Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przy udziale –

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2012r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. I. (J. I.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

na skutek apelacji ubezpieczonego J. I.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej

z dnia 7 listopada 2011r. sygn. akt VI U 738/11

oddala apelację.

/-/ SSA Z.Gwizdak/-/ SSA A.Kolonko/-/ SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. III AUa 462/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2011r. Nr (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.odmówił J. I.przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego, bowiem rozwiązanie stosunku pracy nie nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, lecz z powodu ustania członkostwa – wykreślenia z listy członków wg statusu spółdzielni RSP. Organ rentowy wskazał równocześnie, że na dzień zwolnienia,
tj. 20.03.2010r., uznał za udowodniony wymagany 40-letni okres zatrudnienia.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony stwierdził, że jest ona dla niego niezrozumiała, ukończył bowiem 60 lat oraz posiada 43-letni okres zatrudnienia, przy którym kryterium wieku nie jest istotne. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, a jeśliby nawet przyjąć, że z przyczyn pracownika,
to niezawinionych. Zarzucił, że organ rentowy poszedł na skróty, nie wykazując chęci bliższego zapoznania się z jego sprawą. Podniósł, że mimo wyjątkowo długiego stażu pracy zdaniem organu rentowego nie kwalifikuje się do żadnych świadczeń.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko i precyzując, że ustanie członkostwa RSP nastąpiło z powodu wyczerpania prawa do zasiłku chorobowego, czyli na podstawie § 15 pkt 1f statutu spółdzielni.

Wyrokiem z dnia 7 listopada 2011r. sygn. VI U 738/11 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej oddalił odwołanie, zasądzając od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Jako okoliczności bezsporne wskazał Sąd wykazanie przez ubezpieczonego ponad
40-letniego okresu zatrudnienia oraz upływ 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Sąd ustalił, że w okresie od 2 kwietnia 1990r. do 20 marca 2010r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy jako brygadzista brygady remontowo-budowlanej w (...) Spółdzielni Produkcyjnej (...)w R.– R.. Uchwałą Walnego Zgromadzenia Członków z dnia 29 września 1990r. został przyjęty na członka tej spółdzielni, a stosunek pracy ustał w wyniku ustania członkostwa – wykreślenia z listy członków z powodu wyczerpania prawa do zasiłków chorobowych, bowiem ubezpieczony był niezdolny do pracy przez 180 dni, od 20 września 2009r. do 20 marca 2010r. Organ rentowy odmówił mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony nie spełnił przesłanek do nabycia prawa
do świadczenia przedemerytalnego, zawartych w przepisach art. 2 ust. 1 pkt 5 wzgl. pkt 2
w zw. z art. 2 ust. 3 pkt 1-3 ustawy z dnia 30.04.2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. nr 20 poz. 1252), bowiem do rozwiązania stosunku pracy z RSP (...)nie doszło z przyczyn, które ustawa z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednol. Dz.U. z 2008r. nr 69 poz. 415 ze zm.) (zwanej dalej ustawą
o promocji zatrudnienia) określa jako przyczyny dotyczące zakładu pracy. Definicja tego pojęcia zawarta jest w art. 2 ust. 1 pkt 29 a-c tej ustawy i nie zawiera przesłanki ustania członkostwa spółdzielni przez wykreślenie z listy członków po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego. Brak zatem podstaw do przyjęcia, aby stosunek pracy ubezpieczonego ustał
z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony zarzucając niewzięcie pod uwagę, że stosunek pracy ustał z przyczyn niezależnych od pracownika.

Zdaniem apelującego wygaśnięcie członkostwa jest przyczyną dotyczącą zakładu pracy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia. Ponieważ nie wypowiadał stosunku pracy, dlatego czuje się zwolniony.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego odpowiada prawu, aczkolwiek Sąd Apelacyjny nie podziela wszystkich ustaleń faktycznych Sądu I instancji i związanych w tym wywodów.

Słusznie uznał Sąd Okręgowy, że brak jest podstaw do rozważania uprawnień ubezpieczonego do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 i 6 ustawy z dnia 30.04.2004r., bowiem w sprawie nie było mowy o likwidacji pracodawcy lub jego niewypłacalności. Brak też było podstaw do rozważania wariantu, o którym mowa w punkcie 3 tego przepisu, odnoszącym się do osób prowadzących pozarolniczą działalność, wreszcie
w punkcie 4 – dotyczącym osób, których prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustało. Pozostały zatem do rozważenia warianty wymienione w punktach 2 i 5 cyt. przepisu.

Punkt 2 wymaga rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, zaś punkt 5 – rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów tejże ustawy.

Oba przepisy wymagają zatem przede wszystkim rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego (a nie jakiegokolwiek innego stosunku czy umowy), w drugiej kolejności wskazując na przyczynę tego rozwiązania.

Ustawa z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
w przepisie art. 2 ust. 1 pkt 29 stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o przyczynach dotyczących zakładu pracy - oznacza to:

a) rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie
z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998r. Nr 21,
poz. 94, z późn. zm.), w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego
z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników,

b) rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,

c) wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w przypadku śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego
w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę
i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy.

Cytowane uregulowanie potwierdza w sposób jednoznaczny, że pojęcie przyczyn dotyczących zakładu pracy związane jest każdorazowo z ustaniem stosunku pracy lub stosunku służbowego. Sytuacja taka nie ma miejsca w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy wprawdzie prawidłowo ustalił, że J. I.był zatrudniony
w (...)Spółdzielni Produkcyjnej (...)w R.w okresie od 2 kwietnia 1990r. do dnia 20 marca 2010r., przy czym od dnia 29 września 1990r. został przyjęty na członka tej Spółdzielni, co w sposób jednoznaczny wynika zarówno
z dokumentacji osobowej nadesłanej przez Spółdzielnię, jak i z danych już zawartych
w aktach rentowych (świadectwo pracy, zaświadczenie o pracy i dochodach ubezpieczonego spółdzielcy – por. k. 9-11 i 27 a.r.), tym niemniej w swoich wywodach posługuje się pojęciem „pozostawania w zatrudnieniu” oraz „stosunku pracy”, co nie koresponduje z ustalonym stanem faktycznym.

W ślad za Sądem Najwyższym należy powtórzyć, że przyjęcie pracownika w poczet członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej powoduje dorozumiane rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy za porozumieniem stron, ponieważ członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie może pozostawać z tą spółdzielnią w pracowniczym stosunku zatrudnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2009r. sygn. I UK 186/09; OSNP 2011/13-14/189).

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy stwierdził m.in.: prawa i obowiązki członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych są uregulowane w odmienny sposób praw
i obowiązków pracowniczych. Aktem szczególnym regulującym także wykonywanie przez nich pracy jest ustawa z dnia 16 września 1982r. - Prawo spółdzielcze. W art. 155 § 1 tej ustawy stwierdza się, że zdolny do pracy członek spółdzielni ma prawo i obowiązek pracować
w spółdzielni w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd, stosownie do potrzeb wynikających z planu działalności gospodarczej spółdzielni. Zgodnie z art. 156 § 1 ustawy oprócz członków spółdzielnia może zatrudniać także ich domowników. Natomiast zatrudnienie osób niebędących członkami spółdzielni jest regulowane w art. 157 ustawy. Przepis ten stanowi, że spółdzielnia poza członkami i domownikami może zatrudniać stosownie do swoich potrzeb również inne osoby na podstawie umowy o pracę lub na podstawie innego stosunku prawnego, którego przedmiotem jest świadczenie pracy. Tak więc z przepisów tych wynika,
że członkowie spółdzielni produkcyjnej i ich domownicy mogą świadczyć pracę na rzecz spółdzielni wyłącznie w oparciu o stosunek członkostwa. Umowa o pracę lub umowy cywilnoprawne mogą zaś być zawierane jedynie z osobami, które nie są członkami rolniczej spółdzielni produkcyjnej . Stanowisko powyższe potwierdzone zostało w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Między innymi w wyroku z dnia 16 listopada 2000 r., I CKN 311/00
(LEX nr 52413) Sąd Najwyższy stwierdził, że pomiędzy członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej a spółdzielnią nie zachodzi odrębny od stosunku członkostwa stosunek pracy.
W postanowieniu z dnia 9 stycznia 2008 r., III UK 92/07 (OSNP 2009 nr 5-6, poz. 80),
Sąd Najwyższy zajął stanowisko, iż uchwała walnego zgromadzenia rolniczej spółdzielni produkcyjnej, że "członkowie będą pracować na takich samych warunkach jak pracownicy" nie może zmienić charakteru prawnego ich zatrudnienia. W uzasadnieniu rozstrzygnięto też wprost, że członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie może świadczyć pracy na podstawie umowy o pracę. Można więc stwierdzić, że choć niektóre prawa i obowiązki związane
z wykonywaniem pracy członka spółdzielni mogą być podobne lub identyczne jak wynikające z zatrudnienia pracowniczego, to w sensie formalnoprawnym występują tu zasadnicze różnice (podkr . – SA).

Skoro zatem J. I.bezspornie nie pozostawał w stosunku pracy z RSP(...) w konsekwencji nie może być mowy o rozwiązaniu stosunku pracy z dniem
20 marca 2010r. z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu w/w ustawy o promocji zatrudnienia.

Niezależnie od powyższego zauważyć trzeba, że przyczyną ustania członkostwa spółdzielni było wyczerpanie prawa do zasiłku chorobowego, czyli konstrukcja prawna zbliżona do rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę bez wypowiedzenia z przyczyn,
o których mowa w art. 53 § 1 pkt 1 kp. Także w ramach stosunku pracy byłaby to zatem przyczyna całkowicie odmienna od wymienionych w przepisie art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy
o promocji zatrudnienia.

Reasumując - skoro nie jest spełniona jedna z przesłanek niezbędnych do przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego, J. I. nie może uzyskać prawa do tego świadczenia mimo spełnienia pozostałych przesłanek, bowiem niezbędne jest kumulatywne
(a więc łączne) spełnienie wszystkich przesłanek. Niespełnienie choćby jednej z nich skutkować musiało decyzją odmowną.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 385 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł
jak w wyroku.

/-/ SSA Z.Gwizdak/-/ SSA A.Kolonko/-/ SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek