Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. stwierdził, że ubezpieczony P. K. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Wysokość zadłużenia wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji określił na kwotę 22.847,91 zł, w tym zaległości:

a.  z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres 01/2008 – 02/2009 – 5.422,28 zł, odsetek za zwłokę – 4.630 zł, dodatkowej opłaty na podstawie
art. 24 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – 1.390 zł oraz kosztów upomnienia – 96,80 zł;

b.  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres 02/2008 – 04/2009 – 4.981,58 zł, odsetek za zwłokę – 4.279 zł, dodatkowej opłaty na podstawie
art. 24 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych –
520 zł oraz kosztów upomnienia – 132 zł;

c.  z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres 01/2008 – 02/2009 – 652,85 zł, odsetek za zwłokę – 573 zł, dodatkowej opłaty na podstawie art. 24 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych – 100 zł oraz kosztów upomnienia –
70,40 zł (akta ZUS).

Odwołanie od decyzji złożył ubezpieczony, zaskarżając ją w części dotyczącej uwzględnienia dodatkowej opłaty jako zaległości wobec organu rentowego. Wskazał, iż rozstrzygnięcie w tym zakresie nie znajduje podstaw faktycznych i prawnych. Dodał również, że nieuiszczenie składek w terminie wynikało z przyczyn od niego niezależnych, bowiem uzyskiwany w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przychód nie wystarczył na pokrycie zobowiązań wobec organu rentowego. Sam fakt nieopłacania składek, bez udowodnienia winy – w jego ocenie – nie może uzasadniać nałożenia dodatkowej opłaty. Wobec powyższego wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uchylenie jej w zaskarżonej części (k. 2 akt).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wskazał, iż zawiadomił ubezpieczonego o wszczęciu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek, wzywając go zarazem do złożenia pisemnych wyjaśnień w kwestii przyczyn nieopłacenia składek w terminie. Ubezpieczony stawił się w siedzibie organu rentowego w dniu 9 sierpnia 2016 roku w celu złożenia ustnych wyjaśnień, a w dniu 18 sierpnia 2016 roku wystąpił o rozłożenie zaległości na raty. Podkreślił, że opłata dodatkowa obejmuje okres 08/2006 – 05/2007, gdyż stan zadłużenia ubezpieczonego wynosił wówczas 20.187,06 zł. Nadmienił również, że ubezpieczony nie złożył odwołania od decyzji z dnia 18 lipca 2007 roku, na mocy której obciążono go opłatą dodatkową, w związku z czym decyzja ta stała się ostateczna. Dlatego też, w ocenie organu rentowego brak jest podstaw do kwestionowania zasadności wymierzenia tej opłaty w odwołaniu od zaskarżonej decyzji (4 – 5 akt).

Na rozprawie w dniu 20 lutego 2017 roku ubezpieczony oświadczył, że nie została mu doręczona decyzja z dnia 18 lipca 2007 roku (nagranie audio, k. 15 akt).

W dalszych pismach procesowych ubezpieczony wywodził, że decyzja z dnia
18 lipca 2007 roku została błędnie wysłana na adres miejsca zamieszkania ubezpieczonego, a nie do siedziby prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, zaś pełnomocnik organu rentowego wskazał, że decyzja ta została w sposób skuteczny doręczona dorosłemu domownikowi – J. K. we wskazanym przez ubezpieczonego miejscu zamieszkania (k. 16, k. 22 akt).

Na rozprawie w dniu 29 maja 2017 roku strony podtrzymały swe dotychczasowe stanowiska w sprawie (nagranie audio, k. 27 akt).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony P. K. urodził się w dniu (...).

/okoliczności bezsporne/

W 2007 roku ubezpieczony prowadził jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowo – (...) – Usługowe P. K.. W ramach tej działalności prowadził placówkę banku (...) S.A. Zatrudniał od jednego do trzech pracowników oraz stażystów. Działalność tę zakończył w 2009 roku.

