Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XVCa 1060/15

POSTANOWIENIE

Dnia 6 września 2016 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XV Cywilny – Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Jolanta Borkowicz- Grygier

Sędzia SO Brygida Łagodzińska ( spr.)

Sędzia SO Maria Antecka

Protokolant: protokolant sądowy Magdalena Nowak

po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2016 roku w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z wniosku S. Ż.

przy udziale B. Ż. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawcę

od postanowienia Sądu Rejonowego w Lesznie

z dnia 10 grudnia 2014 roku

sygn. akt INs 1021/13

p o s t a n a w i a:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

a.  w punkcie 4. w miejsce kwoty 69.135 zł zasądzić kwotę 13.827 zł ( trzynaście tysięcy osiemset dwadzieścia siedem złotych),

b.  uchylić punkt 7;

I.  umorzyć postępowanie apelacyjne w części obejmującej punkt 2a. zaskarżonego postanowienia;

II.  w pozostałej części apelację oddalić;

III.  kosztami postępowania apelacyjnego obciążyć wnioskodawcę i uczestniczkę w zakresie przez nich poniesionym.

/-/ Brygida Łagodzińska /-/ Jolanta Borkowicz- Grygier /-/ Maria Antecka

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 10 października 2013 r. S. Ż. domagał się podziału majątku wspólnego i ustalenia, że w skład majątku wspólnego jego i B. Ż. (1) wchodzi prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...), dla którego to lokalu Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z udziałem (...) związanym ze współwłasnością lokalu w prawie własności nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości rynkowej 130.000 zł, a nadto samochód osobowy marki K. (...) rok. prod. (...) nr rej. (...) o wartości 2.000 zł. Wnioskodawca domagał się przydzielenia mu wszystkich składników majątku wspólnego ze zobowiązaniem do spłacenia uczestniczki w kwocie 66.000 zł.

Uczestniczka potwierdziła skład majątku wspólnego, jednocześnie wniosła o rozliczenie wierzytelności w kwocie 6.000 zł z tytułu nakładu z majątku wspólnego na majątek odrębny wnioskodawcy oraz o przyznanie jej lokalu mieszkalnego. Uczestniczka domagała się również zasądzenia od wnioskodawcy na jej rzecz kwoty 47.333 zł - spłaty tytułem rozliczenia nakładów z jej majątku odrębnego na majątek wspólny.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe, z tym zastrzeżeniem, że pełnomocnik uczestniczki, wobec treści opinii biegłego, wniósł o zasądzenie od wnioskodawcy na jej rzecz kwoty 69.135 zł. stanowiącej połowę nakładu poczynionego z jej majątku osobistego na majątek wspólny

Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Lesznie:

1)  ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków S. Ż. i B. Ż. (1) wchodzi:

a)  prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w L. Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi Księgę wieczystą o numerze (...) wraz z udziałem (...) związanym ze współwłasnością lokalu w prawie własności nieruchomości dla której Sąd Rejonowy wL. prowadzi księgę wieczystą o nr (...) - o wartości 149.300 zł,

b)  prawo własności samochodu osobowego marki K. (...) rok. prod.(...), nr rej. (...) - o wartości 2.000 zł,

1)  dokonał podziału majątku wspólnego stron poprzez przyznanie na wyłączną własność:

a)  nieruchomość opisaną w pkt 1 a) postanowienia B. Ż. (1),

b)  samochód opisany w pkt 1 b) postanowienia S. Ż.,

1)  zasądził od uczestniczki B. Ż. (1) na rzecz wnioskodawcy S. Ż. kwotę 73.650 zł tytułem spłaty płatną w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności,

2)  zasądził od wnioskodawcy S. Ż. na rzecz uczestniczki B. Ż. (1) kwotę 69.135 zł tytułem zwrotu nakładów z majątku odrębnego uczestniczki postępowania na majątek wspólny płatną w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności,

3)  zasądził od wnioskodawcy S. Ż. na rzecz uczestniczki kwotę 5.000 zł tytułem zwrotu nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny wnioskodawcy płatną w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności,

4)  oddalił wnioski zainteresowanych w pozostałym zakresie,

5)  nakazał wnioskodawcy, aby opuścił, opróżnił lokal mieszkalny opisany w pkt 1 a) postanowienia w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia,

6)  nakazał ściągnąć od wnioskodawcy kwotę 168,59 zł, a od uczestniczki kwotę 168,58 zł tytułem nie pokrytych kosztów sądowych, tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w Lesznie,

7)  pozostałymi kosztami postępowania obciążył strony w zakresie dotychczas poniesionym.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji:

