Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Artur Fornal

Sędzia: SO Marek Tauer

Sędzia: SR del. Sylwia Roszak (sprawozdawca)

Protokolant: st. sekr. sąd. Jolanta Klinowska

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2017 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z wniosku Skarbu Państwa – Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Ś.

przy udziale S. Ł. (1) i S. Ł. (2)

o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej

na skutek apelacji wniesionej przez uczestników od postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 24 stycznia 2017 roku, sygn. akt XV Gzd 79/16

postanawia

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 2 (drugim) tylko w ten sposób, że okres pozbawienia S. Ł. (2) prawa prowadzenia działalności gospodarczej i pełnienia określonych w treści sentencji postanowienia funkcji obniża z 10 (dziesięciu) lat do 4 (czterech) lat;

II.  oddalić apelację uczestników w pozostałej części;

III.  zasądzić od każdego z uczestników S. Ł. (1) i S. Ł. (2) na rzecz wnioskodawcy kwoty po 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Marek Tauer A. S. R.

Sygn. akt: VIII Ga 81/17

UZASADNIENIE

We wnioskach z dnia 5 lipca 2016 r. Skarb Państwa - Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ś. wniósł o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu na okres lat 10 wobec S. Ł. (1) oraz S. Ł. (2).

Wnioskodawca podnosił w uzasadnieniach, że dłużnicy nie regulują wymagalnych zobowiązań (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) z tytułu podatku od towarów i usług (...) od dnia 19 sierpnia 2013 r., zaś S. Ł. (2) od dnia 29 marca 2013 r. (od daty doręczenia najwcześniejszej decyzji organu I instancji). Łącznie zadłużenie wobec wszystkich wierzycieli dłużnika – S. Ł. (1) wynosi w sądowym postępowaniu egzekucyjnym 8.213.673,22 zł należności głównej (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2), natomiast w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym 16.303,00 zł należności głównej, a najstarsze zaległości dotyczą 2009 r. Łącznie zadłużenie wobec wszystkich wierzycieli Uczestniczki S. Ł. (2) wynosi: w sądowym postępowaniu egzekucyjnym 11.130.789,07 zł z tytułu należności głównej (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) oraz Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...). W administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym zobowiązania wynoszą 1.000,00 zł z tytułu należności głównej. Zaległości sięgają 2008 r.

Sukcesywnie generowanie zaległości wobec nie tylko organu podatkowego, ale także innych wierzycieli powoduje, iż rozmiar pokrzywdzenia tychże wierzycieli ciągle wzrasta. Zdaniem Wnioskodawcy mimo likwidacji działalności (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) potwierdza się fakt kontynuowania braku rzetelności w spółkach, gdzie S. Ł. (1) pełni funkcję prokurenta lub był prezesem zarządu.

Wierzyciel złożył wnioski o ogłoszenie upadłości obojga Dłużników, które postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 11 stycznia 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XV GU 180/15 zostały oddalone na podstawie art. 13 ust. 2 p.u.n.

Zdaniem Wnioskodawcy Uczestnicy z własnej winy nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości, a stan niewypłacalności jest następstwem ich celowego działania.

Zarządzeniem Przewodniczącego z dnia 4 sierpnia 2016 r. obie sprawy połączono do wspólnego rozpoznania pod sygnaturą akt XV GZd 79/16.

Uczestnicy postępowania, we wspólnej odpowiedzi na wnioski w przedmiocie orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wnieśli o ich oddalenie w całości.

W uzasadnieniu wniosku Uczestnicy przyznali, iż prowadzone przez nich Przedsiębiorstwo stało się niewypłacalne, jednak stan ten powstał z przyczyn przez nich niezawinionych i z takich samych przyczyn Dłużnicy zaniechali złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Uczestnicy skupili się na podjęciu działań prawnych mających na celu podważenie wydanych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś. decyzji podatkowych, które stały się mimo tych środków prawnych ostateczne i wykonanie których pozbawiło Uczestników postępowania możliwości kontynuacji działalności, bowiem Wnioskodawca dokonał zajęcia wszystkich składników majątkowych przedsiębiorstwa (...), jak i ich majątku prywatnego, z którego część została przez Wnioskodawcę spieniężona.

Zdaniem Uczestników w tych okolicznościach domaganie się orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec nich jako ofiar tej nieszczęsnej polityki fiskalnej prowadzonej przez Wnioskodawcę jest nie tylko niegodziwe i sprzeczne z konstytucyjnym porządkiem państwa prawnego kierującego się zasadą sprawiedliwości społecznej. Jest przede wszystkim szkodliwe społecznie, albowiem jego celem jest pozbawienie Uczestników możliwości legalnego prowadzenia działalności gospodarczej, a tą drogą możliwości uregulowania w przyszłości długu wobec Skarbu Państwa. Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2017 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, sygn. akt XV Gzd 79/16, pozbawił uczestników S. Ł. (1) oraz S. Ł. (2) prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia na okres 10 lat. Ponadto Sąd Rejonowy zasądził od obojga uczestników na rzecz wnioskodawcy kwoty po 240 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz nakazał pobrać od nich na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 100 zł, tytułem zwrotu kosztów od których poniesienia wnioskodawca był zwolniony.

Sąd Rejonowy ustalił, że S. Ł. (1) w okresie od dnia 20 maja 2009 r. do dnia 15 września 2014 r. prowadził działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej (...) s.c. (...), S. Ł. (2) z siedzibą w Ś.. Przedmiotem prowadzonej przez niego działalności gospodarczej była sprzedaż hurtowa odpadów i złomu.

Ponadto uczestnik S. Ł. (1) pełni funkcje:

- prokurenta (...) sp. z o.o. (prokura samoistna) zarejestrowanej dnia 10 kwietnia 2014 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym pod nr (...),

- jest wspólnikiem (...) sp. z o.o. (100 udziałów o łącznej wartości 100.000,00 zł) zarejestrowanej dnia 14 września 2005 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym pod nr (...),

- prokurenta (prokura samoistna) oraz wspólnikiem (...) sp. z o.o. zarejestrowanej dnia 18 lipca 2011 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym pod nr (...).

(...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) zarejestrowano w zakresie podatku od towarów i usług w okresie od dnia 2 czerwca 2009 r. do dnia 15 września 2014 r. Ponadto w okresie od dnia 20 maja 2009 r. do dnia 15 września 2014 r. spółka była płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych.

Podmiot posiada zaległości z tytułu podatku od towarów i usług, które wynikają z:

- decyzji wydanej dnia 13 sierpnia 2013 r. przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. Nr (...) za okres: sierpień 2009 r. – grudzień 2010 r. , opiewająca na kwotę 2.523.690,16 zł

- decyzji wydanej w dniu 21 sierpnia 2013 r. przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. Nr (...) za okres - styczeń 2011 r., opiewająca na kwotę 151.923,00 zł.

Pomimo złożonych odwołań od powyżej wskazanych decyzji Dyrektor Izby Skarbowej w B. utrzymał w mocy decyzje organu I instancji tj. Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B..

Ponadto S. Ł. (1) posiada zaległości z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, które wynikają z :

- decyzji z dnia 29 stycznia 2015 r. wydanej przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. Nr (...) za 2009 r., opiewająca na kwotę 1.917.284,00 zł

- decyzji z dnia 29 stycznia 2015 r. wydanej przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. Nr (...) za 2010 r., opiewająca na kwotę 3.680.786,00 zł

- zeznania rocznego PIT – 36 za 2010 r. (zeznanie żony S. Ł. (1) – podmiot powiązany, tj. wspólnik spółki cywilnej).

Pomimo złożonych odwołań od powyżej wskazanych decyzji Dyrektor Izby Skarbowej w B. utrzymał w mocy decyzje organu I instancji tj. Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B..

Dłużnik nie reguluje wymagalnych zobowiązań (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) wobec Wierzyciela z tytułu podatku od towarów i usług od dnia 19 sierpnia 2013 r.

Podstawa do ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa prowadzonego przez S. Ł. (1) wystąpiła w czerwcu 2014 r., bowiem w tym okresie powstały najstarsze wymagalne zobowiązania wobec dwóch podmiotów Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś. oraz Gminy Ś..

Niewypłacalność Dłużnika ma charakter trwały. Od czasu powstania wymagalności powyżej wskazanych zobowiązań S. Ł. (1) nie dokonał żadnej dobrowolnej wpłaty z tytułu zobowiązań objętych powyżej wskazanymi decyzjami, nie wykazał inicjatywy polubownego załatwienia sporu, rozłożenia zobowiązania na raty.

Wszczęte przez Wnioskodawcę postępowania egzekucyjne nie doprowadziły do zaspokojenia wierzyciela, wystarczyły jedynie na częściowe pokrycie kosztów postępowania egzekucyjnego. Ponadto celem zaspokojenia wierzytelności wszystkie nieruchomości będące własnością Pana S. Ł. (1) i S. Ł. (2) zostały objęte hipoteką na rzecz Wnioskodawcy.

Wobec Dłużnika nastąpił zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej w związku ze zbiegiem tych egzekucji. Wnioskodawca prowadzi aktualnie egzekucje na podstawie 12 tytułów wykonawczych wystawionych przez wierzycieli:

- Gminę Ś. na łączną kwotę należności głównej 13.963,00 zł – 11 tytułów wykonawczych (systematyczny przyrost należności głównej, tj. na dzień sporządzenia wniosku o ogłoszenie upadłości 1.776,00 zł należności głównej – 6 tytułów wykonawczych),

- (...) Urząd Wojewódzki w B. na łączną kwotę należności głównej 600,00 zł – 3 tytuły wykonawcze,

- Gminę M. C. na łączną kwotę należności głównej 40,00 zł – 1 tytuł wykonawczy,

- (...) Urząd Wojewódzki w G. Biuro Dyrektora Generalnego na łączną kwotę należności głównej 500,00 zł – 1 tytuł wykonawczy,

- Główny Inspektorat Transportu Drogowego na łączną kwotę należności głównej 400,00 zł.

Uczestnik S. Ł. (1) wiedząc o braku możliwości zapłaty zobowiązań w terminie 14 dni od dnia, w którym nastąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej jako wspólnik spółki cywilnej (...) s.c. (...), S. Ł. (2) z siedzibą w Ś..

Wierzyciel w dniu 3 września 2015 r. złożył w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy wniosek (znak: SW/524-3/15) o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika S. Ł. (1) jako osoby (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) w okresie od dnia 20 maja 2009 r. do dnia 15 września 2014 r. , który następnie postanowieniem z dnia 11 stycznia 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XV GU 180/15 został oddalony na podstawie art. 13 ust. 2 p.u.n.

Od daty powstania stanu niewypłacalności kwota zobowiązań wobec S. Ł. (1) wzrosła o odsetki naliczone do dnia sporządzenia wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec Dłużnika:

- z tytułu podatku od towarów i usług w kwocie 1.728.077,00 zł,

- z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w kwocie 3.325.441,00 zł.

Dłużnik działał w celu udaremnienia zaspokojenia zobowiązań wobec wierzycieli. W czasie kontaktów, które Uczestnik miał z Poborcą Skarbowym, Naczelnikiem Urzędu Skarbowego ówcześnie sprawującym tą funkcję S. Ł. (1) nie wykazywał zaburzeń psychicznych ani innych jednostek chorobowych, które uniemożliwiłyby jemu właściwe rozeznanie się w swojej sytuacji majątkowej.

S. Ł. (2) w okresie od dnia 5 września 2005 r. do dnia 15 września 2014 r. prowadziła działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) z siedzibą w pod adresem: (...)-(...) Ś., G. (...)/C. Ponadto od dnia 20 maja 2009 r. do dnia 15 września 2014 r. prowadziła działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej (...) s.c. (...), S. Ł. (2) z siedzibą pod wyżej wskazanym adresem. Przedmiotem prowadzonej przez Uczestniczkę działalności gospodarczej była sprzedaż hurtowa odpadów i złomu.

Uczestniczka zarejestrowała samodzielnie prowadzoną działalność gospodarczą w zakresie podatku od towarów i usług (...) posiada zaległości z tytułu podatku od towarów i usług, które wynikają z:

- decyzji wydanej dnia 13 sierpnia 2013 r. przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. Nr (...) za okres: sierpień 2009 r. – grudzień 2010 r., opiewającej na kwotę 2.523.090,16 zł,

- decyzji wydanej w dniu 21 sierpnia 2013 r. przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. Nr (...) za okres - styczeń 2011 r. opiewającej na kwotę 151.923,00 zł.

Ponadto S. Ł. (2) posiada zaległości z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, które wynikają z :

- decyzji z dnia 29 stycznia 2015 r. wydanej przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. Nr (...) za 2009 r., opiewającej na kwotę 1.917.284,00 zł,

- decyzji z dnia 29 stycznia 2015 r. wydanej przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. Nr (...) za 2010 r., opiewającej na kwotę 3.680.786,00 zł,

- zeznania rocznego PIT – 36 za 2010 r.

Pomimo złożonych odwołań od powyżej wskazanych decyzji Dyrektor Izby Skarbowej w B. utrzymał w mocy decyzje organu I instancji tj. Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B..

Z tytułu samodzielnego prowadzenia Przedsiębiorstwa Usługowo – Handlowego (...) Uczestniczka posiada wobec Wnioskodawcy następujące zobowiązania:

- z tytułu podatków od towarów i usług, które wynikają z decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. wydanej w dniu 28 marca 2013 r. Nr (...) za okres: styczeń 2008 – czerwiec 2009 r. oraz wydanej w dniu 20 czerwca 2013 r. Nr (...) za okres: lipiec 2009 r. – grudzień 2010 r.,

- z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, które wynikają z decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. wydanej w dniu 8 września 2014 r. Nr (...) za 2008 r.,

- z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych (za pracowników), które wynikają z zeznania rocznego PIT – 4R za 2013 r. i 2014 r.

Dłużniczka nie reguluje wymagalnych zobowiązań z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej z tytułu podatku od towarów i usług od dnia 29 marca 2013 r. (od daty doręczenia najwcześniejszej decyzji organu I instancji).

Podstawa do ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa prowadzonego przez S. Ł. (2) wystąpiła w kwietniu 2014 r., bowiem z tego okresu pochodzą najstarsze wymagalne zobowiązania wobec dwóch podmiotów Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś. oraz Gminy Ś., a zobowiązania wobec samego Skarbu Państwa Naczelnika Urzędu Skarbowego dotyczą lat 2008, 2009, 2010.

Niewypłacalność Dłużniczki ma charakter trwały. Od czasu powstania wymagalności powyżej wskazanych zobowiązań S. Ł. (2) nie dokonała żadnej dobrowolnej wpłaty.

Uczestniczka postępowania S. Ł. (2) wiedząc o braku możliwości zapłaty zobowiązań w terminie 14 dni od dnia, w którym nastąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości nie złożyła wniosku o ogłoszenie upadłości prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej jako wspólnik spółki cywilnej (...) s.c. (...), S. Ł. (2) z siedzibą w Ś..

Wierzyciel w dniu 3 września 2015 r. złożył w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy wniosek (znak: SW/524-2/15) o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużniczki S. Ł. (2) samodzielnie prowadzącej Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) pod adresem: (...)-(...) Ś., G. (...)/C oraz jako osoby (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) z siedzibą pod wyżej wskazanym adresem, który następnie postanowieniem z dnia 11 stycznia 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XV GU 180/15 został oddalony na podstawie art. 13 ust. 2 p.u.n.

Od daty powstania stanu niewypłacalności kwota zobowiązań wzrosła o odsetki naliczone do dnia sporządzenia wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec Dłużniczki (samodzielnie prowadzona działalność gospodarcza oraz (...) s.c.):

- z tytułu podatku od towarów i usług w kwocie 3.108.188,00 zł,

- z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w kwocie 4.169.962,00 zł,

- z tytułu płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych w kwocie 67,00 zł.

Wszczęte przez Wnioskodawcę wobec Uczestniczki postępowania egzekucyjne nie doprowadziły do zaspokojenia wierzyciela, wystarczyły jedynie na częściowe pokrycie kosztów postępowania egzekucyjnego. Ponadto celem zaspokojenia wierzytelności wszystkie nieruchomości będące własnością Pana S. Ł. (1) i S. Ł. (2) zostały objęte hipoteką na rzecz Wnioskodawcy.

Wobec Dłużniczki nastąpił zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej w związku ze zbiegiem tych egzekucji gdzie dłużnikiem jest (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2). Łączna kwota należności, gdzie wierzycielem jest Skarb Państwa Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ś. wynosi w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych 5.554.610,00 zł z tytułu należności głównej, w zakresie podatku od towarów i usług 2.659.063,22 zł z tytułu należności głównej.