Według stanu na lipiec 2007 roku siedziba ww. działalności gospodarczej znajdowała się w Ł. przy ul. (...). Mieściła się w dwupiętrowej kamienicy. Ubezpieczony prowadził placówkę banku w jednym z lokali na parterze kamienicy. Oprócz tego znajdowały się tam trzy sklepy, tj. sklep jubilerski oraz dwa sklepy z artykułami gospodarstwa domowego AGD. Na pierwszym i drugim piętrze kamienicy zamieszkiwali rodzice ubezpieczonego – A. i J. K.. Lokale, jak i mieszkanie rodziców ubezpieczonego nie miały odrębnych numerów, wszystkie oznaczone były numerem 7. Adresowana do ubezpieczonego w związku z działalnością gospodarczą korespondencja była kierowana na adres Ł. ul. (...).

Kilka razy zdarzyło się tak, że przesyłki adresowane do ubezpieczonego, jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą były doręczane w miejscu zamieszkania jego rodziców, a ci nie przekazywali ubezpieczonemu odebranej korespondencji. Matka ubezpieczonego była osobą schorowaną, miała problemy z chodzeniem, kręgosłupem oraz problemy z pamięcią spowodowane silnym bólem. Zmarła w 2012 roku.

W dniu 19 lipca 2006 roku matka ubezpieczonego – J. K. odebrała przesyłkę adresowaną na nazwisko ubezpieczonego. Przesyłka ta była nadana z oznaczeniem numeru sprawy DE 040500/451 – 270/07.

W tamtym czasie ubezpieczony zamieszkiwał w Ł. przy ulicy (...).

/dowód: zeznania odwołującego P. K., nagranie audio, k. 27 akt; kopia zwrotki, k. 3 – 3v. akt ZUS /

Decyzją z dnia 18 lipca 2007 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. obciążył konto P. K. dodatkową opłatą z tytułu zaległości składkowych za okres 2006 – 2007 na:

a.  Fundusz Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 1.390 zł;

b.  Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego w kwocie 520 zł;

c.  Fundusz Pracy i FGŚP w kwocie 100 zł.

W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, iż na koncie ubezpieczonego powstało zadłużenie z tytułu składek na:

a.  Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres 08/2006 – 05/2007 w kwocie 13.924,05 zł;

b.  Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres 05/2006 – 05/2007 w kwocie 5.246,61 zł;

c.  Fundusz Pracy i FGŚP za okres 08/2006 – 05/2007 w kwocie 1.016,40 zł;

- tj. łącznie 20.187,06 zł oraz należne odsetki.

Decyzja została oddana do wysyłki w dniu 18 lipca 2007 roku i nadana na adres Ł. ul. (...). Nie została jednak w sposób prawidłowy doręczona ubezpieczonemu.

Gdyby ubezpieczony otrzymał powyższą decyzję, kwestionowałby zawarte w niej rozstrzygnięcie z uwagi na brak winy w nieuiszczeniu składek w terminie, albowiem w chwili powstania zaległości prowadzone przez niego przedsiębiorstwo nie przynosiło takich zysków, które pozwalały pokryć zobowiązania względem organu rentowego. Liczył, że zwrot VAT – u w drodze egzekucji zostanie przeznaczony na zaległe składki wobec organu rentowego.

/dowód: decyzja, akta 2 – 2 v. akt ZUS; zeznania odwołującego P. K., nagranie audio, k. 27 akt/

Pismem z dnia 1 lipca 2016 roku P. K. w związku z decyzją z dnia 20 września 2007 roku numer DU 35/07 zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. o wydanie decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek za okres 09/2006 – 05/2007 w łącznej kwocie 12.294,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia opłacenia składek do dnia ich zwrotu oraz o ustalenie kwoty nienależnie pobranych odsetek od nieterminowego regulowania ww. składek od dnia ich wymagalności do dnia zapłaty odsetek podatkowych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia zapłaty do dnia ich zwrotu.

Pismo to wpłynęło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. w dniu 8 lipca 2016 roku.