W dniu 8.05.1981 r. potwierdzono odbiór od uczestniczki książeczki mieszkaniowej nr (...)(...) (...) z kwotą 21.300 zł ( starych złotych). W maju 1989 r. uczestniczka odebrała książeczkę oszczędnościową z oszczędnościami w wysokości 93.000 zł. Na podstawie umowy nr (...) z 12.06.1989 r. uczestniczka uzyskała pożyczkę z (...)w (...) L. w wysokości 294.000 zł. z przeznaczeniem na uzupełnienie wkładów mieszkaniowych. Pożyczka była rozłożona w spłacie na 5 lat. Spłatę pożyczki pracodawca potrącał uczestniczce z pensji do 14.02.1991 r. kiedy to jej zakład pracy ogłosił upadłość, a pożyczka została umorzona. W dniu 21.06.1989 r. uczestniczka otrzymała przydział lokalu na warunkach lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w budynku przy ul. (...) w Spółdzielni Mieszkaniowej (...). Uczestniczka była wówczas panną, nosiła nazwisko (...), stała się głównym najemcą lokalu. W przydzielonym mieszkaniu zamieszkała wraz z córką P. Ż., a później także ze S. Ż. - konkubentem, ojcem P.. Mieszkanie było nowe, wymagało wykończenia. W pracach wykończeniowych pomagało rodzeństwo uczestniczki, z racji tego że byli fachowcami. W dniu 1.01.1990 r. wnioskodawca rozpoczął pracę w (...)w L. i wówczas na stałe zamieszkał z B. Ż. (1) i córką. Wnioskodawca rozwiódł się z pierwszą żoną - L. Ż. w 1983 r. lub w 1984 r. Z pierwszego małżeństwa S. Ż. posiadał dwoje małoletnich dzieci, na które płacił alimenty. Wraz z L. Ż. posiadał lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego w L.. Z byłą żoną - L. Ż., wnioskodawca nie prowadził postępowania o podział majątku, pozostawiając jej ich mieszkanie w L.. Przed zamieszkaniem z uczestniczką, S. Ż. nie pomagał w utrzymaniu córki stron postępowania - P. Ż.. Uczestniczka dokonała wpłat na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w grudniu 1989 r. na kwotę 721.126 zł, we wrześniu 1990 r. na kwotę 2.500.000 zł, w grudniu 1990 r. kwotę 2.600.000 zł. W dniu 1.06.1991 r. w L. wnioskodawca zawarł związek małżeński z uczestniczką. Po zawarciu związku małżeńskiego wnioskodawca i uczestniczka zaczęli prowadzić wspólne gospodarstwo domowe. Po urodzeniu kolejnego dziecka wnioskodawczyni przebywała na zasiłku macierzyńskim. Strony wspólnie opłacały czynsz za lokal mieszkalny, w który wliczona była spłata kredytu zaciągniętego na wybudowanie budynku. Pismem z dnia 14.12.1995 r. uczestniczka została zawiadomiona przez spółdzielnię mieszkaniową, że wysokość wkładu mieszkalnego (salda) na dzień 1.01.1995 r. wynosi 505.85zł. W dniu 1.08.2007 r. wnioskodawca i uczestniczka złożyli w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) wniosek o przeniesienie własności lokalu przy ul. (...) w trybie art. 12 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. W nawiązaniu do złożonego wniosku pismem z dnia 19.09.2007 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) zawiadomiła B. Ż. (1) i S. Ż. o wpłatę kwoty 505,85 zł stanowiącej zwrot umorzenia. W dniu 24.09.2007 r. została przez strony na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej dokonana wpłata kwoty 505.85 zł. W dniu 25.09.2009 r. B. Ż. (1) i S. Ż. podpisali ze Spółdzielnią Mieszkaniową (...) porozumienie w sprawie zasad przeniesienia własności lokalu mieszkalnego w trybie ustawy z dnia 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych oraz określenia praw i obowiązków stron po dokonaniu przeniesienia. Na dzień przekształcenia lokatorskiego prawa do spółdzielczego lokalu w samodzielny lokal mieszkalny, wartość tego prawa wynosiła 138.270 zł. W dniu 15.10.2007 r. została ustanowiona odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego na II piętrze, składającego z się z trzech pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki z wc o łącznej powierzchni 55,30 m ( 2) w budynku w L. przy ul. (...), wraz z udziałem w wysokości (...) 232 012 części we własności działki gruntu nr (...) objętych księgą wieczystą nr KW (...) oraz w częściach wspólnych budynku po wyodrębnieniu lokali, i własność tego lokalu wraz z udziałem w działce gruntu i we własności części wspólnych przeniesiony zostało na małżonków S. Ż. i B. Ż. (1). Wartość samodzielnego lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...) wedłutg stanu na dzień 8.05.2009 wynosi 149.300 zł. W dniu 6.10.2006 r. M. (nazwisko nie czytelne) pokwitowała odbiór od wnioskodawcy kwoty 6.000 zł w związku z mieszkaniem przy ul. (...). Pieniądze na spłatę wnioskodawca otrzymał wcześniej od swojej matki. W trakcie trwania małżeństwa strony nabyły samochód osobowy marki K. (...) rok. prod. (...) nr rej. (...), obecnie o wartości 2.000 zł. Sąd Okręgowy w P. z siedzibą w L. wyrokiem z dnia 16.04.2009 r. w sprawie XIII C (...)rozwiązał małżeństwo S. Ż. i B. Ż. (1) przez rozwód bez orzekania o winie. Wyrok uprawomocnił się w dniu 8.05.2009 r. W dniu 31.07.2009 r. wnioskodawca zawarł pożyczkę nr (...) w (...) im. (...) na kwotę 6.250 zł z terminem spłaty na 30.07.2014 r. W dniu 15.12.2009 r. wnioskodawca zaciągnął pożyczkę nr (...) w (...) Banku S.A. na kwotę 47.468,02 zł z terminem spłaty na 5.08.2015 r. W mieszkaniu przy ul. (...) mieszka obecnie wnioskodawca, oraz uczestniczka z dziećmi przy czym jej córka P. Ż. posiada syna w wieku 2,5 roku. Wnioskodawca ustalił, że ponosi 1/3 opłat za mieszkanie i energię. Przed Sądem Rejonowym w L. toczy się postępowanie o zniesienie współwłasności kamienicy przy ul. (...). Uczestniczka nie ma innego lokalu mieszkalnego, nie ma gdzie się przenieść. Z wnioskodawcą pozostaje w złych relacjach. Uczestniczka od 1 sierpnia 2013 r. pozostaje na emeryturze wynoszącej 1.158 zł netto, a od 15.10.2013 r. pracuje w firmie (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy na czas określony do dnia 30.09.2015 r. na stanowisku sprzątaczki, z wynagrodzeniem 9,50 zł brutto za godzinę, aby pomóc córce studiować. Wnioskodawca w październiku 2013 r. sprzedał własne mieszkanie w L.. Mieszkanie to było zadłużone, a było wcześniej zajmowane przez matkę. W trakcie trwania związku małżeńskiego mieszkanie to zostało wyremontowane, wymienione zostały okna, pobudowane (...). Koszt tych prac wyniósł 10.000 zł, i miał pokrycie w kredytach zaciągniętych w trakcie trwania małżeństwa, które to kredyty spłacili wnioskodawca i uczestniczka będąc jeszcze małżeństwem. Obecnie wnioskodawca nie ma praw do innych nieruchomości, lokali mieszkalnych. Wobec wnioskodawcy prowadzone jest postępowanie egzekucyjne przez komornika w celu egzekucji alimentów na rzecz córki wnioskodawcy. Miesięczny dochód wnioskodawcy wynosi 1.490 zł netto, już po potrąceniach egzekucyjnych. Po sprzedaży mieszkania w L. wnioskodawca posiadał oszczędności w wysokości 40.000 zł. Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań stron postępowania, świadków, jak i złożonych dokumentów (tj. pisma ,zaświadczenia odbioru, umowy pożyczki; decyzji przydziału lokalu mieszkalnego z dnia 21.06.1989 r. nr (...), dowodów wpłat, wyroku w sprawie XIII C (...), pisma, pisma spółdzielni z dnia 19.09.2007 r., dowód wpłaty, porozumienia, aktu notarialnego z dnia 15.10.2007 r. Rep. A (...), wydruku internetowego księgi wieczystej KW (...), pisma, wyroku Sądu Okręgowego w P., umowy pożyczki z harmonogramem spłat, umowy pożyczki z wyciągiem harmonogramu, umowy o pracę, zaświadczenia). Zgromadzone w sprawie dokumenty prywatne oraz urzędowe Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne. Zdaniem Sądu I instancji, zarówno wnioskodawca jak i uczestniczka w sposób wiarygodny zeznali na okoliczność obecnej sytuacji materialnej, osobistej i rodzinnej, mieszkaniowej. Strony były także w pełni zgodne w zakresie sposobu nabycia przez nie prawa do samodzielnego lokalu mieszkalnego w L. przy ul. (...) w L. w 2007 r., jak i tego że składnikiem majątku wspólnego jest samochód osobowy marki K. (...). Wnioskodawca starał się w swych zeznaniach przedstawiać swoją sytuację materialną jako nadzwyczaj korzystną w okresie lat. 1989-1991, nie mniej na te okoliczności nie przedłożył żądnych stosownych dokumentów, które pozwoliły by na weryfikację jego twierdzeń. Zdaniem Sądu I instancji, sytuację materialną wnioskodawcy należało oceniać także przez pryzmat tego, że był zobowiązany alimentacyjnie nie tylko wobec córki P., ale również wobec dwojga małoletnich dzieci z pierwszego małżeństwa. Wnioskodawca zeznawał także, że spłata kredytu na mieszkanie w L. nastąpiła przez niego jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego z uczestniczką. Zeznania jego w tym zakresie są zdaniem Sądu zupełnie gołosłowne. Uczestniczka natomiast przedłożyła umowę pożyczki zawartą w swym zakładzie pracy, a nadto złożyła dowody wpłat za wrzesień i grudzień 1990 r. oraz odbiór książeczki oszczędnościowej i to jeszcze wykonane przed zawarciem małżeństwa z wnioskodawcą oraz wyjaśniała, że spłata kredytu była również rozliczana w czynszu za mieszkanie. Sąd dał wiarę zeznaniom B. Ż. (1), albowiem składane były w sposób szczery, spontaniczny, jak i zasadniczo miały potwierdzenie w wiarygodnym materiale dowodowym. Postanowieniem z dnia 22.05.2014 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z dziedziny wyceny nieruchomości na okoliczność wartości majątku wspólnego stron w postaci prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...) wraz z udziałem związanym z własnością lokalu i to według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej tj. na dzień 8.05.2009 r., a według cen aktualnych oraz dokonania wyceny nakładu uczestniczki na majątek wspólny w postaci spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...) według stanu na dzień przekształcenia prawa i cen aktualnych. Jako przydatną Sąd ocenił opinię biegłego z dziedziny szacowania nieruchomości P. T.. W ocenie Sądu opinia została sporządzona rzetelnie, w sposób fachowy i profesjonalny. Sąd nie dopatrzył się w przyjętej przez biegłego metodzie wyceny nieruchomości i nakładu błędów logicznych, ani też nieprzestrzegania zasad obowiązujących w dziedzinie szacowania nieruchomości. Biegły szczegółowo wyjaśnił tok rozumowania oraz przyjęte podstawy dla określenia wartości przedmiotowych nakładów. Również charakter wypowiedzi na rozprawie w dniu 26.11.2014 r. biegłego oraz znajomość tematu wskazywały na dysponowanie przez biegłego dużą wiedzą fachową i doświadczeniem zawodowym. Opinia ta w ocenie Sądu był wolna od błędów logicznych a zawarte w niej wnioski w postaci określenia konkretnej wartości samodzielnego lokalu mieszkalnego położonego w L. jak i nakładu uczestniczki w postaci spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu zostały wyczerpująco i wiarygodnie umotywowane, zatem Sąd ocenił ją jako przydatną w sprawie. Sąd zważył, że strony nie kwestionowały złożonej pisemnej opinii biegłego sądowego, domagając się jedynie jego przesłuchania na rozprawie. Sąd podkreśli, że tylko pełnomocnik uczestniczki przedstawił pytania do biegłego, które znalazły pełną odpowiedź w jego zeznaniach na rozprawie w dniu 26.11.2014 r. Na rozprawie pełnomocnicy nie mieli o biegłego żadnych dodatkowych pytań. Sąd uznał, że biegły udzielił pełnej odpowiedzi pisemnej na postawioną przez Sąd tezę dowodową. Wobec powyższego Sąd na rozprawie oddalił wniosek o sporządzenie przez biegłego pisemnej opinii uzupełniającej, względnie o powołanie kolejnego biegłego. Pełnomocnik wnioskodawcy jedynie w sposób ogólnikowy wywodził, iż wartość lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nie może być uznana za nakład z majątku osobistego uczestniczki na majątek wspólny stron. Jako ogólnikowe Sąd potraktował złożone przez pełnomocnika wnioskodawcy uzasadnienie złożonego wniosku w trybie art. 162 k.p.c. na decyzję procesową o oddaleniu wniosku o uzupełnienie opinii biegłego, względnie powołanie kolejnego biegłego. Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Rejonowy zważył, że bezspornym w sprawie było, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków wchodzi prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...), dla którego to lokalu Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą nr (...)wraz z udziałem (...) związanym ze współwłasnością lokalu w prawie własności nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy wL. prowadzi księgę wieczystą nr (...), jak i własność samochodu osobowego marki K. (...) rok. prod. (...) nr rej. (...). Strony były zgodne co do wartości w/w pojazdu mechanicznego – 2.000 zł. Strony zajmowały również podobne stanowiska co do wartości samodzielnego lokalu mieszkalnego, podając tu kwotę 130.000 zł. Sąd postanowieniem z dnia 22.05.2014 r. dopuścił dowód z opinii biegłego celem ustalenia wartości tego lokalu według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej a według cen obecnych. Sąd w oparciu o opinię biegłego P. T. ustalił wartość tego lokalu na kwotę 149.300 zł. Istotne znaczenie ma fakt, że żadna ze stron nie kwestionowała przyjętej wyceny samodzielnego lokalu mieszkalnego. Wnioskodawca jak i uczestniczka zgodnie wnosili o przyznanie samochodu marki K. (...) na wyłączną własność S. Ż., dlatego ten ruchomy składnik majątku wspólnego został przyznany wnioskodawcy, w którego był także posiadaniu (pkt 2 b postanowienia). Natomiast obydwie strony wnosiły o przyznanie im głównego składnika majątkowego tj. samodzielnego lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w L. wyjaśniając, iż nie mają oni praw do żadnych innych lokali mieszkalnych. Sąd Rejonowy prowadząc obszerne rozważania na temat sytuacji stron uznał, że lokal mieszkalny należy przyznać na wyłączną własność uczestniczce postępowania. Jednocześnie celem zapewnienia wykonania postanowienia w tym zakresie, z uwagi na fakt zamieszkiwania wnioskodawcy w rzeczonym lokalu Sąd nakazał wnioskodawcy opuszczenie, opróżnienie lokalu mieszkalnego przy ul. (...) i to w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia postanowienia. Ustalając wartość majątku wspólnego na kwotę 151.300 złotych oraz przyznając jego składniki zarówno wnioskodawcy, jak i uczestniczce postępowania. Sąd był zobligowany do wyrównania udziałów małżonków w majątku wspólnym. Z uwagi na równość tych udziałów Sąd zasądził od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 73.650 złotych jako wyrównanie jej udziału w majątku wspólnym i to na podstawie art. 212 k.p.c. Na rzecz uczestniczki Sąd przyznał samodzielny lokal mieszkalny przy ul. (...) w L. o wartości 149.300 zł, natomiast wnioskodawca otrzymał majątek wspólny o wartości 2.000 zł - tj. samochód osobowy K. P.. Połowa wartości majątku wspólnego to kwota 75.650 zł. Uczestniczka otrzymała z tej połowy składnik majątkowy o wartości 149.300 zł. co daje kwotę 73.650 zł do spłaty na rzecz wnioskodawcy. Jednocześnie S. Ż. otrzymał składnik majątkowy o wartości 2.000 zł., zatem 73.650 zł mniej niż wynosi połowa należnego mu udziału. Sąd wyznaczył uczestniczce postępowania termin sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności. Sąd Rejonowy zważył, że postępowanie sądowe trwało ponad rok, uczestniczka postępowania od początku wnosiła o przyznanie jej na wyłączną własność nieruchomości, zatem winna zgromadzić stosowne środki, zwłaszcza w kontekście upływu okresu ponad 4 lat od rozwodu stron do orzeczenia w sprawie o podział majątku wspólnego. Zdaniem Sądu I instancji, nie ma żadnych podstaw do dodatkowego przedłużenia tego terminu, nadto uczestniczka postępowania nabędzie na wyłączna własność nieruchomość już z chwilą uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie podziału majątku wspólnego. Sąd Rejonowy kolejno zważył, że jednym ze skutków ustania wspólności majątkowej jest powstanie prawa do żądania zwrotu wydatków i nakładów i to zarówno poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty każdego z małżonków, jak i z majątków odrębnych małżonków na ich majątek wspólny. W niniejszym postępowaniu Sąd ustalił, że uczestniczka przed zawarciem związku małżeńskiego z wnioskodawcą, otrzymała przydział w spółdzielni lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w L., oraz że wniosła ona w całości wkład ze swego majątku odrębnego. Skoro uczestniczka nabyła prawo do lokalu w spółdzielni jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego, to prawo to stanowiło składnik jej majątku odrębnego. Pomiędzy stronami bezsporny był fakt, że rzeczone lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu, w trakcie trwania związku małżeńskiego stron, zostało w dniu 15.10.2007 r. przekształcone we własność samodzielnego lokalu mieszkalnego. Prawo własności tego lokalu stało się prawem wspólnym stron postępowania. Sąd I instancji podkreślił, że samo lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego miało na dzień przekształcenia go wartość majątkową oraz zaznaczył, że wnioskodawca w żaden sposób nie przyczynił się do powstania tego prawa na rzecz uczestniczki. Zdaniem Sądu wartość lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na dzień jego przekształcenia stanowiła nakład uczestniczki na majątek wspólny stron postępowania w postaci własności samodzielnego lokalu mieszkalnego. Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego m.in. wpłaty różnicy pomiędzy wartością rynkową lokalu a zwaloryzowaną wartością wniesionego wkładu mieszkaniowego, przy czym wysokość zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego waloryzuje się proporcjonalnie do aktualnej wartości rynkowej lokalu. Wkład mieszkaniowy oznacza pokrycie przez członka spółdzielni kosztów zadania inwestycyjnego w części odpowiadającej różnicy pomiędzy kosztem budowy przypadającym na jego lokal, a uzyskaną przez spółdzielnię pomocą ze środków publicznych lub z innych środków uzyskanych na sfinansowanie kosztów budowy lokalu. Wkład mieszkaniowy stanowiący koszt odtworzenia lokalu z czasu budowy, po upływie czasu i w zmienionych warunkach ekonomicznych przybiera postać wartości rynkowej lokalu. Wkład mieszkaniowy nie obejmuje gruntu. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu (...) także na okoliczność nakładu uczestniczki na majątek wspólny w postaci spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...) według stanu na dzień przekształcenia prawa i cen aktualnych. Sąd Rejonowy w całości popierał wywody i wnioski opinii biegłego sądowego. Rzeczona opinia biegłego pozwoliła na ustalenie, że wartość nakładu uczestniczki na majątek wspólny stron postępowania wyniosła 138.270 zł. Kwota nakładu podlegała rozliczeniu w toku niniejszego postępowania. Wobec powyższego Sąd zasądził od wnioskodawcy S. Ż. na rzecz uczestniczki B. Ż. (1) kwotę 69.135 zł, (1/2 x 138270 zł) płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności. W zakresie terminu wyznaczonego do dokonania spłaty, Sąd uznał, iż zasadnym jest, aby termin ten był tożsamy z terminem rozliczenia z tytułu spłaty majątku wspólnego, aby strony mogły dokonać potrącenia wzajemnych wierzytelności. Uczestniczka domagała się rozliczenia wydatków z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawcy w kwocie 10.000 zł, tj. kwocie odpowiadającej wysokości kosztów remontu mieszkania wnioskodawcy w L.. Kwotę kosztów w wysokości 10.000 zł podał sam wnioskodawca zeznając na rozprawie w dniu 25.11.2013 r. Uczestniczka nie przedłożyła żadnych wniosków dowodowych, z których wynikałyby wyższe koszty remontu tego mieszkania, ani tego aby w wyższej wysokości zostały poniesione z majątku wspólnego stron postępowania. Skoro uczestniczka wywodziła wyższą kwotę nakładu ponad tę przyznaną przez wnioskodawcę, winna te okoliczności wykazać dowodami (art. 6 k.c.), czego jednak nie uczyniła. Sąd zauważył, że uczestniczka na rozprawie w dniu 25.11.2013 r. podkreślała, że była poręczycielem kredytów zaciąganych przez wnioskodawcę z przeznaczeniem na remont lokalu w L.. Skoro tak, nic nie stało na przeszkodzie, aby przedłożyła ona stosowne umowy kredytowe. Mając na uwadze powyższe Sąd uznał za wykazany nakład z majątku wspólnego stron na majątek osobisty wnioskodawcy w wysokości 10.000 zł. Tym samym uczestniczka winna otrzymać zwrot kwoty 5.000 zł. (1/2 x 10.000 zł). W zakresie terminu wyznaczonego do dokonania spłaty Sąd uznał, iż zasadnym jest, aby termin ten był tożsamy z terminem rozliczenia z tytułu spłaty majątku wspólnego, aby strony mogły dokonać potrącenia wzajemnych wierzytelności. Sąd oddalił żądanie uczestniczki rozliczenia kwoty 6.000 zł, tytułem nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika. Podobnie ciężarowi dowodowemu nie podołał wnioskodawca w zakresie w jakim podnosił, że dokonał wpłat na poczet wkładu mieszkaniowego na lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu w L., jak i później dokonał spłat kredytu w spółdzielni mieszkaniowej obciążającej uczestniczkę. Okoliczności te nie zostały wykazane, a wręcz nie zostały nawet uprawdopodobnione. Orzeczono o kosztach postępowania. Sąd zastosował przy orzeczeniu kosztach postępowania zasadę wynikająca z art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył uczestnik S. Ż., zaskarżając postanowienie w części, w zakresie punktów 2a, 4, 5 i 7.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia co do punktu 2 a poprzez:

1)  dokonanie podziału majątku wspólnego stron poprzez przyznanie na wyłączną własność nieruchomości opisanej w pkt. 1a postanowienia S. Ż. z jednoczesnym obowiązkiem zapłaty przez wnioskodawcę na rzecz uczestniczki kwoty 66.000 zł tytułem spłaty wartości jej udziałów w majątku wspólnym stron,

2)  ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia w jego pkt. 4,5 i 7 poprzez:

a)  zmianę pkt. 4 zaskarżonego postanowienia i oddalenie żądania uczestniczki w zakresie żądania zasądzenia na jej rzecz kwoty 69.135 zł tytułem zwrotu nakładów z majątku odrębnego uczestniczki postępowania na majątek wspólny płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia,

b)  zmianę pkt. 5 zaskarżonego postanowienia i oddalenia żądania uczestniczki w zakresie żądania zasądzenia na jej rzecz od wnioskodawcy kwoty 5.000 zł tytułem zwrotu nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny wnioskodawcy płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia,

c)  zmianę pkt. 7 zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku o nakazanie wnioskodawcy opuszczenia, opróżnienia lokalu mieszkalnego opisanego w pkt. 1a orzeczenia w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia,

1)  obciążenie uczestniczki postępowania kosztami postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych,

2)  zwolnienie wnioskodawcy z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w postaci opłaty od apelacji,

3)  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w części co do punktu 4, 5 i 7 i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Lesznie do ponownego rozpoznania w tym zakresie.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

- błąd w ustaleniach faktycznych sprawy, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia poprzez przyjęcie, że uczestniczka postępowania z majątku odrębnego poczyniła nakłady na majątek wspólny stron, nie uwzględnienie faktu, że wnioskodawca dokonał spłaty kredytu mieszkaniowego, jak również wniósł wkład mieszkaniowy do spółdzielni, błędne ustalenie sytuacji materialnej stron i przyznanie na tej podstawie prawa do nieruchomości uczestniczce postępowania,

- naruszenie przepisów prawa procesowego mających wpływ na wynik sprawy, tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nierozważnie całego zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz ocenę materiału dowodowego z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów poprzez nie uwzględnienie przez Sąd I Instancji dokumentów w postaci oświadczenia L. Ż. oraz dokumentów ze spółdzielni (...) potwierdzających fakt spłaty kredytu mieszkaniowego po 1991 roku,

- naruszenie przepisu art. 321 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c., poprzez orzekanie ponad żądanie stron w zakresie obowiązku opuszczenia i opróżnienia mieszkania przez wnioskodawcę.

Uczestniczka postępowania B. Ż. (1) wniosła o oddalenie apelacji wnioskodawcy w całości oraz o obciążenie wnioskodawcy kosztami postępowania apelacyjnego oraz zasądzenie z tego tytułu od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kosztów zastępstwa adwokata według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 grudnia 2015 r. Sąd Okręgowy zwrócił się do Spółdzielni (...) w L. o podanie ile wynosi wkład mieszkaniowy na lokatorskie prawo do lokalu spółdzielczego położonego w L. przy ul. (...) (przydział spółdzielczego własnościowego lokatorskiego prawa do lokali został wydany w dniu 21 czerwca 1989 r.) oraz do podania w jaki sposób został uiszczony wkład mieszkaniowy, z jakich środków oraz kiedy został on spłacony, w szczególności czy kredyt lokatorski był spłacany w ratach, w ramach należności z tytułu opłat za mieszkanie, jeśli tak to w jakim okresie był on spłacany w ratach i w jakiej wysokości.

W piśmie z dnia 7 stycznia 2016 r. Spółdzielnia (...) wskazała, że wkład mieszkaniowy na lokatorskie prawo wynosił 1.135,54 zł.

Zarządzeniem z dnia 13 kwietnia 2016 r. zwrócono się do Spółdzielni (...) o podanie w jakiej wysokości wkład mieszkaniowy na lokatorskie prawo do lokalu spółdzielczego położonego w L. przy ul. (...) został uiszczony do dnia 1 czerwca 1991 r. oraz do podania w jaki sposób, na poczet jakich należności zostały zaliczone wpłaty dokonane przez B. C. (obecnie (...)), tj. z dnia 13.09.1990 r. – kwota 2.500.000 zł, z dnia 12.12.1990 r. – kwota 2.600.000 zł ora z dnia 23.12.1990 r. – kwota 721.126 zł.

W odpowiedzi na wezwanie Sądu, pismem z dnia 19 kwietnia 2016 r. Spółdzielnia (...) wskazała, że wkład mieszkaniowy w okresie od 8 czerwca 1989 r. do dnia 1 czerwca 1991 r. wynosi razem do denominacji 90,41 zł. Jednocześnie poinformowano, że Spółdzielnia nie posiada dokumentów stwierdzających na poczet jakich należności zostały zaliczone wpłaty dokonane przez B. C. w 1990 r.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 22 kwietnia 2016 r., wobec oświadczenia pełnomocnika uczestniczki, że wnioskodawca od około 1,5 roku do 2 lat nie mieszka w przedmiotowym lokalu i potrzeby mieszkaniowe zaspokaja u syna, w trybie art. 304 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. dopuszczono dowód z uzupełniającego przesłuchania wnioskodawcy i uczestniczki na okoliczność ustalenia aktualnej sytuacji materialnej oraz czy wnioskodawca zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe poza lokalem objętym podziałem majątku wspólnego oraz na okoliczność spłaty kredytu lokatorskiego.

Pismem z dnia 8 sierpnia 2016 r. pełnomocnik wnioskodawcy wskazał aktualny adres zamieszkania wnioskodawcy jako ul. (...), (...)-(...) L..

Na rozprawie w dniu 26 sierpnia 2016 r. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z pism Spółdzielni (...) z siedzibą w L. z dnia 7.01.2016 r. i 19.04.2016r. na okoliczność ustalenia wpłat dokonanych na poczet wkładu lokatorskiego.

Pełnomocnik wnioskodawcy oświadczył, że obecnie nie wnosi o przyznanie prawa własności lokali mieszkalnego w L. przy ul. (...) będącego osobną własnością lokalu i w tym zakresie tj. co do punktu 2a cofnął apelację.

Pełnomocnik uczestniczki postępowania oświadczył, że wnosi jak dotychczas, oraz w przypadku ewentualnej spłaty wnosi o wyznaczenie spłaty w ratach.

Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o jednorazową spłatę oświadczając, że może ona nastąpić w ciągu kilku miesięcy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W pierwszej kolejności należało podkreślić, że wnioskodawca na rozprawie apelacyjnej w dniu 26 sierpnia 2016 r. cofnął apelację od rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2a postanowienia Sądu I instancji, w którym przyznano B. Ż. (1) prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w L. (...) prowadzi Księgę wieczystą o numerze (...) wraz z udziałem (...) związanym ze współwłasnością lokalu w prawie własności nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Przyczyną takiej decyzji wnioskodawcy było opuszczenie tego lokalu i zamieszkanie pod innym adresem.

Cofnięcie apelacji przez wnioskodawcę w części skutkowało umorzeniem w tym zakresie postępowania na podstawie art. 391 § 2 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Wobec niezamieszkiwania przez S. Ż. w lokalu położonym w L. przy ul. (...), aktualnie orzeczenie zawarte w punkcie 7. postanowienia nakazujące wnioskodawcy opuszczenie i opróżnienie tego lokalu stało się bezprzedmiotowe. Z tej przyczyny, orzeczenie to należało uchylić na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, należało stwierdzić, że ostatecznie merytorycznemu rozpoznaniu przez Sąd II instancji pozostawała apelacja wnioskodawcy od rozstrzygnięć zawartych w punktach 4 i 5 zaskarżonego postanowienia Sądu I instancji.

Przechodząc do oceny wywiedzionej apelacji we wskazanym wyżej zakresie, należało stwierdzić, że jest ona częściowo zasadna.

