Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 czerwca 2016 roku wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego kwoty 300.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia złożenia pozwu, tytułem zadośćuczynienia za wyrządzenie szkody na skutek nieprawidłowego leczenia w warunkach osadzenia, na skutek czego wystąpiła u niego cukrzyca. Podstaw odpowiedzialności pozwanego upatrywał w art.471KC i 448KC art.23i 24KC oraz art.77 Konstytcji RP i art.3 Konwencji Praw Człowieka.

(pozew k. 2-4, protokół rozprawy k.187)

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew k. 27-32)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód od dnia 21 lutego 2014 roku do kwietnia 2017 roku był osadzony w Areszcie Śledczym w Ł..

Przed osadzeniem był leczony w następujących placówkach:

22-29/02/2008 Oddział (...) (...)Szpitala (...) Leczony zachowawczo.

Dg. Ostre zapalenie trzustki.

Zalecono dietę wątrobowo-trzustkową i Kreon 25000 3x1.

10-18/04/2008 Oddział (...) (...) Szpitala (...)w Ł..

Leczony zachowawczo.

Cukier 131, 167 mg% w usg jb stłuszczenie wątroby.

Dg. Ostre zapalenie trzustki. Zapalenie błony śluzowej żołądka. Reflux żółciowy.

Zalecono Lipancrea 16000 3x1 Scopolan 3x1 Polprazol 2x1 19-23/11/2009 Oddział (...) (...) Szpitala (...) w Ł..

Leczony zachowawczo.

Cukier 111 mg%, w usg jb stłuszczenie wątroby.

Dg Przewlekle zapalenie trzustki. Ostre zapalenie trzustki w wywiadzie.

Zalecono Kreon 25000 3x1 Polprazol 2x1

18-26/11/2010 Klinika (...) im (...) w Ł..

Cukier 126 mg%.

Przyjęty w trybie pilnym z powodu objawów ostrego zapalenia trzustki. W ECPW wykonano papillotomię, umieszczono protezę w drogach żółciowych. Zalecono odbiór wyniku hist-pat od czego uzależniono dalsze postępowanie.

Zalecono Doretę 2x1

Dg. Ostre zapalenie trzustki. Podejrzenie guza głowy trzustki.

28/04-04/05/2011 Oddział (...) (...) Szpitala (...) im K. J. w Ł. Przyjęty w z dolegliwościami bólowymi w nadbrzuszu. W ECPW stwierdzono niedrożną protezę, którą wymieniono oraz naciek neoplazmatyczny brodawki Watera - odbiór hisp-pat za 2 tygodnie. Cukier 133mg%.

Dg. Stan po ECPW z założeniem protezy do dróg żółciowych. Niedrożność protezy. Podejrzenie nacieku neoplazmatycznego brodawki Vatera. Ostre zapalenie trzustki.

Zalecono dietę trzustkową Augmentin i Anesteloc 40.

27/06/2011 zgłosił się do IP (...)Szpitala (...) im K. J. w Ł. z powodu bólów brzucha. Cukier 114,5 mg%.

Po wykonaniu badań i podaniu dożylnie leków p/bólowych i rozkurczowych wypisany z rozpoznaniem; kolka nerkowa lewostronna, przewlekłe zapalenie trzustki 17-20/11/2011 Oddział (...) (...) Szpitala (...) im K. J. w Ł.. Przyjęty do ECPW z powodu podejrzenia nacieku neoplazmatycznego brodawki Watera.

18/11 podczas ECPW usunięto protezę oraz złogi z dróg żółciowych.

Cukier 140,5 mg%.

Dg. Kamica przewodowa. Nadciśnienie tętnicze. Kamica nerek. Wypisany do domu na własną prośbę z zaleceniem diety wątrobowej.

28-30/08/2013 Oddział (...) (...) Szpitala (...) im K. J. w Ł. Przyjęty z dolegliwościami brzusznymi obejmującymi śródbrzusze i prawe podżebrze.

29/08 wykonano ECPW z kontrola dróg żółciowych stwierdzając poszerzone drogi żółciowe, szeroki przewód pęcherzykowy, zwężony końcowy odcinek PŻW, wprowadzono koszyk złogów nie znaleziono - dg przewlekłe zapalenie trzustki.

Cukier 113,6 mg%.

Dg. Przewlekłe zapalenie trzustki. Zwężenie końcowego odcinka przewodu żółciowego wspólnego. Żółtaczka mechaniczna.

Zalecono: Kreon 25000 3x1 No-Spa forte 2x1 Pyralgin doraźnie w razie bólu, Polprazol 40 1x1.

(opinia biegłej k.201-205)

Po osadzeniu powód był przez cały czas wielotorowo leczony w warunkach osadzenia. Odbywał wielokrotnie wizyty lekarskie w związku ze zgłaszanymi dolegliwościami.

(zeznania św.K. M.k.188, zeznania powoda k.225v)

W dniu 4 stycznia 2015roku po raz kolejny zgłosił dolegliwości bólowe, nudności i wymioty. Zadecydowano o hospitalizacji w Oddziale (...) ZOZ Szpitala (...) w Ł., gdzie powód przebywał do dnia 19 lutego 2015roku. W czasie pobytu przeprowadzono szereg badań diagnostycznych. Podczas badania usg jamy brzusznej w dolnym kielichu nerki prawej zlokalizowano złóg z zastojem moczu. W gastroskopii 3 nisze wrzodowe żołądka, grzybicę przełyku. Zalecono pulmonologiczną obserwację w kierunku POCHP ze względu na brak współpracy powoda przy spirometrii. Laryngolog stwierdził głuchotę ucha lewego i niedosłuch ucha prawego. Powód był trzykrotnie konsultowany przez diabetologa - rozpoznano cukrzycę. Po wstępnej obserwacji wdrożono HumulinN 6+0+4j oraz dietę cukrzycową. HbAlc 7,52% cukier 125,2 mg% Powód otrzymał aparat słuchowy i pen do insuliny.

Został wypisany z rozpoznaniem: Kamica nerki prawej. Stan po resekcji żołądka. Grzybica przełyku. Cukrzyca. Głuchota ucha lewego. Niedosłuch ucha prawego. Łagodny przerost stercza w wywiadzie. Nadciśnienie tętnicze w wywiadzie.

Zalecono: Dietę cukrzycową, dolne łóżko, kontrolną gastroskopię za 2-4 tyg, kontrolę urologiczną.

Rp. Metocard 25 mg rano Vit C comp 2x1 Polprazol 20 1 tabl rano Tamsugen 1 tabl rano Gensulin N 6+0+4j

Od chwili stwierdzenia występowania cukrzycy nadal pozostawał pod stałą opieką lekarzy, niejednokrotnie odbywał wizyty kilka razy w miesiącu.

Powód podczas całego tego okresu powód był prawidłowo leczony diabetologicznie o czym świadczą dobre parametry wyrównania monitorowane badaniem HbAlc czyli oceną średniej glikemii trzymiesięcznej.

Początkowo wartości HbAlc były poniżej 7% czyli poniżej średniej glikemii ok. 140-160 mg%. W chwili kiedy glikemie zaczęły zwyżkować najpierw włączono do leczenia metforminę co jest postępowaniem zgodnym z zaleceniami PTD a następnie dołączono do kolacji korygująca dawkę insuliny - analogu szybko- i krótkodziałajacego Novo Rapid a następnie dla poprawy wyrównania analog długodziałający - Abasaglar. Powód był leczony najnowocześniejszymi insulinami analogowymi dostępnymi na polskim rynku farmaceutycznym tzn. Novo Rapid i Abasaglar. Odbywał cyklicznie konsultacje diabetologiczne (na 1 nie wyraził zgody). Niezwłocznie były wypełniane wszystkie zalecenia konsultantów z wszystkich dziedzin medycyny.

