Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 października 2015 roku w S.

sprawy z powództwa S. K. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w S.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w S. z dnia 17 października 2014 roku, sygn. akt I C 141/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda S. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w S. w (...) kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  przyznaje adwokatowi N. L. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim wynagrodzenie w kwocie 110,70 zł (sto dziesięć złotych i siedemdziesiąt groszy), w tym podatek od towarów i usług, za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt II Ca 431/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 października 2014 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim oddalił powództwo (pkt I), odstąpił od obciążania powoda kosztami sądowymi (pkt II), przyznał adwokatowi M. U. od skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim kwotę 2.952 zł, w tym kwotę 552 zł podatku VAT – tytułem wynagrodzenia za udzieloną powodowi pomoc prawną z urzędu.

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następującym stanie faktycznym:

S. K. (1) w okresie od dnia 20 czerwca 2007 r. do 13 lutego 2008 r., a następnie od dnia 28 października 2009 r. do dnia 23 kwietnia 2010 r. odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S..

W czasie odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. S. K. (1) przebywał w celach:

-

numer 407 o powierzchni 21,7 m ² i dodatkowej powierzchni pomieszczenia kącika sanitarnego 1,2 m ² przeznaczonej dla 7 osób w okresie od 20 czerwca 2007 r. do 10 października 2007 r.,

-

numer 415 o powierzchni 22,1 m i dodatkowej powierzchni pomieszczenia kącika sanitarnego 1,2 m ² przeznaczonej dla 7 osób w okresie od 10 października 2007 r. do 26 października 2007 r.,

-

numer 409 o powierzchni 21,4 m i dodatkowej powierzchni pomieszczenia kącika sanitarnego 1,2 m ² przeznaczonej dla 7 osób w okresie od 26 października 2007 r. do 13 grudnia 2007 r.,

-

numer 420 o powierzchni 21,7 m ² i dodatkowej powierzchni pomieszczenia kącika sanitarnego 1,2 m ² przeznaczonej dla 7 osób w okresie od 13 grudnia 2007 r. do 13 lutego 2008 r.,

-

numer 115 o powierzchni 13,6 m ² i dodatkowej powierzchni pomieszczenia kącika sanitarnego 1,1 m ² przeznaczonej dla 3 osób w okresie od 28 października 2009 r. do 29 października 2009 r.,

-

numer 129 o powierzchni 18,1 m ² i dodatkowej powierzchni pomieszczenia kącika sanitarnego 1,4 m ² przeznaczonej dla 5 osób - od 29 października 2009 r. do 23 kwietnia 2010 r.

W okresie od 20 czerwca 2007 r. do 13 lutego 2008 r. w Zakładzie Karnym w S. nie prowadzono rejestru składu osobowego cel.

W okresie od dnia 28 października 2009 r. do 29 października 2009 r. S. K. (1) osadzony był w celu numer 115, gdzie przebywał jedynie z A. B.. Natomiast w okresie od dnia 29 października 2009 r. do 23 kwietnia 2010 r. osadzony był w celi numer 128, gdzie przebywał w różnym czasie z osadzonymi: P. O. (1), S. K. (2), P. B., M. K. (1) A. P. (1), C. K. (1), K. Ć., Ł. B., P. D., M. K. (2), R. S. (1), R. T. (1), A. K. (1). Przy tym jednocześnie w celi nie przebywało więcej niż 5 osób.

W celach zainstalowane były okna dwuskrzydłowe, drewniane z możliwością ich otwierania. Cele wyposażone były w kaloryfery i podłączone do instalacji centralnego ogrzewania zasilanego piecem znajdującym się na terenie Zakładu Karnego. Wszystkie pomieszczenia w budynku ogrzewane były tym samym piecem, który zasilał zainstalowaną w nim instalację centralnego ogrzewania. W przypadku ewentualnej zgłoszonej awarii okien były one natychmiast naprawiane. W okresie zimowym pomieszczenia cel były stale ogrzewane, za wyjątkiem przypadków awarii instalacji centralnego ogrzewania, w tym pieca, które były niezwłocznie usuwane. W okresie odbywania przez S. K. (1) kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. w celach, w których przebywał zapewniona była właściwa temperatura powietrza.

Powód S. K. (1) był zatrudniony odpłatnie w Zakładzie Karnym w S. w okresie od 6 listopada 2009 r. do 22 kwietnia 2010 r. w wymiarze ½ etatu w charakterze wydającego posiłki.

W trakcie pobytu S. K. (1) korzystał ze stałej opieki medycznej, w tym stomatologicznej. W tym czasie zgłaszał on wielokrotnie dolegliwości bólowe gardła i głowy, a nadto kaszel, katar i zatkany nos. Każdorazowo udzielano mu niezbędnej pomocy medycznej.

W świetle powyższych ustaleń Sąd uznał powództwo za bezzasadne i wskazał przy tym, że podstawę prawną żądania stanowił art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. i 24 k.c.

Powód domagał się w sprawie zadośćuczynienia za naruszenie przez pozwanego jego dobra osobistego w postaci godności (czci) na skutek niezapewnienia mu odpowiednich warunków bytowych, sanitarnych i należytej ochrony zdrowia w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w jednostce pozwanego. Powód podnosił, że cele w których przebywał były przeludnione, przez co na jednego osadzonego przypadała powierzchnia mieszkalna mniejsza niż 3m ², co stanowiło naruszenie art. 248 k.k.w. w brzmieniu obowiązującym do dnia 5 grudnia 2009 r. oraz art. 110 § 2 i 5 pkt 5 k.k.w w obecnie obowiązującym brzmieniu. Wskazywał nadto, że nie zapewniono mu w trakcie pobytu właściwych warunków sanitarnych, albowiem w celach w okresie zimowym panowały niskie temperatury sięgające nawet 2-4° C, spowodowane nieszczelnością okien, zaś latem bardzo wysokie temperatury wywołane brakiem wentylacji pomieszczeń cel. Podnosił, że wskazane warunki w okresie zimowym skutkowały jego wielokrotnym przeziębieniem, co objawiało się ogólnym osłabieniem organizmu, wywołującym obniżenie temperatury ciała, a nadto bólem głowy, gardła, kaszlem i katarem. Zdaniem powoda nie zapewniono mu - pomimo zgłaszanych dolegliwości - właściwej opieki medycznej, jak również opieki stomatologicznej. Powód podnosił nadto, że został umieszczony w celach dla osób niepalących, pomimo tego, że sam jest osobą palącą. Powód wskazywał, że często zmieniano stan osobowy celi, w których przebywał, jak i na to, że współosadzeni słuchali głośnej muzyki, co utrudniało mu sen. Zdaniem powoda zaniechania pozwanego w zakresie zapewnienia mu odpowiednich warunków lokalowych, sanitarnych i właściwej opieki zdrowotnej były bezprawne, co uzasadniało w jego ocenie na podstawie art. 448 k.c. zgłoszone przez niego żądania zapłaty przez pozwanego kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Sąd miał na względzie, iż nie można zupełnie wykluczyć subiektywnego odczucia osoby żądającej ochrony, to jednak dla zasadności twierdzenia o naruszeniu dobra osobistego decydujące znaczenie ma to, jaką reakcję wywołuje określone naruszenie w społeczeństwie . Ocena zaistnienia naruszenia dobra osobistego i ewentualnie stopnia naruszenia winna być zatem w znacznym stopniu zobiektywizowana. Oznacza to, że z naruszeniem dobra osobistego wskutek określonego zawinionego zachowania mamy do czynienia dopiero wówczas, gdy zachowanie to bądź w ogólnym odbiorze postrzegane jest jako naruszenie, bądź też, gdy u przeciętnego jego adresata znajdującego się w analogicznych do jego adresata okolicznościach do naruszenia by doprowadziło.

Ustalenia w zakresie stanu faktycznego sprawy Sąd poczynił w oparciu o ujawnione w sprawie dowody z dokumentów, autentyczności i mocy dowodowej, których nie negowała żadna ze stron, jak również w oparciu o zeznania przesłuchanych w sprawie świadków B. S., M. Z., E. K. oraz przesłuchanego za stronę pozwaną L. K.. Zeznania świadków, jak również L. K. w kluczowych w sprawie kwestiach Sąd ocenił jako wiarygodne, albowiem zyskały one oparcie w dowodach z dokumentów, a przy tym w spawie nie ujawniły się jakiekolwiek okoliczności, stanowiące podstawę dla kwestionowania ich wartości dowodowej. Zeznania powoda Sąd uznał za wiarygodne w zakresie relacjonowanych przez niego okoliczności związanych z okresem pobytu w Zakładzie Karnym w S., jego stanu zdrowia w tym okresie, zatrudnienia, a nadto tego, że skład osobowy cel, w których odbywał karę pozbawienia wolności, ulegał zmianom. Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom powoda w zakresie relacjonowanego przez niego przeludnienia cel, w których przebywał, braku właściwego ogrzewania cel, nieszczelności okna w celi i braku właściwej opieki medycznej w czasie jego osadzenia u pozwanego. W tej mierze bowiem jego zeznania nie zyskały wsparcia w pozostałym zgromadzonym w spawie materiale dowodowym. Ustaleń w zakresie oznaczenia cel i ich powierzchni, w jakich przebywał powód Sąd dokonał na podstawie dowodów z dokumentów, jak również w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa, którą ocenił za całkowicie przekonywującą, tym bardziej, że żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń dotyczących prawidłowości ustalenia w opinii powierzchni cel.

Uwzględniając całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że powód nie zdołał w sprawie dowieść, aby w okresie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. naruszono jego dobra osobiste, tj. godność poprzez umieszczenie go w przeludnionej celi, czy też niezapewnienia mu właściwych warunków sanitarnych, czy opieki medycznej.

Sąd w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego ustalił powierzchnię mieszkalną cel, w których powód przebywał w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w pozwanym zakładzie karnym. Powierzchnie cel ujęte na karcie 4 i 5 opinii biegły oznaczył odrębnie dla powierzchni mieszkalnej celi i odrębnie dla powierzchni kącika sanitarnego, co znalazło wyraz w wyliczeniach biegłego zawartych na karcie 3 opinii oraz protokole dokonanych pomiarów. Nieuprawnione tym samym okazało się stanowisko pełnomocnika powoda, że powierzchnia mieszkalna poszczególnych cel stanowi różnicę wartości ujętych w opinii biegłego na k. 4 i 5. Biegły bowiem wskazał wyraźnie w tej części opinii odrębnie powierzchnię mieszkalną i powierzchnię kącika sanitarnego każdej z cel.

Uwzględniając poczynione przez biegłego ustalenia Sąd doszedł do przekonania, że w sprawie nie dowiedziono, aby powód osadzony był w pozwanym zakładzie karnym w warunkach przeludnienia cel. Pozwany podniósł, że w okresie pierwszego pobytu powoda w jego jednostce penitencjarnej nie prowadził rejestru osadzonych przebywających w poszczególnych celach. Sąd za wiarygodne przy tym uznał twierdzenia pozwanego, których powód nie zakwestionował, odnośnie tego, że w okresie pierwszego pobytu powoda w jednostce pozwanego w celach mieszkalnych numer (...) przebywało łącznie z nim nie więcej niż 7 osadzonych. Tym samym Sąd uznał, że pozwany zapewnił każdemu z osadzonych w wymienionych celach większą od minimalnej (3 m ²) powierzchnię mieszkalną celi, a nadto dodatkową powierzchnię, w której urządzono kącik sanitarny.

W odniesieniu do drugiego pobytu powoda w jednostce penitencjarnej pozwanego, w oparciu o zapisy z przedstawionych przez pozwanego rejestrów, Sąd ustalił, że w tym czasie powód jedynie dobę spędził w celi numer 115 o powierzchni 13,6 m ² i dodatkowej powierzchni pomieszczenia kącika sanitarnego 1,1 m ², w której przebywał tylko z jednym współosadzonym. W pozostałym okresie powód przebywał w celu numer 129 o powierzchni 18,1 m ² i dodatkowej powierzchni pomieszczenia kącika sanitarnego 1,4 m ², w której, jak sam zeznał przebywało łącznie z nim 5 osadzonych. Także i w tym przypadku pozwany zapewnił pozwanemu większą od minimalnej powierzchnię mieszkalną celi w przeliczeniu na jedną osobę, a nadto dodatkową powierzchnię, w której urządzono kącik sanitarny.