Sąd odwoławczy podziela i uznaje za własne ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego. Poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne wymagały natomiast uzupełnienia w zakresie tego, w jakiej wysokości wkład mieszkaniowy na lokatorskie prawo do lokalu spółdzielczego położonego w L. przy ul. (...) został uiszczony do dnia 1 czerwca 1991 r. tj. zawarcia związku małżeńskiego oraz w jaki sposób, na poczet jakich należności zostały zaliczone wpłaty dokonane przez uczestniczkę w okresie przed zawarciem związku małżeńskiego. W tym zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe na podstawie pism ze Spółdzielni (...) z siedzibą w L. z dnia 7.01.2016 r. i 19.04.2016r., czyniąc na tej podstawie własne ustalenia faktyczne. Podkreślenia wymaga, że dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron, natomiast Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, aby czynić to z urzędu. W związku z tym, Sąd Okręgowy w zasadniczej mierze oparł swoje ustalenia, a zarazem wydane rozstrzygnięcie również na treści powyższych pism.

Sąd Okręgowy nie podziela natomiast oceny prawnej Sądu pierwszej instancji, w zakresie w jakim Sąd ten ustalił, że uczestniczka w całości wniosła wkład na spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu ze swojego majątku osobistego. Zdaniem Sądu Okręgowego ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym zeznań uczestniczki B. Ż. (2) wynika, że spłata tzw. kredytu lokatorskiego była rozliczana również w opłatach za mieszkanie także w trakcie trwania małżeństwa, ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Uczestniczka wyjaśniła, że spłaciła trzy raty kredytu w 1990 r., natomiast pozostała części kredytu została spłacona w trakcie trwania małżeństwa w ramach opłat mieszkaniowych. Sąd Rejonowy uwzględnił tę okoliczność w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia w części dotyczącej ustaleń faktycznych oraz uznał zeznania uczestniczki za wiarygodne, natomiast w części prawnej w sposób nieuprawniony przyjął, że uczestniczka wpłaciła cały wkład na mieszkanie lokatorskie z majątku osobistego. Ocena Sądu Rejonowego, że uczestniczka samodzielnie z majątku osobistego zgromadziła wkład mieszkaniowy jest zatem sprzeczna z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jak i ustaleniami faktycznymi Sądu I instancji. Powyższe doprowadziło do sprzeczności części uzasadnienia Sądu I instancji obejmującej ustalenia faktyczne z częścią uzasadnienia przedstawiającą ocenę prawną.

W tym stanie rzeczy, celem prawidłowego rozliczenia nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki należało precyzyjne ustalić z jakich środków i w jakim czasie doszło do pokrycia wkładu mieszkaniowego na lokatorskie prawo do lokalu spółdzielczego położonego w L. przy ul. (...).

Sąd Okręgowy po wnikliwej analizie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego z zeznań uczestników oraz pism (...) Przylesie z siedzibą w L. z dnia 7.01.2016 r. (k. 265) i 19.04.2016r. (k. 276) ustalił co następuje:

Wkład mieszkaniowy na spółdzielcze lokatorskie prawo w chwili przydziału wynosił 505,85 zł. Zgromadzone środki do dnia zawarcia związku małżeńskiego tj. 1 czerwca 1991 roku wynosiły – 90,41 zł (z majątku osobistego). W dniu 30 grudnia 1991 roku nastąpiła dopłata do wkładu – 10,76 zł. Do dnia 15 grudnia 1995 roku – nastąpiła spłata kredytu lokatorskiego do kwoty 404,68 zł. Spłata ta nastąpiła częściowo ze środków wspólnych, a częściowo z majątku osobistego. Kredyt był spłacany od 21 czerwca 1989 roku do daty przydziału, tj. do 15 grudnia 1995 roku. Wobec braku dowodów oraz braku wiedzy uczestników co do tego w jakiej wysokości uiszczano miesięczne raty kredytu w połączeniu z opłatami mieszkaniowym do spółdzielni, doliczono równe raty kredytu lokatorskiego do opłat mieszkaniowych. Z pisma z dnia 7 stycznia 2016 r. wynika, że spłata kredytu lokatorskiego według wartości nominalnej wynosiła na dzień 15 grudnia 1995 r. kwotę 404,68 zł. Okres spłat kredytu obejmował 78 miesięcy, tj. 23 miesiące od 1 lipca 1989 roku do 31 maja 1991 roku (czyli dnia poprzedzającego datę zawarcia związku małżeńskiego przez uczestników) oraz 55 miesięcy do dnia 15 grudnia 1995 roku. Z powyższego wynika, iż miesięczna spłata kredytu wynosiła 5,18 zł (kwota 404,68 zł podzielona przez 78 miesięcy), a kwota kredytu wpłacona przed zawarciem związku małżeńskiego przez uczestniczkę to 119,14 zł (23 miesiące razy 5,18 zł).

Z kolei cały zgromadzony wkład to kwota 1.135,54 zł ( w dniu 26 września 2007 roku uczestnicy dopłacili kwotę 505,85 zł z tytułu zwrotu umorzenia oraz w dniu 31 marca 2006 roku kwotę 123,84 zł za wykup gruntu - obie wpłaty z majątku wspólnego). Po odjęciu od tej kwoty wartości wykupu gruntu w kwocie 123,84 zł, wkład na mieszkanie stanowił kwotę 1.011,70 zł. Następnie Sąd Okręgowy zważył, że nakład z majątku osobistego uczestniczki to kwota 104,77 zł i stanowi połowę kwoty obliczonej jako wkład zgromadzony przed małżeństwem 90,41 zł oraz spłacony kredyt w opłatach za mieszkanie 119,14 zł (czyli połowa z kwoty 209,55 zł). W tym stanie rzeczy należało przyjąć, że udział uczestniczki postępowania ze środków pochodzących z majątku osobistego we wniesieniu wkładu mieszkaniowego stanowił ok. 10% i został obliczony jako procent kwoty 104,77 zł z kwoty 1.011,70 zł, natomiast pozostałe 90 % zostało wniesione z majątku wspólnego.

W tych okolicznościach, wartość przysługującego uczestniczce zwrotu nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny stron, winna zostać obliczona jako 10 % z kwoty stanowiącej ustaloną przez biegłego sądowego wartość lokalu, tj. 10 % z kwoty 138.270 zł ( bez udziału w gruncie). Powyższe oznacza, że uczestniczce postępowania przysługuje od wnioskodawcy zwrot kwoty 13.827 zł z tytułu zwrotu nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny.

