Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 sierpnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2013 roku w S.

sprawy z wniosku A. K. (1)

z udziałem J. K. i Gminy (...)

o podział majątku

na skutek apelacji uczestnika J. K.

od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie

z dnia 6 marca 2012 roku, sygn. akt II Ns 2523/11

1.  zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

a. w punkcie I ustala wartość prawa najmu lokalu na kwotę 42.000zł (czterdzieści dwa tysiące złotych);

b. w punkcie III zasądza tytułem spłaty od wnioskodawczyni A. K. (1) na rzecz uczestnika J. K. kwotę 21.000 zł (dwadzieścia jeden tysięcy złotych) w terminie do dnia 31 grudnia 2013r.;

2. oddala apelację w pozostałym zakresie;

3. ustala, że uczestnicy ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt II Ca 1193/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 6 marca 2012r.Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z wniosku A. K. (1) z udziałem J. K. i Gminy (...) o podział majątku: ustalił, że w skład majątku wspólnego A. K. (1) i J. K. wchodzi prawo najmu lokalu nr (...) położonego w S. przy ul. (...) o wartości 20.000 (dwadzieścia tysięcy) zł (pkt I); dokonał podziału majątku wspólnego A. K. (1) i J. K. w ten sposób, że prawo najmu lokalu opisane w punkcie I przyznaje A. K. (1) (pkt II); tytułem spłaty zasądził od A. K. (1) na rzecz J. K. kwotę 10.000 (dziesięć tysięcy) zł płatną w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia (pkt III); nakazał J. K. aby wydał A. K. (1) lokal opisany w punkcie I w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczeni(pkt IV); ustalił, że J. K. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego (pkt V) oddalił wnioski w pozostałym zakresie (pkt VI); nakazał pobrać od J. K. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego Szczecin- Centrum w Szczecinie kwotę 500 (pięćset) zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt VII).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł o następujący stan faktyczny:

J. K. i A. K. (1) zawarli związek małżeński w dniu 23 lutego 1985 roku w S.. Małżonkowie nie zawierali małżeńskich umów majątkowych, nie była znoszona wyrokiem sądu wspólność majątkowa małżeńska. Ze związku małżeńskiegopochodzi jedno dziecko A. K. (2) - obecnie pełnoletnia. Małżeństwo wnioskodawczyni i uczestnika zostało rozwiązane wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 czerwca 2002 roku, który uprawomocnił się w dniu 17 lipca 2002 roku.

W skład majątku wspólnego małżonków wchodzi prawo najmu lokalu komunalnego położonego w S. przy ulicy (...) o powierzchni 47,45 m. Lokal został przydzielony uczestnikom postępowania decyzją Urzędu Miejskiego w S. z dnia 3 września 1992 roku. Obecnie właścicielem lokalu mieszkalnego jest Gmina (...). Lokal komunalny pozostaje w Zarządzie (...) w S.. Zamieszkują w nim A. K. (1) i J. K.. Ich córka jest w lokalu zamełdowana, ale faktycznie w nim nie zamieszkuje.

Lokal położony jest na trzecim, ostatnim piętrze w oficynie powojennej kamienicy. Składa się z dwóch pokoi, kuchni, łazienki z toaletą oraz balkonu. Pokoje są rozkładowe, kuchnia jest z oknem. W przedpokoju i kuchni na podłodze są wykładziny PCV. Podłoga w pokojach wyłożona jest starym parkietem. Lokal ogrzewany jest za pomocą pleców węglowych. Mieszkanie podłączone jest do instalacji gazowej. Stolarka drzwiowa i okienna jest stara. Wnioskodawczyni z własnych środków po rozwodzie przeprowadziła remont, w wyniku którego w lokalu powstała łazienka. Prawo najmu ma wartość 20.000 zł.

Miesięczne opłaty za lokal wynoszą 319,47 zł. Składają się na nie opłata czynszowa w kwocie 22 1,59 zł, zaliczka za zimną wodę w kwocie 16,90 zł, zaliczka za kanalizację w kwocie 24,60 zł, opłata za energię elektryczną w kwocie 1,35 zł, opłata za wywóz nieczystości w kwocie 46,33 zł opłata za domofon w kwocie 1,26 zł oraz podatek VAT w kwocie 7,44 złote. Uczestnik do września 2011 roku otrzymywał zasiłek mieszkaniowy w wysokości 140 zł, następnie przekazywał A. K. (1) na pokrycie opłat kwoty po 140 zł miesięcznie, obecnie (od lutego 2012r.) ponownie przyznano mu dodatek mieszkaniowy w wysokości po 150 zł.

Sąd Rejonowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 19 lutego 2002 roku uznał J. K. za winnego tego, że w okresie od lutego 2011 roku do 24 sierpnia 2001 roku znęcał się psychicznie nad swoją żoną A. K. (1) w ten sposób, że groził jej śmiercią i pobiciem, które to groźby wzbudziły w uczestniczce uzasadnioną obawę ich spełnienia. Sąd wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności i warunkowo zawiesił jej wykonanie.

J. K. zalega z płatnością alimentów na rzecz córki A. K. (2) na kwotę 25.975,02 zł, odsetki od alimentów do dnia 18 listopada 2011 roku wynoszą 14.111,42 złote, a zaległości dla likwidatora (...) wynoszą 4.705,96 zł. Zarejestrowany jest jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Ma oszczędności w kwocie około 8.000 złotych z tytułu prac remontowych wykonywanych w Norwegii.

A. K. (1) od 17 marca 2010 roku pozostawała bez pracy. W okresie od 2 lutego do 26 maja 2011 roku otrzymała zasiłek z Urzędu Pracy w S. w kwocie 2.634,10 zł. Od dnia 29 lipca 2011 roku zarejestrowana była w Urzędzie Pracy w S. jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Od dnia 25 stycznia 2012 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w firmie (...) z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie około 1.500 zł brutto, jednakże pracę tą utraciła. Obecnie nie pracuje, w utrzymaniu pomaga jej córka. A. K. (2) zadeklarowała, że pomoże swej matce w spłacie uczestnika, zaciągając na ten cel pożyczkę. Zatrudniona jest w (...) sp. z o. o. w S. i otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1.200 zł.

Sąd I instancji wskazując, iż w przedmiotowej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9 poz. 59 ze zm.) w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy — kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw uznał, iż żądanie wnioskodawczyni dotyczące podziału majątku wspólnego okazało się zasadne, albowiem z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego ustała z dniem 17 lipca 2002 r. wspólność majątkowa, a każdy z małżonków stał się uprawniony do żądania podziału majątku dorobkowego.

Sąd Rejonowy podniósł, iż zgodnie z art. 684 kpc w związku z art. 567 par. 3 kpc sąd z urzędu ustala m.in. wartość majątku podlegającego podziałowi. Wskazał, iż prawo najmu jest prawem niezbywalnym, obligacyjnym, co do którego nie istnieją żadne ustawowe kryteria wyceny jego wartości. Sąd I instancji wskazał, iż skorzystanie z kryteriów wyceny wartości prawa najmu zaprezentowanych w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie było w niniejszej sprawie konieczne. Wartość przedmiotowego składnika majątku została bowiem ustalona na podstawie zgodnego stanowiska uczestników niniejszego postępowania. J. K. sprecyzował swoje żądanie domagając się przyznania lokalu na jego rzecz ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni w kwocie 10.000 zł. Następnie wyraził zgodę na to, aby mieszkanie przyznać wnioskodawczyni i zasądzić na jego rzecz spłatę w wysokości 10.000 zł. Także A. K. (1) oświadczyła, że spłata z lokalu powinna wynosić 10.000 zł (karta 40). Skoro uczestnicy postępowania nie wnosili o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym i są zgodni co do tego, że spłata z przysługującego im wspólnie prawa najmu wynosić powinna 10.000 złotych, to wartość udziału w tym majątku zdaniem każdego z nich wynosi 10.000 złotych. Tym samym wartość całego prawa najmu sąd ustalił na kwotę 20.000 zł. Ponieważ strony zgodnie zeznały, że nic więcej do majątku wspólnego nie wchodzi, sąd orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.

W zakresie spornej kwestii wyboru osoby, której prawo do lokalu ma przypaść, to Sąd Rejonowy wskazał, iż wnioskodawczyni od początku wnosiła o przyznanie jej tego prawa, nadto za takim rozstrzygnięciem przemawiał fakt, iż wnioskodawczyni w większości ponosi koszty utrzymania lokalu oraz ze swego majątku odrębnego, po rozwodzie wykonała w lokalu łazienkę. Poczyniła więc nakład, z którego zgodnie z zasadami słuszności winna korzystać. Tymczasem – dalej wywodzi Sad Rejonowy - przyznanie tego lokalu uczestnikowi spowodowałoby, że korzystałby on z nakładów poczynionych z cudzych środków, a jednocześnie wnioskodawczyni nie przysługiwałoby żadne roszczenie o ich zwrot, jako że uczestnik nie był właścicielem rzeczy, na którą nakład ten poczyniła. Sąd wziął także pod uwagę, że oferowana przez wnioskodawczynię możliwość dokonania spłaty jest bardziej realna, niż możliwość oferowana przez uczestnika. Zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnik są osobami bezrobotnymi, jednakże wnioskodawczyni deklaruje, że w spłacie pomoże jej pracująca córka a nadto ona sama czyni starania o podjęcie zatrudnienia. Sąd Rejonowy podkreślił, iż uczestnik posiada wprawdzie oszczędności kwocie około 8.000 zł, jednakże jest wobec niego prowadzona egzekucja na łączną kwotę 44.972,40 zł z wniosku wierzycieli A. K. (2) (córki stron) oraz Funduszu Alimentacyjnego. W pierwszej kolejności z posiadanych środków będzie więc zobligowany uregulować ciążące już na nim zobowiązania finansowe. W ocenie Sądu I instancji zatem nakładanie na uczestnika dodatkowego zobowiązania pieniężnego w kwocie 10.000 złotych mogłoby spowodować, że nie będzie on w stanie zgromadzić środków na spłatę A. K. (1), zaś wobec nieposiadania przez niego żadnego majątku oraz żadnych dochodów stałych, ewentualna egzekucja prowadzona przez A. K. (1) okazać by się mogła całkowicie bezskuteczna.

Sad Rejonowy uznał, iż okres trzech miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia na spełnienie świadczenia jest odpowiednia. Decyzja powyższa podyktowana była faktem, dalej wywodził sąd pierwszoinstancyjny, iż w spłacie pomóc ma córka wnioskodawczyni, która zaciągnie w tym celu pożyczkę w wysokości 10.000 złotych. W ocenie sądu trzymiesięczny termin jest wystarczający do poczynienia przez A. K. (2) starań zmierzających do zaciągnięcia pożyczki.

Jednocześnie Sąd I instancji zakreślił J. K. trzymiesięczny termin na wydanie lokalu. W ocenie sądu I instancji termin ten jest jednocześnie wystarczający, aby uczestnik znalazł i wynajął inny lokal zaspokajający jego potrzeby mieszkaniowe. Nadto termin ten jest skorelowany z terminem dokonania spłaty przez wnioskodawczynię i uzyskania przez niego dodatkowych środków na ten cel.

Rozstrzygając o wydaniu lokalu mieszkalnego zajmowanego dotychczas przez oboje małżonków jednemu z nich sąd z urzędu orzeka wobec małżonka zobowiązanego do wydania lokalu o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku tego uprawnienia. Wezwana do udziału w sprawie Gmina (...) wniosła o ustalenie braku uprawnień do lokalu socjalnego. Sąd Rejonowy dalej wskazywał, iż Gmina (...) podniosła, że uczestnik otrzyma od wnioskodawczyni spłatę, będzie więc dysponował środkami finansowymi pozwalającymi na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie, co jej zdaniem uzasadnia ustalenie, że prawo do lokalu socjalnego mu nie przysługuje. Pogląd powyższy zyskał aprobatę sądu. Uczestnik jest wprawdzie osobą bezrobotną- dalej wskazywał Sąd Rejonowy - jednakże zeznał, że posiada oszczędności w kwocie 8.000 złotych. Nadto otrzyma od A. K. (1) kwotę 10000 złotych tytułem spłaty. Po otrzymaniu spłaty będzie więc w posiadaniu środków pozwalających mu na wynajem lokalu lub części lokalu i zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych. Oznacza to, że J. K. ma możliwość samodzielnego zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowym i wobec tego nie przysługuje mu prawo do lokalu socjalnego.

Powyższe rozstrzygnięcie apelacją zaskarżył uczestnik w całości, orzeczeniu temu zarzucając:

a) naruszenie prawa materialnego:

- art. 65§ 1 kc przez błędne tłumaczenie oświadczenia woli uczestnika co do podziału majątku wspólnego,

- art. 106 kk w zw. z art. 76 § 1 kk przez przyjęcie do rozważań wyroku karnego, gdzie nastąpiło już zatarcie skazania i w związku z treścią przywołanego przepisu uważa się to skazanie za niebyłe,

- art. 14 ust 4 ustawy o ochronie praw lokatorów przez przyjęcie, że uczestnik w przypadku takiego rozstrzygnięcia, jakie nastąpiło, może zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany,

b) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego przez ustalenie, iż uczestnik ma możliwość zamieszkania w innym lokalu,

c) naruszenie prawa procesowego:

- art. 684 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc przez zaniechanie ustalenia z urzędu wartości prawa najmu,

- art. 622 § 2 kpc w zw. z art. 688 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc przez uznanie, że w materiale dowodowym istnieje zgodny wniosek stron co do sposobu dokonania podziału majątku.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia w ten sposób, iż:

- dokonuje się podziału majątku wspólnego stron w ten sposób, że prawo najmu opisane w pkt I przyznaje się J. K. zasądzając tytułem spłaty na rzecz A. K. (1) od J. K. kwotę 10.000 zł, płatną w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia,

- nakazuje się A. K. (1) wydanie J. K. lokalu w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia ewentualnie

- oddalenie wniosku o podział majątku ewentualnie

- ustalenie, że J. K. przysługuje uprawnienie do otrzymanie lokalu socjalnego, nadto wniódł o orzeczenie o kosztach sądowych zgodnie z rozstrzygnięciem merytorycznym, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin — Centrum w S. w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, iż Sąd 1-wszej instancji swoje rozstrzygnięcie w sprawie oparł w głównej mierze na przyjęciu, że uczestnik postępowania J. K. wyraził zgodę na dokonanie takiego podziału, jak w orzeczeniu oraz w konsekwencji, że istnieje zgodny wniosek stron w tym zakresie. Podstawą merytoryczną takiego rozstrzygnięcia stał się protokół z rozprawy z dnia 5.01.201 2r., gdzie zapisano między innymi, iż uczestnik wyraża zgodę na to, żeby na jego rzecz zasądzić spłatę w wysokości 10.000 zł i lokal przyznać wnioskodawczyni. Uczestnik stanowczo twierdzi, że złożył oświadczenie o odwrotnej treści (iż nie wyraża zgody), jednakże wobec nie sprawdzenia treści protokołu (uczestnik występował bez zawodowego pełnomocnika) nie wnosił o jego sprostowanie, a obecnie w zgodzie z procedurą nie jest to już możliwe. W ocenie apelującego z uwagi na błędną interpretację woli uczestnika nie można przyjąć iżby istniał zgodny wniosek stron co do podziału majątku i w związku z tym powołane przepisy nie mogły mieć zastosowania. Apelujący dalej wskazywał, iż Sąd 1-wszej instancji zaniechał ustalenia rzeczywistej wartości prawa, mimo istnienia obowiązku w tym zakresie.

Apelujący dalej podnosił, iż Sąd 1-wszej instancji rozważając kwestie, komu przyznać sporny lokal, jako mocny argument na rzecz wnioskodawczyni przywołuje okoliczność, iż uczestnik został skazany prawomocnym wyrokiem za znęcanie się nad wnioskodawczynią. Wyrok ten wnioskodawczyni złożyła do akt sprawy. Jednakże treść tego wyroku wskazuje jednoznacznie, że w sprawie nastąpiło już zatarcie skazania.

Apelujący zarzucał, iż Sąd 1-wszej instancji błędnie ustalił, iż w przypadku takiego rozstrzygnięcia jakie nastąpiło, uczestnik może zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany, co zgodnie z treścią art. 14 ust 4 ustawy o ochronie praw lokatorów pozwala orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego. Uczestnik postępowania niewątpliwie posiada status bezrobotnego, bez prawa do zasiłku. Sąd 1-wszej instancji wyliczył jednak, że uczestnik posiada oszczędności w kwocie 8.000 zł, a nadto otrzyma od A. K. (1) kwotę 10.000 zł i będzie w posiadaniu środków pozwalających mu na wynajem lokalu lub części lokalu i zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych

Zdaniem skarżącego wobec ilości uchybień, których dopuścił się Sąd 1-wszej instancji, orzeczenie to winno zostać uchylone i przekazane do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Szczecin — Centrum. Obowiązkiem tego Sądu byłoby ustalenie ponownie rzeczywistej woli stron, dokonanie wyceny majątku wspólnego, rozstrzygnięcie o jego podziale, a w przypadku ustalenia, że żadna ze stron (obie strony są bezrobotne) nie jest w stanie dokonać realnej spłaty — ewentualnie oddalenie wniosku o podział majątku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika okazała się częściowo uzasadniona i doprowadziła do zmiany zaskarżonego postanowienia. W szczególności zarzuty apelacji dotyczące przyjętej przez Sąd pierwszoinstancyjny wartości prawa najmu lokalu wchodzącego w skład wspólnego majątku stron – zasługiwały na uwzględnienie.

Zasadą jest, iż w wyniku postępowania o dział majątku wspólnego w miarę możliwości powinno nastąpić całkowite zniesienie wszelkich współwłasności, dokonanie faktycznego podziału ruchomości, nieruchomości oraz praw.

Jak wynika z ustaleń Sądu I instancji w skład majątku wspólnego stron wchodziło wyłącznie prawo najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) jako nabyte w trakcie trwania małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnika.

W tych też okolicznościach pod rozwagę Sądu oddana została kwestia podziału prawa sprowadzająca się w rzeczywistości do przyznania tegoż prawa jednemu z byłych małżonków i zasądzenia stosownej spłaty drugiemu. O ile kwestia powyższa w zakresie wysokości wartości prawa uznana została przez Sąd pierwszoinstancyjny za bezsporną, to jednak w ramach wywiedzionej apelacji uczestnik skutecznie zakwestionował przyjętą przez sąd wartość prawa najmu, nadto podważał on przyznanie prawa wnioskodawczyni.

Uwzględniając po części zarzuty uczestnika, Sąd Odwoławczy odstąpił od rozprawy z wywodami autora apelacji w zakresie wykładni oświadczenia woli uczestnika co do podziału majątku wspólnego, jako zbędnego. Istotnym bowiem dla Sądu Odwoławczego jest to, iż uczestnik godził się na spłatę w wysokości 10 000 zł, ale tylko przy przyjęciu, iż to jemu zostanie przyznane prawo najmu do lokalu. Biorąc jednak pod uwagę treść zarzutów apelacyjnych, prezentowane przez uczestnika stanowisko przed Sądem I instancji, jak i stosunkowo niską wartość prawa przyjętą przez Sąd, konieczną stała się korekta zaskarżonego orzeczenia w zakresie ustalonej wartości majątku wspólnego stron.

Sąd Najwyższy uchwale z dnia 9 maja 2008 r. o sygn. akt III CZP 33/08, wyraził ważki dla niniejszego postępowania pogląd iż: „prawo najmu lokalu (…) stanowi składnik majątku wspólnego małżonków i podlega rozliczeniu przy podziale tego majątku. Jego wartość odpowiada różnicy pomiędzy czynszem opłacanym a czynszem wolnym, z uwzględnieniem, w konkretnych okolicznościach, okresu prawdopodobnego trwania stosunku najmu.”

Dokonując obliczenia wartości prawa najmu lokalu mieszkalnego Sąd Okręgowy posłużył się uzyskanymi w toku rozpraw zeznaniami uczestników, przedłożonymi przez nich (przez wnioskodawczynię) dokumentami dot. kosztów utrzymania mieszkania, w tym wysokości czynszu, danymi z biur nieruchomości w przedmiocie czynszu wolnorynkowego zbliżonych pod względem powierzchni użytkowej i standardu wykończenia lokali, a także – zważywszy, iż oboje uczestnicy są rówieśnikami – danymi GUS w zakresie przewidywalnej długości życia osób po 50 roku życia. Powołany zbliżony wiek uczestników sprzyjał relatywnie obiektywnemu ustaleniu okresu trwania najmu w odniesieniu dla obu osób.

Ze zgromadzonego materiału, przede wszystkim z otrzymanych niezależnie od siebie danych (...) z siedzibą w S. oraz biur nieruchomości w S. wynika, iż miesięczny czynsz wolnorynkowy odpowiada wartości ok. 550 zł miesięcznie. Opłacany przez wnioskodawczynię czynsz najmu mieszkania, liczony również w stosunku miesięcznym, wynosi po zaokrągleniu 343 zł – nie wliczając w to bieżących, zależnych od poziomu zużycia opłat za media. Różnica, stanowiąca „wartość prawa najmu” w stosunku miesięcznym, wynosi zatem w przybliżeniu 200 zł (206,54 zł), a w stosunku rocznym odpowiednio 2.400 zł (200 zł x 12 miesięcy).

Zważywszy na fakt, iż jak podkreślono powyżej, uczestnicy postępowania są rówieśnikami w wieku ponad 54 lat, na potrzeby kalkulacji teoretycznego czasu trwania najmu lokalu, a więc istnienia po stronie uczestnika potrzeby zapewnienia mieszkania, posłużył się uzyskanymi z GUS danymi odnośnie średniej przewidywalnej długości życia w Polsce. Zgodnie z otrzymanymi informacjami, średnia ta wynosi 72,4 lat – w przypadku mężczyzn, co w przedmiotowej sytuacji oznacza, iż wartość prawa najmu lokalu należy dodatkowo przemnożyć przez okres czasu trwania najmu, czyli 17 lat. Zgodnie z następującym rachunkiem 2.400 zł x 17 lat = ok. 42.000 zł, którą to kwotą określić należało wartość prawa wchodzącego w skład majątku wspólnego stron. Uzyskana kwota, stanowiąca wartość prawa najmu lokalu, podzielona przez 2 daje kwotę, którą zgodnie z pkt 1 lit. b sentencji wnioskodawczyni A. K. (1) obowiązana jest spłacić na rzecz uczestnika J. K. czyli 21 tys. zł. Przedmiotowy iloraz odpowiada w hipotetycznym ujęciu dodatkowym kosztom, jakie będzie musiał pokryć uczestnik w związku z wynajmem innego lokalu. W wydanym postanowieniu z dnia 30 sierpnia 2013 r. Sąd Okręgowy dokonał zatem korekty kwoty spłaty uczestnika postępowania z zasądzonych uprzednio 10.000 zł do 21.000 zł.

Mając na uwadze powyższe wyliczenie branego pod uwagę okresu, przez jaki uczestnik J. K. będzie zamieszkiwać poza spornym lokalem, ponownego podkreślenia wymaga fakt, iż przyjęty przez Sąd Okręgowy czas 17 lat jest zmienną o charakterze wybitnie hipotetycznym, znajdującym mimo to zastosowanie i stosowaną w rozstrzyganiu zbliżonych stanów faktycznych z uniwersalnych i obiektywnych powodów. Znamienne dla opracowań statystycznych jest przypisywanie jednostkom pewnych elementów (cech, funkcji, właściwości) całej populacji, choć oczywiście ekspektatywa długości życia zależy od wielu, często niepoddających się ocenie czynników. Względy słuszności i konieczność wyliczenia wartości prawa najmu nakazywały jednakże przyjęcie takiego, a nie innego założenia.

Przechodząc do dalszej rozprawy z zarzutami apelacji podkreślenia wymaga, iż w toku postępowania odwoławczego, nie zostały zakwestionowane dowody przedstawione przez strony przed Sądem I instancji. W szczególności mowa tu o przedłożonych wraz z wnioskiem A. K. (1) dokumentach potwierdzających sytuację rodzinną, osobistą i majątkową uczestników, będących po prawomocnie orzeczonym rozwodzie. Również Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności. Nadto, biorąc pod uwagę – co celnie akcentował Sąd I instancji – fakt, iż wnioskodawczyni nieprzerwanie zamieszkuje we wspólnym mieszkaniu, poczyniła na nie nakłady, a także jest w stanie uzyskać środki na spłatę udziału uczestnika, przyznanie właśnie jej, nie zaś uczestnikowi, prawa do lokalu okazuje się również w ocenie Sądu Odwoławczego w pełni zasadne. Nie bez znaczenia dla utrzymanego w mocy rozstrzygnięcia Sądu I instancji o przyznaniu prawa najmu lokalu wnioskodawczyni A. K. (1) pozostaje fakt, iż spośród uczestników postępowania to właśnie wnioskodawczyni jest osobą posiadającą obecnie zatrudnienie i osiągającą regularne wynagrodzenie z tego tytułu. Tym samym to jej aktualna sytuacja osobista i majątkowa daje obiektywnie większą gwarancję spłaty uczestnika. Ponadto, nie ma podstaw by nie dać wiary złożonej przez wnioskodawczynię w toku postępowania deklaracji spłaty wartości udziału uczestnika. Jednocześnie, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przede wszystkim z zeznań wnioskodawczyni, w spłacie przypadającej na uczestnika kwoty 21.000 zł wnioskodawczynię wspierać będzie jej dorosła już i samodzielna córka. Warto podkreślić, iż to powyższe okoliczności, nie zaś fakt skazania uczestnika wyrokiem karnym legł u podstaw wydania rozstrzygnięcia jak powyższe.

Odnosząc się zaś do wywodów autora apelacji o iluzoryczności zasądzonych spłat z uwagi na postępowania egzekucyjne toczące się wobec uczestnika, to podkreślić należy, iż pozostają one bez znaczenia na ocenę jego sytuacji majątkowej, w kontekście przedmiotowej sprawy, a wybitnie podkreślają co najwyższej, wątłość jego deklaracji o możliwości spłaty wnioskodawczyni. Nadto nie można tracić z pola widzenia, iż ewentualne zajęcie wierzytelności przysługującej uczestnikowi od wnioskodawczyni przez organ egzekucyjny i tak doprowadzi do poprawy jego sytuacji majątkowej, poprzez zmniejszenie zadłużenia. Nadto nie sposób przyjąć, że fakt wieloletniego niepłacenia alimentów na dziecko ma stanowić argument do objęcia uczestnika dodatkową ochroną lokatorską.

Dalej, analizując podniesiony w apelacji zarzut braku ustalenia prawa uczestnika do lokalu socjalnego, w ocenie tutejszego Sądu nie jest on zasadny. W przedmiocie przyznania prawa do lokalu socjalnego orzeka się bowiem wówczas, gdy zainteresowana osoba, po wydaniu lokalu wchodzącego w skład dzielonego majątku, nie ma możliwości zamieszkania w innym miejscu. W zaistniałej w sprawie sytuacji rzecz wygląda natomiast zgoła odmiennie. Uczestnik utrzymuje się z prac dorywczych i posiada oszczędności. Co więcej, sam uczestnik zgłosił w apelacji wniosek o zasądzenie wobec niego obowiązku spłaty wnioskodawczyni A. K. (1) kwoty 10 tys. zł. Powyższe oznacza, że pod względem materialnym jest on w stanie zapewnić sobie odrębny lokal na wolnym rynku. Jedynie w związku z określoną perspektywą czasową zamieszkiwania poza lokalem przyznanym ostatecznie wnioskodawczyni, pojawiła się konieczność ustalenia wysokości przysługującej mu części wartości prawa najmu. Zapłata przez wnioskodawczynię A. K. (1) na rzecz uczestnika J. K. kwoty 21 tys. zł pozwoli zatem na zaspokojenie jego potrzeb mieszkaniowych w zupełności.

Mając zatem na uwadze powyższe na mocy art. 385 kpc i art. 386 § 2 kpc należało orzec jak w sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zapadło przy zastosowaniu ogólnej zasady rozstrzygania o kosztach postępowania apelacyjnego, normowanej w art. 520 § 1 kpc.