Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Iwona Siuta (spr.)

Sędziowie: SO Agnieszka Bednarek - Moraś

SO Zbigniew Ciechanowicz

po rozpoznaniu w S. na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 października 2014 r.

sprawy z powództwa T. W. (1), E. W.

przeciwko A. C., M. C.

o zapłatę

na skutek skargi powódki T. W. (1) o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 marca 2012 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II Ca 1394/11

postanawia:

1.  odrzucić skargę,

2.  przyznać adwokat A. M. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Szczecinie na rzecz kwotę 2.250,90 zł (dwa tysiące dwieście pięćdziesiąt złotych dziewięćdziesiąt groszy), w tym podatek VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej T. W. (1) z urzędu w postępowaniu skargowym.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Iwona Siuta SSO Agnieszka Bednarek – Moraś

Sygn. akt II Ca 676/14

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 23 czerwca 2014 r. T. W. (1) wniosła skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 15 marca 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. II Ca 1394/11. Jako podstawę prawną wznowienia postępowania wskazała art. 401 pkt 2 k.p.c. oraz art. 403 § 2 i 3 k.p.c.

W uzasadnieniu podała, iż w dniu 19 czerwca 2014 r. otrzymała wyrok wraz z uzasadnieniem w sprawie II Ca 1394/11 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2014 r., w wyniku czego dowiedziała się o nowych okolicznościach faktycznych i środkach dowodowych z których powódka nie mogła skorzystać w trakcie postępowania. Jako nową okoliczność podała wyrok Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny z dnia 11 października 2012 roku (sygn. III C 77/12), którego lektura, w szczególności zawarte w uzasadnieniu wyroku stwierdzenie, iż do zawarcia umowy przyrzeczonej nie doszło z winy strony powodowej, zdaniem skarżącej dowodzić, iż błędnie w sprawie o sygn. II Ca 1394/11 oddalono żądanie powódki. Podniosła, że wielokrotnie zwracała się do sądu o zwolnienie je od ponoszenia kosztów sądowych co umożliwiłoby jej skorzystanie z obrońcy z urzędu, jednakże dopiero po zakończeniu postępowania została ona z tych kosztów zwolniona.

Ustanowiony w sprawie pełnomocnik powódki z urzędu, w piśmie z dnia 16 października 2014 r. sprecyzował, iż podstawę wznowienia postępowania stanowi art. 403 § 2 k.p.c., a nową okolicznością uzasadniającą złożenie skargi w sprawie jest postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2014 r., którym odrzucono skargę powódki o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 12 października 2012 r., sygn. III C 77/12). Dodatkowo jako przyczynę wznowienia postępowania wskazano art. 401 pkt 2 k.p.c. podnosząc, iż skarżąca w postępowaniu sądowym nie była należycie reprezentowana, a zatem była pozbawiona możności obrony swoich praw, jako że nie korzystała z pomocy pełnomocnika zawodowego, w sytuacji gdy od wielu lat jest chora na A., która to choroba czyni niemożliwym jej samodzielny udział w sprawie. Uzasadniając zachowanie terminu do złożenia skargi, w odniesieniu do przyczyny wznowienia opartej na art. 403 § 2 k.p.c. wskazano, że datą, w której skarżąca powzięła wiedzę o nowych okolicznościach jest data odebrania od jej pełnomocnika postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2014 r., co nastąpiło 14 maja 2014 r. Wskazał, iż termin do złożenia skargi z przyczyny określonej w art. 401 pkt 2 k.p.c. zaczął swój bieg od dnia wyznaczenia skarżącej pełnomocnika z urzędu w przedmiotowym postępowaniu.

Pełnomocnik skarżącej wniósł o uwzględnienie skargi i zmianę zaskarżonego orzeczenia przez zasądzenie od pozwanych na rzecz skarżącej kwoty 20.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu. W przypadku uwzględnienia podstawy wznowienia postępowania z art. 401 pkt 2 k.p.c. wniósł o uchylenie wyroku Sądu I i II instancji. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga powódki podlegała odrzuceniu.

Na wstępie wskazania wymaga, iż skarga o wznowienie postępowania stanowi nadzwyczajny środek zaskarżenia służący wzruszeniu prawomocnego orzeczenia. W orzecznictwie podkreśla się, iż skarga o wznowienie postępowania nie ma charakteru środka kontroli prawidłowości orzeczenia, lecz stanowi jedynie procesową instytucję umożliwiającą ponowne rozpoznanie sprawy z przyczyn skonkretyzowanych w ustawie, realizuje zadania "reparacyjne" ( por. postanowienia SN z dnia 5 lutego 2010 r., III CZ 67/09, Lex nr 686069 oraz z dnia 21 marca 2014 r., IV CZ 9/14, Lex nr 1475183).

Z uwagi na wyjątkowość tej instytucji, przed przystąpieniem do jej merytorycznego badania konieczne jest wpierw ustalenie przez sąd, czy skarga ta została wniesiona w przepisanym terminie, czy jest dopuszczalna, nadto czy została oparta na ustawowej podstawie. Powyższe wynika z faktu, iż w świetle z art. 410 § 1 k.p.c., sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Przechodząc do formalnego badania wywiedzionej w niniejszej sprawie skargi Sąd Okręgowy wskazuje, iż podstawy wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym rozstrzygnięciem zostały przez ustawodawcę enumeratywnie wyliczone w przepisach art. 401 - 404 k.p.c. Merytoryczne rozpoznanie skargi jest możliwe wyłącznie po ustaleniu, iż wywiedziona skarga jest oparta na ustawowej podstawie prawnej, albowiem w przeciwnym wypadku podlega ona odrzuceniu. Co istotne, to na skarżącym spoczywa ciężar wskazania podstawy prawnej skargi (art. 409 k.p.c.). Jednocześnie przyjmuje się, że skarga o wznowienie postępowania nie opiera się na ustawowej podstawie w rozumieniu art. 410 § 1 k.p.c. zarówno wtedy, gdy przytoczona w niej podstawa nie odpowiada wzorcowi którejkolwiek z podstaw wznowienia, jak i wówczas, gdy podstawa ta odpowiada wprawdzie temu wzorcowi, lecz w rzeczywistości nie wystąpiła ( vide: postanowienia SN z dnia 14 czerwca 2012 r., sygn. akt I CZ 44/12, LEX nr 1232229 oraz z dnia 28 lutego 2014 r. IV CZ 126/13 LEX nr 1446452).

W związku z powyższym godzi się zauważyć, iż w przedmiotowej sprawie skarżąca wywodząc skargę o wznowienie postępowania powołała się w pierwszej kolejności na przesłankę ujętą w art. 403 § 2 k.p.c., w myśl którego to, można również żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Wykrycie okoliczności faktycznych i środków dowodowych, z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu, odnosi się wyłącznie do dowodów wówczas istniejących, lecz nieznanych stronom oraz do dowodów, których w czasie poprzedniego postępowania nie można było powołać, gdyż dopiero po jego zakończeniu pojawiła się możliwość ich przeprowadzenia. Późniejsze wykrycie okoliczności faktycznych lub środków dowodowych może stanowić podstawę wznowienia postępowania tylko wówczas, gdy te okoliczności lub dowody pozostają potencjalnie w związku przyczynowym z wynikiem sprawy, w szczególności dotyczą podstawy faktycznej powództwa ( por. postanowienie SN z dnia 24 maja 1982 r., II CO 1/82, OSP 1984, z. 2, poz. 27), a strona nie mogła z nich skorzystać. Za nowe fakty lub dowody, o których mowa w art. 403 § 2 k.p.c., uważa się jedynie takie fakty lub dowody, które powstały przed uprawomocnieniem się wyroku ( vide postanowienie SN z dnia 20 stycznia 2014 r., II PZ 35/13, LEX nr 1436074).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy zważył, iż jako nowy dowód czy okoliczności, które miałyby mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy objętej skargą, a których powódka nie mogła powołać w jego toku, skarżąca wskazała na postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2012 r. odrzucające skargę T. W. (2) o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia zapadłego w sprawie II Ca 1397/11 (sygn. II CNP 65/13) oraz wyrok Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum z dnia 12 października 2012 r. ( sygn. III C 77/12) w sprawie z powództwa E. K. i T. F. przeciwko E. W. o zapłatę.

Przede wszystkim stwierdzić należało, iż powołane przez skarżącą orzeczenia sądowe, z uwagi na daty ich wydania, niewątpliwie nie istniały w chwili orzekania przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w postępowaniu o sygn. II Ca 1394/11, którego to wznowienia domaga się obecnie skarżąca. W konsekwencji Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż orzeczenia te, w świetle ugruntowanego orzecznictwa, nie mogą być uznane za nowe okoliczności i dowody w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c., albowiem nie powstały przed uprawomocnieniem się wyroku wydanego w sprawie objętej skargą. Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu, powołane przez skarżącą rzekomo nowe dowody i okoliczności nie pozostają w związku przyczynowym z wynikiem sprawy II Ca 1394/11, w szczególności w żaden sposób nie wpływają na podstawy faktyczne wywiedzionego powództwa lub prawidłowość dokonanej przez sąd orzekający oceny prawnej żądania. Należy podkreślić, iż stwierdzenie Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku zapadłego w sprawie III C 77/12, że nie wydanie przez sprzedającego nieruchomość świadectwa charakterystyki energetycznej lokalu może stanowić uzasadniona podstawę odstąpienia od zawarcia umowy przenoszącej własność nieruchomości, stanowi li tylko i wyłącznie wyrażoną przez ten sąd interpretację przepisów prawa, którą to Sąd Okręgowy orzekający w sprawie II Ca 1394/11 nie byłby i nie jest w żaden sposób związany.

Ostatecznie przyjąć zatem należało, iż w zakresie podstawy prawnej odnoszącej się do art. 403 § 2 k.p.c., choć skarga była sformułowana w sposób odpowiadający ustawie, to jednakże w rzeczywistości nie była oparta na ustawowej podstawie i podlegała w tym zakresie odrzuceniu.

Co więcej, Sąd Okręgowy uznał, iż w okolicznościach rozpoznawanej sprawy skargę w tym zakresie ocenić należało również jako spóźnioną, co również przesądzało o jej odrzuceniu.

Stosownie do art. 407 § 1 k.p.c. skarga winna być wniesiona w terminie trzymiesięcznym od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia. Dla zachowania terminu dla złożenia skargi w oparciu o podstawę z art. 403 § 2 k.p.c. niezbędne jest wykazanie kiedy strona dowiedziała się o niej, zatem kiedy wykryła takie okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu ( por. postanowienie SN z dnia 18 kwietnia 2012 r., V Cz 168/11, Lex nr 1164759). W tym kontekście nie uszło uwadze Sądu Okręgowego, iż na wyrażony przez Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 października 2012 r. pogląd, stanowiący zdaniem powódki nową okoliczność w sprawie, powoływała się ona już w piśmie z dnia 05 lipca 2013 r., stanowiącym skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (k. 1 akt sprawy (...) 33/13). Skoro niewątpliwie skarżąca o podnoszonej okoliczności wiedziała już dnia 05 lipca 2013 r., to nie sposób przyjąć, by wywiedzenie skargi o wznowienie postępowania w dniu 24 czerwca 2014 r., nastąpiło z zachowanie przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c. trzymiesięcznego terminu.

Przechodząc dalej rozważyć należało zasadność wywiedzionej skargi przy uwzględnieniu drugiej podstawy prawnej skargi na którą powoływała się skarżąca, tj. art. 401 pkt 2 k.p.c. stosownie do którego, można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

W kontekście wskazanej wyżej podstawy prawnej wznowienia mieć należy na uwadze, iż w myśl art. 407 § 1 k.p.c. skargę o wznowienie opartą na podstawie pozbawienia możności działa lub braku należytej reprezentacji, wnosi się w terminie trzymiesięcznym od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Nadto godzi się zauważyć, iż w orzecznictwie ugruntował się pogląd, że strona zostaje pozbawiona możności działania tylko wtedy, gdy doszło do całkowitego pozbawienia jej możności obrony, a więc gdy znalazła się w takiej sytuacji, gdy nie tylko ograniczono lub utrudniono jej przedstawienie i popieranie swojego stanowiska w toczącym się postępowaniu ale także, gdy było to wynikiem naruszenia przepisów prawa procesowego przez sąd lub inną stronę ( vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 r. IV CZ 112/13, LEX nr 1433607; a także wyroki SN z dnia 10 lipca 1974 r., II CR 331/74, OSNCP 1975, nr 5 poz. 84; z dnia 14 czerwca 1968 r., I CR 432/667, OSNCP 1969, nr 7-8, poz. 137).

Abstrahując od zasadności twierdzeń powódki, co do nienależytej jej reprezentacji w toku postępowania objętego skargą o wznowienie a mającej skutkować pozbawienie powódki możności obrony jej prawy, Sąd Okręgowy przede wszystkim stwierdził, iż skarga w tym zakresie jako spóźniona podlegała odrzuceniu. Wbrew bowiem zapatrywaniom pełnomocnika skarżącej, nie jest tak, iż termin do złożenia skargi z przyczyny określonej w art. 401 pkt 2 k.p.c. zaczął swój bieg dopiero od dnia wyznaczenia skarżącej pełnomocnika z urzędu w przedmiotowym postępowaniu. Zdaniem Sądu, nawet gdyby przyjąć, iż z uwagi na stan zdrowia powódki, nie była ona w stanie należycie zadbać o swoje interesy i samodzielnie działać w postępowaniu sądowym, to stan ten niewątpliwie ustał w dniu 10 lipca 2013 r., kiedy to wpłynęło do sądu pismo powódki reprezentowanej przez radcę prawnego M. N., stanowiące skargę powódki o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 marca 2012 r. (k. 1 akt sprawy (...) 33/13). Najpóźniej w tej dacie powódka dowiedziała się o toczącym się postępowaniu sądowym w sprawie II Ca 1394/11 i reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika podjęła obrony swoich interesów. W tych okolicznościach nie sposób jest uznać, by uwzględniając datę wywiedzenia skargi o wznowienie postępowania (24 czerwca 2014 r.) zachowany został trzymiesięczny termin do jej wniesienia od dnia, w którym powódka dowiedziała się o zapadłym wyrok, co z kolei skutkowało koniecznością odrzucenia skargi z uwagi na jej wniesienie po upływie przepisanego terminu.

Jedynie na marginesie Sąd Okręgowy wskazuje, iż analiza akt rozpoznawanej sprawy nie prowadzi do konstatacji, iżby powódka faktycznie była niewłaściwie reprezentowana w toku postępowania o sygn. II Ca 1394/11, w tym, by była ona w jakikolwiek sposób pozbawiona możności obrony swoich praw. T. W. (1) niewątpliwe była uczestnikiem przedmiotowego postępowania od samego jego początku, o czy świadczy fakt, iż wszelka korespondencja sądowa była kierowana do T. W. (1) na jej adres zamieszkania. Skarżąca nie tylko nie miała ograniczonej czy utrudnionej możliwości przedstawienia i popierania swoje stanowiska w toku postępowania, ale z akt sprawy wynika, iż czynnie z niego korzystała, na co wskazuje treść pism strony powodowej, na których każdorazowo widnieją podpisy T. W. (2).

Odnosząc się do stanu zdrowia powódki godzi się zauważyć, iż z pism powódki z dnia 04 kwietnia 2011 r. oraz z dnia 09 maja 2011 r. wynika jedynie, że nie mogła ona czynnie uczestniczyć w sprawie z uwagi na przebytą operację tętniaka aorty brzusznej (k. 506 i 509). Z kolei w piśmie z dnia 20 października 2014 r. pełnomocnik skarżącej sprostował swoje wcześniejsze twierdzenia i wskazał, iż T. W. (1) cierpi na chorobę P.. Pomijając okoliczność, iż ten stan zdrowia powódki nie czynił niemożliwym świadome podejmowanie przez nią czynności w sprawie, to z załączonego zaświadczenia o stanie zdrowia powódki wynika, iż w 2013 r. dopiero stwierdzono podejrzenie choroby P. a nie ją zdiagnozowano. Ewentualne problemy zdrowotne powódki powstałe w okresie po wydaniu orzeczenia w sprawie II Ca 1394/11, nie mogą świadczyć o tym, iż taka choroba występowała i miała jakikolwiek wpływ na zdolność powódki do działania w uprzednio toczącym się procesie.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy uznał, iż wywiedziona przez T. W. (1) skarga o wznowienie postępowania, z przyczyn wskazanych powyżej, podlegała na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. odrzuceniu, o czym orzeczono jak w punkcie 1 postanowienia.

W związku z ustanowieniem dla skarżącej pełnomocnika z urzędu, Sąd Okręgowy w oparciu o treść art. 29 ust.1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2014 r., poz. 635 tj. ze zm.) oraz § 6 pkt 5 w zw z § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461), przyznał od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika skarżącej kwotę 1.830 zł ( 75 % x 2400 zł ) tytułem wynagrodzenie, którą to kwotę stosownie do § 2 ust. 3 ww. Rozporządzenia powiększono o stawkę podatku VAT w wysokości 23 %, co dało ostatecznie kwotę 2.250,90 zł. O powyższym orzeczono jak w punkcie 2 postanowienia.

SSO