Bezzasadne okazały się z kolei zarzuty wnioskodawcy kierowane od punktu 5. zaskarżonego postanowienia. Uczestnik domagał się oddalenia wniosku o zwrot nakładu w kwocie 5.000 zł z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawcy. Zdaniem apelującego, brak jest jakichkolwiek podstaw, aby przyjąć, że z majątku wspólnego stron poczyniono nakłady na jego majątek osobisty. W ocenie Sądu Okręgowego, zarzut ten jest nader ogólnikowy, niepoparty żadnymi konkretnymi argumentami wskazującymi na uchybienia Sądu I instancji w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych, bądź ich oceny prawnej. Tak podniesiony zarzut nie mógł odnieść oczekiwanego skutku, zwłaszcza że wnioskodawca podczas wyjaśnień informacyjnych składanych na rozprawie w dniu 25 listopada 2013 r. (k. 48v.) podał, że na koszty remontu mieszkania w L. wyniosły około 10.000 zł, korzystał z pomocy przyjaciela, a środki na remont pochodziły również z kredytów. Dalej wnioskodawca podał, że kredyt na remont mieszkania spłacał w trakcie małżeństwa, co rodzi domniemanie, iż był on spłacany ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Wnioskodawca nie wykazał okoliczności przeciwnej i jak już wyżej wskazano, nie przedstawił jakiejkolwiek argumentacji pozwalającej na oddalenie wniosku o rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty.

Jeśli z kolei chodzi o wniosek o rozliczenie podnoszonych przez wnioskodawcę nakładów w postaci dokonywanych przez niego wpłat z majątku osobistego na poczet wkładu mieszkaniowego na spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu przed zawarciem związku małżeńskiego, to był on w całości chybiony. Wniosek ten zmierzał do rozliczenia nakładów wnioskodawcy z jego majątku osobistego na majątek osobisty uczestniczki. Takie działanie jest niedopuszczalne w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków. Artykuł 45 § 1 k.r.o. normuje jedynie obowiązek zwrotu przez małżonka wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, jak również prawo domagania się zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie są natomiast objęte dyspozycją powyższego przepisu i nie podlegają wyrównaniem przy podziale majątku wspólnego wydatki i nakłady poczynione kosztem majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobistego drugiego. Rozliczenia te podlegają ogólnym normom prawa i postępowania cywilnego, nakazującym dochodzenie przez byłych małżonków roszczeń, które nie są objęte przepisem art. 45 § 1 k.r.o. w postępowaniu procesowym (patrz. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 31 stycznia 2013 r. I ACa 731/12, opublikowano w L.). Powyższe oznacza, ze wszystkie wpłaty sprzed zawarcia związku małżeńskiego, dokonywane na poczet spółdzielczego prawa do lokalu nie mogły być przedmiotem oceny Sądu w postępowaniu o podział majątku.

Odnosząc się do kolejnego zarzutu wnioskodawcy wskazać należy, że okoliczność zrzeczenia się przez wnioskodawcę prawa do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu położonego w L. nie miała znaczenia dla dokonania wzajemnych rozliczeń pomiędzy uczestnikami.

Ubocznie należy zauważyć, że nietrafny okazał się wniosek pełnomocnika uczestniczki postępowania co do zasądzenia od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy spłaty w ratach. Wniosek ten pozostawał poza kognicją Sądu Okręgowego, bowiem postulowano w nim zmianę niezaskarżonego przez uczestniczkę postępowania i prawomocnego orzeczenia zawartego w punkcie 3 postanowienia Sądu I instancji. W niniejszym postępowaniu weryfikacji podlegały jedynie punkty 4 i 5 zaskarżonego postanowienia, w których zasądzono od wnioskodawcy zwrot nakładów na rzecz uczestniczki postępowania. Nie mniej jednak, wniosek uczestniczki postępowania nie zasługiwałby na uwzględnienie, skoro w zaskarżonym postanowieniu określono termin spłaty na sześć miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia. Biorąc natomiast pod uwagę, że przedmiotowe postępowanie zostało zainicjowane w październiku 2013 r., B. Ż. (2) miała wystarczająco dużo czasu na zgromadzenie środków niezbędnych na spłatę byłego małżonka. Tym bardziej, iż w ramach zniesienia współwłasności nieruchomości, której uczestniczką była współwłaścicielką otrzymała na początku 2016 roku spłatę w kwocie około 30.000 zł, z oświadczenia uczestniczki wynikało również, iż w spłacie wnioskodawcy pomoże jej rodzina.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w punkcie I. sentencji zmienił postanowienie w ten sposób, że: a. w punkcie 4. w miejsce zasądzonej kwoty 69.135 zł zasądził kwotę 13.827 zł oraz w punkcie b. uchylił punkt 7 zaskarżonego postanowienia.

Następnie na podstawie art. 391 § 2 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w punkcie II. sentencji Sąd Okręgowy umorzył postępowanie apelacyjne w części obejmującej punkt 2a. zaskarżonego postanowienia.

Na podstawie zaś przepisu art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Odwoławczy w punkcie III. oddalił apelację wnioskodawcy w pozostałej części.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie IV. na podstawie art. 520 §1 k.p.c. uznając, że ani przedmiot postępowania, ani wynik sprawy nie uzasadnia odstąpienia od ogólnej zasady orzekania o kosztach w postępowaniu nieprocesowym. Z punktu widzenia prawnego, w sprawach sądowych o podział majątku stopień zainteresowania uczestników, z uwagi na istotę i cel postępowania, jest taki sam. Celem postępowania jest wyjście ze wspólności majątkowej i uregulowanie wzajemnych stosunków majątkowych (por. pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 listopada 2010 r. w sprawie III CZ 46/10, LEX nr 688497).

/-/ Brygida Łagodzińska /-/ Jolanta Borkowicz-Grygier /-/ Maria Antecka