Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR del. Eliza Kurkowska

Protokolant Anita Piłatowicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 października 2014 r. w Warszawie

sprawy ze skargi T. N.

przeciwko Agencji (...) w W.

o uchylenie wyroku Sądu Polubownego ad hoc w G. z dnia 8 listopada 2012 r. wydanego w sprawie z powództwa T. N. przeciwko Agencji (...) w W. o nakazanie złożenia oświadczenia woli ewentualnie o ustalenie (SP ad hoc (...))

I.  oddala skargę;

II.  zasądza od T. N. na rzecz Agencji (...) w W. kwotę 1 200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt II C 90/13

UZASADNIENIE

Skargą o uchylenie wyroku sądu polubownego złożoną w dniu 22 stycznia 2013 r. /k. 48/ T. N. zaskarżył wyrok Sądu Polubownego ad hoc w G. z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. akt SP ad hoc (...), w punktach I oraz III orzeczenia, wnosząc o uchylenie wskazanego wyroku w punktach I oraz III, a także o zasądzenie od pozwanej Agencji (...) w W. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko, powód wskazał, iż wyrokiem z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. akt SP ad hoc (...), Sąd Polubowny ad hoc w G. oddalił powództwo o nakazanie złożenia oświadczenia woli lub ustalenie, iż umowy dzierżawy z dnia 7 października 1994 r. zawarte pomiędzy powodem a pozwaną uległy przedłużeniu na lat 10. Podniósł, iż zaskarżone orzeczenie zostało wydane z naruszeniem zasad postępowania przed sądem polubownym (art. 1206 § 1 pkt. 4 k.p.c.), tj. sąd nie zachował 2-tygodniowego terminu na rozpoznanie sprawy przewidzianego w § 19 umów dzierżawy; sąd nie przeprowadzając wykładni umów dzierżawy zgodnie z art. 56 k.c. nie wziął pod uwagę ustalonych zwyczajów mających zastosowanie do przedłużania przez pozwaną umów dzierżawy z innymi dzierżawcami; sąd naruszył zapisy umów dzierżawy dotyczące ustalenia wynagrodzenia arbitrów (§ 19 ust. 4 umów dzierżawy), poprzez ich samodzielne ustalenie, podczas gdy zgodnie z umowami miały to uczynić strony postępowania; sąd pominął przepis art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U.2007.123.851), czym naruszył obowiązek rozstrzygnięcia sprawy według prawa właściwego dla danego stosunku (art. 1194 § 1 k.p.c. w zw. z art. 1206 § 1 pkt. 4 k.p.c.) (skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego k. 1-8).

W odpowiedzi na skargę z dnia 19 marca 2013 r. Agencja (...) w W. wniosła o oddalenie skargi w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, iż umowy dzierżawy zawarte 7 października 1994 r. nie zostały przedłużone wobec braku woli stron. Podniosła również, iż regulacje zawarte w umowie dzierżawy co do zapisu na sąd polubowny nie mają charakteru przepisów bezwzględnie obowiązujących. Zgodnie z art. 1193 k.p.c. strona wiedząc o uchybieniach procesowych sądu polubownego, która nie zgłaszała zastrzeżeń w trakcie postępowania, zrzekła się tym samym prawa podniesienia zarzutu w przyszłości, tj. w skardze o uchylenie wyroku. Zarzuciła, iż art. 1194 k.p.c. dotyczący stosowania ustalonych zwyczajów mających zastosowanie do danego stosunku prawnego, ma również charakter względnie obowiązujący, a sąd polubowny jest zobowiązany jedynie wziąć pod uwagę ów czynnik. Jeżeli istnieją bezwzględnie obowiązujące normy to mają one pierwszeństwo przed zwyczajami. Pozwana zakwestionowała również jakoby istniały zwyczaje w zakresie gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, wskazując, iż gospodarowanie nieruchomościami wchodzącymi w skład (...) Skarbu Państwa jest szczegółowo uregulowane przez przepisy ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U.2012.1187 tekst jedn.), w szczególności art. 39 powołanej ustawy. Podniosła, iż sąd polubowny dokonał wykładni umów dzierżawy zgodnie z art. 65 k.c. Zakwestionowała również jakoby sąd polubowny był zobligowany do zastosowania przepisów ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa w stanie faktycznym sprawy. Podniosła, iż powód nie opłacał terminowo czynszu dzierżawnego, co jest jednym z wymogów stosowania przepisów ustawy nowelizującej. Wskazała, iż przepisy ustawy miały na celu umożliwienie przedłużenia umów dzierżawy w sytuacji bezczynności Agencji (...), natomiast w niniejszej sprawie poprzednik prawny Agencji już w 1997 r. przedstawił swoje negatywne stanowisko w tym przedmiocie, które było podtrzymywane w dalszej korespondencji. Zaznaczyła również, iż pomiędzy stronami toczy się spór o wydanie nieruchomości objętych przedmiotem postępowania z powództwa Agencji (...), bowiem T. N. od 2004 r. posiada przedmiotowe nieruchomości jako bezumowny użytkownik (odpowiedź na skargę k. 52-57).

Pismem z dnia 26 czerwca 2013 r. skarżący wskazał, iż art. 1193 k.p.c. nie dotyczy sytuacji gdy doszło do uchybienia podstawowym zasadom postępowania przed sądem polubownym. Podtrzymał zarzut dotyczący tego, że sąd polubowny nie wziął pod uwagę ustalonych zwyczajów mających zastosowanie do przedłużania przez pozwaną Agencję umów dzierżawy z innymi dzierżawcami w latach 2000-2004, wskazując, iż zgodnie z art. 1194 § 2 k.p.c. sąd polubowny w każdym przypadku bierze pod uwagę postanowienia umowy oraz ustalone zwyczaje. Wskazał, że w niniejszym postępowaniu Sąd winien zbadać czy sąd polubowny zbadał istnienie zwyczajów, a nie czy zwyczaje faktycznie się wykształciły (pismo powoda k. 71-75).

Na rozprawie z dnia 16 stycznia 2014 r. pozwana wskazała, iż zarzut naruszenia art. 1194 § 1 k.p.c. poprzez niezastosowanie przez sąd polubowny przepisów ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jako dotyczący kwestii merytorycznych, nie może być przedmiotem rozpoznania w niniejszym postępowaniu.

Na tej samej rozprawie skarżący podniósł, że nie podziela stanowiska pozwanej, iż praktyka orzecznicza jako kwestia merytoryczna nie może być przedmiotem rozpoznania Sądu, wskazując, iż sąd polubowny nie ustosunkował się do tej kwestii. (protokół rozprawy z dnia 16 stycznia 2014 r. – stanowisko pozwanej 00:13:03-00:29:28, stanowisko powoda 00:29:28-00:34:46 k. 116).

Pismem z dnia (...) kwietnia 2014 r. skarżący wskazał, iż w ramach niniejszego postępowania wyłączone jest badanie sprawy osądzonej przez sąd polubowny pod kątem merytorycznym. Przedmiotem postępowania winno być jedynie ustalenie czy doszło do naruszenia podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym, tj. ustalenie czy sąd polubowny wziął pod uwagę istnienie ustalonych zwyczajów, nie wdając się w merytoryczne ustalenie tych zwyczajów. Podtrzymał stanowisko odnośnie istnienia ustalonego zwyczaju przedłużania umów dzierżawy przez Agencję (...) (i jej poprzedniczkę prawną) od 2003 r. i latach następnych, powołując się na pisemne stanowisko Prezesa (...) dotyczące każdorazowego przedłużania umów dzierżawy, o ile dzierżawca nie zaniedbywał przedmiotu dzierżawy, tj. uprawiał zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej oraz regulował świadczenia pieniężne związane z przedmiotem dzierżawy. (pismo powoda k. 153-155).

Pismem z dnia 26 września 2014 r. pozwana zakwestionowała, by istniały ustalone zwyczaje mające zastosowanie do przedłużania umów dzierżawy. Podtrzymała stanowisko, iż kwestię przedłużania umów dzierżawy nieruchomości wchodzącej w skład (...) Skarbu Państwa reguluje ustawa, tym samym sąd polubowny nie miał podstaw do badania czy istnieją zwyczaje lub praktyki przedłużania umów (pismo pozwanej k. 165-166).

W toku postępowania strony pozostały przy swoich stanowiskach.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 7 października 1994 r. zostały zawarte dwie umowy dzierżawy pomiędzy poprzednikiem prawnym Agencji (...) (Agencją (...)) a T. N.. Przedmiotem tych umów były dwie nieruchomości (gospodarstwa rolne) położone w dawnym województwie (...), w gminie Z., pozostałe po zlikwidowanym (...) w Z.. Pierwsza nieruchomość o nazwie: Gospodarstwo Rolne (...), o ogólnej powierzchni 459,69 ha, położona była w obrębie W., działki ew. nr: (...) oraz w obrębie K., działki ew. nr: (...). Druga nieruchomość - Gospodarstwo Rolne (...) o ogólnej powierzchni 361,55 ha, położona w obrębie W., działki ew. nr (...) oraz w obrębie D., działki ew. nr: (...). Zgodnie z § 3 ust. 1 wskazane umowy zostały zawarte na lat 10 licząc od dnia 7 października 1994 r. Jeśli którakolwiek ze stron wystąpi przed upływem tego okresu z wnioskiem o przedłużenie umowy i strony uzgodnią istotne postanowienia umowy dzierżawy – umowa przedłuża się na dalsze 10 lat. W myśl § 19 ust. 1 w/w umów strony postanowiły oddać wszelkie spory mogące powstać w trakcie wykonywania umowy pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Zgodnie z § 19 ust. 3 umów sąd polubowny obowiązany był rozstrzygnąć sprawę najpóźniej w ciągu 2 tygodni od dnia wniesienia pozwu przez którąkolwiek ze stron. Rozprawa miała się odbyć bez względu na stawiennictwo stron. Zgodnie z § 19 ust. 4 umowy strony każdorazowo ustalają wynagrodzenie arbitrów.

Aneksem z dnia 1 grudnia 1995 r. strony dokonały zmiany umowy dzierżawy dotyczącej Gospodarstwa Rolnego (...) poprzez ograniczenie przedmiotu umowy do 448,99 ha. Aneksem z dnia 8 kwietnia 1997 r. ponownie zmieniono przedmiot umowy dotyczącej Gospodarstwa Rolnego (...) ograniczając powierzchnię dzierżawy do 399,83 ha. Ostatecznie, Gospodarstwo Rolne (...) obejmowało działki ewidencyjne w obrębie W. o nr: (...), a w obrębie K. działki o nr: (...). Gospodarstwo Rolne (...) obejmowało natomiast działki ewidencyjne w obrębie W. o nr: (...) oraz w obrębie D., oznaczone jako działki ew. nr: (...). Łączna powierzchnia dzierżawionych nieruchomości wynosiła 804,9277 ha (kserokopia umowy dzierżawy Gospodarstwa Rolnego (...) k. 20-29, kserokopia umowy dzierżawy Gospodarstwa Rolnego (...) k. 30-40, kserokopia wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 9 maja 2013 r., I C 23/08, k. 108-115; akta SP ad hoc (...) - aneks z 1 grudnia 1995 r. k. 145-146, aneks z 8 kwietnia 1997 r. k. 143-144).

Na dzierżawionych nieruchomościach rolnych T. N. prowadził działalność gospodarczą w zakresie produkcji rolnej. (bezsporne)

W dniu 14 stycznia 1995 r. T. N. złożył Agencji (...) ofertę kupna Gospodarstwa Rolnego (...) na warunkach preferencyjnych, a w dniu 2 grudnia 1996 r. na tych samych warunkach ofertę kupna Gospodarstwa Rolnego (...) ( akta SP ad hoc (...) – oferty T. N. dot. nabycia gospodarstw rolnych (...) k. 72, 75).

Pismem z dnia 31 stycznia 1995 r. Agencja (...) wskazała, iż Gospodarstwo Rolne (...) może zostać sprzedane, po dokonaniu wyceny nieruchomości przez rzeczoznawców, poprzez uiszczenie (...) ceny sprzedaży w dniu podpisania umowy sprzedaży oraz uiszczenie pozostałej (...) ceny sprzedaży w dwóch rocznych ratach, pierwsza płatna w 1996 r. ( akta SP ad hoc (...) – pismo (...) k. 71).

Pismem z dnia 7 listopada 1997 r. Agencja (...) poinformowała T. N., iż procedura sprzedaży w trybie pierwokupu Gospodarstwa Rolnego (...) została wstrzymana. ( akta SP ad hoc (...) – pismo (...) k. 70).

W związku z wystąpieniem klęski suszy w 2000 r., T. N. wystąpił do Agencji (...) o zwolnienie go z opłat czynszowych uiszczanych z tytułu przedmiotowych umów dzierżawy. Powyższa kwestia była przedmiotem sporu pomiędzy dzierżawcą i wydzierżawiającym. Na mocy ugody z dnia 10 września 2012 r. T. N. uregulował należności z tytułu czynszu dzierżawnego za I półrocze 2000 r. (akta SP ad hoc (...) – ugoda z dnia 10 września 2012 r. k. 436-437).

Pismem z dnia 9 października 2003 r. T. N. złożył Agencji (...) ofertę kupna dzierżawionego Gospodarstwa Rolnego (...) oraz zabudowań Gospodarstwa Rolnego (...) na prawach pierwokupu. Jednocześnie wyraził chęć przedłużenia umowy dzierżawy gruntów należących do gospodarstwa (...). (akta SP ad hoc (...) - pismo T. N. z dnia 9 października 2003 r. k. 69).

Pismem z dnia 12 listopada 2003 r. Agencja (...) wyraziła zgodę na sprzedaż w trybie pierwszeństwa nabycia części nieruchomości dzierżawionego Gospodarstwa Rolnego (...), tj. dz. ew. nr (...) z obrębu geodezyjnego W., gmina Z., o powierzchni 26,2211 ha wraz ze znajdującą się na niej bazą budynkową. Agencja (...) poinformowała jednocześnie, iż nie przewiduje przeznaczenia do sprzedaży w trybie pierwszeństwa pozostałych gruntów dzierżawionych przez T. N., a nadto wskazała, że nie wyraża zgody na przedłużenie umów dzierżawy dotyczących nieruchomości Gospodarstwa Rolnego (...) oraz Gospodarstwa Rolnego (...) (akta SP ad hoc (...) - pismo Agencji (...) z dnia 12 listopada 2003 r. k. 65).

Pismem z dnia 12 grudnia 2003 r., T. N., powołując się na § 3 umów dzierżawy, wystąpił do Agencji (...) o przedłużenie dzierżawy przedmiotowych gospodarstw na dalsze 10 lat (akta SP ad hoc (...) - pismo T. N. z dnia 12 grudnia 2003 r. k. 67-68).

Pismem z dnia 29 stycznia 2004 r. Agencja (...) wskazała, iż wyraża zgodę na przedłużenie umowy dzierżawy nieruchomości oznaczonej jako dz. ew. nr (...) z obrębu geodezyjnego W., o łącznej powierzchni 26,2211 ha wraz ze znajdującą się na niej bazą budynkową wchodzącą w skład Gospodarstwa Rolnego (...) na okres 5 lat i ewentualną sprzedaż tej nieruchomości w trybie pierwszeństwa nabycia. Dodatkowo wyrażono zgodę na przedłużenie umowy dzierżawy, na okres kolejnych 5 lat, nieruchomości wchodzących w skład Gospodarstwa Rolnego (...), oznaczonych w ewidencji gruntów obrębu K., gmina Z., jako działki: nr (...) o pow. 14,25 ha, nr (...) o pow. (...),79 ha, nr (...) o pow. 11,86 ha, nr (...) o pow. 5,90 ha . Przedłużenie umowy dzierżawy i sprzedaży części nieruchomości we wskazanym zakresie zostało uzależnione od prawidłowego użytkowania nieruchomości, terminowego regulowania należności, w tym czynszu dzierżawnego (T. N. zalegał wówczas z płatnością czynszu za 2000 r.), złożeniem po uzgodnieniu nowych zabezpieczeń rocznego czynszu dzierżawnego oraz podpisaniem aneksu do umowy dzierżawy. Jednocześnie wskazano, iż nie przewiduje się przeznaczenia pozostałych dzierżawionych gruntów do sprzedaży w trybie pierwszeństwa nabycia oraz przedłużenia umów dzierżawy na dalsze 10 lat z uwagi na walory turystyczno – krajoznawcze oraz przyrodnicze dzierżawionych nieruchomości znajdujących się na obszarze P. P., które zgodnie z zapisami Studium (...), przeznaczone są pod zabudowę letniskową jednorodzinną, kempingi, pola namiotowe, rekreację oraz zalesienie i łąki cenne przyrodniczo. W związku z powyższym, ze względu na planowaną zmianę sposobu zagospodarowania dzierżawionej nieruchomości, poinformowano, że nie jest przewidywane przeznaczenie jej do sprzedaży w trybie bezprzetargowym (akta SP ad hoc (...) - pismo Agencji (...) z dnia 29 stycznia 2004 r. k. 63-64, uchwała nr (...) Rady Miejskiej w Z. z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie Studium (...) k. 201-222).

T. N. nie spełnił warunków umożliwiających Agencji (...) przedłużenie umowy odnośnie części nieruchomości o powierzchni 76,0211 ha wchodzącej w skład Gospodarstwa Rolnego (...), która została mu zaoferowana. Pismem z dnia 15 września 2004 r. Agencja (...) powiadomiła T. N. o planowanym protokolarnym przejęciu gospodarstw (...) w dniu 8 października 2004 r. ( akta SP ad hoc (...) - pismo z dnia 15 września 2004 r. k. 194).

Pismem z dnia 28 września 2004 r. T. N. ponownie zwrócił się do Agencji (...) o przedłużenie umów zawartych w dniu 7 października 1994 r., podnosząc, iż nie podjęto negocjacji dotyczących przedłużenia umów dzierżawy. (akta SP ad hoc (...) – pismo T. N. k. 195).

W dniu 8 października 2004 r. pracownicy Agencji (...) podjęli próbę przejęcia dzierżawionych nieruchomości. T. N. oświadczył, że nie przekaże przedmiotowych gospodarstw Agencji (...), a sprawa zostanie przekazana do sądu polubownego (akta SP ad hoc (...) – notatka służbowa pracowników (...) k. 180).

W dniu 16 listopada 2004 r. Agencja (...) wystąpiła do Sądu Okręgowego w Elblągu z pozwem o wydanie nieruchomości – Gospodarstw Rolnych (...) o łącznej powierzchni 805,7484 ha. Wyrokiem z dnia 9 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Elblągu, I C 23/08, nakazał T. N., aby wydał Agencji (...) nieruchomości położone w gminie Z. – Gospodarstwo Rolne (...) oraz Gospodarstwo Rolne (...), o łącznej powierzchni 804,9277 ha wraz z budynkami i budowlami, a także urządzeniami trwale związanymi z gruntem (akta SP ad hoc (...) - pozew z dnia 16 listopada 2004 r. k. 316; kserokopia odpisu wyroku SO w Elblągu z dnia 9 maja 2013 r. wraz z uzasadnieniem k. 108-115, k. 184-192).

Pozwem z dnia 25 listopada 2004 r. złożonym w Sądzie Polubownym ad hoc z siedzibą w O., na mocy § 19 umów dzierżawy, T. N. wniósł o nakazanie Agencji (...) złożenia oświadczenia woli albo ustalenia, iż umowy dzierżawy uległy przedłużeniu o 10 lat. Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2004 r. Sąd Polubowny ad hoc w O. ustalił, iż umowy dzierżawy z dnia 7 października 1994 r., przedmiotem których są nieruchomości rolne położone w gminie Z., o nazwie: Gospodarstwo Rolne (...), o łącznej powierzchni 361,55 ha oraz Gospodarstwo Rolne (...), o łącznej powierzchni 399,83 ha (obydwa gospodarstwa łącznie 761,38 ha) uległy przedłużeniu o 10 lat, tj. do dnia 8 października 2014 r. W pozostałym zakresie powództwo oddalono. (akta SP ad hoc (...) - wyrok Sądu Polubownego ad hoc z siedzibą w O. z dnia 18 grudnia 2004 r. k. 315)

Agencja (...) wniosła do Sądu Okręgowego w Elblagu skargę o uchylenie wyroku Sądu Polubownego ad hoc w O. z dnia 18 grudnia 2004 r. Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2006 r. Sąd Okręgowy w Elblągu, I C 27/05, oddalił skargę Agencji (...) i orzekł o kosztach. Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2006 r., Sąd Apelacyjny w Gdańsku, I ACa 961/06, zmienił zaskarżony wyrok sądu I instancji w ten sposób, iż uchylił orzeczenie punkt 1 i 2 wyroku Sądu Polubownego ad hoc w O. z dnia 18 grudnia 2004 r. Na skutek skargi kasacyjnej T. N., wyrokiem z dnia 27 listopada 2007 r., IV CSK 239/07, Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 grudnia 2006 r. i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16 kwietnia 2008 r., I ACa 156/08, zmieniono zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu wydany w dniu 28 kwietnia 2006 r., I C 27/05, w ten sposób, że uchylono wyrok sądu polubownego. Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 26 lutego 2009 r., IV CSK 415/08, uchylił wyrok sądu II instancji (wyrok SA w Gdańsku z dnia 16 kwietnia 2008 r.) i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. (akta SP ad hoc (...) - wyrok SO w Elblągu z dnia 28 kwietnia 2006 r., I C 27/05 k. 314, wyrok SA w Gdańsku z dnia 20 grudnia 2006 r., I ACa 961/06 k. 313, wyrok SN z dnia 27 listopada 2007 r., IV CSK 239/07 k. 41-47 k. 309-312, wyrok SA w Gdańsku z dnia 16 kwietnia 2008 r., I ACa 156/08 k. 308, wyrok SN z dnia 26 lutego 2009 r., IV CSK 415/08 k. 303-307).

Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 lipca 2009 r., I ACa 653/09, zmieniono wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 28 kwietnia 2006 r., I C 27/05, w ten sposób, że uchylono pkt 1 i 2 wyroku Sądu Polubownego ad hoc w O. z dnia 18 grudnia 2004 r. Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2010 r., IV CSK 233/10, odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej T. N. od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, I ACa 653/09, wskazując, iż strony nie złożyły oświadczeń woli co do przedłużenia umów dzierżawy, jak również nie zaszły okoliczności, z których wynikałby obowiązek złożenia takiego oświadczenia woli, tak na podstawie umowy, jak i ustawy. ( akta SP ad hoc (...) – wyrok SA w Gdańsku z dnia 29 lipca 2009 r., I ACa 653/09 k. 283-302, postanowienie SN z dnia 10 sierpnia 2010 r., IV CSK 233/10 k. 281-282).

Wobec prawomocnego uchylenia wyroku Sądu Polubownego ad hoc z siedzibą w O., pozwem z dnia 24 listopada 2011 r. T. N. wystąpił do Sądu polubownego ad hoc - Stałego Sądu Arbitrażowego przy (...) w G. o zobowiązanie Agencji (...) do złożenia oświadczenia woli, którym w wykonaniu § 3 ust. 1 umów dzierżawy z dnia 7 października 1994 r. Agencja (...) przedłuża czas trwania przywołanych wyżej obu umów dzierżawy o okres 10 lat, począwszy od 8 października 2004 r. do dnia 8 października 2014 r. Ewentualnie wniósł o ustalenie, iż wskazane umowy dzierżawy uległy przedłużeniu o okres 10 lat, począwszy od dnia 8 października 2004 r. do dnia 8 października 2014 r. (akta SP ad hoc (...) – pozew k. 160-168).

Sąd Polubowny ad hoc w G. wezwał pismem z dnia 28 lutego 2012 r. pełnomocnika T. N. do wpłacenia zaliczki na koszty postępowania arbitrażowego w kwocie 15000 zł, w terminie 10 dni, bez zakreślania jakiegokolwiek rygoru. Pismem z dnia 26 kwietnia 2012 r. Sąd ten wezwał pełnomocnika T. N. do złożenia najpóźniej do dnia 10 maja 2012 r. wszystkich twierdzeń, zarzutów i wniosków dowodowych. T. N. wpłacił żądaną kwotę. Sąd Polubowny ad hoc w G. wezwał pismem z dnia 28 lutego 2012 r. Agencję (...) do wpłacenia zaliczki na koszty postępowania arbitrażowego w kwocie 10000 zł, w terminie 10 dni, bez zakreślania jakiegokolwiek rygoru. Agencja pismem z dnia 8 marca 2012 r. odmówiła wpłacenia kwoty tytułem zaliczki podnosząc, że § 19 umów dzierżawy z dnia 7.10.1994 r. nie przewiduje zapłaty zaliczki na koszty postępowania przez stronę pozwaną (odpis wezwania k. 78, k. 79, akta sądu polubownego – wezwanie k. 364, 362, potwierdzenie przelewu k. 366, pismo Agencji k. 367).

Sąd polubowny rozpoznawał sprawę na rozprawach w dniach 14 maja, 16 lipca i 4 października 2012 r., w trakcie których byli przesłuchani świadkowie i powód. Wyrokiem z dnia 8 listopada 2012 r., Sąd Polubowny ad hoc w G. w sprawie o sygn. akt SP ad hoc (...) oddalił powództwo T. N. skierowane przeciwko Agencji (...) w W. o nakazanie złożenia oświadczenia woli i ustalenie (pkt. I wyroku). W punkcie II orzeczenia oddalił wniosek Agencji (...) o zasądzenie kosztów procesu, w punkcie III ustalił koszty postępowania na kwotę 15 000,00 zł i obciążył nimi w całości T. N. (protokoły rozpraw k. 393, 426-424, 445-440 akt sądu polubownego, kserokopia wyroku Sądu Polubownego z dnia 8 listopada 2012 r. wraz z uzasadnieniem k. 12-19).

W dniu 18 stycznia 2012 r. T. N. wystąpił do Sądu Okręgowego w Warszawie z pozwem wnosząc o ustalenie, iż łączą go jako dzierżawcę z Agencją (...) jako wydzierżawiającym umowy dzierżawy, zawarte w dniu 7 października 2004 r. na czas oznaczony, których przedmiotem są wskazane wyżej nieruchomości rolne położone w gminie Z., o nazwie Gospodarstwo Rolne (...), oraz o nazwie Gospodarstwo Rolne (...), na warunkach określonych w umowach z dnia 7 października 1994 r. ewentualnie o ustalenie, iż wskazane wyżej umowy dzierżawy z dnia 7 października 1994 r. uległy przedłużeniu na czas nieoznaczony. Wyrokiem z dnia 22 maja 2012 r., II C 82/11, Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo T. N. o ustalenie. W wyniku wniesionej apelacji T. N., wyrokiem z dnia 12 czerwca 2013 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, I ACa 19/13, zmienił zaskarżony wyrok jedynie w zakresie kosztów zastępstwa procesowego, oddalając apelację T. N. w pozostałej części (kserokopie - odpisu wyroku SO w Warszawie z dnia 22 maja 2013 r. k. 100-107, odpisu wyroku SA w Warszawie z dnia 12 czerwca 2013 r. k. 95-99).

Powyższy stan faktyczny, co do zasady bezsporny pomiędzy stronami, Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów dołączonych do akt niniejszej sprawy oraz o dowody z dokumentów zawartych w aktach postępowania przed sądem polubownym, sygn. akt SP ad hoc (...). Sąd uznał przedmiotowe dokumenty za wiarygodne, albowiem ich autentyczność nie była kwestionowana przez strony. Również Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich z urzędu.

Sąd oddalił wnioski dowodowe o przesłuchanie świadków i przesłuchanie powoda, a także wnioski z części dokumentów wskazywanych przez skarżącego i stronę pozwaną, albowiem w toku postępowania o uchylenie wyroku sądu polubownego sąd nie rozpoznaje sprawy osądzonej przez sąd polubowny pod kątem merytorycznym, a bada czy w toku postępowania doszło do naruszeń uzasadniających uchylenie wyroku tego sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga podlegała oddaleniu.

Istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do ustalenia czy w toku postępowania przed sądem polubownym ad hoc w G. doszło do uchybień, które winny skutkować uchyleniem zaskarżonego orzeczenia.

Powód podnosił, iż przy wydaniu zaskarżonego wyroku doszło do naruszenia

bezwzględnie obowiązujących przepisów postępowania poprzez: (1) niezachowanie 2-tygodniowego terminu na rozpoznanie sprawy określonego przez strony umowach dzierżawy; (2) brak poczynienia ustaleń przez sąd polubowny w zakresie istnienia ustalonych zwyczajów dotyczących przedłużania umów dzierżawy; (3) ustalenie wynagrodzenia arbitrów, z pominięciem stron postępowania; (4) niezastosowanie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa do niniejszej sprawy.

Pozwana wskazywała, iż nawet jeśli doszło do naruszeń, to dotyczyło to przepisów, które nie miały charakteru bezwzględnie obowiązującego. W odniesieniu do zarzutu naruszenia przez sąd polubowny przepisów ustalonych przez strony podniosła, iż niezgłoszenie ich w toku postępowania przed sądem polubownym spowodowało utratę prawa powoływania się na nie w skardze o uchylenie wyroku (art. 1193 k.p.c.). Zakwestionowała również, by przepisy ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa miały zastosowanie do niniejszej sprawy.

Z zakreślonego stanu faktycznego wynika, iż podstawą skargi jest naruszenie przepisu art. 1206 § 1 pkt. 4 k.p.c., art. 1194 § 1 i 2 k.p.c. w zw. § 19 ust. 3 i 4 umów dzierżawy z dnia 7 października 1994 r.

Zgodnie z art. 1206 § 1 pkt. 4 k.p.c. strona może w drodze skargi żądać uchylenia wyroku sądu polubownego m.in. jeżeli nie zachowano podstawowych zasad postępowania przed tym sądem, wynikających z ustawy lub określonych przez strony. W myśl art. 1194 § 1 k.p.c. sąd polubowny rozstrzyga spór według prawa właściwego dla danego stosunku, a gdy strony go do tego wyraźnie upoważniły – według ogólnych zasad prawa lub zasad słuszności. Zgodnie z § 2 wskazanego artykułu w każdym jednak przypadku sąd polubowny bierze pod uwagę postanowienia umowy oraz ustalone zwyczaje mające zastosowanie do danego stosunku prawnego.

Zgodnie z art. 1193 k.p.c. jeżeli uchybiono przepisom niniejszej części, od których strony mogą odstąpić, albo uchybiono określonym przez strony zasadom postępowania, strona, która o powyższym uchybieniu wiedziała, nie może podnieść zarzutu takiego uchybienia przed sądem polubownym ani też powołać się na takie uchybienie w skardze o uchylenie wyroku sądu polubownego, jeżeli nie podniosła zarzutu niezwłocznie lub w terminie określonym przez strony bądź przepisy niniejszej części.

Podkreślić należy, że Sąd rozpoznający skargę jest związany przytoczonymi przez skarżącego podstawami, może więc uchylić wyrok sądu arbitrażowego ze względu na zaistnienie podstawy wymienionej w art. 1206 k.p.c., o tyle o ile została ona powołana w skardze. Z urzędu, a zatem nawet bez przytoczenia w skardze, uwzględnia jedynie podstawy wskazane w art. 1206 § 2 k.p.c.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie nie zachodziły przesłanki określone w art. 1206 § 2 k.p.c. Spór istniejący między stronami mógł być rozstrzygnięty przez sąd polubowny, a wyrok sądu polubownego nie jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzulą porządku publicznego). Uchylenie wcześniejszego wyroku sądu polubownego, zgodnie z art. 1211 k.p.c., nie spowodowało wygaśnięcia zapisu na sąd polubowny.

W kontekście podstaw skargi kluczowe było dokonanie wykładni pojęcia „niezachowania podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym, wynikających z ustawy lub określonych przez strony” (art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c.). W ocenie Sądu, sformułowanie to wskazuje na naruszenie regulacji art. 1183-1193 k.p.c. (zasad postępowania przed sądem polubownym). Strona skarżąca nie wskazała na naruszenie przepisów tytułu V, części V k.p.c. Z zebranego materiału dowodowego nie wynika, by przed sądem polubownym doszło do naruszenia zasad określonych w art. 1183 -1193 k.p.c.

Podkreślić należy, że zgodnie z dominującym poglądem uchylenie wyroku sądu polubownego powinno następować wyjątkowo, jedynie w wypadku bardzo poważnych uchybień. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2012 r., I CSK 286/11, G. Prawna 2012/104/13, skarga nie ma służyć podważeniu przebiegu i wyników postępowania przed sądem polubownym, a uniemożliwić utrzymanie w mocy tylko takiego wyroku sądu polubownego, który uchybia elementarnym wymaganiom formalnym rozpoznawania sporów. W wyroku z dnia 13 grudnia 2006 r., II CSK 289/06, LEX nr 488987, Sąd Najwyższy przeprowadził bardzo wąską interpretację podstaw uchylenia orzeczenia, stwierdzając, iż „ naruszenie przepisów ogólnych cywilnego prawa procesowego jak i naczelnych zasad postępowania cywilnego może stanowić uzasadnioną podstawę do uchylenia wyroku sądu polubownego, jeżeli doprowadziło w swym wyniku do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej lub zasad współżycia społecznego”. ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2012 r., VI ACa 759/11, LEX nr 1164673). Natomiast Andrzej Jakubecki w Komentarzu do art. 1206 Kodeksu postępowania cywilnego (w): Dolecki H., Wiśniewski T ., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, tom V, LEX 2013, wskazał, iż niezachowanie zasad postępowania tylko wtedy może stanowić podstawę skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, jeśli dotyczy zasad „podstawowych". Nie ma zatem znaczenia prawnego niezachowanie reguł mało istotnych, czyli takich, które nie wpływają na merytoryczne rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy oraz nie dotyczą równouprawnienia stron postępowania. Z powyższego wynika, iż jedynie bardzo poważne uchybienia, naruszające zasady bezwzględnie obowiązujące, mogą stanowić podstawę uchylenia orzeczenia sądu polubownego.

Z treści § 19 ust 3 umów dzierżawy z 1994 r. wynika, że strony przewidziały, iż sąd polubowny był obowiązany rozstrzygnąć sprawę w ciągu 2 tygodni od dnia wniesienia pozwu przez którąkolwiek ze stron. Z akt sprawy postępowania przed sądem polubownym niewątpliwie wynika, że sąd ten nie rozpoznał sprawy w tym terminie. Pozew T. N. wpłynął do sądu polubownego w dniu 28 listopada 2011 r. (por. k. 168 akt sądu polubownego), zaś wyrok został wydany w dniu 8 listopada 2012 r.

W ocenie Sądu, uchybienie powyższemu terminowi nie mogło skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku. Podzielić należało stanowisko Agencji (...), że powyższy zarzut winien być podnoszony przez sądem polubownym, a na obecnym etapie postępowania w oparciu o art. 1193 k.p.c. uległ on sprekludowaniu. Jak podnosi Andrzej Jakubecki w Komentarzu do art. 1206 Kodeksu postępowania cywilnego (w): Dolecki H., Wiśniewski T ., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, tom V, LEX 2013, art. 1193 k.p.c., przewiduje prekluzję dla podnoszenia zarzutów dotyczących uchybienia określonym przez strony zasadom postępowania. Taki właśnie charakter miał zapis umów dzierżawy dotyczący terminu na rozpoznanie sprawy. Nie można pomijać faktu, że w toku postępowania przed sądem polubownym T. N. był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Miał zatem świadomość istnienia uchybienia. Dopiero pismem z dnia 28 lutego 2012 r. został wezwany do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów postępowania /k. 78/, a pismem z dnia 26 kwietnia 2012 r. wezwano go do złożenia twierdzeń, zarzutów czy wniosków dowodowych /k. 79/. W toku postępowania przed sądem polubownym pełnomocnik T. N. nie podnosił tego zarzutu. Na rozprawie w dniu 4 października 2012 r., na którym doszło do zamknięcia rozprawy, nadal podtrzymywał żądanie pozwu. W ocenie Sądu, niezgłoszenie zarzutu co do uchybienia terminowi zakreślonego do rozpoznania sprawy przed sądem polubownym, spowodowało utratę prawa powoływania się na ten zarzut w skardze o uchylenie wyroku w oparciu o art. 1193 k.p.c. Ponadto nie można wywodzić, by uchybienie temu terminowi miało wpływ na treść rozstrzygnięcia sądu polubownego, skoro w tym czasie odbywały się rozprawy, na których były przeprowadzane dowody (przesłuchiwano świadków), zgłaszane przez strony postępowania.

Powód wskazywał również, powołując się na art. 1194 § 2 k.p.c., iż sąd polubowny, powinien wziąć pod uwagę postanowienia umowy oraz ustalone zwyczaje mające zastosowanie do danego stosunku. Podnosił, iż sąd polubowny w ogóle nie zajął się kwestią zbadania istnienia ustalonych zwyczajów. Oznacza to, że skarżący zarzucił naruszenie przez sąd polubowny prawa materialnego.

W ocenie Sądu, powyższy zarzut również nie mógł stanowić podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 września 2009 r., I CSK 53/09, Biul.SN 2009/12/9, OSNC-ZD 2010/1/25, OSP 2011/10/108, M.Prawn. 2010/17/966-967, naruszenie przez sąd polubowny prawa materialnego właściwego dla rozstrzyganego stosunku uzasadnia uchylenie wyroku tego sądu jedynie wtedy, gdy łączy się z pogwałceniem podstawowych zasad porządku prawnego (art. 1206 § 2 pkt. 2 k.p.c.). W wyroku z dnia 21 grudnia 2004 r., I CK 405/04, LEX nr 500191, Sąd Najwyższy wskazał, iż naruszenie prawa materialnego przez sąd polubowny w zasadzie nie może stanowić przyczyny uchylenia wyroku sądu polubownego. Może zaś być taką przyczyną jedynie wówczas, gdy jest naruszeniem prawa, które doprowadziło do wydania wyroku uchybiającego praworządności lub zasadom współżycia społecznego. W wyroku z dnia 8 grudnia 2006 r., V CSK 321/06, LEX nr 322023, Sąd Najwyższy podkreślił, że sąd powszechny nie bada, czy wyrok sądu polubownego nie pozostaje w sprzeczności z prawem materialnym i czy znajduje oparcie w faktach przytoczonych w wyroku, jak również, czy fakty te zostały prawidłowo ustalone. Sąd powszechny rozpoznaje sprawę tylko z punktu widzenia przyczyn uchylenia wyroku, wymienionych wyczerpująco w art. 712 k.p.c. (obecnie art. 1206 § 2 k.p.c.). Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie, w wyroku z dnia 25 stycznia 2013 r., I ACa 374/12, LEX nr 1286655, dodatkowo stwierdzając, iż sąd państwowy może tylko w wyjątkowych przypadkach, wskazanych przez przepisy ustawy interpretowane ściśle, uchylić wyrok sądu polubownego, skutkiem czego w razie wątpliwości należy dążyć do utrzymania w mocy wyroku, aniżeli do jego uchylenia. Naruszenie prawa materialnego może być podstawą uchylenia wyroku sądu polubownego jedynie wtedy, gdy wyrok ten swą treścią uchybia podstawowym zasadom porządku prawnego.

W ocenie Sądu, sąd polubowny, dokonał wykładni postanowień umów dzierżawy zgodnie z treścią art. 65 k.c., ustalając sens oświadczeń woli stron w kontekście § 3 ust. 1 umów dzierżawy. Sąd polubowny trafnie wskazał, iż wykładnia przepisu postulowana przez powoda prowadziłaby do wniosku, iż Skarb Państwa wyzbył się de facto prawa rozporządzania nieruchomością, bowiem po upływie okresu dzierżawy, Agencja (...) miałaby zawsze obowiązek dokonania przedłużenia umowy na kolejne lata, o ile tylko dzierżawca wywiązywałby się ze swych obowiązków. Taka interpretacja zapisów umów dzierżawy, jest sprzeczna z jej literalnym, klarownym brzmieniem, godzi w istotę prawa własności i jest sprzeczna z ustawą o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Sąd polubowny nie wziął pod uwagę „ustalonych zwyczajów”, bowiem w odniesieniu do przedłużania umów dzierżawy nieruchomości rolnych Skarbu Państwa, nie mogłyby mieć zastosowania.

Przepis art. 1194 § 2 k.p.c. nakazuje wziąć pod uwagę ustalone zwyczaje mające zastosowanie do danego stosunku prawnego. Ustalony zwyczaj musi być oczywistą, niekwestionowaną normą, określającą nieuregulowane przez ustawodawcę zachowania w danej przestrzeni społecznej. Co do takiej praktyki powinien istnieć pewien consensus. Istnienie ustalonych zwyczajów nie może opierać się jedynie na pewnej praktyce Agencji (...). Nawet jeżeli doszłoby do ustalenia, że Agencja przy innych kontrahentach przedłużała umowy dzierżawy, to nie można przyjąć by powstał w tym zakresie ustalony zwyczaj.

Wreszcie zauważyć należy, że zdaniem skarżącego istniała utrwalona praktyka przedłużania umów dzierżawy gdy dzierżawca korzystał z przedmiotu dzierżawy zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki oraz regularnie opłacał czynsz /k.4/. Tymczasem z zebranego materiału dowodowego wynika, że skarżący (w tamtym czasie) miał zadłużenie z tytułu czynszu dzierżawnego za pierwsze półrocze 2000 r., co oznacza, że nie spełniał przesłanek pozwalających na przedłużenie umów dzierżawy w oparciu o „zwyczaje”.

Koncepcję istnienia „ustalonych zwyczajów” należy jednak podważyć przede wszystkim ze względu na uregulowanie przedłużania umów dzierżawy w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U.2012.1187 tekst jedn.). Zwyczaje regulują natomiast określone relacje społeczne, w sytuacji gdy dana materia nie została objęta zakresem przepisów. Sąd polubowny mając przepisy powołanej ustawy, precyzyjnie określające kryteria jakie muszą być spełnione, by umowa dzierżawy mogła zostać przedłużona oraz jednoznaczne zapisy umów dzierżawy, wziął pod uwagę wszystkie niezbędne czynniki do rozpoznania sprawy.

Na marginesie należy wskazać, iż w świetle wskazanego powyżej orzecznictwa Sądu Najwyższego naruszenie, czy też pominięcie prawa właściwego przy rozstrzyganiu sprawy nie jest podstawą do uchylenia wyroku sądu polubownego. Tym bardziej nie może być podstawą do uchylenia orzeczenia sądu polubownego pominięcie „zwyczajów”, w szczególności gdy dana kwestia jest jednoznacznie regulowana przez obowiązujące przepisy prawa.

Zdaniem Sądu, niezasadny był również zarzut niezastosowania przez sąd polubowny przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U.2007.123.851). Jak wcześniej wskazano, naruszenie prawa materialnego przez sąd polubowny w zasadzie nie może stanowić przyczyny uchylenia wyroku sądu polubownego. Może zaś być taką przyczyną jedynie wówczas, gdy jest naruszeniem prawa, które doprowadziło do wydania wyroku uchybiającego praworządności lub zasadom współżycia społecznego. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie miała miejsca.

Ponadto, powołana ustawa nowelizująca nie miała zastosowania w niniejszej sprawie. Po pierwsze, umowy dzierżawy wygasły w dniu 7 października 2004 r., a ustawa nowelizująca weszła w życie w dniu 24 lipca 2007 r. Po drugie, T. N., jako dzierżawca nieruchomości należących do Skarbu Państwa nie spełniał kryteriów przewidzianych w art. 2 ust. 1 ustawy nowelizującej. Zgodnie ze wskazanym przepisem Agencja (...), w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, złoży propozycje nowych warunków dzierżawy dotychczasowym dzierżawcom nieruchomości, którzy przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy złożyli, przed zakończeniem dzierżawy, oświadczenie o zamiarze dalszego dzierżawienia nieruchomości , i nie otrzymali żadnych propozycji Agencji w tym zakresie, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy dzierżawiona nieruchomość była nadal w ich użytkowaniu oraz w terminie opłacali czynsz dzierżawny.

W dniu 9 października 2003 r. T. N. zgłosił Agencji (...) chęć przedłużenia umowy dzierżawy gruntów należących do gospodarstwa (...) wraz z ofertą kupna Gospodarstwa Rolnego (...) oraz zabudowań Gospodarstwa Rolnego (...) na prawach pierwokupu. Pismem z dnia 12 listopada 2003 r. Agencja (...) nie wyraziła zgody na przedłużenie umów dzierżawy dotyczących gospodarstw rolnych (...). Następnie w dniu 12 grudnia 2003 r. T. N. złożył wniosek o przedłużenie umów dzierżawy gospodarstw. Agencja (...) wyraziła zgodę na przedłużenie dzierżawy co do części gospodarstwa (...) o pow. 76,0211 ha (29 stycznia 2004 r.). Wbrew sugestiom powoda, Agencja (...) nie pozostawała bezczynna wobec propozycji przedłużenia umów dzierżawy składanych przez T. N.. Pierwszy warunek nie został zatem spełniony. Kolejnym warunkiem nakładanym przez przepis, było terminowe opłacanie czynszu. Powód wskazywał, iż czynsz był opłacany terminowo, bowiem aktualnie nie występują żadne zaległości, a wzajemne roszczenia zostały uregulowane. Powyższe nie zmienia faktu, iż czynsz za I półrocze 2000 r. nie został opłacony w przewidzianym terminie. Ugoda pomiędzy T. N. a Agencją (...) w zakresie wzajemnych roszczeń, w tym czynszu za I półrocze 2000 r., została zawarta dopiero w dniu 10 września 2012 r. Oznacza to, że również ten wymóg nie został spełniony. Tym samym art. 2 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa nie miał zastosowania w niniejszej sprawie.

Powód kwestionował również prawidłowość ustalenia wynagrodzenia arbitrów, z pominięciem stron postępowania, powołując się na § 19 ust. 4 umów dzierżawy. Powyższy zarzut również nie zasługiwał na uwzględnienie. Podnieść należy, że w toku postępowania przed sądem polubownym T. N. został wezwany do wpłacenia zaliczki na poczet kosztów postępowania (k. 362 akt postępowania polubownego) w kwocie 15 000 zł. Wezwanie to nie zostało opatrzone żadnym rygorem. Wpłacając tę kwotę /k. 366 akt postępowania polubownego/ T. N. zaakceptował, a tym samym ustalił wysokość tych kosztów, w tym wynagrodzenie arbitrów. Podnieść należy, że Agencja (...) wezwana do uiszczenia zaliczki w kwocie 10 000 zł /k. 362 akt postępowania polubownego/ nie wyraziła zgody na zapłatę kosztów (por. k. 367 akt postępowania polubownego). Podzielić zatem należało stanowisko Agencji, że skoro skarżący nie kwestionował wysokości zaliczek przed sądem polubownym, tym samym w oparciu o art. 1193 k.p.c. utracił prawo powołania się na ten zarzut w skardze o uchylenie wyroku sądu polubownego. Nadto, uchybienie to nie naruszało zasad praworządności.

Podsumowując stwierdzić należy, że uchybienia sądu polubownego nie były, w ocenie Sądu, na tyle istotne by naruszały przepisy w stopniu obligującym sąd powszechny do uchylenia wyroku sądu polubownego. Sąd powszechny ogranicza się do bowiem do oceny, czy zapadły wyrok nie narusza zasad praworządności. Chodzi m.in. o takie naruszenia przepisów prawa materialnego, które prowadzą do pogwałcenia zasad państwa prawa (praworządności), a zapadły wyrok arbitrażowy narusza naczelne zasady prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej, godzi w obowiązujący porządek prawny, czyli narusza pryncypia ustrojowo-polityczne i społeczno-gospodarcze ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 397/08, LEX nr 523608; z dnia 12 września 2007 r., I CSK 192/07, LEX nr 488970; z dnia 11 maja 2007 r., I CSK 82/07, OSNC 2008/6/64, Biul.SN 2007/11/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 października 2012 r., I ACa 634/12, LEX nr 1239883).

Żadna ze wskazanych sytuacji nie miała miejsca w postępowaniu przed Sądem polubownym ad hoc w G. w sprawie SP ad hoc (...), zatem skarga podlegała oddaleniu, stąd orzeczono jak w pkt. I wyroku.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. i wyrażoną w nim zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (pkt. II wyroku). Na zasądzoną od skarżącego na rzecz Agencji (...) kwotę składały się koszty zastępstwa prawnego w sprawie w kwocie 1200 zł, zgodnie z § 10 ust 1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013, 490, j.t.).

Z/ odpis wyroku i uzasadnienia proszę doręczyć pełnomocnikom stron.