Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 marca 2016 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. G. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 7 kwietnia 2014 r. do 2 września 2014 r., od 17 listopada 2014 r. do 13 sierpnia 2015 r., prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 14 sierpnia 2015 r. do 25 listopada 2015 r., prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od 26 listopada 2015 r. do 23 listopada 2016 r. Organ zobowiązał nadto ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 7 kwietnia 2014 r. do 2 września 2014 r. od 17 listopada 2014 r. do 13 sierpnia 2015 r. oraz świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 14 sierpnia 2015 r. do 31 października 2015 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 77.013,07 zł.

W uzasadnieniu wskazał, że w wyniku przeprowadzonego postępowania ustalił, iż zatrudnienie M. G. miało charakter pozorny. Została ona dopuszczona do pracy w Fundacji (...) bez wymaganych badań lekarskich. Po upływie dwóch miesięcy od zatrudnienia stała się niezdolna do pracy przez okres 182 dni. Podczas nieobecności pracodawca nikogo nie zatrudnił na jej miejsce. W toku postępowania kontrolnego nie przedłożył też dowodów potwierdzających faktyczne świadczenie pracy przez M. G..

Od powyższej decyzji M. G. wniosła odwołanie, domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu wskazała, że zawierając umowę o pracę z Fundacją (...) odbyła badania lekarskie, które potwierdziły gotowość do podjęcia zatrudnienia, natomiast bez znaczenia pozostaje data wykonania badań. Bowiem dopuszczenie pracownika do pracy bez badań nie powoduje, iż zawarta umowa staje się nieważna. Organ nie kwestionował zasadności wystawianych ubezpieczonej zaświadczeń lekarskich przez lekarza ortopedę, a następnie przez lekarza ginekologa. Przyrost dokumentacji, nowych kontrahentów skłoniły prezesa fundacji (...) do zawarcia umowy o pracę.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład wniósł o jego oddalenie powołując w uzasadnieniu okoliczności przytoczone w zaskarżonej decyzji.

W toku postępowania Sąd na podstawie art. 477 ¹¹ k.p.c. zawiadomił o nim Fundację (...) w S.. Natomiast z uwagi na to, że między stronami przed Sądem Okręgowym w Szczecinie toczyło się postępowanie o sygn. VI U 165/16 w przedmiocie decyzji wyłączającej M. G. z ubezpieczenia społecznego, Sąd zawiesił niniejsze postępowanie do czasu prawomocnego zakończenia sprawy VI U 165/16.

Wyrokiem z 26 sierpnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił odwołanie M. G. od decyzji wyłączającej ją z ubezpieczenia społecznego z dniem 2 stycznia 2014 r.

Już po podjęciu postępowania M. G. zakwestionowała wysokość żądanego od niej świadczenia wskazując, że organ faktycznie wypłacił jej 58.192,59 zł, tymczasem żąda 77.013,07 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zatrudnienie M. G. w Fundacji (...) w S. miało charakter pozorny, stąd nie podlegała ona z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu. Mimo tego, w okresie od 7 kwietnia 2014 r. do 2 września 2014 r. i od 17 listopada 2014 r. do 13 sierpnia 2015 r., pobierała ona zasiłek chorobowy, a od 14 sierpnia 2015 r. do 25 listopada 2015 r. świadczenie rehabilitacyjne. Następnie, od 26 listopada 2015 r. do 23 listopada 2016 r. organ wypłacał jej zasiłek macierzyński.

Okoliczności bezsporne.

Łączna wartość wypłaconego jej zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 14 sierpnia 2015 r. do 31 października 2015 r. wyniosła 70.966,59 zł. Od świadczeń tych organ rentowy odliczył i przekazał organowi podatkowemu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych łącznie kwotę 12.774 zł.

Dowód:

- karta zasiłkowa w aktach organu,

- wyciąg z rachunku bankowego k. 128-146,

- informacja o dochodach k. 147.

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów złożonych przez strony. Nie pozostawały one ze sobą w sprzeczności, a ich waloru dowodowego nie kwestionowała żadna ze stron.

W myśl przepisu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U. 10.77.512 z późn. zm.), świadczenia w niej przewidziane, w tym zasiłek macierzyński, przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym.

Kwestia podlegania M. G. obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu była przedmiotem postępowania w sprawie o sygn. VI U 165/16. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił odwołanie jej oraz Fundacji (...) w S. od decyzji organu stwierdzającej niepodleganie M. G. obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 2 stycznia 2014 r. Wyrok nie został zaskarżony i ma walor prawomocnego, a Sąd w niniejszej sprawie jest nim związany stosownie do treści art. 365 § 1 k.p.c. Przepis ten stanowi, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

W tej sytuacji bezprzedmiotowe jest odnoszenie się do argumentów zawartych w odwołaniu, a odnoszących się do rzeczywistego świadczenia pracy przez M. G.. Skądinąd powołana ona została jeszcze przed wydaniem wyroku w sprawie o sygn. VI U 165/16, stąd należy wnosić, że powołano ją właśnie w związku z brakiem prawomocnego rozstrzygnięcia co do decyzji stwierdzającej niepodleganie ubezpieczeniu społecznemu.

W niniejszej sprawie bezspornym było, iż M. G. od 7 kwietnia 2014 r. do 2 września 2014 r. i od 17 listopada 2014 r. do 13 sierpnia 2015 r. pobierała zasiłek chorobowy, a od 14 sierpnia 2015 r. do 25 listopada 2015 r. świadczenie rehabilitacyjne. Następnie, od 26 listopada 2015 r. do 23 listopada 2016 r. organ wypłacał jej zasiłek macierzyński.

Wobec faktu niepodlegania przez nią ubezpieczeniu społecznemu od 2 stycznia 2014 r. nie przysługiwało jej prawo do przyznanych świadczeń. Dlatego zawarte w zaskarżonej decyzji rozstrzygnięcie organu w przedmiocie odmowy ich przyznania należało uznać za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. 2013.1442) zwanej dalej ustawą systemową, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

W okresie od 7 kwietnia 2014 r. do 31 października 2015 r. wypłacono M. G. łącznie 70.966,59 zł. Z tego 12.774 zł przypadało na zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, którą to kwotę ZUS przekazał organowi podatkowemu.

Z obecnej perspektywy należy stwierdzić, że nie istniały podstawy do opłacenia podatku dochodowego . Zakład jednak nie może domagać się jego zwrotu od fiskusa. Uprawnienie w tym względzie przysługują podatnikowi. Dlatego zwrotowi na rzecz Zakładu podlega świadczenie obejmujące również wartość zaliczek na podatek dochodowy, choć fizycznie nie zostało ono wypłacone M. G. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 21 listopada 2013 r., sygn. akt V Ua 52/13).

W tym stanie organ prawidłowo wskazał w zaskarżonej decyzji, iż zwrotowi podlega kwota 70.966,59 zł.

Organ zobowiązał M. G. także do zwrotu odsetek w kwocie 6.046,48 zł.

Jak już wskazano, upoważniała go do tego norma art. 84 ust. 1 ustawy systemowej.

Wedle treści art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zasadniczo jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.). Termin zwrotu nienależnie pobranego świadczenia nie jest oznaczony.

Sądowi znane są poglądy orzecznictwa, wedle których miarodajną dla oznaczenia terminu początkowego naliczania odsetek jest data doręczenia stronie decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnego świadczenia. Można się z nimi zgodzić przy przyjęciu, że dotyczą sytuacji, w których pobierający świadczenia, czy płatnik nie mieli świadomości nienależności świadczenia. Wówczas w istocie dopiero z momentem doręczenia decyzji zobowiązującej do zwrotu świadczenia organ może naliczać odsetki.

Inaczej należy jednak ocenić sytuację, gdy pobierający świadczenie, bądź płatnik składają dokumenty lub dane sprzeczne z rzeczywistością, które mają stanowić podstawę wypłaty świadczenia. W tej sytuacji warunkowanie wymagalności odsetek od doręczenia decyzji byłoby przejawem premiowania nieuczciwości. Osoba celowo wyłudzająca świadczenia nie powinna być traktowana na równi z osobą, która pobierała świadczenia w dobrej wierze. Powyższy pogląd znajduje oparcie uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1970 r., w sprawie o sygn. III PZP 18/70. Sąd Najwyższy przyjął w niej, że „…termin spełnienia świadczenia, a więc zwrotu zagarniętej kwoty, wynika z natury (właściwości) zobowiązania. Dłużnik zagarniający pieniądze wie, że należą one do kogo innego i że nie powinny być w jego posiadaniu. Z istoty więc zagarnięcia pieniędzy wynika, że sprawca zagarnięcia jest w zwłoce już od dnia popełnienia przestępstwa i że nie zachodzi potrzeba wezwania go do ich zwrotu, aby uczynić mu skuteczny zarzut, że opóźnia się ze spełnieniem świadczenia. Odmienna koncepcja prowadziłaby do tego, że wierzyciel mógłby żądać odsetek dopiero od dnia wezwania dłużnika do zapłaty. Musiałby przeto wiedzieć, kto i jaką kwotę zagarnął na jego szkodę. Termin więc płatności odsetek odsuwałby się w zależności od tego, jak długo dłużnikowi udawałoby się ukryć fakt zagarnięcia pieniędzy…”. Ostatecznie Sąd Najwyższy uznał, że wierzyciel może żądać odsetek od kwoty zagarniętej przez dłużnika od daty wyrządzenia szkody.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że M. G. wiedziała, iż nie są jej należne świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Doprowadziła jednak do ich wypłacenia. Dlatego już w chwili wypłaty winna była liczyć się z koniecznością ich zwrotu, co uzasadnia naliczanie odsetek od dnia następnego po wypłacie, co też uczyniono w zaskarżonej decyzji.

Mając na uwadze ustalony stan faktyczny i przedstawioną argumentacji Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

W pkt II wyroku zawarte zostało orzeczenie o kosztach procesu. Zapadło ono w oparciu o przepis art. 98 §1 k.p.c. Na koszty organu składało się wynagrodzenie pełnomocnika (360 zł) ustalone zgodnie z regulacją zawartą w § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – w brzmieniu obowiązującym na dzień złożenia odwołania.

ZARZĄDZENIE

1.  (...).

2.  (...)

3.  (...)