Miał zapewnione wszystkie leki niezbędne do kontrolowania chorób towarzyszących takich jak nadciśnienie tętnicze, arytmia, kamica nerkowa z nawracającymi ZUM czy POCHP. Leki były ordynowane i przedłużane zgodnie z zaleceniami specjalistów.

Cukrzyca jest choroba samoistną. U pacjenta z przebytym zapaleniem trzustki mamy do czynienia z uszkodzonym narządem odpowiadającym za gospodarkę węglowodanową co oznacza, że powstanie cukrzycy jest kwestią czasu. Jeżeli cokolwiek leżało u podłoża powstania cukrzycy u powoda, to wcześniejsze epizody żółtaczki mechanicznej wynikające z kamicy przewodowej dróg żółciowych.

Warunki w których powód przebywał w Areszcie Śledczym w Ł. po osadzeniu nie miały wpływu na ujawnienie schorzenia samoistnego. Powód był właściwie żywiony, miał zaleconą dietę lekkostrawną, a po rozpoznaniu cukrzycy cukrzycową lekkostrawną.

Wszystkie dolegliwości które zgłaszał powód były na bieżąco rozwiązywane.

Powód miał podczas osadzenia - w okresie od 21/02/2014 do 30/11/2016 czyli przez 2,5 roku - wiele konsultacji: diabetologiczna 3x oraz 3x konsultowany w szpitalu; kardiologiczna lx; okulistyczna 3x oraz lx w szpitalu ; neurologiczna 4x oraz lx w szpitalu; urologiczna 5x oraz lx w szpitalu ; laryngologiczna 4x; pulmonologiczna 3x; chirurgiczna 3x oraz lx w szpitalu ; endokrynologiczna lx, dermatologiczna 3x, stomatologiczna 2x nie licząc przeglądów jamy ustnej i leczenia zębów. Podczas całego pobytu w areszcie miał wykonanych wiele badan diagnostycznych oprócz laboratoryjnych takie jak: rtg i tomografię klatki piersiowej i kręgosłupa L/S, wielokrotnie usg jamy brzusznej, sutków i gastroskopię echo serca, usg met Dopplera żył kończyn dolnych; rezonans głowy. Była wykonana pełna diagnostyka wykluczająca gruźlicę oraz badanie spirometryczne celem potwierdzenia obturacji dróg oddechowych. Poza tym miał usunięty kaszak z głowy, wcześniej został 3x zaszczepiony p/żółtaczce zakaźnej typu B oraz z powodu niedosłuchu otrzymał aparat słuchowy.

Wiele osób korzystających z usług publicznej służby zdrowia nie ma szansy na tak kompleksową obsługę medyczną z powodu kolejek i odległych terminów porad specjalistycznych.

Zastosowane leczenie farmakologiczne to nie budzi żadnych wątpliwości. Powód otrzymywał leki ordynowane zgodnie z dobrze pojętą dobrą praktyką lekarską, a w przypadku leczenia cukrzycy były to preparaty na które niewielu cukrzyków może sobie pozwolić. Stosowano Insulinę Novo Rapid-koszt 40 zł miesięcznie, Abasaglar-50 zł 1 fiolka 300j. Paski do glukometru to koszt kilkanaście złotych za opakowanie.

Kreon jest lekiem stosowanym przejściowo u pacjentów z zaburzoną funkcją zewnątrzwydzielniczą komórek alfa trzustki, a cukrzyca powstaje w wyniku dysfunkcji komórek beta trzustki. Także preparaty typu Kreon, Pangrol nie mają żadnego wpływu na powstanie czy wyrównanie cukrzycy.

(opinia biegłej k.201-205)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z przepisem art. 417 § 1 k.c. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Przesłankami odpowiedzialności Skarbu Państwa na gruncie tego przepisu są zatem: szkoda wyrządzona przy niezgodnym z prawem wykonywaniu czynności z zakresu władzy publicznej oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy niezgodnym z prawem wykonywaniem takich czynności a powstaniem szkody.

