Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku D. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o prawo do emerytury

na skutek odwołania D. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 25 czerwca 2013 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni D. K. prawo do emerytury z dniem (...).

Sygn. akt V U 990/13

UZASADNIENIE

D. K. wystąpiła w dniu 29 maja 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. z wnioskiem o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną decyzją z dnia 25 czerwca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. odmówił D. K. prawa do emerytury podnosząc, że pomimo wykazania 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, nie udowodniła wymaganego 20- letniego ogólnego stażu pracy, gdyż jej ogólny staż pracy wynosi 19 lat 11 miesięcy i 17 dni.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji z dnia 8 lipca 2013 r. D. K. wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury. Wniosła o zaliczenie do okresu zatrudnienia okresu pracy od dnia 29 września 1975r. do dnia 26 maja 1976r. u J. W. w charakterze opiekunki dziecka.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu Oddział wskazał, iż odmówił wnioskodawczyni zaliczenia okresu zatrudnienia od dnia 29 września 1975r. do dnia 26 maja 1976r., gdyż dokumentacja znajdująca się w organie rentowym nie potwierdza podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniu z tytułu tego zatrudnienia.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny :

D. K. urodziła się w dniu (...) r. Na dzień
1 stycznia 1999 r. udowodniła okres ubezpieczenia w rozmiarze 24 lat, 11 miesięcy i 17 dni, w tym w szczególnych warunkach okresem 16 lat, 5 miesięcy i 15 dni. Wnioskodawczyni nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, przebywa na rencie.

(dowód: decyzja z dnia 25 czerwca 2013– k. 32 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie – k. 9-10 akt)

D. K. w okresie od dnia 29 września 1975r. do dnia 26 maja 1976r. była zatrudniona w charakterze opiekunki dziecka przez J. W.. D. K. w okresie zatrudnienia zamieszkiwała wspólnie ze swoim pracodawcą J. W. i jego żoną H. w N. H., gdyż jej rodzinny dom był w O.. Małżonkowie W. mieli wówczas dziecko w wieku około roku. Małżonkowie W. pracowali w tym okresie zawodowo. Do stałych, codziennych obowiązków wnioskodawczyni należała opieka nad dzieckiem państwa W., gotowanie posiłków i sprzątanie mieszkania. Wnioskodawczyni za swoją pracę otrzymywała co miesiąc wynagrodzenie. Małżonkowie W. wydawali wnioskodawczyni polecenia, mówili jej jaki jest zakres jej obowiązków. Swoje obowiązki wykonywała od poniedziałku do piątku, od godzin rannych aż do powrotu państwa W. z pracy. Wieczory miała wolne. Do rodzinnego domu jeździła w niektóre weekendy. W pozostałe weekendy pracowała u państwa W. jako opiekunka. Wnioskodawczyni była na utrzymaniu państwa W..

(dowód: zeznania świadka S. J. – protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2013r. od minuty 3.00 do minuty 12.45, zeznania wnioskodawczyni protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2013r. od minuty 12.55 do minuty 22.15, świadectwo pracy –referencje z dnia 26 maja 1976r. – k. 5 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

dokonał oceny dowodów i zważył co następuje :

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawczyni posiada wymagany 20-letni okres zatrudnienia. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu. Organ rentowy ustalił i przyznał, że wnioskodawczyni legitymuje się ponad 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, ukończyła 55 lat i nie była członkiem OFE. W kwestii natomiast ogólnego stażu pracy organ rentowy stwierdził, że na dzień 1 stycznia 1999r. staż ten wynosi 24 lata 11 miesięcy i 17 dni.

Organ rentowy odmówił zaliczenia skarżącej do stażu pracy okresu zatrudnienia od dnia 29 września 1975r. do dnia 26 maja 1976r. u J. W., gdyż nie była ona zgłoszona w tym okresie do ubezpieczenia.

Okresami składkowymi stosownie do treści art. 6 ustęp 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS są okresy ubezpieczenia. Za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. okresy zatrudnienia, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, po ukończeniu 15 lat życia na terenie Państwa Polskiego – w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tym okresie pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego (art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy).

Ponieważ sporny okres zatrudnienia wnioskodawczyni przypada przed 15 listopada 1991r. ma do niego zastosowanie art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy. Z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę związany jest obowiązek ubezpieczenia społecznego oraz obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, co wynika z art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Obowiązek taki istniał również przed wejściem w życie tej ustawy na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (t.j.: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.), a na podstawie art. 33 ust. 1 składki na ubezpieczenie społeczne opłacał pracodawca z własnych środków. Pracownik nie miał (podobnie jak nie ma obecnie) wpływu na wywiązywanie się pracodawcy z tego obowiązku. Wymaga więc rozstrzygnięcia kwestia, czy użyte w przepisie art. 6 ust. 2 określenie "okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne" w odniesieniu do pracowniczego ubezpieczenia społecznego oznacza, że warunkiem uznania za okres składkowy okresu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jest opłacenie przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne pracownika.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2007r. w sprawie II UK 185/06 stwierdził, że dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne.

Sąd Najwyższy uzasadniając swoje stanowisko podniósł, że w obecnym stanie prawnym obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zarówno w części obciążającej pracodawcę jak i pracownika spoczywa na pracodawcy - płatniku (art. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Wykonywanie przez pracodawcę tego obowiązku jest niezależne od pracownika, zatem zaleganie pracodawcy ze składkami lub uchylanie się od ich opłacania powodowałoby brak środków na indywidualnym koncie pracownika, co miałoby wpływ na wysokość przyszłych świadczeń. W związku z tym został wprowadzony mechanizm chroniący pracownika przed skutkami niezależnego od niego zaniechania. W trybie określonym przepisem art. 40 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje na koncie ubezpieczonego uzupełnienia kwoty składek nieuregulowanych przez płatnika. Jeżeli tryb ten zostanie wyczerpany, okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w którym pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jest okresem ubezpieczenia, czyli okresem składkowym w rozumienia art. 6 ust. 1 pkt 1 w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach, niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie. Uzależnienie uznania okresu zatrudnienia wykonywanego w poprzednim stanie prawnym za okres składkowy od opłacenia przez pracodawcę składek, kłóciłoby się zatem z zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych sformułowaną w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wprowadzałoby także zróżnicowanie pracowników pozostających w zatrudnieniu przed wejściem w życie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez nałożenie obowiązku wykazania faktu opłacenia składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne tylko na niektórych, a nie wszystkich pracowników.

Na gruncie wydanego na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy o organizacji i finansowania ubezpieczeń społecznych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (t.j.: Dz.U. z 1993 r. Nr 68, poz. 330 ze zm.) obowiązek imiennego zgłaszania do ubezpieczenia społecznego miały zakłady pracy zatrudniające nie więcej niż 20 pracowników, a zakłady zatrudniające większą liczbę pracowników zgłaszały ich do ubezpieczenia przez podanie łącznej liczby pracowników zatrudnionych w okresie rozliczeniowym (§ 12 ust. 3 i 4). W przypadku nieuregulowania przez pracodawcę zatrudniającego więcej niż 20 pracowników składek na ubezpieczenie społeczne w należnej wysokości, nie było możliwości stwierdzenia faktu opłacenia składek na ubezpieczenie konkretnego pracownika. Skoro wykazanie faktu opłacenia składek przez pracodawcę nie było wymagane do uznania większości pracowników za ubezpieczonych i w konsekwencji uznania ich okresu zatrudnienia za okres składkowy, nie można przyjąć, że dla wąskiej grupy pracowników wprowadzono dodatkowy warunek, jakim jest opłacenie składki przez pracodawcę. Warunki uzyskania prawa do świadczeń lub ich wysokości nie mogą być bowiem zróżnicowane w stosunku do pracowników w zależności od wielkości zatrudniającego ich zakładu pracy. Zgodnie z § 21 i 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładu pracy o zatrudnieniu, a także zeznania świadków. Nie ma tu mowy o obowiązku przedkładania dowodów stwierdzających zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek.

Sąd w niniejszej sprawie podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w sprawie II UK 185/06. W przedmiotowej sprawie dla zaliczenia okresu zatrudnienia wnioskodawczyni u H. W. bez znaczenia jest zatem podnoszona przez organ rentowy okoliczność nie zgłoszenia skarżącej do ubezpieczenia. Istotnym jest li tylko wykazanie faktu pozostawania w zatrudnieniu, co obciążało wnioskodawczynię. D. K. sprostała temu obowiązkowi. Wnioskodawczyni we wniosku emerytalnym wskazała w/w okres jako okres swojego zatrudnienia i przedłożyła przed organem rentowym świadectwo pracy na potwierdzenie swojej pracy. Świadectwo zostało wystawione bezpośrednio po zakończeniu zatrudnienia wnioskodawczyni tj. w dniu 26 maja 1976r. i podpisane osobiście przez jej pracodawcę J. W. jego ulubionym zielonym długopisem, co potwierdził jego bliski przyjaciel S. J.. Wnioskodawczyni nie mogła potwierdzić swojego zatrudnienia w drodze zeznań J. W. i jego żony, gdyż obydwoje już nie żyją, dlatego na świadka zgłosiła bliskiego przyjaciela swojego pracodawcy S. J.. Przesłuchany w sprawie świadek przynajmniej raz w tygodniu bywał u swojego przyjaciela H. W. w mieszkaniu, a dodatkowo na okolicznościowych imprezach rodzinnych. S. J. w tym okresie mieszkał niedaleko J. W., a zatem mógł często go odwiedzać. Świadek potwierdził zeznania wnioskodawczyni co do faktu zatrudnienia, okresu zatrudnienia, charakteru wykonywanej pracy, otrzymywania wynagrodzenia za pracę. Świadek zeznał, że J. W. zatrudnił wnioskodawczynię, gdyż potrzebował opiekunki do swojego dziecka, gdyż zarówno on jak i jego żona pracowali zawodowo. Ponieważ wnioskodawczyni pochodziła z O., zamieszkiwała u J. W. w mieszkaniu, gdzie opiekowała się jego rocznym synem. Do obowiązków wnioskodawczyni oprócz opieki nad dzieckiem należało posprzątanie mieszkania i ugotowanie obiadu. D. K. swoje obowiązki wykonywała codziennie od poniedziałku do piątku od godzin rannych do popołudniowych tj. do chwili powrotu państwa W. z pracy. Również w niektóre weekendy wnioskodawczyni opiekowała się dzieckiem państwa W.. Świadek jako częsty bywalec w domu H. W. spotykał tam w spornym okresie wnioskodawczynię przy wykonywaniu powierzonych jej obowiązków. Dysponował zatem bezpośrednią wiedzą co do charakteru jej pracy, a także zakresu obowiązków.

Analizując charakter prawny stosunku łączącego wnioskodawczynię z H. W., należy uznać że był to typowy stosunek pracy w rozumieniu art. 22 k.p. Wnioskodawczyni w ramach łączącego ją stosunku prawnego zobowiązała się bowiem i wykonywała określonego rodzaju pracę (opiekowała się dzieckiem pracodawcy, sprzątała jego mieszkanie i gotowała posiłki) na rzecz H. W. (pracodawcy), pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a za swoją pracę otrzymywała umówione wynagrodzenie (200zł. miesięcznie) oraz utrzymanie.

Nie może także budzić wątpliwości, że wnioskodawczyni spełniła przesłankę zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, o której mowa w art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy. Wnioskodawczyni pracowała od poniedziałku do piątku w godzinach pracy swoich pracodawców, a zatem co najmniej od 6-7 rano do 15-16 po południu, a także w niektóre weekendy. Powyższe skutkuje zaliczeniem spornego okresu do okresu składkowego w myśl cytowanego wyżej przepisu.

Wnioskodawczyni udowodniła zatem fakt pozostawania w zatrudnieniu. Organ rentowy tego faktu zresztą nie kwestionował, a li tylko nie zgłoszenie wnioskodawczyni przez J. W. do ubezpieczenia.

Skoro zatem fakt pozostawania wnioskodawczyni w pracowniczym zatrudnieniu u J. W. został udowodniony, to okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia.

Po zaliczeniu wnioskodawczyni spornego okresu do ogólnego stażu pracy, legitymuje się ona wymaganym 20 letnim okresem zatrudnienia.

Jednocześnie spełniła także pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest ukończyła 55 lat, ma 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W świetle powyższego należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że skarżąca osiągnęła wiek emerytalny (55 lat) w dniu (...) r., z tym też dniem nabyła prawo do emerytury. Wówczas bowiem została spełniona ostatnia przesłanka, od której zależało jej prawo do emerytury.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji