Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie B. P. i D. K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. o zasiłek chorobowy, zobowiązanie do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego

1.  zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 4 września 2014 r. nr (...) w ten sposób, iż nie zobowiązał D. K. do zwrotu zasiłku chorobowego wypłaconego B. P. za okres od dnia 15 lipca 2008 r. do dnia 14 sierpnia 2008 r. w kwocie 1.092,44 zł oraz odsetek w kwocie 854,68 zł,

2.  zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 4 września 2014r. nr (...) w ten sposób, że nie zobowiązał B. P. do zwrotu odsetek w kwocie 14.988,28 zł od nienależnie wypłaconych zasiłków chorobowych za okresy: od dnia 15 sierpnia 2008 r. do 10 grudnia 2008 r., od 29 grudnia 2008 r. do 28 czerwca 2009 r., od 1 listopada 2009 r. do 23 marca 2010 r., od 2 sierpnia 2010 r. do 2 września 2010 r., od 21 września 2010 r. do 28 grudnia 2010 r., od 14 marca 2011 r. do 3 lipca 2011 r. i od 18 lipca 2011 r. do 14 sierpnia 2011 r. oraz zasiłków chorobowych za okresy: od dnia 15 sierpnia 2008 r. do 10 grudnia 2008 r., od 29 grudnia 2008 r. do 28 czerwca 2009 r., od 1 listopada 2009 r. do 23 marca 2010 r., od 2 sierpnia 2010 r. do 2 września 2010 r., od 21 września 2010 r. do 28 grudnia 2010 r., od 14 marca 2011 r. do 19 kwietnia 2011 r.,

3.  oddalił odwołanie w pozostałej części,

4.  umorzył postępowanie z odwołania od decyzji z dnia 14 marca 2014 r.,

5.  zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na rzecz wnioskodawczyni B. P. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Decyzją z dnia 18 lipca 2014 r. ZUS stwierdził, iż B. P. od dnia 11 sierpnia 2008 r. nie podlegała ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu jako pracownik u płatnika składek D. K. prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...). Od powyższej decyzji wnioskodawczyni odwołała się, a następnie pełnomocnik wnioskodawczyni cofnął odwołanie, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z dnia 16 marca 2016r w sprawie VIIIU 3079/14 umorzył postępowanie.

Wyrokiem z dnia 10 maja 2016 r. w sprawie XI U 1224/14 toczącej się z odwołania od decyzji z dnia 22 sierpnia 2014 r. odmawiającej B. P. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 3 września do 20 września 2010r., od dnia 4 lipca 2011 r. do dnia 17 lipca 2011 r., od 19 września 2011 r. do dnia 18 marca 2012 r., od dnia 10 września 2012 r. do dnia 5 lutego 2013 r., od dnia 23 listopada 2013 r., do dnia 20 kwietnia 2013 r. oraz prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 6 lutego 2013 r. do dnia 6 kwietnia 2013 r. i zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi zmienił zaskarżona decyzję i nie zobowiązał wnioskodawczyni do zwrotu odsetek od nienależnie pobranych świadczeń, natomiast w pozostałym zakresie oddalił odwołania.

W okresach wskazanych w skarżonych w niniejszym postępowaniu decyzjach wnioskodawczyni była niezdolna do pracy i pobierała zasiłki chorobowe. Świadczenia za okres od 15 lipca 2008 r. do 11 sierpnia 2008 r. zostały przekazane wnioskodawczyni na adres zamieszkania za pośrednictwem poczty, natomiast za dalsze okresy zostały przesłane na wskazany przez wnioskodawczynię numer rachunku bankowego. Ostatnie nienależne świadczenie zostało wypłacone wnioskodawczyni za okres od 8 kwietnia 2014 r. do 20 kwietnia 2014 r.

Sąd Rejonowy wskazał, że odwołanie w większości zasługiwało na uwzględnienie. Zgodnie z art.2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz.159) świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanego dalej "ubezpieczeniem chorobowym", obejmują m.in. zasiłek chorobowy. Na podstawie art. 1 ust. 1 w/w ustawy, świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanym dalej "ubezpieczonymi". Zgodnie z treścią art. 6 ustawy zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Z cytowanego przepisu wynika, iż decydującą przesłanką przyznania zasiłku chorobowego jest powstanie niezdolności do pracy w okresie ubezpieczenia.

Sąd I instancji wskazał, że wobec wycofania odwołania w sprawie VIII U 3079/14 prawomocna stała się decyzja z dnia 18 lipca 2014 r. stwierdzająca, że B. P. od dnia 8 lipca 2008 r. nie podlega ubezpieczeniom społecznym z uwagi na pozorną umowę o pracę zawartą z płatnikiem składek – D. K.. Wnioskodawczyni zatem w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach nie była objęta takim ubezpieczeniem. W sprawie nie zachodziła potrzeba dokonywania odrębnych ustaleń faktycznych, skoro prawomocna decyzja ZUS z dnia 18 lipca 2014 r stanowiła podstawę rozstrzygnięcia, a Sąd Rejonowy był związany ustaleniami, co do nie podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom społecznym.

Sąd I instancji wskazał, że wobec powyższego, bezsprzecznie świadczenie wypłacone wnioskodawczyni w spornych okresach było świadczeniem nienależnym. Rozważyć zatem należy, czy w tej sytuacji wnioskodawczyni była zobowiązana do zwrotu pobranego zasiłku chorobowego, a jeśli tak, to w jakiej części.

Zgodnie z art. 84 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Stosownie do treści art. 84 ust 3 oraz 7 powołanej ostatnio ustawy nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata. Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności. (…)

W uchwale Sądu Najwyższego podjętej w składzie 7 sędziów w dnia 16 maja 2012 r. w sprawie III UZP 1/12 (OSNP 2012/23-24/290) wskazano, że trzyletni okres, za który organ rentowy może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń na podstawie art. 138 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), obejmuje okres do ostatniej wypłaty (pobrania) nienależnego świadczenia. W uzasadnieniu powołanej uchwały składu 7 sędziów z dnia 16 maja 2012 r. Sąd Najwyższy podniósł, iż nie jest tak, że żaden przepis prawa nie wskazuje "punktu odniesienia dla owych 'ostatnich' 12 miesięcy lub trzech lat", które mogą być przedmiotem decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, "że może to być zatem ostatni (przed wstrzymaniem wypłaty) okres pobierania świadczenia, jak i okres bezpośrednio poprzedzający wydanie decyzji żądającej zwrotu wypłaconych kwot". Sąd Najwyższy uznał, że zarówno wykładnia językowa, jak i wykładnia funkcjonalno-systemowa, odwołująca się do ratio legis przepisów niemal tożsamo regulujących obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych (art. 84 ustawy systemowej oraz art. 138 ustawy o emeryturach i rentach), wymagają przyjęcia, że przepisy te nie regulują terminu przedawnienia wymierzonego decyzją organu rentowego obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, ani - de lega lata - nie uzależniają wielkości żądanego zwrotu od daty wydania decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, w kwotach ustalonych w tej decyzji, ale wyznaczają maksymalne wielkości (kwoty) nienależnie pobranych świadczeń, których zwrotu domaga się organ rentowy od osoby, która pobrała nienależne świadczenia z ubezpieczenia społecznego.

Sąd I instancji w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podzielił pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w powołanej uchwale oraz jej uzasadnieniu.

Ostatnim dniem pobrania przez wnioskodawczynię nienależnego zasiłku chorobowego był dzień 20 kwietnia 2014 r. Organ rentowy zobowiązał wnioskodawczynię do zwrotu zasiłku chorobowego za okres od 15 lipca 2008 r. (data początkowa) do 14 sierpnia 2011 r. (data końcowa), a zatem za okres znacznie przekraczający ostatnie trzy lata pobierania tych świadczeń (liczony od 20 kwietnia 2014 r.). Sąd I instancji wskazał zatem, że okres, za który organ rentowy mógł domagać się zwrotu nienależnie pobranych przez wnioskodawczynię świadczeń zamyka się w ramach czasowych od 20 kwietnia 2011 r. do 20 kwietnia 2014 r., co przekładając na okres wskazany w zaskarżonej decyzji oznacza, że wnioskodawczyni zobowiązana jest do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 20 kwietnia 2011 r. do 3 lipca 2011 r. i od 18 lipca 2011 r. do 14 sierpnia 2011 r.

Sąd I instancji stwierdził, że co do wysokości wypłaconego w powyższym okresie zasiłku chorobowego, to wynika on z karty zasiłkowej. Nadto podkreślenia wymaga, iż świadczenia te zostały przesłane na rachunek bankowy wnioskodawczyni. W sytuacji zatem, gdy wnioskodawczyni kwestionowała powyższe kwoty wynikające z karty zasiłkowej winna przedstawić wyciąg z rachunku bankowego celem ich zweryfikowania. W przeciwnym razie Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego i wnioski dowodowe w tym zakresie oddalił.

W pozostałym zakresie, zdaniem Sądu Rejonowego, zaskarżone decyzje podlegały zmianie, w tym także co do żądania odsetek od nienależnie pobranego zasiłku chorobowego. W wyroku z dnia 21 marca 2013 r., sygn. akt III AUa 1311/12 Sąd Apelacyjny w Krakowie wskazał, że zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Odesłanie do "prawa cywilnego" dotyczy wyłącznie zasad zapłaty i wysokości odsetek, a nie zasad zwrotu nienależnego świadczenia. Nie ma żadnych podstaw do stosowania przepisów prawa cywilnego (o bezpodstawnym wzbogaceniu lub czynie niedozwolonym) do oceny wymagalności, czy przedawnienia samego nienależnie pobranego świadczenia. Zasady określające zwrot takiego świadczenia ze względu na upływ czasu (dawność, w tym znaczeniu potocznie przedawnienie) wskazane są w art. 138 ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (zasadniczo za okres nie dłuższy niż 3 lata od "żądania zwrotu", czyli wydania decyzji w tym przedmiocie). "Żądanie zwrotu" nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie dotyczącej tego decyzji (można powiedzieć, że staje się wymagalne w tym momencie, a nie w czasie spełniania świadczeń). Z tą chwilą następuje też wymagalność (w prawnym znaczeniu według prawa cywilnego - art. 359 § 2 kc) roszczenia o odsetki, gdyż od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 kc). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek (art. 120 § 1 kc).

Reasumując, w ocenie Sądu I instancji organ rentowy mógł żądać odsetek od nienależnie pobranego świadczenia dopiero po doręczeniu wnioskodawczyni i płatnikowi zaskarżonych decyzji. Powyższe skutkowało zmianą decyzji w części dotyczącej odsetek, których za okres objęty decyzją nie ma obowiązku zwrotu.

W myśl powyższych zasad, zdaniem Sądu Rejonowego, zaskarżone decyzje należało zmienić i orzec, że wnioskodawczyni oraz płatnik składek nie mają obowiązku zwrotu organowi rentowemu ustawowych odsetek za okres do daty doręczenia zaskarżonej decyzji oraz wnioskodawczyni nie ma obowiązku zwrotu zasiłku chorobowego za okres wykraczający poza 20 kwietnia 2011 r. – 3 lipca 2011 r. i 18 lipca 2011 r. – 14 sierpnia 2011 r.

Jeśli chodzi o decyzję z dnia 14 marca 2014 r., to Sąd Rejonowy wskazał, że z uwagi na to, że po jej zaskarżeniu decyzja ta została uchylona przez pozwanego postępowanie w zakresie odwołania od tej decyzji należało umorzyć.

Z uwagi na to, że wnioskodawczyni tylko w nieznacznej części uległa pozwanemu na jej rzecz Sąd I instancji zasądził zwrot kosztów zastępstwa procesowego w oparciu o §12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 kpc.

Apelację od powyższego wyroku złożyła wnioskodawczyni reprezentowana przez adwokata i wskazała, że:

1.  na podstawie art. 367 § 1 i 2 kpc i art. 368 § 1 pkt 1 kpc zaskarża w/w wyrok w części, co do pkt. 3 w zakresie, w jakim Sąd oddalił odwołanie od zaskarżonych decyzji i zaniechał wskazania łącznie kwot zasiłków i odsetek, wymienionych w poszczególnych decyzjach, których wnioskodawczyni lub płatnik składek nie mają obowiązku zwracać, w miejsce kwot określonych, w tych decyzjach, jako podlegające zwrotowi,

2.  na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 kpc zaskarżonemu wyrokowi zarzuca, że został wydany z naruszeniem art. 6 kc i art. 323 kpc wobec ich niezastosowania i błędnego przyjęcia, że organ rentowy udowodnił wypłatę zasiłków na rzecz wnioskodawczyni, art. 477 ¹¹ § 2 kpc, wobec nierozpoznania istoty sprawy przez zaniechanie rozstrzygnięcia, co do kwoty zasiłku podlegających zwrotowi przez wnioskodawczynię i płatnika składek D. K., art. 233 § 1 kpc i art. 278 kpc przez nierozważenie materiału dowodowego wszechstronnie oraz zaniechaniu orzekania w oparciu o wiadomości specjalne biegłego z zakresu rachunkowości, kadr i płac.

W konsekwencji wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie, co do istoty sprawy, przez zmianę zaskarżonej decyzji z dnia 4 września 2014 r. nr (...) i ustalenie, że wnioskodawczyni nie jest zobowiązania do zwrotu zasiłków chorobowych i odsetek kwocie 40.149,64 zł, ewentualnie przez określenie kwoty zasiłku podlegającego zwrotowi w miejsce kwoty 40.149,64 zł oraz zmianę decyzji z dnia 4 września 2014 r. nr (...) i ustalenie, że płatnik składek D. K. nie jest zobowiązany do zwrotu zasiłków i odsetek w łącznej kwocie 1947,12 zł, bądź też uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przed Sądem I Instancji. Wniosła także o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy zwrotu koszów podstępowania według norm prawem przewidzianych, za obie instancje.

Apelację od w/w wyroku złożył także organ rentowy i zaskarżył w/w wyrok w części dotyczącej pkt 1 i pkt 2:

- w zakresie zwrotu przez D. K. nienależnie wypłaconeg B. P. zasiłku chorobowego za okres od I5 lipca 2008r. do 14 sierpnia 2008r., wraz z odsetkami

- oraz w zakresie zwrotu przez B. P. zasiłków chorobowych za okresy: od 15 sierpnia 2008 r. do 10 grudnia 2008 r., od 29 grudnia 2008 r. do 28 czerwca 2009 r., od 1 listopada 2009 r. do 23 marca 2010 r., od 02 sierpnia 2010 r. do 2 września 2010 r., od 21 września 2010 r. do 28 grudnia 2010 r., od 14 marca 2011 r. do 19 kwietnia 2011 r. wraz z odsetkami od nienależnie wypłaconych zasiłków chorobowych za okresy: od 15 sierpnia 2008 r. do 10 grudnia 2008 r., od 29 grudnia 2008 r. do 28 czerwca 2009 r., od 1 listopada 2009 r. do 23 marca 2010 r., od 2 sierpnia 2010 r. do 2 września 2010r., od 21 września 2010 r. do 28 grudnia 2010 r., od 14 marca 2012 r. do 3 lipca 2011 r., od 18 lipca 2011 r. do 14 sierpnia 2011 r. i zarzucił mu:

- naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Z 2013 r. poz. 1442 z p. zm.), poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i ustalenie, że ubezpieczony nie jest zobowiązany do zwrotu świadczeń chorobowych wraz z odsetkami liczonymi od następnego dnia po dokonaniu wypłaty świadczeń do dnia wydania decyzji zobowiązującej do zwrotu.

Wskazując na te zarzuty, wniósł:

- o zmianę zaskarżonego wyroku w części zaskarżonej i oddalenie w tym zakresie odwołania od decyzji z dnia 4 września 2014r. (nr (...)) oraz od decyzji z dnia 4 września 2014 r. (nr (...)),

- o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego wnioskodawczyni reprezentowana przez adwokata wniosła o:

1.  Oddalenie apelacji organu rentowego.

2.  Zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawczyni zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych, za postępowanie apelacyjne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa.

Apelacja wnioskodawczyni jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Chybiony jest apelacyjny zarzut naruszenia art. 6 k.c. i art. 323 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i błędne przyjęcie, że organ rentowy udowodnił wypłatę zasiłków na rzecz wnioskodawczyni, art. 233 §1 k.p.c., art. 278 k.p.c. przez nierozważenie materiału dowodowego wszechstronnie oraz zaniechania orzekania w oparciu o wiadomości specjalne biegłego z zakresu rachunkowości, kadr i płac, a także nierozpoznanie istoty sprawy przez zaniechanie rozstrzygnięcia, co do kwoty zasiłku podlegających zwrotowi przez wnioskodawczynię i płatnika składek D. K..

Należy wskazać, że słusznie wskazał Sąd I instancji, że kwoty zasiłku chorobowego wynikają z karty zasiłkowej. Skoro organ rentowy dokonał wypłaty ubezpieczonej zasiłku chorobowego poprzez wpłatę na rachunek bankowy to skoro wnioskodawczyni kwestionowała kwoty wynikające z kart zasiłkowych powinna przedstawić wyciąg z rachunku bankowego w celu zweryfikowania kwot.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 6 k.c. to na wnioskodawczyni reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie wykazania kwot zasiłków otrzymanych przez ZUS, skoro kwestionowała ich wysokość w porównaniu z kartami zasiłkowymi. Oparcie polskiej procedury cywilnej na zasadzie kontradyktoryjności jedynie w wyjątkowych przypadkach dozwala Sądowi na podjęcie czynności mających na celu pobudzenie inicjatywy stron, a zasadą w tym zakresie jest samodzielne dążenie uczestników postępowania do wykazania prawdziwości podnoszonych twierdzeń. Jeżeli twierdzenie istotne dla rozstrzygnięcia nie zostanie udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy decyduje rozkład ciężaru dowodu. Zatem strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 r., iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (patrz wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76). Tymczasem wnioskodawczyni reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazała w niniejszym postępowaniu za pomocą dostępnych środków dowodowych (złożenia wyciągów z rachunku bankowego), że organ rentowy wypłacił jej inne kwoty zasiłku chorobowego niż te, które wynikają z kart zasiłkowych.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Z kolei w świetle zaś art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarogodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Zgodnie natomiast z treścią art. 278 § 1 k.p.c. dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczająca poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

Zaś w niniejszej sprawie jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy brak było podstaw do uwzględnienia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Zdaniem Sądu II instancji, materia przedmiotowego sporu nie wymagała wiadomości specjalnych i nie musiała znaleźć oparcia w dowodzie z opinii biegłego.

Mając na względzie powyższe w ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji skrupulatnie, rzeczowo ocenił wszystkie sporne okoliczności sprawy mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie. Rozumowanie Sądu I instancji było logiczne i spójne. Postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone rzetelnie i wnikliwie. Skarżący nie wykazał jakie reguły logicznego rozumowania bądź zasady doświadczenia życiowego naruszył Sąd Rejonowy dochodząc do powyższych wniosków. Dlatego też, naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów oraz nierozpoznania istoty sprawy należy uznać za gołosłowny.

Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację ubezpieczonej jako bezzasadną.

Zaś, jeśli chodzi o apelację organu rentowego to także nie zasługuje ona na uwzględnienie.

Zarzut ZUS naruszenia art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest chybiony.

W myśl art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 ze zm.), osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Stosownie do treści ust. 2 art. 84, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Zgodnie z treścią ust. 3 w/w przepisu, nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata.

Na tle w/w przepisów powstał zasadniczy problem sposobu liczenia okresu, za który organ rentowy może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Polemizowano, czy należy go liczyć od daty wydania decyzji zobowiązującej do zwrotu świadczenia, czy też od daty wstrzymania wypłaty świadczenia. Orzecznictwo Sądu Najwyższego, aż do podjęcia uchwały w składzie siedmiu sędziów nie było w tym zakresie jednolite. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2012 r. (III UZP 1/12, OSNP 2012/23 – 24/290), którą w pełni podziela Sąd Okręgowy, wskazano, że trzyletni okres, za który organ rentowy może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń na podstawie art. 138 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), obejmuje okres do ostatniej wypłaty (pobrania) nienależnego świadczenia.

Sąd Rejonowy wskazał, że ostatnim dniem pobrania przez ubezpieczoną nienależnie pobranego świadczenia był dzień 20 kwietnia 2014 r. Słusznie zatem wskazał Sąd Rejonowy, że okres za który organ rentowy może żądać zwrotu przez wnioskodawczynię świadczeń zamyka się w ramach czasowych od 20 kwietnia 2011 r. do 20 kwietnia 2014 r., co przekładając na okres wskazany w zaskarżonej decyzji oznacza, że wnioskodawczyni zobowiązana jest do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okres od 20 kwietnia 2011 r. do 3 lipca 2011 r. i od 18 lipca 2011 r. do 14 sierpnia 2011 r.

Zaś jeśli chodzi o żądanie odsetek od nienależnie pobranego zasiłku chorobowego to Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 marca 2013 r., sygn. akt III AUa 1311/12 w którym wskazał, że zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Odesłanie do "prawa cywilnego" dotyczy wyłącznie zasad zapłaty i wysokości odsetek, a nie zasad zwrotu nienależnego świadczenia. Nie ma zatem żadnych podstaw do stosowania przepisów prawa cywilnego (o bezpodstawnym wzbogaceniu lub czynie niedozwolonym) do oceny wymagalności, czy przedawnienia samego nienależnie pobranego świadczenia. Zasady określające zwrot takiego świadczenia ze względu na upływ czasu (dawność, w tym znaczeniu potocznie przedawnienie) wskazane są w art. 138 ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (zasadniczo za okres nie dłuższy niż 3 lata od "żądania zwrotu", czyli wydania decyzji w tym przedmiocie). "Żądanie zwrotu" nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie dotyczącej tego decyzji (można powiedzieć, że staje się wymagalne w tym momencie, a nie w czasie spełniania świadczeń). Z tą chwilą następuje też wymagalność (w prawnym znaczeniu według prawa cywilnego - art. 359 § 2 kc) roszczenia o odsetki, gdyż od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 kc). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek (art. 120 § 1 kc).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie, że żądanie zwrotu odsetek od nienależnie wypłaconych świadczeń jest uprawnione dopiero od chwili doręczenia zaskarżonych decyzji wnioskodawczyni i płatnikowi składek nie zaś za okres uwzględniony w decyzjach.

Dlatego też apelację organu rentowego należy uznać za bezzasadną.

W oparciu o powyższe Sąd Okręgowy podstawie art. 385 k.p.c. w pkt 1 wyroku apelacje wnioskodawczyni oraz organu rentowego jako bezzasadne oddalił.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie 100 k.p.c. i zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu za drugą instancję.

Przewodniczący: Sędziowie:

K.K.-W.