Ponadto z tytułu samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej S. Ł. (2) posiada zobowiązania wobec Skarbu Państwa Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś. w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych 1.092.563,00 zł z tytułu należności głównej, w zakresie płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych 375,00 zł z tytułu należności głównej, w zakresie podatku od towarów i usług w kwocie 1.824.177,85 zł z tytułu należności głównej. Ponadto Wnioskodawca jako organ egzekucyjny prowadzi egzekucje na podstawie 2 tytułów wykonawczych wystawionych przez Gminę Ś. na łączną kwotę z tytułu należności głównej 1.000,00 zł.

Stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez wnioskodawcę, uczestników, zeznań świadków D. S., R. L., oraz częściowo zeznań S. Ł. (3) oraz S. Ł. (2). Sąd uznał, iż zeznania świadka Z. D. okazały się nieprzydatne na użytek niniejszego postępowania, albowiem, nie wynikało z nich nic istotnego co mogłoby pozwolić na dokonanie ustaleń faktycznych w przedmiotowej sprawie. Pozostałe dokumenty złożone do akt sprawy - w tym postanowienie Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy z dnia 30 grudnia 2016 r. o umorzeniu śledztwa przeciwko S. Ł. (2) oraz akt oskarżenia skierowany do sądu przeciwko S. Ł. (1) – nie były przydatne do poczynienia ustaleń faktycznych, bowiem nie mają one charakteru wiążącego w postępowaniu cywilnym.

Prawdziwość dokumentacji zebranej w toku postępowania nie budziła wątpliwości Sądu Rejonowego, a żadna ze stron nie zakwestionowała w toku postępowania ich autentyczności. Ponadto Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie sprawozdania tymczasowego nadzorcy znajdującego się w aktach XV GU 180/15.

Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z treścią art. 373 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 233, dalej jako: „p.u.”) w zw. z art. 449 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2015 r., poz. 978) sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia m.in. wobec osoby, która ze swej winy będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie ustawowym wniosku o ogłoszenie upadłości.

Zgodnie z art. 10 p.u. podstawą ogłoszenia upadłości dłużnika jest jego niewypłacalność. Niewypłacalny jest zaś dłużnik, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art. 11 ust. 1 p.u.). Przepis art. 21 ust. 1 i 2 p.u. przesądza natomiast o tym, że dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości, a jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek, o którym mowa w ust. 1 spoczywa na każdym, kto ma prawo go reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami. Zgodnie z przepisem art. 11 ust.1 p.u. dłużnik jest niewypłacalny jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Dokonując analizy okoliczności faktycznych ustalonych w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy stwierdził, iż uczestnik postępowania S. Ł. (1) w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą pod firmą (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) zaprzestał wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych wobec Skarbu Państwa Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś. już od maja 2013 r., jednak podstawa do złożenia wniosku o ogłoszenie prowadzonej przez niego działalności dopiero nastąpiła z chwilą, gdy powstało zobowiązanie także wobec drugiego z wierzycieli a mianowicie Gminy Ś. tj. w miesiącu czerwcu 2014 r.

Z wykazu zobowiązań przedłożonych w niniejszej sprawie przez Wnioskodawcę wynika, iż Uczestnik posiada nieuregulowane zobowiązania wobec wszystkich wierzycieli, które uprzednio dochodzone były w sądowym postępowaniu egzekucyjnym na łączną kwotę 8.213.673,22 zł należności głównej (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2), natomiast w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym 16.303,00 zł należności głównej. Razem Uczestnik S. Ł. (1) posiada zobowiązania wobec 8 wierzycieli, z czego głównym największym co do wielkości posiadanej wierzytelności jest Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ś., natomiast pozostali wierzyciele to także jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji publicznej.

W odniesieniu do S. Ł. (2) Sąd wskazał, iż łącznie zadłużenie wobec wszystkich wierzycieli Uczestniczki wynosi: w sądowym postępowaniu egzekucyjnym 11.130.789,07 zł z tytułu należności głównej (...) s.c. S. Ł. (1), S. Ł. (2) oraz Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...). W administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym zobowiązania wynoszą 1.000,00 zł z tytułu należności głównej. Termin wymagalności najstarszego zobowiązania wobec Wnioskodawcy przypada na listopad 2013 r., jednakże podstawa do złożenia wniosku o ogłoszenie prowadzonej przez nią działalności dopiero nastąpiła z chwilą, gdy powstało zobowiązanie także wobec drugiego z wierzycieli a mianowicie Gminy Ś. tj. w miesiącu kwietniu 2014 r.

Pomimo istnienia obowiązku oraz podstawy do ogłoszenia upadłości prowadzonej działalności gospodarczej uczestnicy nie złożyli w czasie właściwym wniosku do sądu.

Nie bez znaczenia w ocenie Sądu był fakt, iż znaczne zobowiązania Uczestników powstały w związku z przeprowadzoną Kontrolą Urzędu Skarbowego, która ujawniła nieprawidłowości polegające na nienależytym odprowadzaniu przez Uczestników podatków na rzecz Skarbu Państwa, a następnie na skutek uprawomocnienia się decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B., które były niekorzystne dla Uczestników, bowiem zobowiązywały ich do zapłaty zobowiązań podatkowych. Prowadzone wobec Uczestników postępowanie kontrolne, w wyniku którego wydano decyzje, w których dokonano określenia należnych do zapłaty podatków wykazało, iż Dłużnicy nierzetelnie wypełniali te obowiązki, do których byli zobligowani przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o podatku od towarów i usług. Powyższe wskazuje na wysoki stopień zawinienia, bowiem Dłużnicy przez swoje działania stali się niewypłacalni, a niewypłacalność ma charakter trwały. Były powadzone postępowania kontrolne w toku których zobowiązani mieli wiedzę o konsekwencjach ich zakończenia.