Uwzględniając całokształt ujawnionego w sprawie materiału dowodowego za niewykazane Sąd uznał także pozostałe zarzuty powoda odnoszące się do niezapewnienia mu właściwych warunków sanitarnych, bytowych i opieki zdrowotnej. Sąd w oparciu o zeznania przesłuchanych w sprawie świadków ustalił, że pomieszczenia budynków, w których znajdowały się cele mieszkalne, gdzie przebywał powód, wyposażone były w instalację centralnego ogrzewania z grzejnikiem w poszczególnych celach. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania przesłuchanych w sprawie świadków i dyrektora Zakładu Karnego w S. odnośnie tego, że w okresie zimowym w spornym okresie instalacja centralnego ogrzewania była zasadniczo sprawna, za wyjątkiem kilku trwających nie więcej niż kilka godzin przypadków awarii tej instalacji. Za wiarygodne Sąd uznał także zeznania tych świadków i dyrektora Zakładu Karnego co do tego, że w przypadku ewentualnych usterek czy uszkodzeń elementów wyposażenia cel są one usuwane. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka B. S., że w objętym sporem okresie nie zgłaszano nieszczelności okna zainstalowanego w celi w której przebywał powód.

Odnosząc się do podnoszonych przez powoda twierdzeń dotyczących niezapewnienia właściwej wentylacji pomieszczeń cel w okresie letnim, cele te wyposażone są w instalację wentylacyjną, umieszczoną w pomieszczeniu kącika sanitarnego, a także w otwierane okna. Tym samym należało uznać, że zostały zapewnione możliwości wentylacji pomieszczeń.

Sąd nie podzielił także stanowiska powoda odnośnie niezapewnienia mu przez pozwanego opieki medycznej oraz stomatologicznej. Powód, co wynika z licznych wpisów w prowadzonej dla niego książeczce zdrowia osadzonego, w okresie osadzenia w Zakładzie Karnym w S. poddawany był wielokrotnym konsultacjom lekarskim w związku ze zgłaszanymi dolegliwościami zdrowotnymi. Poddawano go także w tym okresie badaniom stomatologicznym. Tym samym zarzuty powoda w tej mierze Sąd ocenił za nieuprawnione.

Sąd za niewykazane uznał nadto twierdzenia powoda odnośnie tego, że umieszczono go wbrew zgłaszanej przez niego woli w celi przeznaczonej dla osób niepalących, pomimo tego, że był osobą palącą. Jak wynikało z zeznań świadka S. osadzonych umieszcza się w celach m.in. zgodnie z ich preferencjami odnośnie palenia tytoniu. Tym samym Sąd uznał, że w przypadku gdyby powód zgłosił administracji pozwanego zakładu karnego potrzebę umieszczenia go w celi przeznaczonej dla osób palących, to nic nie stało na przeszkodzie, aby w takiej właśnie celi go umieścić.

Sąd uznał wreszcie, że okoliczności rotacji osadzonych w poszczególnych celach w Zakładzie Karnym nie sposób uznać za obciążającą administrację takiej jednostki penitencjarnej, albowiem uzależniona jest ona od wielu niezależnych od niej czynników, w tym okresem odbywania kary pozbawienia wolności przez poszczególnych osadzonych. Przy tym powód nie wykazał w sprawie, aby domagał się jego przeniesienia do innej celi w czasie jego drugiego pobytu w jednostce penitencjarnej pozwanego z uwagi na to, aby współosadzeni utrudniali mu przebywanie w celi w której przebywał. Natomiast świadek S. zeznał, że nie przypomina sobie, aby w okresie drugiego pobytu powoda w jednostce pozwanego zgłaszał on problemy, które uzasadniałyby jego przeniesienie do innej celi.

Sąd podzielił zasadność stanowiska pozwanego odnośnie przedawnienia dochodzonego pozwem roszczenia w części, w jakiej związane było z pierwszym z pobytów powoda w jednostce pozwanego, co jednakże w sprawie nie miało istotnego znaczenia wobec niewykazania zasadności roszczenia także za ten okres.

Sąd doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie zaistniały oznaczone w art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Dokonując takiej oceny Sąd baczył, że powód odbywa aktualnie karę pozbawienia wolności, nie ma zatem możliwości zgromadzenia środków koniecznych na pokrycie nieuiszczonych w sprawie kosztów sądowych.

Powód był reprezentowany w spawie przez adwokata ustanowionego z urzędu. Z uwagi na to, że okazał się przegrywającym sprawę w całości, należało uznać, że ustanowionemu dla niego pełnomocnikowi przysługuje uprawnienie do żądania wypłaty wynagrodzenia za świadczoną pomoc prawną udzieloną z urzędu od Skarbu Państwa.

Apelację w zakresie punktu I i II powyższego wyroku wywiódł powód, zarzucając poczynienie niezgodnych ze stanem faktycznym ustaleń odnoszących się do warunków panujących w celach związanych z:

1) ilością osadzonych przebywających w poszczególnych celach, albowiem z zeznań świadka B. S. wynika, że czasami w celach wieloosobowych było o jedną osobę więcej niż wynikało to z przeznaczenia celi,

2) panującą w nich temperaturą, albowiem z zeznań świadka M. Z. wynika, że w Zakładzie Karnym w S. dochodziło do długookresowych awarii ogrzewania,

3) brakiem domagania się przez powoda przeniesienia do innej celi z uwagi na zakłócanie ciszy nocnej przez współosadzonych,

4) niezłożenia przez powoda deklaracji, że chce przebywać w celi dla niepalących.

Nadto powód zarzucił naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj.:

1) art. 328 k.p.c. poprzez zaniechanie wyjaśnienia:

a) czy i w jakim zakresie Sąd Rejonowy odmówił wiarygodności zeznaniom powoda w części odnoszącej się do ilości pięter, z których składały się łóżka, na których sypiał powód oraz braku drabinek, a także w zakresie zaistnienia upadków powoda z ww. łóżek i ich konsekwencji,

b) czy i w jakim zakresie Sąd Rejonowy odmówił wiarygodności zeznaniom powoda w części odnoszącej się do zmuszania go do pracy ponad wymiar czasu, na który został zatrudniony oraz wykonywania obowiązków nie wchodzących w zakres etatu na który został zatrudniony,

c) czy i w jakim zakresie Sąd Rejonowy odmówił wiarygodności zeznaniom powoda w części odnoszącej się do nadmiernej liczby kontroli w poszczególnych celach,

d) przyczyn odmówienia wiarygodności zeznaniom powoda w części dotyczącej temperatury panującej w celach, pomimo iż problemy zdrowotne powoda wskazywały na przebywanie przez niego w pomieszczeniach o nieodpowiedniej, w szczególności zbyt niskiej temperaturze,

2) art. 233 k.p.c., poprzez naruszenie przez Sąd Rejonowy zasady swobodnej oceny dowodów polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów, przejawiające się ustaleniem, że pozwany zapewnił powodowi opiekę medyczną i stomatologiczną, albowiem z licznych wpisów w prowadzonej dla powoda książeczce zdrowia osadzonego wynika, że był on poddawany wielokrotnym konsultacjom lekarskim w związku ze zgłaszanymi dolegliwościami zdrowotnymi, pomimo iż już sama temperatura jego ciała wskazywała, że nie był on leczony, a jedynie odnotowywano, w dokumentacji medycznej, zgłaszane przez niego problemy zdrowotne.

Powołując się na powyższe uchybienia, skarżący wniósł o:

1) zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie na rzecz powoda żądanej przez niego kwoty 20.000 zł,

2) dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z akt sprawy Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim o sygn. I Co 3503/12 na okoliczność złożenia przez powoda wniosku nie tylko obejmującego zwolnienie od kosztów sądowych, ale również od kosztów postępowania cywilnego czyli kosztów procesowych,

3) zwolnienie powoda od ponoszenia kosztów procesowych, a w konsekwencji o nieobciążanie go kosztami zastępstwa adwokackiego pozwanego w jakiejkolwiek części z uwagi na zajście szczególnie uzasadnionego wypadku, o którym mowa w art. 102 k.p.c.,

4) zasądzenie na rzecz pełnomocnika powoda kosztów zastępstwa adwokackiego za drugą instancję według norm przepisanych.

Powód konsekwentnie zeznawał, że zdarzało się, że w celach przebywała większa ilość osadzonych niż wynikało to z przeznaczenia celi. Przesłuchany w charakterze świadka, jeden z wychowawców powoda, zeznał, że czasami było tak, że była jedna osoba mniej a czasami była jedna osoba więcej na krótki czas. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że podczas pierwszego pobytu w okresie od 20 czerwca 2007 r. do 13 lutego 2008 r., powód przebywał w celach znajdujących się w Oddziale IV, tj. o nr 407, 409, 415 i 420 czyli 7. osobowych. Natomiast podczas drugiego z pobytów, tj. w okresie od 28 października 2009 r. do kwietnia 2010 r. przebywał w celach znajdujących się w Oddziale I, tj. o nr 115 i 129 (obecnie 128) czyli 5. osobowych. Jak wynika z opinii biegłego powierzchnia celi 115 wynosi 13,6 m ². Z uwagi na powyższe, jeżeli w celi tej przebywało 5 osób, a czasowo 6, powierzchnia mieszkalna przypadająca na jednego osadzonego była mniejsza niż dopuszczalna, albowiem zgodnie z art. 110 § 2 k.k.w. powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m ².

Sąd Rejonowy niesłusznie odmówił wiarygodności zeznaniom powoda, w zakresie związanym z awariami ogrzewania, albowiem z zeznań świadka M. Z. wynika, że w Zakładzie Karnym dochodziło do długookresowych awarii ogrzewania. Ponadto Sąd I instancji błędnie ustalił, że powód nie domagał się przeniesienia do innej celi, z uwagi na zakłócanie ciszy nocnej przez współosadzonych. Powód zeznał, iż kilkakrotnie zgłaszał problemy wychowawcy, ale bez rezultatu. Co więcej Sąd błędnie ustalił, że powód nie zadeklarował, że chce przebywać w celi dla niepalących.

Sąd Rejonowy naruszył także prawo procesowe, tj. art. 328 k.p.c., poprzez zaniechanie wyjaśnienia, czy i w jakim zakresie odmówił wiarygodności zeznaniom powoda w części odnoszącej się do ilości pięter z których składały się łóżka na których sypiał powód oraz braku drabinek, a także w zakresie zaistnienia upadków powoda z ww. łóżek, a także czy w wyniku jednego z upadków doznał on urazu głowy. Ponadto Sąd zaniechał wyjaśnienia, czy i w jakim zakresie odmówił wiarygodności zeznaniom powoda w części odnoszącej się do zmuszania go do pracy ponad wymiar czasu, na który został zatrudniony oraz wykonywania obowiązków nie wchodzących w zakres tego etatu. Sąd zaniechał wyjaśnienia, czy i w jakim zakresie odmówił wiarygodności zeznaniom powoda w części odnoszącej się do nadmiernej liczby kontroli w poszczególnych celach.

Sąd Rejonowy naruszył prawo procesowe, tj. art. 233 k.p.c., poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, przejawiające się ustaleniem, że pozwany zapewnił powodowi opiekę medyczną i stomatologiczną. Sąd pominął fakt, iż już sama temperatura ciała powoda wskazywała, że nie był on leczony, a jedynie odnotowywano w dokumentacji medycznej, zgłaszane przez niego problemy zdrowotne. Z książeczki zdrowia osadzonego, wynika, że powód podczas pierwszego pobytu w Zakładzie Karnym w S. przez okres od 2 października 2007 r. do 8 stycznia 2008 r., był ciągle przeziębiony. Natomiast podczas drugiego pobytu w okresie od 16 listopada 2009 r. do 4 marca 2010 r., oprócz przeziębienia, miał znacznie obniżoną temperaturę ciała, tj. na poziomie od 35,2°C do 35,7°C. Ponadto z książeczki zdrowia osadzonego wynika, że nie dokonywano u niego, ani żadnych zabiegów stomatologicznych, ani okresowych przeglądów, pomimo iż jego pierwszy pobyt w Zakładzie Karnym w S. trwał prawie przez 8 miesięcy, a drugi przez okres prawie pół roku. Sąd Rejonowy uznał zeznania powoda, w zakresie jego stanu zdrowia, za wiarygodne, tym samym zgadzając się z twierdzeniami powoda, że stan jego zdrowia był zły.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się niezasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i kompletne, a wyprowadzone z nich wnioski nie budzą zastrzeżeń, stąd ustalenia te Sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za własne.

Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się przy ocenie dowodów naruszenia zasad wynikających z przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Materiał dowodowy został wszechstronnie przeanalizowany, a z ustalonych faktów Sąd ten wysnuł prawidłowe wnioski. Sąd Rejonowy starannie zebrał i szczegółowo rozważył wszystkie zgłoszone dowody oraz ocenił je w sposób nie naruszający swobodnej oceny dowodów, uwzględniając w ramach tejże oceny zasady logiki i wskazania doświadczenia życiowego. Wobec tego nie sposób jest podważać adekwatności dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń do treści przeprowadzonych dowodów.

Zaznaczyć wypada, że zwalczanie ustaleń faktycznych sądu i związanej z tym oceny materiału dowodowego może następować tylko poprzez argumenty natury jurydycznej, poprzez wykazanie, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności lub mocy dowodowej bądź niesłusznie im ją przyznając. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w powiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, OSNC 2000/7-8/139). Nie jest natomiast dostateczne przekonanie o innej - niż przyjął sąd - wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie przez skarżącego. W judykaturze powszechnie przyjmuje się, że zarzucenie naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX nr 52347; z dnia 2 kwietnia 2003 r., I CKN 160/01, LEX nr 78813; z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03, LEX nr 164852; z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 393/03, LEX nr 585758).

Przechodząc do oceny zarzutów podniesionych przez powoda wskazać należy, że apelacja ta ma w istocie charakter polemiczny, kwestionuje dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów poprzez przedstawienie własnej ich interpretacji. Subiektywne przeświadczenie powoda o treści i doniosłości poszczególnych dowodów zostało jednak dokonane w oderwaniu od całokształtu okoliczności wynikających z zebranego materiału dowodowego, jak również w oderwaniu od argumentacji przedstawionej przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Niezasadny okazał się zarzut, iż Sąd Rejonowy niewłaściwie ocenił ilość osadzonych przebywających w celach razem z powodem. W szczególności świadek B. S. nie potwierdził w żaden sposób wersji skarżącego, jakoby w celi było przeludnienie. Należy zauważyć, iż świadek ten nie posiadał wiedzy co do pierwszego osadzenia powoda w Zakładzie Karnym w S.. Co do pobytu osadzonego w zakładzie w latach 2009 - 2010, świadek również nie wskazywał na przeludnienie w tych celach. Zarówno w celi nr 115, jak i celi nr 129 nie było takiej sytuacji, aby powód przebywał jednocześnie z więcej niż 5 osadzonymi. Następowała co prawda rotacja osadzonych, a świadek przyznał, że czasem było w celach o jedną osobę więcej, jednak powód nie wykazał, w jakim czasie miały miejsce takie sytuacje, przez ile dni powód ewentualnie przebywał w celi w takich warunkach. Ogólne twierdzenia powoda w tym zakresie, niepoparte nawet wskazaniem szczegółowo dat, ani też innymi dowodami, nie mogą stanowić podstawy rozstrzygnięcia w sytuacji, gdy strona przeciwna takim okolicznościom przeczy.

Z przedstawionych przez pozwanego dokumentów k. 30 – 35 i 108 – 110 wynika, że w celi oznaczonej numerem 115 o pow. 13,6 m ² powód przebywał tylko przez dwa dni i tylko z jednym osadzonym. Natomiast w celi nr 119 o pow. 13,6 m ² powód był osadzony w okresie od 23.10.2009r. do 23.04.2010r. łącznie z 13 osadzonymi, lecz nie było takiej sytuacji, aby jednocześnie w celi tej karę pozbawienia wolności odbywało więcej niż 5 osób. Następowała rotacja osadzonych i tak w dniu 02.02.2010r. salę opuścił skazany A. P. a przyjęty był skazany Sł. K.. Podobnie 19.02.2010r. nastąpiła zmiana R. S. na A. K., zaś w dniu 03.03.2010r. celę opuścili skazani P. O. i C. K., a przyjęci zostali M. K. i R. T..

Za niesłuszny należy ocenić drugi z zarzutów apelacji odnoszący się do panującej w celach temperatury. Żaden z przesłuchanych świadków nie potwierdził, aby w celach, w których przebywał powód panowały ekstremalnie niskie temperatury. Świadek M. Z. zeznał jedynie, że zdarzały się awarie systemu ogrzewania, co skutkowało kilkugodzinnym wyłączeniem ogrzewania. Na podstawie zgromadzonych dowodów trudno jednoznacznie przesądzić, że awarie te występowały w czasie osadzenia powoda. Nawet jednak gdyby tak było, to awarie systemu zdarzają się także w warunkach wolnościowych, mogą być konsekwencją zużycia sprzętu czy niespodziewanych trudnych warunków atmosferycznych, na które jednakże pozwany nie miał wpływu i trudno przypisywać mu odpowiedzialność za to, że ogrzewanie mogło przez kilka godzin nie działać.

Co do okoliczności, że powód nie domagał się przeniesienia do innej celi, czy też złożenia deklaracji, że chce on przebywać w celi dla osób palących podkreślić należy, iż skarżący nie zdołał wykazać, że tak istotnie było. W aktach brak także jakichkolwiek dowodów z dokumentów zawiadomień, meldunków, skarg), jak również z zeznań świadków, z których wynika, aby administracja zakładu karnego w S. nie realizowała żądań powoda co do przeniesienia go do innej celi z uwagi na zakłócanie ciszy nocnej przez współosadzonych, przeniesienia do celi dla osób palących. Trafnie zatem uznał Sąd Rejonowy, że okoliczności te nie zostały przez powoda wykazane.

Analiza akt sprawy doprowadziła Sąd odwoławczy do przekonania, iż w sprawie nie doszło także do naruszenia przepisów prawa procesowego.

Należy zauważyć, iż powód w żadnym ze złożonych pism procesowych nie sformułował zarzutu odnośnie zmuszania go do pracy ponad wymiar, na jaki był zatrudniony, ani też do wykonywania obowiązków nie wchodzących w zakres etatu, na który był zatrudniony; również w żadnym z pism procesowych powód nie powoływał się na okoliczności braku drabinek przy łóżku, upadków z łóżka i doznania w związku z tym urazów głowy. Okoliczności podane zostały przez niego dopiero w toku przesłuchania, tym niemniej powód nie rozszerzył w żaden sposób powództwa, jak też nie postawił dalszych zarzutów dotyczących wskazanych okoliczności. Jak zaś wynika z art. 193 § 2 ¹ k.p.c., zmiana powództwa może być dokonana jedynie w piśmie procesowym. W konsekwencji nie sposób czynić Sądowi I instancji zarzutu, że okoliczności te zostały niewyjaśnione. Powyższe stanowisko dotyczy także nadmiernych kontroli przeprowadzanych w celach, w których osadzony był powód.

Sąd Okręgowy uznaje także za niewykazane twierdzenia powoda, aby jego problemy zdrowotne były konsekwencją panującej w celach temperatury. Nie posiadając wiedzy specjalnej Sąd nie może jednoznacznie stwierdzić, iż odnotowane w książeczce zdrowia osadzonego dolegliwości (ból gardła, bóle głowy, katar) miały związek z temperaturą panującą w celi, przy czym – co już wyżej stwierdzono – nie wykazano, aby ta temperatura była bardzo niska. Dalej Sąd zauważył, że wbrew twierdzeniom skarżącego nie ma podstaw do przyjęcia, że nie był on leczony, skoro przy każdej wizycie przepisywano mu stosowne leki, co wynika z załączonej do akt dokumentacji medycznej powoda. Jednocześnie żadne z przeprowadzonych w sprawie dowodów nie wskazują, aby powód zgłaszał jakiekolwiek problemy stomatologiczne (związane z uzębieniem). Trudno tym samym czynić pozwanemu zarzuty, że nie zapewnił osadzonemu opieki dentystycznej, skoro z akt sprawy nie wynika, aby taka opieka była powodowi potrzebna.

W świetle wszystkich przytoczonych wyżej okoliczności Sąd Okręgowy uznał wywiedzioną przez powoda apelację za niezasadną, w związku z czym na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 orzeczono o kosztach postępowania apelacyjnego. Sąd nie znalazł podstawy do odstąpienia od obciążania powoda jako strony przegrywającej sprawę kosztami postępowania odwoławczego i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60 zł, na którą składało się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 60 zł, ustalone w oparciu o § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz. 490).

W punkcie 3 wyroku przyznano pełnomocnikowi z urzędu powoda należne wynagrodzenie, ustalone w oparciu o§ 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz. 461) , przyjmując jednocześnie, iż aktualny pełnomocnik powoda nie występował w sprawie przed Sądem I instancji. Należne wynagrodzenie w kwocie 90 zł powiększono o 23% VAT.

SSO Sławomir Krajewski SSO Karina Marczak SSO Marzenna Ernest