Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 22 lutego 2016 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy A. K. prawo do emerytury poczynając od dnia 15 lutego 2016 roku.

Sygn. akt V U 223/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 lutego 2016 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. K. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy podał, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Do stażu pracy w szczególnych warunkach ZUS nie zaliczył okresów zatrudnienia ubezpieczonego w (...) S.A. (obecnie (...) S.A.) od dnia 1 czerwca 1973 roku do dnia 24 stycznia 1975 roku oraz od dnia 17 stycznia 1977 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, ponieważ w tych okresach zgodnie ze świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach wykonywał on prace ślusarza w sąsiedztwie stanowisk spawalniczych. Stanowisko to zaś nie jest ujęte w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W odwołaniu z dnia 7 marca 2016 roku ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. W uzasadnieniu podał, że w kwestionowanych przez ZUS okresach był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy jako ślusarz przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym. W dalszej kolejności wskazał, że do jego obowiązków należało: palenie i spawanie palnikiem acetylenowo – tlenowym, szlifowanie szlifierkami wysokoobrotowymi, sczepianie i nitowanie elementów konstrukcji. Wnioskodawca podniósł, że wyżej wymienione prace wykonywał w warunkach charakteryzujących się hałasem, zapyleniem, refleksem świetlnym i wydzielaniem się szkodliwych związków zachodzących w trakcie spawania.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

A. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 15 lutego 2016 roku wniosek o emeryturę.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 28 lat, 3 miesiące i 7 dni, w tym 28 lat, 1 miesiąc i 16 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 21 dni okresów nieskładkowych. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Pozostaje pracownikiem (...) S.A. od dnia 1 września 1970 roku do dnia chwili obecnej.

(okoliczności niesporne)

Do stażu pracy w warunkach szczególnych ZUS nie zaliczył wnioskodawcy żadnych okresów.

(dowód: decyzja z dnia 22 lutego 2016 roku, k. 16 akt emerytalnych)

W dniu 1 września 1970 roku (...) S.A. zawarła z pracownikiem młodocianym, A. K. umowę o naukę zawodu w specjalności ślusarz. Z dniem 1 czerwca 1973 roku wnioskodawca ukończył naukę zawodu i pracodawca powierzył mu stanowisko ślusarza. Ubezpieczony wykonywał swe obowiązki stale na tym samym wydziale – (...). W okresie od dnia 25 stycznia 1975 roku do dnia 7 grudnia 1976 roku wnioskodawca odbywał czynną służbę wojskową. Z dniem 17 stycznia 1977 roku wnioskodawca powrócił do zakładu pracy na stanowisko ślusarza, które to stanowisko zajmował w dalszym ciągu do dnia 31 grudnia 1998 roku i po tym dniu.

(dowód: umowa o pracę z pracownikiem młodocianym, k. 1, karta obiegowa zmiany, k. 2, angaże: z dnia 15 czerwca 1973 roku, k. 3, z dnia 29 lipca 1973 roku, k. 4, z dnia 21 czerwca 1974 roku, k. 6, karta obiegowa zmiany, k. 9, umowa o pracę z dnia 13 stycznia 1977 roku, k. 13, karta obiegowa zmiany, k. 16, angaże od dnia 1 sierpnia 1978 roku do dnia 1 kwietnia 1990 roku, k. 18 – 37, angaże od dnia 1 września 1990 roku do dnia 20 stycznia 1999 roku k. 39 – 52 akt osobowych wnioskodawcy, kserokopia książeczki wojskowej, k. 4 akt kapitałowych )

W wydziale M-34 wnioskodawca składał elementy do wielkogabarytowych urządzeń górniczych, takich jak wieże do kopalni, obudowy kopalniane, przenośniki taśmowe, osadzarki, odmulniki. Elementy te były przesyłane z wydziału przygotowawczego. Były to blachy, rury, płaskowniki, kątowniki, kształtowniki, itp. Wnioskodawca składał ww. elementy zgodnie z rysunkiem technicznym, a następnie sczepiał (wstępnie spawał) przy pomocy spawania elektrycznego. Części, które nie pasowały do siebie, były dopalane do wymiaru za pomocą palnika acetylenowo - tlenowego, a następnie szlifowane przy pomocy szlifierki pneumatycznej (później szlifierką elektryczną). W końcowej fazie wnioskodawca usuwał przy pomocy palnika stężenia pomocnicze i wygładzał je szlifierką. Zdarzało się, że wnioskodawca musiał przy pomocy wiertarki pneumatycznej wiercić otwory, aby połączyć urządzenie z kolejnymi elementami, a niekiedy musiał też nitować elementy przy pomocy nitownicy pneumatycznej. Zakres wskazanych obowiązków wnioskodawcy nie ulegał zmianie.

Stanowisko pracy wnioskodawcy znajdowało się w niewielkiej odległości od stanowisk spawaczy, a także malarzy i było oddzielone od nich jedynie prowizoryczną kurtyną z blachy, która chroniła tylko od światła. Zapylenie i zadymienie na stanowisku pracy wnioskodawcy było takie same jak na całej hali. Wnioskodawca pracował w ten sposób stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 3:48 do minuty 14:02 w związku z nagraniem od minuty 32:02 do minuty 32:33, zeznania świadka S. M., nagranie od minuty 14:58 do minuty 25:34, zeznania świadka P. W., nagranie od minuty 25:34 do minuty 31:34, protokół z rozprawy z dnia 12 kwietnia 2007 roku, k. 12v – 13v akt sprawy)

Fabryka (...) w P. wystawiła A. K. świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym zaświadczyła, że w okresach od dnia 1 czerwca 1973 roku do dnia 24 stycznia 1975 roku oraz od dnia 17 stycznia 1977 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym na stanowisku ślusarza (pracownika zatrudnionego w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych – stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy) – Dział XIV, poz. 12, pkt 18 Wykazu A stanowiącego załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 8 akt emerytalnych

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu 16 października 2015 roku ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresach od dnia 1 czerwca 1973 roku do dnia 24 stycznia 1975 roku oraz od dnia 17 stycznia 1977 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku Sąd oparł się na zeznaniach świadków S. M. i P. W. oraz na zeznaniach samego wnioskodawcy.