/dowód: pismo, k. 5 akt/

Pismem z dnia 18 lipca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. Inspektorat w Ż. poinformował ubezpieczonego, że na jego koncie nie stwierdzono nienależnie opłaconych składek, a jedynie figuruje zaległość:

a. na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych – różnica składek za miesiące od 01/2008 – 04/2008 oraz składki za miesiące od 05/2008 do 02/2009 w kwocie 5.422,28 zł plus odsetki w kwocie 4.586 zł; dodatkowa opłata w wysokości 1.390 zł oraz koszty upomnień – 96,80 zł;

b. na Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych – różnica składki za miesiąc 02/2008 oraz składki za miesiące 03/2008 – (...) w kwocie 4.981,58 zł plus odsetki w kwocie 4.240 zł, dodatkowa opłata – 520 zł oraz koszty upomnień – 132 zł;

c. na Fundusz Pracy i FGŚP – składki za miesiące 01/2008 – (...) w kwicie 652,85 zł plus odsetki w kwocie 567 zł, dodatkowa opłata – 100 zł oraz koszty upomnień – 70,40 zł.

Pismo to zostało doręczone A. K. (1) w dniu 8 sierpnia 2016 roku.

/dowód: pismo, k. 6 – 7 akt ZUS; potwierdzenie doręczenia pisma, k. 9 – 9 v. akt ZUS/

Pismem z dnia 19 lipca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. Inspektorat w Ż. zawiadomił ubezpieczonego o wyznaczeniu
7 – dniowego terminu na wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i FGŚP.

Pismo to zostało doręczone A. K. (1) w dniu 8 sierpnia 2016 roku.

/dowód: pismo, k. 8 akt ZUS, potwierdzenie doręczenia pisma, k. 9 – 9 v. akt ZUS/

W dniu 9 sierpnia 2016 roku do siedziby organu rentowego stawił się ubezpieczony P. K. wraz z ojcem A. K. (2) w celu złożenia wyjaśnień w kwestii zaległości składkowych.

Podczas spotkania kierownik Inspektoratu w Ż. Z. S. poinformowała ubezpieczonego o sposobie rozliczenia wpłat oraz o sporządzonych z urzędu korektach dokumentów.

/dowód: notatka służbowa, k. 12 akt ZUS/

W dniu 9 sierpnia 2016 roku P. K. wniósł o rozłożenie na raty zaległych należności z tytułu składek.

Jednocześnie upoważnił ojca A. K. (2) do reprezentowania jego interesów przed organem rentowym w sprawie zaległości.

/dowód: wniosek o rozłożenie na raty, k. 13 – 14 akt ZUS/

W dniu 18 sierpnia 2016 roku w siedzibie organu rentowego stawił się A. K. (2), któremu wyjaśniono okres zaległości składkowych, tj. (...). Przedstawione zostały mu kwoty deklaracji rozliczeniowych sporządzonych z urzędu w dniu 3 listopada 2009 roku za wskazany okres oraz na przykładzie wpłat dokonanych w ramach postępowania egzekucyjnego za miesiące 09/2006 – (...) wyjaśniono ich rozliczenie. A. K. (2) nie wniósł zastrzeżeń co do wysokości należności z tytułu składek. Nie zgodził się jednak z wymierzeniem opłaty dodatkowej.

/dowód: notatka służbowa, k. 15 akt ZUS/

Umową z dnia 27 września 2016 roku zawartą pomiędzy Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Oddziałem w B. Inspektorat w I. a P. K. strony rozłożyły na raty należności z tytułu składek.

Organ rentowy rozłożył na raty należności z tytułu składek w ogólnej kwocie 22.811,91 zł, w tym:

a.  z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres 05/2007 – 02/2009 – 5.422,28 zł, odsetek za zwłokę – 4.613 zł, dodatkowej opłaty na podstawie art. 24 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – 1.390 zł oraz kosztów upomnienia – 96,80 zł (razem: 11.522,08 zł);

b.  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres 05/2007 – 04/2009 – 4.981,58 zł, odsetek za zwłokę – 4.263 zł, dodatkowej opłaty na podstawie art. 24 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – 520 zł oraz kosztów upomnienia – 132 zł (razem: 9.896,58 zł);

c.  z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres 05/2007 – 02/2009 – 652,85 zł, odsetek za zwłokę – 570 zł, dodatkowej opłaty na podstawie art. 24 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – 100 zł oraz kosztów upomnienia – 70,40 zł (razem: 1.393,25 zł).