Pojęcie szkody w prawie cywilnym obejmuje zarówno uszczerbek majątkowy, jak i uszczerbek o charakterze niemajątkowym (krzywdę). Z kolei, istnienie związku przyczynowego należy oceniać na zasadach wynikających z art. 361 § 1 k.c. Oznacza to, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej. Zakres odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej z przepisu art. 417 § 1 k.c. obejmuje wszelkie zachowania związane wykonywaniem władzy publicznej z wyjątkiem tych, które unormowane są w przepisie art. 417 ¹ § 1-4 k.c. oraz sytuacji uregulowanych przepisami szczególnymi, do których odsyła art. 421 k.c. Powyższy zakres odpowiedzialności władzy publicznej potwierdza treść art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, gdzie zostało stwierdzone, iż za niezgodne z prawem działania władzy publicznej przysługuje prawo do wynagrodzenia powstałej szkody.

Treść art. 23 k.c. wskazuje, że dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego. Przepis ten zawiera otwarty katalog dóbr osobistych.

Ocena czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego nie może być dokonywana według miary indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby, ale musi być dokonana przy stosowaniu kryteriów obiektywnych (tak też Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28 sierpnia 1996 r., I ACr 341/96, OSA 7-8/1997, poz. 43).

W myśl art. 24 k.c. ochrona cywilnoprawna przysługuje jedynie przed bezprawnym naruszeniem dobra osobistego. Bezprawne jest zachowanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Wskazany przepis wprowadził domniemanie bezprawności działania. Dlatego w procesie o ochronę dóbr osobistych to pozwany ma obowiązek wykazać, że jego działanie nie było bezprawne. Działanie nie jest bezprawne zwłaszcza wówczas, gdy jest oparte na przepisie obowiązującego prawa.

W przypadku bezprawnego naruszenia dobra osobistego, art. 24 k.c. pozwala osobie, której dobro osobiste zostało naruszone żądać, aby sprawca naruszenia dopełnił czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności złożył oświadczenie w odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach określonych w kodeksie cywilnym, może ona również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny. Zasady przyznawania zadośćuczynienia doprecyzowano w art. 448 k.c., który stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Naruszenia cudzych dóbr osobistych może dopuścić się także podmiot niebędący osobą fizyczną, w tym również jednostka organizacyjna Skarbu Państwa taka jak zakład karny, czy areszt śledczy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r., II CSK 486/09, LEX nr 599534).

Zgodnie z art. 77 Konstytucji RP przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Obowiązek ten powinien być realizowany przez władze publiczne zwłaszcza tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium, realizując swoje zadania, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka. Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymogów nowożytnego państwa prawa, znajdujących wyraz w normach prawa międzynarodowego. Stanowi o tym art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167 i 169), zgodnie z którym każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Z kolei, art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r., ratyfikowanej przez Polskę w 1993 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) stanowi, że nikt nie może być poddany torturom, ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu. Łączy się z tym wynikający z art. 8 ust. 1 Konwencji nakaz poszanowania życia prywatnego obywateli i ich prawa do intymności. Odpowiednikiem wskazanych norm prawa międzynarodowego są art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucji RP wprowadzające wskazane normy na grunt prawa polskiego (por. powołany już wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 r., V CSK 431/06, OSNC 1/2008, poz. 13).

Realizacja spoczywających na administracji jednostki penitencjarnej obowiązków w zakresie odpowiedniego zaopatrzenia medycznego, osób które przebywają w warunkach pozbawienia wolności należy do działań władczych Państwa i mieści się w pojęciu wykonywania zadań zakresu władzy publicznej. Ocena, czy obowiązki te zostały zrealizowane, winna być dokonana z uwzględnieniem uprawnień skazanego, szczegółowo uregulowanych w przepisach art. 102-120 k.k.w., a także z uwzględnieniem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. z 2003 r. Nr 152, poz. 1493), rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary tymczasowego aresztowania (Dz. U. z 2003 r. Nr 152, poz. 1494) i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 186, poz. 1820)

Dla stwierdzenia naruszenia dobra osobistego należy w każdym wypadku ustalić, czy cierpienia i upokorzenia wynikające z pobytu w zakładzie karnym związane z legalną formą karania przekraczają poziom związany z samym uwięzieniem, czy są zgodne z rozsądnymi w sytuacji uwięzienia potrzebami, a ich intensywność nie przekracza nieuniknionego poziomu cierpienia nieodłącznie związanego z pozbawieniem wolności (por. E. Kutermankiewicz, Sprawy z powództwa osadzonych o ochronę dóbr osobistych w związku z przeludnieniem więzień- nowe spojrzenie na problem, Pal. 9-10/2010, s. 65 i cytowane tam orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka).

Europejski Trybunał Praw Człowieka dokonując wykładni art. 3 e.k.p.c. stwierdził, że cierpienie i upokorzenie muszą w każdym razie przekraczać nieunikniony element cierpienia wpisanego w pozbawienie wolności, aby stanowiły naruszenie tego przepisu (np. orzeczenia z dnia 29 kwietnia 2003 r., nr 38812/97, Półtoracki przeciwko Ukrainie, oraz nr 50390/99, McGlinchey i inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, zauważyć należy, że roszczenia powoda odnoszą się do sposobu wykonywania opieki medycznej w warunkach osadzenia.

Powód powoływał się na wyrządzenie szkody polegającej na niewłaściwym leczeniu w warunkach osadzenia i doprowadzeniu do wystąpienia cukrzycy. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało jakichkolwiek uchybień w sprawowaniu opieki medycznej nad powodem w Areszcie Śledczym w Ł..

Powód przez cały czas osadzenia był objęty szeroką specjalistyczną opieką medyczną, która w istocie dla osób przebywających na wolności w ramach świadczeń NFZ nie jest dostępna w porównywalnym wymiarze.

Twierdzenia powoda jakoby w sposób niewystarczający był zaopatrywany w lek Kreon, co doprowadziło do powstania cukrzycy, nie nalazły potwierdzenia.

Ustalenia poczynione w oparciu o opinię biegłej specjalisty diabetologa w sposób jednoznaczny wykluczyły wpływ ewentualnego zaniechania przyjmowania leku Kreon na możliwość powstania cukrzycy. Kreon jest lekiem stosowanym przejściowo u pacjentów z zaburzoną funkcją zewnątrzwydzielniczą komórek alfa trzustki, a cukrzyca powstaje w wyniku dysfunkcji komórek beta trzustki, co oznacza że preparaty typu Kreon, Pangrol nie mają żadnego wpływu na powstanie czy wyrównanie cukrzycy.

Cukrzyca jest chorobą samoistną. Powód, który przebył zapalenie trzustki, jest osobą z uszkodzonym narządem odpowiadającym za gospodarkę węglowodanową co oznacza, że był narażony na powstanie cukrzycy. Jeżeli cokolwiek leżało u podłoża powstania cukrzycy to wcześniejsze epizody żółtaczki mechanicznej wynikające z kamicy przewodowej dróg żółciowych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że żądania powoda są nieuzasadnione, w braku wyrządzenia mu szkody w związku z leczeniem w warunkach osadzenia.

Z powołanych względów Sąd oddalił powództwo w całości.

Zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2014, poz. 1025) zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Powód przegrał proces w całości, a zatem zasadniczo winien zwrócić koszty procesu stronie przeciwnej zgodnie z ogólną regułą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.). Mając jednak na uwadze sytuację majątkową powoda oraz fakt, że był on pozbawiony wolności w jednostce penitencjarnej, Sąd uznał, iż zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu powołanego art. 102 k.p.c., i nie obciążył powoda kosztami procesu.