Ponadto Sąd Rejonowy w Bydgoszczy Wydział XIII Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 10 kwietnia 2014 r. dokonał wpisu KRS pod nr (...) nowo powstałej spółki o nazwie (...) sp. z o.o. w której Pan S. Ł. (1) został prezesem zarządu (obecnie jest prokurentem). Siedziba, miejsce prowadzonej działalności i jej zakres działania jest identyczny jak działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej.

W ocenie Sądu Rejonowego zachowanie uczestników S. Ł. (1) i S. Ł. (2) miało co najmniej charakter zawinionego zaniedbania. W związku z redakcją art. 373 ust 1 p.u. zasadnie przyjmuje się, iż podstawa do wydania zakazu, która opiera się na winie, występuje nie tylko wtedy gdy osoba, która ma zostać pozbawiona praw wymienionych w tym przepisie umyślnie dokonała czynności o których w nim mowa, lecz także, gdy działania te są następstwem jej niedbalstwa (zob. F. Zedler [w] Prawo upadłościowe i naprawcze. K.W. Zakamycze, Kraków 2003, teza 6 do art. 373, str. 958). Sąd wskazał, iż chodzi tu o winę w braku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie określonym w ustawie. W nauce prawa powszechnie przyjmuje się, iż do okoliczności wyłączających winę można zaliczyć brak informacji o sytuacji stwarzającej obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z przyczyn niezależnych od dłużnika, np. wyjazdu za granicę.

W niniejszej sprawie w przypadku obydwojga Uczestników żadna z wyżej wskazanych okoliczności, jak i o zbliżonym charakterze, nie zaistniała. Uczestnicy nie wykazali dowodowo żadnych okoliczności uwalniających ich od odpowiedzialności, w tym zwłaszcza nie przedstawili dokumentacji medycznej bądź innych dowodów potwierdzających ich stan psychiczno – emocjonalny z okresu gdy stały się wymagalne największe wierzytelności wobec Wierzyciela. W tym zakresie Uczestnicy nie sprostali ciężarowi dowodowemu wynikającemu z art. 6 k.c. Zwłaszcza naganna jest w niniejszej sprawie postawa uczestnika S. Ł. (1), który okazywał lekceważący stosunek do Wierzyciela i jego pracowników, bowiem z zeznań ówczesnego Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś. R. L. wynika, iż Uczestnik nie regulował zobowiązań wynikających z decyzji wymiarowych, nie wykazywał chęci polubownego uregulowania zobowiązań i konkretnie wskazał, iż nie będzie ich płacił. Natomiast Uczestniczka S. Ł. (2) nie przejawiała należytej dbałości o stan prowadzonego przez nią wraz z jej małżonkiem przedsiębiorstwa jako wspólników spółki cywilnej, gdyż tymi sprawami zajmował się głownie jej mąż, a także nie dbała należycie o stan prowadzonej indywidualnie działalności gospodarczej.

Sąd Rejonowy wskazał, że działalność gospodarcza w założeniu powinna być prowadzona w sposób profesjonalny i zawodowy, przy zachowaniu należytej staranności, a złożenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości jest wymogiem o charakterze zupełnie podstawowym. Podkreślił, że sankcja w postaci orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej ma m.in. odstraszać od zachowań, które stanowiłyby naruszenie prawa i zabezpieczać przed lekceważeniem prawnych rygorów prowadzenia działalności gospodarczej, zabezpieczać przed wyrządzeniem szkody wierzycielom, a wreszcie ma powodować wyeliminowanie z obrotu gospodarczego osób, które nie są w stanie sprostać podstawowym wymaganiom prowadzenia działalności gospodarczej ustanowionym w interesie każdego z uczestników obrotu gospodarczego. Samo postępowanie ma chronić nie tyle interesy wierzycieli konkretnego dłużnika, ale interesy wszystkich uczestników obrotu prawnego (zob. uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 lipca 2002 r., P 12/01, OTK ZU 2002, Nr 4A, poz. 50).

O tym, czy i w jakim zakresie należy orzec zakaz decydować powinien także skutek zawinionego działania, a zatem czy doszło do pokrzywdzenia wierzycieli (zob. F. Zedler [w] Prawo upadłościowe i naprawcze. K.W. Zakamycze, Kraków 2003, teza 7 do art. 373, str. 959). Sąd Rejonowy wskazał, iż należy uznać zasadność wyrażanego w orzecznictwie poglądu, iż do pokrzywdzenia wierzyciela dochodzi nie tylko poprzez pomniejszenie majątku dłużnika, ale również w sytuacji, gdy co prawda do uszczuplenia majątku nie doszło, jednak wzrosła wartość niewykonanych zobowiązań (tak m.in. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 25 maja 2006 r., sygn. VIII Ga 38/06).

W realiach sprawy Uczestnicy po powstaniu niezaspokojonych w terminie wierzytelności wobec Skarbu Państwa Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś., nie zgłosili wniosku o ogłoszenie upadłości, zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczych w związku, z których działalnością powstały zobowiązania, co w konsekwencji prowadziło do powiększenia sumy zobowiązań. Pojawiły się bowiem kolejne wierzytelności, a nadto w dalszym ciągu rosły odsetki od istniejących kwot, co należy uznać za krzywdzące dla wierzycieli. Dodatkowo uczestnik S. Ł. (1) utrudniał prowadzone przeciwko niemu egzekucje wyzbywając się zajętego w toku postępowania majątku ruchomego, przez co uszczuplił zaspokojenie swojego wierzyciela Skarbu Państwa co zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem karnym wydanym przez Sądu Rejonowego w Świeciu o sygn. akt II K 850/14. Za popełniony czyn Sąd wymierzył S. Ł. (1) karę pięciu lat pozbawienia wolności i warunkowo zawiesił jej wykonanie na okres dwóch lat próby. Ponadto Sąd zobowiązał oskarżonego do naprawienia szkody poprzez zapłacenie na rzecz pokrzywdzonego Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ś. kwoty 13.500,00 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego możliwość pokrzywdzenia wierzycieli Uczestnicy postępowania powinni co najmniej przewidywać, stanowiło ono bowiem logiczne i nieuniknione następstwo ich zaniedbań na tle rozliczeń podatkowych ze Skarbem Państwa, które spowodowały znaczne zobowiązania.

