Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział II Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR del. Michał Chojnacki

Protokolant: Agata Szymańska

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2017 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o zapłatę 153069 zł

orzeka:

I.  oddala powództwo;

II.  ustala, że M. M. ponosi w całości koszty procesu, w tym koszty sądowe, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Sygnatura akt II C 896/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 sierpnia 2013 roku ( data nadania) skierowanym przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W., M. M., za pośrednictwem pełnomocnika, wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kwoty 520.000zł, tytułem odszkodowania za ograniczenie
w sposobie korzystania z nieruchomości, znajdującej się w W. przy ul. (...). W petitum pozwu strona powodowa podała, iż na wskazaną kwotę składa się: 470.000zł tytułem odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości oraz 50.000zł, która to kwota stanowi równowartość kosztów jakie powód poniósł lub jest zmuszony ponieść na rewitalizację akustyczną budynku, w tym: zapewnienie izolacyjności ścian zewnętrznych z oknami oraz dachu, instalację klimatyzacji. Ponadto powód żądał zasądzenia odsetek ustawowych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. M. M., uzasadniając swoje roszczenia, wskazał iż jest właścicielem zabudowanej nieruchomości znajdującej się w obszarze ograniczonego użytkownika – strefie Z1, ustanowionym na podstawie Uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011r. Powód podnosił, iż na zmniejszenie wartości nieruchomości wpływają: konieczność znoszenia immisji hałasu przekraczającego obowiązujące normy, a wynikających z działalności pozwanego przedsiębiorstwa oraz ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu i sposobu korzystania z terenów, m. in. pogorszone możliwości inwestycyjne i spadek atrakcyjności nieruchomości. Nadto, na szkodę powoda miałaby się składać konieczność poniesienia nakładów na rewitalizację akustyczną budynku.

W odpowiedzi na pozew Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. wniosło o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany uzasadniając swoje stanowisko wskazał na upływ terminu zawitego do dochodzonych w pozwie roszczeń. Wyjaśnił przy tym, iż przedmiotowa nieruchomość znajdowała się już w obszarze ograniczonego użytkowania w momencie wejścia w życie Uchwały, gdyż była objęta ograniczeniami jakie nakładało na nią Rozporządzenie (...) Wojewody (...), a zatem już wówczas istniała możliwość wystąpienia z przedmiotowymi roszczeniami. Nadto, zdaniem strony pozwanej, wejście w życie Uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) nie spowodowało żadnych nowych ograniczeń na nieruchomości powoda i w związku z tym nie jest możliwe dochodzenie roszczeń związanych z jej wprowadzeniem. Dodatkowo, pozwany podniósł, iż powód nie wykazał, aby na nieruchomości istniał nieodpowiedni poziom klimatu akustycznego, jednocześnie wskazując na brak wykazania zapewnienia wymaganego poziomu klimatu akustycznego, zgodnie z przepisami w chwili wybudowania budynku mieszkalnego, z uwzględnieniem późniejszych wymagań wprowadzonych Rozporządzeniem (...). Zdaniem pozwanego, powód nie wykazał również szkody polegającej na uniemożliwieniu lub istotnym ograniczeniu korzystania z nieruchomości w sposób dotychczasowy lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem, a także nie wykazał, aby wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania z 2011r. spowodowało spadek wartości przedmiotowej nieruchomości ( odpowiedź na pozew k. 152-166).

W piśmie procesowym z dnia 18 kwietnia 2014 roku ( data nadania) pełnomocnik powoda podtrzymał stanowisko wyrażone w pozwie ( pismo k. 245-255).

Pismem z dnia 17 lutego 2017r. (data nadania) pełnomocnik powoda cofnął powództwo w części, tj. w zakresie kwoty 316.931zł dotyczącej żądania zapłaty odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości oraz w zakresie kwoty 50.000zł z tytułu odszkodowania dotyczącego kosztów rewitalizacji akustycznej nieruchomości ( pismo k. 655-661). Zarządzeniem z dnia 22 lutego 2017r. pełnomocnik powoda został zobowiązany do wskazania w terminie 7 dni czy cofnięcie pozwu następuje ze zrzeczeniem się roszczenia czy też bez zrzeczenia (zarządzenie k. 663). Pismem z dnia 1 marca 2017r. ( data nadania) pełnomocnik powoda wskazał, iż częściowe cofnięcie powództwa następuje ze zrzeczeniem się roszczenia ( pismo k. 672).

Postanowieniem z dnia 7 marca 2017r. Sąd umorzył częściowo postępowanie w zakresie wskazanym przez pełnomocnika powoda, tj. w zakresie żądania zapłaty kwoty 366.931zł – w tym w całości kwoty 50.000zł jakiej powód dochodził w związku z koniecznością dokonania rewitalizacji akustycznej ( postanowienie k. 674-674 verte).

Strony podtrzymały swoje stanowiska do momentu zamknięcia rozprawy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. na mocy umowy z dnia 13 lutego 2002r. stał się właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), o powierzchni (...), stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) w obrębie (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W., XIII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) ( odpis zwykły z księgi wieczystej k. 14-21, wypis z rejestru gruntów k. 22).

Rozporządzeniem (...) Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., które weszło w życie w dniu 21 sierpnia 2007r.( zwanym dalej (...)), utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. ( Dz. Urz. Wojewody (...) z 2007 r. Nr 156, poz. 4276, rozporządzenie k. 174-175, bezsporne).

W związku z wejściem w życie Rozporządzenia nieruchomość powoda znalazła się w strefie obszaru ograniczonego użytkowania – w strefie M, oznaczającej strefę ograniczeń zabudowy mieszkaniowej ( wykaz k. 176, § 1 ust. 2 Rozporządzenia, bezsporne).

Na mocy § 4 ust. 1 Rozporządzenia, w obszarze ograniczonego użytkowania zabroniono przeznaczania nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, a w strefie M także pod zabudowę mieszkaniową (§ 4 ust. 1. pkt. 1), zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na szpitale i domy opieki oraz na stały lub wielogodzinny pobyt dzieci i młodzieży, a w strefie M – także na cele mieszkaniowej – z zastrzeżeniem § 4 ust. 2 Rozporządzenia (§ 4 ust. 1 pkt. 2), budowy nowych szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, a w strefie M także budynków mieszkalnych – z zastrzeżeniem § 4 ust. 2 Rozporządzenia (§ 4 ust. 1 pkt. 3).

Z kolei § 4 ust. 2 Rozporządzenia dopuszczał w strefie M zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe, budowę nowych budynków mieszkalnym jednorodzinnych – na warunkach wskazanych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku – na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

Nadto, w § 5 Rozporządzenia wskazano dodatkowe wymagania techniczne dla budynków znajdujących się w obszarze ograniczonego użytkowania. W zakresie budynków nowoprojektowanych koniecznym było zapewnienie izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów (§ 5 pkt. 1). W odniesieniu do budynków już istniejących Rozporządzenie nakładało obowiązek zastosowania zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach za pomocą zwiększenia izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów (§ 5 pkt. 2).

Uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku, która weszła w życie 4 sierpnia 2011 roku, utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (Dz. Urzędowy Województwa (...) z 2011 roku, nr 128 poz. 4086, bezsporne).

W związku z wejściem w życie uchwały (...) nieruchomość powoda znalazła się w strefie (...) Ograniczonego (...) w strefie Z1. W myśl § 3 uchwały - granicę zewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznaczono na podstawie odpowiedniej izolinii równoważnego poziomu dźwięku A LAeqN = 45 dB i izolinii LAeqD = 55 dB w przypadku, gdy izolinia LAeqN = 45 dB zawiera się wewnątrz obszaru ograniczonego izolinią LAeqD = 55dB (§ 3 ust.1). Granicę wewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznacza granica terenu lotniska (§ 3 ust.2). Zgodnie z § 4 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wyróżniono dwie strefy: 1) strefę Z1, której granicę zewnętrzną wyznacza izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 55 dB w porze nocy, od wewnątrz granica lotniska; 2) strefę Z2, której granicę wyznacza od zewnątrz izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 50 dB w porze nocy, a od wewnątrz granica strefy Z1.

W § 5 ust. 1 i 2 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadzono następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu i sposobu korzystania z terenów: w strefie Z1: a) zakazano przeznaczania terenów pod zabudowę mieszkaniową jedno - i wielorodzinną, mieszkaniowo-usługową, zagrodową, zamieszkania zbiorowego, związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitale i domy opieki społecznej, b) zakazano lokalizowania budynków o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo- usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, c) zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

Natomiast w strefie Z2: a) zakazano przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, b) zakazano lokalizowania budynków o funkcji szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, c) zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitali i domów opieki społecznej.

Ponadto w § 6 pkt 2 uchwały określono wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania, w szczególności wskazano, iż w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy (Dz. Urzędowy Województwa (...) z 2011 roku, nr 128 poz. 4086, bezsporne).

Uchwałą (...) z dnia 24 października 2011 roku zmieniającą uchwałę w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., Sejmik Województwa (...) zmienił uchwałę nr (...), w szczególności w ten sposób, że z § 6 pkt 2 uchwały usunął słowo „właściwy” (§ 1 pkt 2 uchwały (...), Dz. Urzędowego Województwa (...) z 2011 roku, nr 206, poz. 6173).

Zarządcą (...) im. (...) w W. jest pozwane Przedsiębiorstwo Państwowe (...). (okoliczność bezsporna)

Nieruchomość gruntowa powoda zabudowana jest budynkiem mieszkalnym jednokondygnacyjnym z użytkowym poddaszem w zabudowie wolnostojącej. Nieruchomość położona jest przy ul. (...), na granicy dzielnicy (...) W.-W. i gminy M.. W najbliższym sąsiedztwie nieruchomości znajduje się zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna oraz zabudowa magazynowa. Nieruchomość otaczają drogi szybkiego ruchu: droga S.-W., obwodnica miasta przechodząca w kierunku zachodnim w autostradę (...) oraz Aleje (...). Wartość rynkowa nieruchomości powoda - przy uwzględnieniu położenia w strefie obszaru ograniczonego użytkowania według cen z okresu od 2009 roku do sierpnia 2011 roku to 895.000 złotych, a aktualna wartość wynosi 775.000 złotych. Spadek wartości na dzień wyceny w stosunku do wartości sprzed wejścia w życie Uchwały nr (...) to w tym wypadku 120.000zł. Gdyby nieruchomość położona była poza strefą obszaru ograniczonego użytkowania, jej wartość na dzień 3 sierpnia 2011 roku wynosiłaby 926.000 zł, zaś na dzień wyceny 865.000zł. Różnica pomiędzy wartościami w tym przypadku wynosi 61.000zł. Z kolei różnica wartości nieruchomości powoda przy uwzględnieniu czynnika jej położenia - w strefie (...) i poza nią, to na dzień wyceny kwota 90.000zł (opinia biegłej M. D. - k. 532-586, pisemna opinia uzupełniająca M. D. – k. 615-616, ustna uzupełniająca opinia tejże biegłej - k. 646-648, e- protokół - k. 649).

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, których prawdziwość i wiarygodność nie była kwestionowana przez strony, a ponadto nie budziła ona wątpliwości Sądu oraz na podstawie znanych Sądowi również z urzędu wyżej wskazanych aktów prawa miejscowego.

Ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się także na dowodzie z opinii biegłej z zakresu szacowania wartości nieruchomości M. D..

Opinia sporządzona została zgodnie z zasadami przewidzianymi
w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2010.102.651 j.t.). Przyjęta przez biegłego metoda wyceny była zgodna
z przepisami regulującymi określanie wartości nieruchomości. Stosownie bowiem do art. 154 ustawy o gospodarce nieruchomościami, wybór właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości dokonuje rzeczoznawca majątkowy - uwzględniając w szczególności: cel wyceny, rodzaj i położenie, przeznaczenie w planie miejscowym, stan nieruchomości oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cechach nieruchomości podobnych. Wskazać przy tym należy, iż specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych
i w istocie sprowadza się do oceny zakresu zgodności wniosków opinii
z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Sposób badań zaprezentowany przez biegłego wskazuje na prawidłowy tok podejmowania kolejnych czynności analitycznych. Biegły
w sposób rzeczowy i logiczny przedstawił podstawy przyjętych ustaleń
i twierdzeń oraz wyprowadzonych z nich wniosków. Pozwala to uznać opinię za rzetelną, niebudzącą wątpliwości co do wiedzy i fachowości jego autora.

Sąd nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o wnioski zawarte w opinii biegłej I. H., uznając, że opinia została sporządzona w oparciu o niewłaściwą metodologię, a nadto nie pokrywała się z tezą dowodową zawartą w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego z dnia 20 października 2014 roku ( protokół k. 288-289). Należy bowiem wyjaśnić, że opinia została sporządzona przy pominięciu istotnych warunków jej sporządzenia, określonych wprost w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego. Chodzi o brak uwzględnienia faktu obowiązywania przed datą 4 sierpnia 2011 roku rozporządzenia (...) Wojewody (...) z 7 sierpnia 2007 roku. Dodatkowo, w ocenie Sądu biegła błędnie przyjęła w swojej opinii, iż szkoda wynikająca z hałasu lotniczego jest tożsama ze szkodą, której podstawą jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. Co więcej w opinii został przyjęty współczynnik opracowany na podstawie analiz dla lotniska w K. i zabrakło jego odniesienia do rynku (...). Powyższe skutkuje uznaniem, że operat ten nie mógł stanowić podstawy do określenia ewentualnej wartości nieruchomości.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu wyceny nieruchomości albowiem przeprowadzenie tego dowodu prowadziłoby jedynie do przedłużenia niniejszego postępowania i nie miałoby istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy w rozumieniu art. 227 k.p.c. Z tożsamych względów Sąd oddalił wniosek stron o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny akustyki – tym bardziej, iż w świetle pisma powoda cofającego powództwo w zakresie dochodzenia odszkodowania związanego z koniecznością przeprowadzenia rewitalizacji akustycznej, przeprowadzenie tego dowodu byłoby bezprzedmiotowe. Sąd formalnie nie oddalił wniosku dowodowego powoda o przesłuchanie stron na okoliczność ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości, natomiast również w odniesieniu do tego dowodu, jego przeprowadzenie nie miało istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i wniosek powoda podlegałby oddaleniu. W myśl art. 299 k.p.c. dowód ten przeprowadza się jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku zostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. W rozpoznawanej sprawie wskazane fakty zostały dostatecznie wyjaśnione, co uzasadniało odstąpienie od przesłuchania powoda.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Ostatecznie powód dochodził od pozwanego zasądzeni akwoty 153069 zł tytułem odszkodowania za szkodę wynikłą ze zmniejszenia wartości nieruchomości stanowiącej jego własność. Roszczenie powoda znajduje materialnoprawne oparcie w art. 129 ustawy z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 roku, Nr 25, poz. 150 ze zm.) - dalej jako „p.o.ś.”.

Zgodnie z brzmieniem wskazanego przepisu jeżeli w związku
z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej
lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części.
W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę (ust.2), przy czym szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Z powyższymi roszczeniami, stosownie do treści ust. 4 powołanego artykułu, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

Podstawą domagania się wskazanych wyżej roszczeń może być ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości poprzez stworzenie obszaru ograniczonego użytkowania. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd zgodnie, z którym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości według art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska jest samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem takiego obszaru pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści aktu ustanawiającego ten obszar (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie tego aktu dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 w związku z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania, który będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, w tym - hałasu. Taka interpretacja jest przejawem dążenia do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, prowadzących do obniżenia wartości nieruchomości. Konsekwencją powyższego jest, m.in., poddanie roszczeń właścicieli szczególnym ograniczeniom czasowym przewidzianym w art. 129 ust. 4 tej ustawy (tak Sąd Najwyższy w: wyroku z dnia 6 maja 2010 roku, II CSK 602/09, LEX nr 585768; postanowieniu z 9 kwietnia 2010 roku, III CZP 17/10, LEX nr 584036; postanowieniu z 24 lutego 2010 roku, III CZP 128/09, LEX nr 578138 oraz wyroku z 25 maja 2012 roku, I CSK 509/11, LEX nr 1215402).

Z art. 135 ust. 1 p.o.ś. wynika, że stworzenie obszaru ograniczonego użytkowania może mieć miejsce, jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych, nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu. Obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub dla zakładów lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana, jako takie przedsięwzięcie określa się na zasadach wskazanych w art. 135 ust. 2 p.o.ś. Przepis ten zawiera delegację do określenia obszaru ograniczonego użytkowania, jak również określa rodzaj aktu prawnego, w drodze którego następuje jego utworzenie.

Przepis ust. 2 art. 135 p.o.ś. został z dniem 15 listopada 2008 roku – artykułem 144 ustawy z 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 roku, nr 199, poz. 1227) - zmieniony w ten sposób, że zapis o tworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania „dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie”, zastąpiono zapisem o tworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania „dla przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie”.

Artykuł 51 ust. 1 pkt 1 p.o.ś., o którym jest mowa wyżej, stanowił w chwili wydania rozporządzenia, że sporządzenia raportu o odziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wymagają planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. nr 257, poz. 2573) zaliczało do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisku w rozumieniu art. 135 ust. 2 p.o.ś. między innymi lotniska o podstawowej długości pasa startowego nie mniejszej niż 2000 metrów (§ 2 ust. 1 pkt 28). Do takich lotnisk należy (...) im. (...) w W.. Rozporządzenie to zostało zastąpione rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397 ze zm.). Również to nowe rozporządzenie zaliczyło do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz w rozumieniu art. 135 ust. 2 p.o.ś., lotniska o podstawowej długości startowej nie mniejszej niż 2100 metrów (§ 2 ust. 1 pkt. 30).

W dacie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., tj. 25 sierpnia 2007 roku (data wejścia w życie rozporządzenia Wojewody (...) (...) z 7 sierpnia 2007 roku), art. 135 ust. 2 p.o.ś. wskazywał, że obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana, jako takie przedsięwzięcie, tworzy wojewoda, w drodze rozporządzenia. Przepis ten uległ zmianie na podstawie art. 19 pkt 5 ustawy z 29 lipca 2005 roku o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz.U. z 2005 roku, nr 175, poz. 1462), która to zmiana zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2008 roku. Według nowego brzmienia art. 135 p.o.ś. obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana, jako takie przedsięwzięcie, tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały. Zmieniono zatem jedynie organ uprawniony do utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, w miejsce wojewody wszedł sejmik województwa oraz wskazano, że następuje to w formie uchwały, a nie jak dotychczas w formie rozporządzenia.

Art. 47 ust. 2 ustawy zmieniającej (ustawy z dnia 29 lipca 2005r.) stanowił, że akty prawa miejscowego wydane na podstawie przepisów zmieniających tą ustawą z zakresu zadań i kompetencji podlegających przekazaniu, zachowują moc do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przed organy przejmujące zadania i kompetencje.

Bezspornym w niniejszej sprawie było, że rozporządzeniem Wojewody (...) (...) z dnia 7 sierpnia 2007 roku utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...). Wskutek zmian w funkcjonowaniu lotniska i w konsekwencji konieczności rozszerzenia terenu objętego obszarem ograniczonego użytkowania Sejmik Województwa (...) w dniu 20 czerwca 2011 roku podjął uchwałę nr (...) (która weszła w życie w dniu 4 sierpnia 2011 roku) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Nieruchomość powoda została objęta oddziaływaniem obszarem ograniczonego użytkowania zarówno na mocy przepisów pierwszego (strefa M) ze wskazanych aktów prawa miejscowego jak i drugiego z nich (strefa Z1).

Jak już wskazano zgodnie z brzmieniem art. 129 ust. 4 p.o.ś. dla zgłoszenia roszczeń, o których mowa w ust. 1 – 3 tego artykułu, czyli roszczenia objętego żądaniem powoda obowiązuje dwuletni termin zawity od dnia wejścia w życie regulacji powodującej ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Wskazać przy tym należy, że art. 129 ust. 4 p.o.ś. jest przepisem szczególnym, podlegającym ścisłej wykładni. Konstytuuje on bowiem uprawnienie limitowane w czasie, tj. ograniczone terminem prekluzyjnym prawa materialnego, po upływie którego uprawnienie wygasa. Wystąpienie z roszczeniem w przewidzianym ustawą terminie jest podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego.

Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miało ustalenie, czy zmiana art. 135 ust. 2 p.o.ś. z dniem 15 listopada 2008r., która nastąpiła na mocy ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, spowodowała utratę mocy obowiązującej rozporządzenia (...) Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007r., a w konsekwencji czy powód dochował terminu zawitego do wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem.

Sąd Najwyższy uchwałą 7 sędziów z dnia 22 listopada 2016r., sygn. III CZP 62/16 ( Biuletyn Sądu Najwyższego 2016 nr 7) wyjaśnił, iż rozporządzenie Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007r. zachowało moc obowiązującą po dniu 1 stycznia 2008r . do czasu „wydania nowego aktu prawa miejscowego przez organy przejmujące zadania i kompetencje”, a zatem do czasu wejścia w życie Uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2001r. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy, wprowadzenie zmiany art. 135 ust. 1 i 2 p.o.ś. przez ustawę z dnia 3 października 2008r. nie wpłynęło na zakres regulacji dotyczącej ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, bowiem zmiany te były spowodowane koniecznością wprowadzania regulacji unijnych do systemu prawa wewnętrznego, stąd miały one bardziej charakter redakcyjny, a nie merytoryczny ( tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2011r., II CSK 421/10, nie publ.) Pogląd ten Sąd Okręgowy w Warszawie w całości podziela.

Podnoszona przez stronę powodową w niniejszej sprawie kwestia powszechnego zaprzestania uznawania Rozporządzenia (...) i stosowania go przez organy administracji publicznej oraz sądownictwo administracyjne ( desuetudo), jest nietrafiona. D. jest powszechną, trwającą przez dłuższy czas – liczony na ogół w latach – ustabilizowaną, ogólnie aprobowaną praktyką nierespektowania określonej normy prawnej przez ogół podmiotów stosujących prawo, prowadzącą do utraty mocy obowiązującej określonej normy prawnej, mimo braku jej formalnej derogacji w sposób przyjęty w danym systemie prawa ( tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 roku, II CK 374/05, Biuletyn SN 2006, nr 5). Należy tą instytucję prawną traktować jednak z dużą ostrożnością, jako instytucję nadzwyczajną, stosowaną w czasach przełomowych, gdy ustawodawca „nie nadąża” z regulacjami prawnymi za tempem zmian społecznych, politycznych lub gospodarczych. O desuetudo nie świadczy natomiast samo niestosowanie normy prawnej przez określonego adresata lub nawet szersze grono adresatów ( uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2016r., sygn. II CZP 62/16).

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, iż nie zachodzi w tym przypadku zasadnicza przesłanka wymagana, by można było mówić o instytucji desuetudo, czyli powszechność przekonania adresatów, że przedmiotowa norma prawna uległa dezaktualizacji. Świadczy o tym przede wszystkim fakt, iż mamy do czynienia z dużymi rozbieżnościami w zakresie mocy obowiązywania Rozporządzenia (...), zatem wyklucza to przyjęcie, że niestosowanie przepisów tego aktu prawa miejscowego było powszechne.

W konsekwencji wskazać należy, że w związku z obowiązywaniem Rozporządzenia (...) Wojewody (...) do dnia wejścia w życie uchwały nr (...), wystąpiła ciągłość istnienia utworzonej przed dniem wejścia w życie tej uchwały instytucji obszaru ograniczonego użytkowania. Przedmiotowa nieruchomość została objęta strefą ograniczonego użytkowania zarówno na podstawie wymienionego wyżej aktu prawa miejscowego z 2007 roku, jak również na podstawie uchwały z 2001 roku powołanej jako podstawa powództwa. Rozważyć zatem należało, czy wejście w życie uchwały nr (...) stanowiło dla powoda podstawę wystąpienia z roszczeniami w sytuacji, gdy do dnia jej wejścia w życie obowiązywało Rozporządzenie (...). Kwestia ta stanowiła przedmiot rozważań Sądu Najwyższego, który przekonywująco wyjaśniał, że dopiero uszczuplenie dotychczasowego zakresu i sposobu korzystania z nieruchomości lub zmuszenie właściciela do zmiany dotychczasowego przeznaczenia nieruchomości stanowi przesłankę do zastosowania art. 129 ust. 2 p.o.ś. i tym samym opieranie swojego roszczenia na tej regulacji. Błędne jest stanowisko, że odszkodowanie miałoby przysługiwać w każdym przypadku ograniczenia sposoby korzystania z nieruchomości, niezależnie od ograniczeń istniejących wcześniej. Powyższe prowadziłoby do tego, że roszczenia z art. 129 ust. 1 i 2 p.o.ś. odżywałyby w związku z każdą zmianą aktu prawnego utrzymującego istniejące już ograniczenia, a odpowiedzialność odszkodowawcza byłaby oderwana od samych ograniczeń, ich zwiększenia lub zmiany (tak uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2017r., sygn. III CZP 114/15, Biuletyn Sądu Najwyższego 2017 nr 2).

Analiza materiału dowodowego zebranego w sprawie oraz treści powołanych wyżej aktów prawa miejscowego, doprowadziła Sąd do przekonania, że nieruchomość powoda, wskutek wprowadzenia uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011r., nie została dotknięta nowymi ograniczeniami w sposobie korzystania z nieruchomości. Przesądza o tym przede wszystkim fakt, że ograniczenia wprowadzone przez uchwałę nr (...) – w odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych - dotyczą jedynie budynków mających powstać w przyszłości. Jako, że na nieruchomości powoda posadowiony był już przedmiotowy budynek mieszkalny, Sąd uznał, że nie można mówić o powstaniu szkody, a tym samym przepisy art. 129 ust. 1 i 2 p.o.ś. nie mają w tym przypadku zastosowania. Podkreślić należy, że roszczenia przysługują właścicielowi w związku z ograniczeniem z korzystania z nieruchomości, która stanowi jego własność. Sąd nie neguje twierdzeń powoda, że ograniczenia te mogą wpływać na sąsiednie nieruchomości, a przez ograniczenia dotyczące zabudowy mieszkalnej w sąsiedztwie powoda, również mogą pośrednio oddziaływać na wartość nieruchomości powoda. Jak jednak wskazano ograniczenia dotyczące innych nieruchomości niż stanowiących własność powoda, nie mogą stanowić skutecznej podstawy do wystąpienia z roszczeniami odszkodowawczymi. W zakresie zaś korzystania z nieruchomości powoda, uchwała nr (...) nie wprowadziła zapisów, które korzystanie to by ograniczyło.

Powód nie wykazał również, by powołaną uchwałą z dnia 20 czerwca 2011 roku zwiększono ograniczenia w zakresie dopuszczalnego poziomu hałasu. Słusznie strona pozwana podnosiła, że uchwałą tą ustalono poziom dźwięku w porze nocnej, co jednakże nie stanowi zwiększenia ograniczenia wynikającego z rozporządzenia (...), gdyż rozporządzenie to nie przewidywało takiej regulacji. Nie doszło zatem do zwiększenia poziomu hałasu. Nadto już rozporządzenie z 2007 roku nakładało na właściciela obowiązek zapewnienia właściwego klimatu akustycznego istniejących już budynków, a zatem w dacie wejścia w życie uchwały nr (...) powód winien już zapewnić odpowiedni klimat akustyczny w swoim budynku. Podnoszona przez powoda kwestia wprowadzenia przez uchwałę z 2011 roku bardziej restrykcyjnych wymogów dotyczących zapewnienia w budynkach właściwego klimatu akustycznego, nie miała przy tym znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, a to wobec skutecznego cofnięcia przez powoda roszczenia o zasądzenie odszkodowania za koszty związane z rewitalizacją akustyczną budynku.

Zważywszy, iż powołana uchwała z 2011 roku nie wprowadziła dalszych ograniczeń limitujących korzystanie z przedmiotowej nieruchomości, powód występując z roszczeniem w dniu 3 sierpnia 2013r. nie zachował terminu zawitego do jego dochodzenia, co skutkowało wygaśnięciem roszczenia, a w konsekwencji oddaleniem powództwa.

Nie miały zatem dla rozstrzygnięcia sprawy wnioski opinii biegłej M. D. wskazujące na spadek wartości przedmiotowej nieruchomości po wejściu w życie uchwały (...). Przyjęcie odpowiedzialności pozwanego za spadek wartości nieruchomości uwarunkowane jest bowiem uprzednim ustaleniem, że akt prawa miejscowego wprowadził nowe ograniczenia w zakresie korzystania z nieruchomości i dopiero rozważenie kwestii wpływu tychże ograniczeń na wartość rynkową nieruchomości. Ponieważ powołany akt prawa miejscowego nie wprowadził dalszych ograniczeń, pozwany nie ponosi odpowiedzialności za zaistniały spadek wartości przysługującemu powodowi prawa. Skoro art. 129 ust. 2 p.o.ś. przyznaje odszkodowanie za szkodę spowodowaną wejściem w życie aktu prawnego wprowadzającego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości w dotychczasowy sposób lub w sposób zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, szkoda podlegająca naprawieniu na podstawie tego przepisu nie powstaje, gdy kolejny akt prawa miejscowego jedynie utrzymuje dotychczasowe ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości (tak też Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22 lutego 2017 roku, I ACa 2004/14).

Powód mógł zatem wystąpić z roszczeniami w terminie 2 lat, ale nie od wejścia w życie Uchwały nr (...), a od dnia wejścia w życie Rozporządzenia (...) Wojewody (...), tj. 21 sierpnia 2007 r. Rozporządzenie to wprowadziło ograniczenia korzystania z nieruchomości powoda, które pozostawały aktualne również na gruncie przepisów uchwały nr (...). Powyższe skutkuje tym, że upływ terminu zawitego miał miejsce z końcem dnia 21 sierpnia 2009r.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że wskazany termin ma charakter terminu zawitego. Skoro bowiem ustawodawca z jednej strony zakreślił krótki (2 - letni) termin do zgłoszenia żądań, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 ustawy, z drugiej zaś określił obowiązek ich zgłoszenia określonemu podmiotowi zobowiązanemu do ich realizacji, o których mowa w art. 136 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, przed wystąpieniem z tymi roszczeniami na drogę sądową, to termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 należy uznać za termin zawity do zgłoszenia tych żądań obowiązanemu do ich realizacji w celu zachowania prawa dochodzenia tych roszczeń przed sądem. Wniosek ten jest tym bardziej uzasadniony, jeżeli uwzględni się, że ustawodawca nie określił terminu, w ciągu którego obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości, o którym mowa w art. 136 ust. 2 tej ustawy, jest zobowiązany zająć stanowisko co do zasadności żądań zgłoszonych przez poszkodowanego. Taką interpretację charakteru terminu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska wzmacnia także wykładnia językowa tego przepisu, w którym jest mowa o wystąpieniu z roszczeniami, co znaczeniowo jest terminem szerszym od terminu dochodzenia roszczeń i mieści w sobie także zgłoszenie przez poszkodowanego ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości żądań, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 ustawy Prawo ochrony środowiska, obowiązanemu do ich wykonania. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 października 2008 r. w sprawie II CSK 216/08 Lex 577165).

Mając powyższe na uwadze, Sąd doszedł do przekonania, że powód nie zachował terminu zawitego do wystąpienia z roszczeniami, co skutkowało ich wygaśnięciem, a w konsekwencji oddaleniem powództwa.

Sąd nie podzielił tym samym argumentacji powoda, wskazującego, że postawiony przez pozwanego zarzut sprekludowania roszczeń stanowi nadużycie prawa podmiotowego. Sąd przychyla się do stanowiska orzecznictwa, zgodnie z którym w wyjątkowych przypadkach, gdy opóźnienie nie jest duże sąd może nie uwzględnić upływu terminu zawitego. Skoro bowiem art. 5 k.c. nie wskazuje bliżej prawa, z którego nie wolno czynić użytku sprzecznego z zasadami przez ten przepis określonymi, to może być on stosowany również w odniesieniu do prawa uchylenia się od zaspokojenia roszczenia majątkowego po upływie terminu zawitego (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 marca 1993 r., III CZP 8/93 (OSNCP 1993, nr 9, poz. 153 oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 czerwca 2015 r., I ACa 1357/14). W rozpoznawanej sprawie brak jest jednakże podstaw do zastosowania art. 5 k.c. i nieuwzględnienia upływu terminu zawitego, a to z uwagi na kilkuletnie uchybienie terminowi zawitemu, co nie było przy tym usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami. W konsekwencji Sąd doszedł do przekonania, że poniesienie przez pozwanego zarzutu upływu terminu zawitego nie stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

O kosztach Sąd orzekł w punkcie drugim wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. W myśl przywołanej zasady strona przegrywająca proces, obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

W niniejszej sprawie doszło do częściowego cofnięcia powództwa przez stronę powodową i umorzenia postępowania w tym zakresie. Umarzając postępowanie w części Sąd nie orzekał o kosztach procesu, gdyż rozstrzygnięcie to winno znaleźć się w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, a to w myśl art. 108 § 1 k.p.c. W konsekwencji strona powodowa zobowiązana jest ponieść koszty związane z wytoczeniem powództwa również w zakresie roszczeń objętych ostatecznie oświadczeniem o cofnięciu pozwu, a to na podstawie art. 203 § 2 k.p.c. Cofnięcie pozwu jest bowiem co do zasady traktowane jako przegranie sprawy. Wyjątkiem od niej, jest cofnięcie pozwu na skutek zaspokojenia roszczenia powoda w toku procesu, co nie miało w niniejszej sprawie miejsca.

W związku z tym, zasadnym było przyjęcie, że powód przegrał sprawę w całości i to na nim spoczywa obowiązek zwrotu poniesionych przez pozwaną kosztów oraz powstałych w sprawie kosztów sądowych. Szczegółowe ich wyliczenie Sąd na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. pozostawił natomiast Referendarzowi sądowemu, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...)