/dowód: umowa o rozłożenie na raty, k. 19 – 21 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych, jak również w aktach organu rentowego, którym przyznano walor wiarygodności. Nie wzbudziły one zastrzeżeń Sądu, a i strony w żaden sposób nie kwestionowały ich autentyczności oraz prawdziwości zawartych w nich informacji. Sąd odmówił jednak wiary załączonemu do akt organu rentowego zwrotnemu potwierdzeniu odbioru korespondencji (k. 3 – 3 v. akt ZUS), albowiem brak jest podstaw do przyjęcia, aby potwierdzenie to dotyczyło doręczenia decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z dnia 18 lipca 2007 roku. Zdaniem Sądu, zwrotne potwierdzenie odbioru zawiera istotne nieprawidłowości, w tym brak konkretnego oznaczenia decyzji, jej pełnego numeru czy daty wydania. Dlatego też, w ocenie Sądu, nie może ono stanowić miarodajnego dowodu na okoliczność skutecznego doręczenia ubezpieczonemu decyzji z dnia 18 lipca 2007 roku w przedmiocie nałożenia opłaty dodatkowej.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił również w oparciu o zeznania odwołującego P. K. złożone na okoliczność doręczenia mu przez organ rentowy decyzji z dnia 18 lipca 2007 roku. Zeznania te, jako że są jasne, logiczne i spójne, zyskały wiarę Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r., poz. 963) płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. W myśl art. 83 ust. 1 cytowanej ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

Zgodnie z dyspozycją art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r, Nr 205 poz. 1585 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 maja 2012 roku, w razie nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości ZUS może wymierzyć płatnikowi składek dodatkową opłatę do wysokości 100% nie opłaconych składek. Zgodnie z treścią art. 32 cytowanej ustawy do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie wymierzania dodatkowej opłaty stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. Wymierzenie tej opłaty stanowiło zatem fakultatywne uprawnienie organu rentowego.

Oceny charakteru prawnego dodatkowej opłaty dokonał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 18 listopada 2010 roku (P 29/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 104), przyjmując, że dodatkowa opłata pomimo swojej nazwy nie ma na celu zrekompensowania ZUS nieopłacenia w terminie składek, gdyż tę funkcję pełnią odsetki od zaległych składek. Jest ona natomiast rodzajem tzw. kary administracyjnej, która pełni funkcję represyjno-prewencyjną (dyscyplinującą), zbliżoną do funkcji kar za wykroczenie lub przestępstwo. W doktrynie podnoszone były również wątpliwości co do treści i regulacji opłaty dodatkowej w zestawieniu jej z przepisem art. 98 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, wprowadzającym odpowiedzialność wykroczeniową z tytułu nieopłacania składek lub opłacania ich w zaniżonej wysokości. Przepisy ustawy systemowej nie wykluczały bowiem możliwości nałożenia na płatnika zarówno opłaty dodatkowej, jak i pociągnięcia go do odpowiedzialności za wykroczenie, a działanie takie było uznawane za sprzeczne z zasadą ne bis in idem. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 24 ust. 1 ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP, z art. 4 ust. 1 Protokołu Nr 7 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego 22.11.1984 r. w Strasburgu (Dz.U. z 2003 r. Nr 42, poz. 364) oraz z art. 14 ust. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, otwartego do podpisu w Nowym Jorku 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167). Orzekł, że przepis ten traci moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku (z dniem 1 czerwca 2012 roku).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, iż kwestią sporną było uwzględnienie w zaległościach składkowych względem organu rentowego dodatkowej opłaty naliczonej od zaległych składek za okres 08/2006 – 05/2007 na ubezpieczenia społeczne – 1.390 złotych, ubezpieczenie zdrowotne – 520 złotych, Fundusz Pracy i FGŚP – 100 złotych, wymierzonej na podstawie decyzji organu rentowego z dnia 18 lipca 2007 roku.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy zaliczył opłatę dodatkową do zaległości składkowych, twierdząc, iż decyzja z dnia 18 lipca 2007 roku została ubezpieczonemu skutecznie doręczona na adres Ł. przy ul. (...). Zdaniem organu rentowego ubezpieczony ponosi winę za nieuregulowanie należnych składek w terminie, co uzasadniało nałożenie na niego tej opłaty. Organ rentowy podkreślił również, że ubezpieczony nie złożył odwołania od decyzji z dnia 18 lipca 2007 roku, wobec czego stała się ona ostateczna i na obecnym etapie postępowania nie jest on uprawniony do kwestionowania zarówno zasadności wymiaru opłaty dodatkowej, jak i jej wysokości.

Tymczasem ubezpieczony podnosił, że decyzja z dnia 18 lipca 2007 roku nie została mu skutecznie doręczona, a o jej wydaniu dowiedział się dopiero w trakcie postępowania wyjaśniającego w kwestii wysokość zaległości, co miało miejsce w 2016 roku. Natomiast gdyby taka decyzja została mu doręczona w 2007 roku z pewnością złożyłby odwołanie, albowiem – jak wywodził ubezpieczony – zaległości składkowe w tamtym okresie powstały bez jego winy, wynikały z trudnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, która uniemożliwiła ich uregulowanie w terminie. Zatem – w jego ocenie – nie istniały podstawy do obciążenia go opłatą dodatkową z tytułu zaległości.

Sąd podziela argumentację ubezpieczonego. Na wstępie zauważyć trzeba, iż szczególnie istotne dla rozstrzygnięcia występującego na kanwie niniejszej sprawy sporu okazało się rozważanie skuteczności doręczenia ubezpieczonemu decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z dnia 18 lipca 2007 roku w przedmiocie obciążenia ubezpieczonego opłatą dodatkową z tytułu zaległości składkowych za okres 05/2006 – 05/2007. Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie – zdaniem Sądu – nie daje podstaw do przyjęcia, aby doręczenie tej decyzji nastąpiło zgodnie z przepisami prawa określonymi w kodeksie postępowania administracyjnego, a tym samym aby można je uznać za skuteczne.

Uwagę zwrócić trzeba na to, że ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą w lokalu mieszczącym się w kamienicy pod adresem Ł.
ul. (...). W kamienicy tej oprócz placówki banku prowadzonej przez ubezpieczonego znajdował się jubiler, dwa sklepy (...), a na piętrach kamienicy – mieszkania rodziców ubezpieczonego – J. i A. K. (2). Co więcej, P. K. nie mieszkał w tym budynku, a w Ł. przy ul. (...). Wprawdzie organ rentowy wywodził skuteczność doręczenia decyzji z faktu odebrania korespondencji przez matkę ubezpieczonego – J. K., jako dorosłego domownika, przedkładając dowód doręczenia decyzji w postaci zwrotnego potwierdzenia odbioru. Tymczasem, w ocenie Sądu, dowód ten nie jest wystarczający dla wykazania skuteczności doręczenia powoływanej decyzji. Nie zawiera ono bowiem danych identyfikujących decyzję, a w szczególności daty jej wydania, ani też pełnego oznaczenia numeru sprawy. Na zwrotce widnienie jedynie część numeru sprawy i to w zmienionej formie. Zdaniem Sądu zwrotne potwierdzenie odbioru powinno być tak oznaczone, aby doręczana przesyłka była możliwa do identyfikacji w sposób niebudzący wątpliwości. Wskazane braki zwrotnego potwierdzenia odbioru eliminują walor dowodowy tego dokumentu jako świadczącego o skutecznym doręczeniu decyzji z dnia 18 lipca 2007 roku.

