Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Marzena Głuchowska

Protokolant Barbara Wypych

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2017 r. w Kaliszu

odwołania R. K.

od decyzji Nr (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 10 czerwca 2016 r. znak (...)- (...)

w sprawie R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia

Oddala odwołanie

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 10.06.2016 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż R. K. nie podlega od dnia 10 lutego 2016 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z firmą (...) w O. wobec stwierdzenia, iż umowa o pracę została zawarta w celu uzyskania uprawnień do korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych i służyła obejściu obowiązujących przepisów prawa.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył R. K., wnosząc o jej zmianę i ustalenie, iż podlega ubezpieczeniu pracowniczemu od dnia 10.02.2016 r. do nadal

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu pracodawcę A. K. traktował jako stronę.

Sąd I instancji poczynił następujące ustalenia faktyczne.

R. K. liczy 42 lata. Odwołujący ma wykształcenie podstawowe. Nie ma formalnie stwierdzonych żadnych kwalifikacji Wykazał staż ubezpieczeniowy do spornego zatrudnienia: ubezpieczenie rolnicze 4-5 lat, własna działalność gospodarcza około 4-5 lat, zatrudnienie w firmie (...) i w firmie (...). Odwołujący nie potrafi podać przebiegu swojego ubezpieczenia. Ocenia swój staż pracy na około 8 lat. Od 2011 r. odwołujący pracował w Niemczech, bez zarejestrowania. Od 2013 r. odwołujący pracował dorywczo.

(dowód: częściowo zeznania odwołującego)

A. K. prowadzi działalność gospodarczą w oparciu o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, jednoosobowo. Działalność prowadzona jest pod firmą (...). Firma (...) zajmuje się pracami remontowo-budowlanymi. A. K. zatrudnia średnio 4 pracowników na podstawie umów zlecenia i umów o pracę za wynagrodzeniem minimalnym. Firma wykazuje obrót około (...) rocznie, a zysk rzędu 6000 zł.

(dowód: częściowo zeznania A. K.)

Odwołujący twierdzi, iż o tym, iż firma (...) poszukuje pracownika, dowiedział się z gazetki Nasz Rynek. Zgłosił się do A. K., a ten wystawił mu skierowanie na badania lekarskie. Było to pod koniec stycznia 2016 r.

Z datą 10.02.2016 r. R. K. i firma (...) sporządzili umowę o pracę na stanowisko pracownika fizycznego – płytkarza glazurnika za wynagrodzeniem 1850 zł brutto, w pełnym wymiarze czasu pracy. Z umowy nie wynika, jaka to była umowa. Odwołujący twierdzi, iż była to umowa na okres próbny 3 miesiące. Zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego dokonane było w dniu 17.02.2016 r. W okresie pobytu w szpitalu na listach obecności wykazano urlop na żądanie. Sporządzono podanie o pracę, kwestionariusz osobowy, umowę o pracę, pisemny zakres obowiązków, listy obecności, listy płac. Z datą 10.02.2016 r. odwołującemu wystawiono zaświadczenie o zdolności do pracy. Wskazano w nim firmę (...) jako pracodawcę. Zaświadczenie wystawione jest w M.. Jak twierdzi odwołujący, w tym samym dniu zgłosił się u A. K. około godziny 17-ej i doszło do sporządzenia umowy o pracę. Żadnej pracy odwołujący nie wykonywał w dniu 10 i 11.02.2016 r.

(dowód: listy płac, zaświadczenie lekarskie, częściowo zeznania odwołującego)

R. K. od dnia 11.03.2016 r. przedstawił zaświadczenie lekarskie stwierdzające niezdolność do pracy. Wcześniej niezdolność do pracy wystąpiła od dnia 11.02.2016 r. R. K. przebywał w szpitalu od dnia 11.02.2016 r. do dnia 16.02.2016 r. z powodu świeżego zawału serca. Po pobycie w szpitalu odwołującemu nie wystawiono zwolnienia lekarskiego, ani za okres pobytu w szpitalu, ani za okres po pobycie w szpitalu.

Z informacji ZOZ Przychodna K. z dnia 09.05.2016 r. wynika, iż odwołujący pozostaje pod opieką przychodni od 2005 r. W 2016 r. odwołujący zgłosił się po leczeniu szpitalnym w dniu 07.03.2016 r. Zwolnienie lekarskie wystawiono z powodu choroby przewlekłej. Z informacji ZOZ Oddział Kardiologiczny w O. z dnia 20.05.2016 r. wynika, iż konieczność pobytu w szpitalu wynikała z zachorowania nagłego, iż szpital nie wystawił zwolnienia lekarskiego, iż odwołujący nie podał danych pracodawcy oraz iż od 17.02.2016 r. stan zdrowia odwołującego nie pozwalał na podjęcie pracy fizycznej. Z karty leczenia szpitalnego z dnia 16.02.2016 r. wynika iż odwołujący był hospitalizowany z powodu świeżego zawału serca.

(dowód: informacja z dnia 09.05.2016 r., zwolnienia lekarskie, informacja ze Szpitala z dnia 20.05.2016 r.)

Pracodawca poszukiwał pracownika przez media i PUP. Przed sporządzeniem umowy z odwołującym, prace wykonywał pracodawca i 3-4 pracowników, po rozpoczęciu korzystania ze zwolnienia przez odwołującego pracodawca nikogo nie zatrudnił.

W dniu 10.02.2016 r. odwołujący nie podjął pracy, w dniu 11.02.2016 odwołujący także nie podjął pracy wobec złego samopoczucia z powodu nadużycia alkoholu. Praca miała być dopiero za jakiś czas, a nie od daty sporządzenia umowy.

Jak twierdzi odwołujący, kilka dni po opuszczeniu szpitala, wykonywał pracę dla A. K.. Pracodawcy nic nie powiedział o stanie zdrowia. Za dni w lutym 2016 r. wpisano odwołującemu w liście obecności urlop na żądanie – 4 dni - 11, 12, 15, 16, następnie jest podpis odwołującego w dniach: 10, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 29 lutego oraz 1, 2, 3, 4 marca. Od dnia 07.03.2016 r. na liście obecności wpisano adnotację: „chorobowe”. Od dnia 11.03.2016 r. odwołujący przedłożył od lekarza zaświadczenie o niezdolności do pracy (akurat miesiąc od daty umowy). Zwolnienia otrzymywał przez 3-4 miesiące. Odwołujący obecnie wykonuje pracę na rzecz A. K. od lipca 2016 r.

Odwołujący na rozprawie mówił, iż pracował przed 10.02.2016 r. dla A. K., po pouczeniu o możliwości odebrania przyrzeczenia, stwierdził, iż nie pracował przed tą datą dla A. K..

Biegły sądowy kardiolog dr M. D. w swojej opinii z dnia 28.02.2017 r. stwierdził, iż odwołujący w dniu 11.02.2016 r. doznał świeżego zawału serca, iż do szpitala został przyjęty w stanie upojenia alkoholowego, iż w okresie od 17.02.2016 r. a początkiem stwierdzenia niezdolności do pracy - 07.03.2016 r. odwołujący kwalifikowałby się do zwolnienia lekarskiego, czyli w rozumieniu medycznym był niezdolny do pracy, iż odwołujący mógł po zawale wykonywać wysiłek fizyczny, nie nadmiernie duży oraz iż za skrajnie nieprawdopodobne biegły uznał, iż osoba świeżo po zawale serca podejmowania się wykonywania zawodowo pracy fizycznej.

(dowód: opinia biegłego k.33-34)

Odwołujący nie wykonywał zatrudnienia w firmie (...) od dnia 10.02.2016 r.

Sąd odmówił wiary zeznaniom odwołującego i A. K. w części dotyczącej tego, że strony łączył stosunek pracy. Strony inaczej mówią co do okoliczności zawarcia umowy, czasokresu umowy, wykonywania pracy w dniu 10.02.2016 r. wykonywania pracy po 17.02.2016 r. Inaczej mówią co do wystawienia zaświadczenia o zdolności do pracy. Zaświadczenie o zdolności do pracy wystawione zostało w dniu 10.02.2016 r. w M., czyli kilkaset kilometrów od K. i O.. Odwołujący twierdzi, iż tam był i zaświadczenie wystawił jego znajomy. Powyższe uniemożliwia przyjęcie, iż w dniu 10 lutego odwołujący wykonywał pracę w okolicach K.. W dniu 11 lutego odwołujący był w takim stanie upojenia alkoholowego - odnotowano to przy przyjęciu do szpitala wobec zaistnienia zawału serca. Po opuszczeniu szpitala po 4 dniach odwołujący nie był zdolny do wykonywania zawodowo pracy fizycznej. Powyższe wynika i z opinii biegłego z dnia 28.02.2017 r. i informacji ZOZ Oddział Kardiologiczny w O. z dnia 20.05.2016. Zapisy na liście obecności wskazują, iż zostały dostosowane do potrzeb niniejszego postępowania. Świadczy o tym podpis odwołującego w dniu 10.02.2016 r., kiedy odwołujący sam wskazał, iż pracy nie wykonywał, był w tym dniu w M.. Odwołujący był na wizycie lekarskiej w dniu 07.03.2016 r., jednakże zwolnienie lekarskie wystawiono mu od dnia 11.03.2016 r., gdyż wtedy upływał wymagany okres karencji do ewentualnego prawa do zasiłku chorobowego. Zapisy na liście obecności wskazują „chorobowe” od dnia 07.03.2016 r., co nie odpowiada dacie z zaświadczenia o niezdolności do pracy orzeczonej od dnia 11.03.2016 r.

