesądzona. Podobnie podnoszenie obrazy przepisów postępowania, a to art. 7 i 4 kpk jest niezasadne, gdyż odnoszą się one do fazy postępowania dowodowego. Trzeba przy tym pamiętać, iż przepis art. 4 kpk stanowi ogólną dyrektywę adresowaną do organów prowadzących postępowanie, więc zarzut jego obrazy, bez wskazania innych konkretnych przepisów procesowych, które miałyby zostać naruszone, nie mógłby stanowić samoistnej podstawy apelacji, zaś zarzut naruszenia art. 7 kpk mógłby okazać się skuteczny tylko wtedy, gdy podnosząca go strona wykaże, że sąd orzekający nie respektował przy ocenie dowodów wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zasad logicznego rozumowania. Także zarzut uznania za okoliczność obciążającą faktu uprzedniej karalności, mimo iż ta okoliczność stanowiła jedno ze znamion czynu przypisanego, należy wiązać z ogólnymi dyrektywami sądowego wymiaru kary wskazanymi w art. 53 kk a także zasadą jej indywidualizacji sformułowaną w art. 55 kk, co oznacza dostosowywanie wymiaru kary do konkretnego czynu konkretnego sprawcy.

Z całości apelacji można wywnioskować, że skarżący kwestionuje i wymiar kary zasadniczej w rozmiarze 9 miesięcy pozbawienia wolości, jak i brak zawieszenia wykonania tej kary, podnosi też nie zastosowanie art. 37a kk.

Przypomnieć należy, że zasadność zarzutu rażącej niewspółmierności kary może być wyłącznie efektem nieuwzględnienia przez sąd orzekający wszystkich istotnych okoliczności, które mają znaczenie dla jej wymiaru, bądź też nieuwzględnienia ich w stopniu dostatecznym.

Przechodząc do oceny, czy wymierzona S. F. kara 9 miesięcy pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej spełnia kryteria kary rażąco surowej, w pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd I instancji ferując wyrok nie dopatrzył się szczególnie uzasadnionego wypadku, o którym mowa w art. 69§4 kk. Brzmienie tego przepisu nie pozostawia wątpliwości, że w przypadku skazania za czyn z art. 178a§4 kk, ustawodawca nakazuje odnalezienie dodatkowych, szczególnych okoliczności, by można było zastosować instytucję warunkowego zawieszenia wykonania kary.

Oznacza to, że owe okoliczności mają być o takim natężeniu, że przekraczają przeciętny poziom warunków określonych w art. 69§1 kk (jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa) bądź pojawiły się inne, nadzwyczajne. Przytaczanych przez obrońcę argumentów: nie utrudnianie postępowania, dopuszczenie się przypisanego czynu w końcowej fazie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, w żaden sposób nie można zaliczyć do podlegających ocenie pod kątem art. 69§1 kk. Nie wykazano natomiast istnienia szczególnie uzasadnionego wypadku.

Wprawdzie Sąd Rejonowy w uzasadnieniu nie wypowiedział się co do wartości wywiadu środowiskowego (k.64), ale jego wymowa jest jasna – S. F. jest kawalerem, mieszka z matką, posiada pozytywną opinię w miejscu zamieszkania, policja nie posiada żadnych udokumentowanych informacji o oskarżonym. Można więc powiedzieć, że jest przeciętnym obywatelem, nie wyróżniającym się ani pozytywnie ani negatywnie. Wynik wywiadu nie wykazał, by sytuacja osobista oskarżonego stanowiła szczególnie uzasadniony wypadek.

Kolejno należało przeanalizować zarzut nie zastosowania art. 37a kk, który jest przepisem o charakterze fakultatywnym, co skutkuje, że do uprawnień Sądu należy ocena, czy zastosuje dany przepis. Powinność taką można byłoby wywodzić w sytuacji ze wszech miar uzasadnionej, która na pierwszy rzut oka kazałaby sięgnąć do takiego rozwiązania. Tymczasem argumentacja obrońcy sprowadzająca się do wykazywania, że S. F. jest człowiekiem młodym, o pozytywnej opinii w środowisku, wobec którego aktualnie nie toczy się inne postępowanie karne, nie może przekreślić faktu, że wg informacji z Krajowego Rejestru Karnego (k.68) jest osobą dwukrotnie karaną, w tym na karę pozbawienia wolności. W takiej sytuacji zarzut nie zastosowania 37a kk nie może być skuteczny.

Jeśli chodzi o wymiar kary zasadniczej 9 miesięcy pozbawienia wolności i związany z tym zarzut uznania za okoliczność obciążającą faktu uprzedniej karalności, mimo iż ta okoliczność stanowiła jedno ze znamion czyny przypisanego, to wypada zaznaczyć, że S. F. przypisano popełnienie czynu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo a więc w ostatniej sytuacji przewidzianej w art. 178a§4 kk. Sąd odwoławczy podziela pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego Izba Karna z 2012-01-19, I KZP 22/11, O.: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa rok 2012, Nr 1, poz. 6, str. 33 o treści: „Mając na względzie powyższe kryteria, należy stwierdzić, że art. 178a § 4 kk cechuje niejednorodny charakter normatywny: pierwsza jego część, wyraża instytucję nadzwyczajnego obostrzenia kary, polegającą na specyficznej recydywie w zakresie przestępstw komunikacyjnych. Surowsza odpowiedzialność karna przewidziana w tym przepisie dla sprawcy prowadzącego pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, uzasadniona jest wcześniejszym prawomocnym skazaniem tego sprawcy za przestępstwo z art. 178 § 1 kk albo za przestępstwo z art. 173, 174, 177 lub 355 § 2 kk popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, a więc okolicznością poprzedzającą popełnienie czynu zabronionego. Zupełnie odmienny charakter ma druga część art. 178a § 4 kk. W tej części art. 178a § 4 kk niewątpliwie wysławia typ czynu zabronionego, bowiem okoliczności w nim wskazane związane są ściśle z oceną społecznej szkodliwości czynu sprawcy, który prowadząc pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości (lub odurzenia), nie tylko narusza podstawowe zasady bezpieczeństwa w komunikacji, ale ponadto, nie wykonując wcześniej orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, okazuje lekceważenie dla wyroków sądowych, naruszając tym samym autorytet wymiaru sprawiedliwości.” Nie można więc uznać, że przy skazaniu S. F. doszło do zaliczenia znamienia czynu do okoliczności obciążającej. Poza tym skarżący zdaje się zapominać, że oskarżony był karany za inne przestępstwo z art. 233§1 kk przez Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim w sprawie II K 369/13 (karta karna k. 84).

Na koniec ocenie podlegała surowość kary bezwzględnej 9 miesięcy pozbawienia wolności. Przesłanką jednakże do zmiany wyroku Sądu I instancji byłoby uznanie, że surowość ta jest rażąca. Zgodnie z wypracowanym orzecznictwem w tej kwestii, rażąca niewspółmierność kary zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 kk. W wyroku 30.9.2003 r, (...) 56/03, L.) Sąd Najwyższy stwierdził: „Nie każda nietrafność wymiaru kary uzasadnia zmianę orzeczenia. Zmianę taką uzasadnia jedynie "rażąca niewspółmierność", będąca istotną różnicą między karą wymierzoną przez sąd I instancji, a taką karą jaką należałoby orzec w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego rozważenia i uwzględnienia wszystkich okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary. Różnica ocen, o której wyżej mowa, musi być zasadniczej natury, a więc taka, która czyni, że dotychczasowa kara nie może być w żadnej mierze zaakceptowana.” Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 2015-08-13, II AKa 178/15, O.: www.orzeczenia.ms.gov.pl :„Zmiana kary w instancji odwoławczej nie może następować w każdym wypadku, w którym jest możliwa wedle własnej oceny sądu odwoławczego, lecz wtedy tylko, gdy kara orzeczona nie daje się akceptować z powodu różnicy pomiędzy nią a karą sprawiedliwą, różnicy o randze zasadniczej, rażącej, wręcz ”bijącej w oczy”.

Przenosząc powyższe na grunt rozważań sądu odwoławczego, stwierdzić należy, że w przypadku wymierzenia kary 9 miesięcy pozbawienia wolności sprawcy dwukrotnie wcześniej karanemu za różnego rodzaju przestępstwa, oscylującej w dolnej granicy zagrożenia, nie można mówić o rażącej niewspółmierności kary. Pozytywna opinia i młody wiek S. F., jego postawa w toku procesu, nie są w stanie podważyć takiej oceny.

Ponieważ zgodnie z art. 447§ 2 kpk apelację co do kary uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych, kontroli odwoławczej podlegała również surowość orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat. Skoro jednak sprawca nie uszanował rygorów poprzedniego zakazu orzeczonego w sprawie II K 550/12 na okres 2 lat, obecny środek o charakterze obligatoryjnym, orzeczony na okres 3 lat nie razi surowością.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 455 kpk poprawił błędną kwalifikację prawną eliminując art. 4§1 kk. Z uzasadnienia Sądu I instancji w żaden sposób nie wynikało, by analizował względność przepisów obowiązujących w chwili orzekania i w chwili czynu. Nie wiadomo zatem, z jakiego powodu powołano art. 4§1 kk. Sięgając do treści art. 178a§4 kk stwierdzić należy, że w takim brzmieniu jak w dacie orzekania obowiązuje od 1 lipca 2010r. na mocy ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska z dnia 12 lutego 2010 r. (Dz.U. Nr 40, poz. 227). Również możliwość warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy tego czynu została ograniczona wskazaną ustawą w art. 1 pkt 8. Nie było zatem podstaw do uznania, iż w chwili czynu obowiązywały względniejsze przepisy a tym samym powoływania art. 4§1 kk.

Mając zatem na uwadze powyższe rozważania, wobec bezzasadności zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy i niestwierdzenia uchybień określonych w art. 439 i 440 kpk podlegających uwzględnieniu z urzędu, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok co do kwalifikacji, utrzymując go w mocy w pozostałym zakresie.

Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego znajduje oparcie w art. 636§1 kpk.

Magdalena Kurczewska-Śmiech Elżbieta Kowalska Dorota Dobrzańska