Pomijając kwestię nieprawidłowości wynikających ze zwrotnego potwierdzenia odbioru nie sposób jednoznacznie przyjąć, że korespondencja ta do ubezpieczonego rzeczywiście dotarła. Tym bardziej, że ubezpieczony stanowczo temu zaprzeczył. Mając na względzie wskazany przez ubezpieczonego rozkład lokali w kamienicy, ten sam numer każdego z tych lokali, jak i problemy zdrowotne matki ubezpieczonego, która podpisała zwrotne potwierdzenie odbioru za wiarygodne należy uznać twierdzenia ubezpieczonego, że przedmiotowa przesyłka do niego nie dotarła. Podkreślić trzeba, iż przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, które to należy odpowiednio stosować w zakresie doręczeń w postępowaniu przed organem rentowym stanowią, że pisma doręcza się osobom fizycznym (w tym również osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą) w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Pisma mogą być doręczane również w lokalu organu administracji publicznej, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W razie niemożności doręczenia pisma w powyższy sposób, a także w razie koniecznej potrzeby, pisma doręcza się w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie (art. 42 kpa). W przypadku nieobecności adresata pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy zawiadamia się adresata, umieszczając zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy to nie jest możliwe, w drzwiach mieszkania (k. 43 akt). Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie matka powoda nie oddała mu przesyłki adresowanej do niego, a odebranej w dniu
19 lipca 2007 roku. Była ona osobą schorowaną, mającą trudności w poruszaniu, a ból przy chodzeniu obniżał jej sprawność psychofizyczną i powodował problemy z pamięcią. Wcześniej zdarzało się już tak, że zapominała oddać ubezpieczonemu kierowaną do niego korespondencję. Podkreślenia wymaga również to, że organ rentowy nie wykazał, aby ubezpieczony został zawiadomiony o pozostawieniu przesyłki w mieszkaniu matki. W sytuacji gdy odbierającym pismo był sąsiad lub dozorca o doręczeniu zastępczym pisma temu sąsiadowi lub dozorcy doręczający pismo powinien zawiadomić adresata pisma, co odbywa się poprzez umieszczenie odpowiedniego zawiadomienia w oddawczej skrzynce pocztowej, lub, w sytuacji gdy nie jest to możliwe, w drzwiach mieszkania (J. B., Doręczenia, w:
B. A., J. B., Komentarz, 2009, s. 244; R. K., w: R. K., Komentarz, 2008, s. 284; A. W., Doręczenia, w: M. J., A. W., Komentarz, 2009, s. 305–306). Dlatego też nie sposób przyjąć, aby korespondencja ta – o ile w ogóle zawierała decyzję z dnia 18 lipca 2007 roku – została w sposób prawidłowy doręczona ubezpieczonemu.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, iż wszelkie wątpliwości dotyczące sposobu doręczenia decyzji z dnia 18 lipca 2007 roku należy rozstrzygnąć na korzyść ubezpieczonego, jako że nieprawidłowości dotyczące nadania przesyłki wynikają z winy organu rentowego, za co ubezpieczony nie powinien ponosić odpowiedzialności.

Skoro zatem na podstawie ww. okoliczności nie można uznać skuteczności doręczenia decyzji organu rentowego z dnia 18 lipca 2007 roku w przedmiocie obciążenia ubezpieczonego opłatą dodatkową, co wprost neguje powoływany przez organ rentowy walor ostateczności, brak jest podstaw do wydawania w oparciu o nią kolejnych decyzji, tj. zaskarżonej decyzji z dnia 23 sierpnia 2016 roku w przedmiocie stwierdzenia stanu zadłużenia i wysokości zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, w tym nie może stanowić podstawy obciążenia powoda opłatą dodatkową.

Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 110 § 1 kpa organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej. Jeżeli zatem decyzja nie została doręczona zgodnie z przepisami regulującymi zasady doręczania stronie tego typu rozstrzygnięć, nie weszła do obrotu prawnego i tym samym nie może stanowić podstawy wydania innych, kolejnych w stosunku do niej decyzji. Decyzja administracyjna jest oświadczeniem woli organu, a przede wszystkim jest aktem zewnętrznym, zatem w przypadku braku doręczenia decyzji staje się ona decyzją nieistniejącą (nieaktem), niewywołującą żadnych skutków prawnych (wyr. WSA w Warszawie z dnia 22 lutego 2007 r., I SA/Wa 1630/06, legalis). Dopiero bowiem prawidłowe doręczenie ubezpieczonemu decyzji z dnia 18 lipca 2007 roku umożliwi mu ustosunkowanie się do zasadności obciążenia go opłatą dodatkową od zaległych kwot składek i złożenia odwołania od tej decyzji. Dlatego też, w ocenie Sądu, zaskarżona decyzja w zakresie zaliczenia jej do zaległości składkowych na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i FGŚP obciążających ubezpieczonego nie jest prawidłowa i jako taka podlega weryfikacji w zaskarżonej części. Wobec tego Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję stwierdzając, że w skład zadłużenia wymienionego w zaskarżonej decyzji nie wchodzą opłaty dodatkowe w wysokości 1.390 zł, 520 zł oraz 100 zł.

Mając na względzie powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc należało postanowić jak w sentencji.

SSO Karolina Chudzinska – Koczorowicz