W dniu 10.02.2016 r. odwołujący nie wykonywał pracy u pozwanego, potem był do niej niezdolny, aż do lipca 2016 r. Jeżeli odwołujący wykonywał dla A. K. pracę w lipcu 2016 r., to dotyczyć to mogło tylko innej umowy, skoro jak twierdzi odwołujący, umowa sporządzona z data 10.02.2016 r. była umową na okres próbny 3 miesięcy (jej czasokres upływałby w dniu 10.05.2016 r.).

Ewentualnie od lipca 2016 r. doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy pomiędzy odwołującym i A. K., ale nie na podstawie umowy spornej w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt.1 i art. 13 pkt.1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr z 2015 r. poz. 121.) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym -podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U z 2014 r. poz. 159) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie z treścią art. 83 kc w związku z art.300 kp nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Okoliczność, iż strony sporządziły umowę o pracę, nie stoi na przeszkodzie uznaniu, iż działanie stron w sytuacji gdy wiadomo było, iż odwołujący w krótkim czasie będzie chciał korzystać ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie można wyrazić akceptacji dla nagannych i szkodliwych społecznie zachowań, stanowiących przejaw szerszego zjawiska wyłudzania świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych, polegającego na zawieraniu umów na korzystnych warunkach na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczeń z ubezpieczenia społecznego i to w wysokości ustalonej od wygórowanego wynagrodzenia za pracę.

ZUS ma prawo ocenić sporządzoną umowę o pracę i uznać ją za pozorną, sprzeczną z prawem czy zasadami współżycia społecznego co ma skutki dla ubezpieczonego w zakresie istnienia podstawy ubezpieczenia (por. Wyrok SN, sygn. akt III UK 200/04, opublikowany w Rzeczpospolitej 2005r., Nr 50, str. C-1). Podzielając ten pogląd dodać należy, iż rzeczą przedsiębiorcy jest zatrudnianie pracowników dla realizacji celów gospodarczych z tą działalnością związanych, lecz okoliczności te nie są obojętne dla organu rentowego, gdy ciężar utrzymania ubezpieczonego przerzucany jest na fundusze publiczne. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25.01.2005 r. II UKN 141/04 (OSNC 2005 Nr 15/235). O pozorności umowy decydują okoliczności jej zawarcia, cel jaki strony chciały osiągnąć i charakter wykonywanych czynności.

Okoliczność, iż strony sporządziły dokumenty związane zwykle z nawiązaniem stosunku pracy, nie znaczy jeszcze, iż do nawiązania stosunku pracy doszło.

Celem zawarcia umowy o pracę jest nawiązanie stosunku pracy, a więc świadczenie przez pracownika pracy przez określony, dłuższy okres, w zamian za wynagrodzenie.

Pośrednim celem zatrudnienia jest także uzyskanie stażu emerytalnego, czy ochrony ubezpieczeniowej na wypadek zajścia ryzyka choroby, wypadku, urodzenia dziecka.

W niniejszej sprawie strony wyraźnie odwróciły powyższe cele.

„Zawarcie umowy o pracę dla pozoru (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.) lub w celu obejścia prawa (art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.c.) nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09.06.2004 r. sygn. akt III AUa 485/03 publ. OSA 2005/5/14).

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Jednakże przestaje powyższa kwestia być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy po uregulowaniu jedno - dwumiesięcznych składek przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza ZUS. Nie może być tak iż konstruuje się stosunek prawny pod istniejącą sytuację, nie dla realizacji celu jakiemu ten stosunek ma służyć a dla osiągnięcia innych celów, a więc uzyskania świadczeń do których strony tego stosunku nie spełniały warunków.

Z tych względów uznać należy, iż w niniejszej sprawie doszło do zawarcia umowy o pracę dla pozoru i stąd przyjąć należy jej nieważność.

Stąd odwołanie jako bezzasadne podlegało oddaleniu w myśl art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.