Z zeznań powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał we wskazanych wyżej okresach. W zeznaniach tych nie ma sprzeczności, są one logiczne i spójne i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności złożonych zeznań. Mając na uwadze powyższe, w oparciu o dyrektywę zawartą w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenił zeznania świadków jako wiarygodny dowód w sprawie na okoliczność faktycznie wykonywanych przez skarżącego obowiązków. Sąd uwzględnił też zeznania samego ubezpieczonego, albowiem nie były one sprzeczne ze zgromadzonym materiałem dowodowym w postaci zeznań świadków i dokumentacją pracowniczą zalegającą w aktach sprawy i aktach osobowych pracownika.

W oparciu o powyższe źródła dowodowe, Sąd ustalił, że wnioskodawca będąc zatrudnionym w Fabryce (...) S.A. w P. Tryb wykonywał swe obowiązki w wydziale (...), gdzie składał elementy do wielkogabarytowych urządzeń górniczych (głównie przenośników taśmowych i odmulaczy) Elementy te, takie jak np. blachy, rury, płaskowniki były przesyłane z wydziału przygotowawczego. Wnioskodawca składał ww. części zgodnie z rysunkiem technicznym, a następnie sczepiał przy pomocy spawania elektrycznego. Elementy, które nie pasowały do siebie, były dopalane do wymiaru za pomocą palnika acetylenowo-tlenowego, a następnie szlifowane przy pomocy szlifierki pneumatycznej. W końcowej fazie wnioskodawca usuwał przy pomocy palnika stężenia pomocnicze i wygładzał je szlifierką. Czasami zdarzało się, że wnioskodawca musiał przy pomocy wiertarki pneumatycznej wiercić otwory, aby połączyć urządzenie z kolejnymi elementami. Dodać należy, iż stanowisko pracy wnioskodawcy znajdowało się w niewielkiej odległości od stanowisk spawaczy i było oddzielone od nich kurtyną z blachy, która chroniła jedynie od światła. Zapylenie i zadymienie na stanowisku pracy wnioskodawcy było takie same jak na całej hali.

Mając powyższe na względzie, nie powinno budzić wątpliwości, że wnioskodawca wykonywał w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym), Dział III poz. 78 (szlifowanie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne) oraz Dział XIV, poz. 18 – prace polegające na obsłudze urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych (praca przy obsłudze wiertarek pneumatycznych).

Bez wpływu na powyższe pozostaje fakt, że stanowisko ślusarza nie jest wymienione w wykazie A i B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Trzeba bowiem z całą mocą podkreślić, że o zakwalifikowaniu danej pracy do prac wykonywanych w warunkach szczególnych decyduje nie nazwa stanowiska pracy, a rodzaj wykonywanych czynności (por. chociażby uzasadnienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku, I UK 393/10, LEX Nr 950426). Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika zaś, iż wszystkie prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach, mimo że był zatrudniony na stanowisku ślusarza, były pracami w warunkach szczególnych.

W świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie należało stwierdzić, iż zakład pracy w wystawionym wnioskodawcy świadectwie pracy w warunkach szczególnych nie sprecyzował wyczerpująco rodzaju wykonywanej przez niego pracy zgodnie z załącznikiem A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Ustaleń w tym zakresie Sąd dokonał w oparciu o zeznania świadków i wnioskodawcy. Z dowodów tych wynika, że wnioskodawca nie tylko pracował w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, ale do jego podstawowych obowiązków należało spawanie i cięcie metali, a także szlifowanie i polerowanie mechaniczne oraz obsługa wiertarek pneumatycznych. Wszystkie te prace, jak to wyżej wskazano, są pracami w warunkach szczególnych.

Dodatkowo podnieść należy, iż kwestie dotyczące oceny, czy prace wykonywane przez ślusarzy zatrudnionych w (...) były wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego i w tożsamych, jak w sprawie niniejszej okolicznościach faktycznych, Sąd uznawał, że prace te, z uwagi na ich znaczną szkodliwość dla zdrowia oraz znaczny stopień uciążliwości, a zwłaszcza zakres obowiązków zatrudnionych pracowników należy zaliczać do pracy w warunkach szczególnych. Podobne stanowisko zajmował również Sąd Apelacyjny w Łodzi, m.in. w wyrokach z dnia 20 grudnia 2011 roku w sprawie III AUa 1436/11, z dnia 18 grudnia 2012 roku w sprawie III AUa 806/12, z dnia 6 lutego 2013 roku w sprawie III AUa 769/12 oraz z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie III AUa 1570/12.

W świetle powyższego zasadne było zatem przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał w okresach zatrudnienia od dnia 1 czerwca 1973 roku do dnia 24 stycznia 1975 roku oraz od dnia 17 stycznia 1977 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w warunkach szczególnych.

W związku z tym, że wykazane przez wnioskodawcę okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. przyznał wnioskodawcy A. K. prawo do emerytury poczynając od dnia 15 lutego 2016 roku, to jest od dnia złożenia wniosku o emeryturę.