W konkluzji Sąd wskazał, iż wobec zaprzestania wykonywania zobowiązań Dłużnicy S. Ł. (1) i S. Ł. (2) jako wspólnicy prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej winni zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 21 ust. 1 p.u., czego jednak nie dokonali. Rodzaj popełnionych uchybień, sposób zachowania się każdego z Uczestników po ujawnieniu zobowiązań na rzecz Wierzycieli, charakter zobowiązań (należności publiczno – prawne) uzasadnia orzeczenie zakazów wobec każdego z uczestników na okres 10 lat na podstawie art. 373 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r., poz. 233 ze zm.). Ponadto Sąd uznał każdego z uczestników za przegrywającego sprawę i zasądził od nich na rzecz wierzyciela koszty zastępstwa procesowego. Opłatami od każdego z wniosków w kwocie 100 zł, których wnioskodawca nie miał obowiązku uiścić, Sąd również obciążył uczestników, jako przegrywających sprawę z uwagi na regulację art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 376 ust. 1 Prawa upadłościowego (pkt 4 sentencji).

Od powyższego orzeczenia uczestnicy wnieśli apelację, w której zaskarżyli rozstrzygnięcie w całości. Zarzucili naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego, które miało wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, tj.:

1.  błędne zastosowanie art. 373 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, polegające na orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestników mimo braku zaistnienia przesłanek do wydania takiego orzeczenia, a także przejawiające się w nieuwzględnieniu braku winy uczestników oraz skutków podejmowanych działań i próby odwołania się od decyzji nakładającej na uczestników podatek, podczas gdy w rzeczywistości wzięcie tych okoliczności pod uwagę winno doprowadzić Sąd do oddalenia wniosku;

2.  naruszenie art. 233 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. praz w zw. z art. 376 ust. 1 zd. 3 p.u. poprzez błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i poczynienie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegające na przyjęciu, że:

a)  uczestnicy ponoszą winę za zaniechanie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości prowadzonego przedsiębiorstwa i nie uwzględnieniu faktu, że uczestnicy skupili się na udziale w postępowaniach mających na celu podważenie decyzji podatkowych, ustalających ich zobowiązania podatkowe,

b)  stopień winy oraz skutki podejmowanych przez uczestników działań, w szczególności rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli, uzasadniają pozbawienie ich prawa prowadzenia działalności gospodarczej,

c)  stan niewypłacalności uczestnika S. Ł. (1) zaistniał w czerwcu 2014 r., a S. Ł. (2) w kwietniu 2014 r.,

d)  niewypłacalność uczestników i niespłacenie należności wobec Skarbu Państwa – Urzędu Skarbowego oraz utrata płynności finansowej miały charakter trwały i powstały z winy uczestników,

e)  należności z tytułu danin publicznych są wyższej rangi i przez to stopień winy jak i charakter pokrzywdzenia wierzyciela jest większy,

f)  uczestnik nie udowodnił, iż stan jego zdrowia psychicznego uległ pogorszeniu i uczestnik załamał się decyzją organu podatkowego,

g)  uczestnik okazywał lekceważący stosunek wobec wnioskodawcy i jego pracowników,

h)  postanowienie Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy z dnia 30 grudnia 2016 r., w przedmiocie umorzenia śledztwa względem uczestników nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy,

i)  zeznania świadka Z. D. okazały się nieprzydatne dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia,

j)  uczestnik wyzbywał się majątku celem udaremnienia egzekucji,

k)  zakładanie przez uczestników nowych podmiotów gospodarczych służyło generowaniu kolejnych zobowiązań,

l)  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolność w ocenie dowodów.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący domagali się zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku oraz zasądzenia na ich rzecz kosztów postepowania, ewentualnie uchylenia postanowienia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postepowania odwoławczego.

W uzasadnieniu wskazali, że nałożoną na nich sankcję uznają za zbyt daleko idącą ingerencję w sferę konstytucyjnych praw i wolności, nieadekwatną przy tym do stopnia ich zawinienia i skutków podejmowanych przez nich czynności. Podali, że podejmowali próby ratowania przedsiębiorstwa, co stanowi usprawiedliwienie niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie. Wskazali na załamanie psychiczne wywołane przez wszczęte przez wnioskodawcę postępowanie egzekucyjne, które zburzyło funkcjonowanie ich przedsiębiorstwa. Podali, że nie zaskarżyli wadliwych, ich zdaniem, decyzji z powodu braku środków na prowadzenie postępowania przed sądami administracyjnymi.

Wskazali na sprzeczność orzeczenia z konstytucyjną zasadą państwa prawnego i przestrzegana przez organy państwa sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).

Odpowiedź na apelację złożył wnioskodawca, który wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz od uczestników kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja uczestników w przeważającej części była bezpodstawna.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy i wyczerpujący przeprowadził postępowanie dowodowe i wyciągnął z niego prawidłowe wnioski. Ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy należało uznać za właściwe i przyjąć również za podstawę orzeczenia Sądu Okręgowego. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Rejonowy nie naruszała zasady określonej w art. 233 § 1 k.p.c. i pokrywa się z oceną dokonaną przez Sąd Okręgowy w postępowaniu apelacyjnym.

Uczestnicy w zasadzie poza powtórzeniem argumentów podniesionych już
i ocenionych przez Sąd Rejonowy, nie wskazali nowych faktów ani nie powołali nowych dowodów, mogących podważyć prawidłową ocenę ich zawinionego zaniechania w terminowym złożeniu wniosku o ogłoszenie ich upadłości, jako przedsiębiorców w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy dysponował materiałem dowodowym pozwalającym stwierdzić, że podstawy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wobec S. Ł. (1) zachodziły w czerwcu 2014 r., zaś wobec S. Ł. (2) w kwietniu 2014 r., gdyż w tych datach dłużnicy nie regulowali swoich wymagalnych zobowiązań wobec co najmniej dwóch wierzycieli ustalonych na podstawie istniejącej dokumentacji, a zatem niewypłacalność miała już wówczas charakter trwały. Nie były regulowane zobowiązania z tytułu podatku od towarów i usług względem Urzędu Skarbowego oraz zobowiązania wobec Gminy Ś., przy czym zaległości w zakresie podatków w stosunku do S. Ł. (1) sięgały sierpnia 2009 r., zaś S. Ł. (2) początku 2008 r. Decyzje organów podatkowych nie zostały podważone przez dłużników, wobec czego brak zapłaty winien skutkować złożeniem wniosków o upadłość przedsiębiorców.

Stanowisko Sądu Rejonowego o niewypłacalności odnosiło się do dominującego obecnie w judykaturze rozumienia pojęć stanu niewypłacalności (art. 11 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego) i terminu do zgłoszenia wniosku o upadłość (21 ust. 1 i 2 p.u.n). Prawidłowa wykładnia tych pojęć była decydująca dla ustalenia występowania przesłanki orzeczenia zakazów z art. 373 § 1 pkt 1 p.u.n. - nie złożenia przez uczestników w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości.

Omawiana w przypadku obojga dłużników postać niewypłacalności polegała na niewykonywaniu wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego aktualne jest stanowisko, iż niewykonywanie wymagalnych zobowiązań musi mieć charakter trwały. Najpełniej stanowisko Sądu Najwyższego zostało przedstawione w wyroku z dnia 19 stycznia 2011 r. (IV CSK 211/10), w którym wskazano, iż „krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie jest podstawą ogłoszenia upadłości, gdyż o niewypłacalności w rozumieniu art. 11 ust. 1 p.u.n. można mówić dopiero wtedy, gdy dłużnik z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań". Stanowisko to zostało potwierdzone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2011 r. ( VCSK 320/10) oraz w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2011 r. ( V CSK 352/10). Poglądy wyrażone w przedmiotowych orzeczeniach czerpią z niezwykle bogatego orzecznictwa przedwojennego, które uznawane jest za mające zastosowanie także pod rządami ustawy Prawo upadłościowe. Ponadto przyjmuje się zasadnie w judykaturze, że ogłoszenie upadłości może nastąpić tylko wówczas, gdy istnieje co najmniej dwóch wierzycieli podmiotu gospodarczego, którego dotyczy wniosek (por. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2010 r., sygn. IV CNP 95/09, nie publ., LEX nr 603893 oraz wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 października 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 496/09, LEX nr 574028). Sąd Okręgowy w pełni podziela prezentowaną linię orzeczniczą.

W kontekście powyższych rozważań słuszne było przyjęcie przez Sąd Rejonowy, iż podstawy do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości wystąpiły już kwietniu i czerwcu 2014 r., gdy oboje dłużnicy zalegali z płatnościami wobec dwóch podmiotów publicznoprawnych.

Jako że orzeczenie zakazu przewidzianego w art. 373 ust. 1 p.u. ma charakter fakultatywny wina i jej stopień mają przede wszystkim wpływ na decyzję Sądu o uwzględnieniu bądź oddaleniu wniosku oraz są przesłankami decydującymi o zakresie i czasokresie pozbawienia praw. Konieczne jest zatem udowodnienie przez wnioskodawcę winy dłużnika, na poziomie przynajmniej niedbalstwa, w spóźnionym złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2011 r., sygn. akt III CSK 44/11). Wnioskodawca w niniejszej sprawie wypełnił swój obowiązek i wykazał okoliczności stanowiące o bezprawności zachowania uczestników (istnienie elementów obiektywnych zawinienia) w postaci prawomocnych decyzji stwierdzających istnienie wielomilionowych zobowiązań uczestników, głównie podatkowych i brak złożenia stosownych wniosków przez uczestników. Niewypłacalność dłużników słusznie została uznana za zawinioną i to w stopniu znacznym, z uwagi na stwierdzone nierzetelne wykonywanie obowiązków w zakresie prawidłowego odprowadzania podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług.

Natomiast okoliczności wyłączające stwierdzenie winy w znaczeniu subiektywnym nie zostały wykazane przez uczestników.

Bezzasadne były zarzuty uczestników dotyczące pominięcia przez Sąd Rejonowy kwestii stanu zdrowia psychicznego uczestnika S. Ł. (1), który załamał się decyzją organu podatkowego. Skarżący nie przedłożył na tą okoliczność żadnego dowodu. Twierdzenia o pogorszeniu się tego stanu w konsekwencji pozostawały zupełnie gołosłowne. Nie stanowiły usprawiedliwienia braku aktywności dowodowej uczestnika, jeśli chciał się powoływać na te okoliczności, podnoszone w apelacji argumenty związane z przyczynami zaniechania ewentualnymi leczenia (obawy stygmatyzacji czy odrzucenia społecznego, odpowiedzialność za utrzymanie rodziny). Długi okres, w którym uczestnicy nie występowali z wnioskami o ogłoszenie upadłości, pomimo istniejącego obowiązku wskazywałby na znaczne nasilenie i długotrwałość zaburzeń, tymczasem okoliczności sprawy, a w szczególności dalsza aktywność uczestnika, założenie spółki z o.o., bycie udziałowcem innej spółki, a także prezesem i następnie prokurentem, świadczy jednoznacznie o tym, iż stan zdrowia uczestnika pozwalał na aktywne prowadzenie działalności.

Dłużnicy nie podważyli też prawidłowego przyjęcia przez Sąd Rejonowy, iż uczestnik wyzbył się majątku celem udaremnienia egzekucji. W tym zakresie w dniu 25 czerwca 2015 r. został wydany przez Sąd Rejonowy w Świeciu wyrok skazujący S. Ł. (1) na pięć miesięcy pozbawienia wolności, warunkowo zawieszony na okres dwóch lat próby, sygn. akt II K 850/14.

Zgodnie z art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Istota związania sądu cywilnego skazującym wyrokiem karnym na podstawie art. 11 k.p.c. wyraża się tym, że w skład podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu cywilnego wchodzi czyn opisany w sentencji karnego wyroku skazującego, a sąd ten jest pozbawiony możliwości dokonywania ustaleń w tym zakresie, w tym w szczególności w zakresie ustaleń odmiennych niż przeniesione na podstawie tego wyroku z procesu karnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 stycznia 2017 r., sygn. akt I ACa 745/16).

Nie można uznać za usprawiedliwiające zaniechanie uczestników, ich argumenty dotyczące braku środków pieniężnych na poniesienie kosztów sądowych oraz pomocy profesjonalnego pełnomocnika, uniemożliwiające obronę przed działaniami organów podatkowych. Twierdzenia uczestników o podejmowanych działaniach mających na celu podważenie decyzji podatkowych, ustalających ich zobowiązania podatkowe i próbach odwołania się od tych decyzji nie znajdowały potwierdzenia w materiale dowodowym sprawy.

Jak wynika ze złożonej przez wierzyciela informacji Naczelnika Administracji Podatkowej dotyczącej decyzji dla S. i S. Ł. (2), uczestnicy nie wnieśli nawet odwołań od części decyzji Dyrektora (...) w B., w tym dotyczących podatku od towarów i usług dla S. Ł. (2) za miesiące od lipca do grudnia 2009 r., czy podatku dochodowego od osób fizycznych uczestników za 2009 r. i 2010 r. (k. 161-164 akt). Należy podkreślić, co słusznie podniósł wnioskodawca w odpowiedzi na apelację, że odwołanie do organu drugiej instancji nie pociąga za sobą żadnych wydatków. Ponadto w postępowaniu przed sądem administracyjnym istnieje możliwość udzielenia pomocy w uzasadnionych wypadkach, polegającej na zwolnieniu strony od kosztów i zapewnieniu pełnomocnika z urzędu. Trudno uznać za wiarygodne twierdzenia uczestników o poświęcaniu całej energii na obronę przed niesprawiedliwymi, ich zadaniem decyzjami, skoro nie wykazali, by w istocie podejmowali jakiekolwiek próby podważenia tych decyzji. S. Ł. (1) wskazał w zeznaniach (k. 204 akt), że odwołał się od jednej decyzji, bo na resztę nie miał pieniędzy, co w ocenie Sądu nie świadczy o realnych próbach podważenia decyzji, a raczej o godzeniu się uczestników na obowiązki wynikające z tych decyzji.

Odnośnie zeznań Z. D. słusznie Sąd Rejonowy ocenił je jako nieprzydatne, gdyż świadek zajmując się w firmie uczestników wystawianiem faktur, obsługą klientów i przyjmowaniem towaru, poza ogólnym stwierdzeniem, że nie było podstaw do ogłoszenia upadłości i nikt tego uczestnikom nie doradzał, nie miała żadnych konkretnych danych świadczących o nieistnieniu stanu niewypłacalności uczestników (k. 203v-2014 akt).

W sytuacji gdy podstawą pozbawienia praw jest zawinione działanie osoby, która ma być pozbawiona praw, przy orzekaniu o czasie pozbawienia praw sąd musi brać łącznie pod uwagę dwa elementy:

1) stopień winy w dokonaniu czynności stanowiących podstawę orzekania pobawienia praw, o których mowa w art. 373 ust. 1 oraz

2) skutki podejmowanych działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.

W zakresie pierwszego elementu należy podkreślić, iż kierując się zasadami wykładni celowościowej, należy przyjąć, że im większy stopień winy w dokonywaniu czynów stanowiących podstawę orzekania pozbawienia wspomnianych praw, tym dłuższy powinien być czas, na jaki pozbawia się praw aż do dziesięcioletniego okresu włącznie; brak winy z kolei wyklucza w ogóle możliwość orzekania zakazu, o którym mowa w art. 373 ust. 1. Natomiast w zakresie drugiej przesłanki, to im większe obniżenie wartości przedsiębiorstwa i pokrzywdzenie wierzycieli, tym okres pozbawienia praw powinien być dłuższy.

Mając powyższe na względzie Sąd uwzględnił apelację jedynie w zakresie okresu, na który została pozbawiona możliwości prowadzenia działalności uczestniczka S. Ł. (2).

Należało bowiem w niniejszej sprawie rozróżnić stopień winy S. Ł. (1) oraz S. Ł. (2). Przede wszystkim w stosunku do uczestnika zapadł prawomocny wyrok karny, na podstawie, którego został on uznany za winnego tego, że działając w celu udaremnienia wykonania decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w B. uszczuplił zaspokojenie swojego wierzyciela – Skarbu Państwa w ten sposób, że usunął i zbył zajęte w dniu 30 maja 2011 roku w toku postępowania zabezpieczającego ruchomości. Poza tym w stosunku do uczestnika S. Ł. (1) toczy się postępowanie karne co do posłużenia się 239 nierzetelnymi fakturami poświadczającymi nieprawdę na kwotę ponad 3 miliony złotych.

W stosunku do uczestniczki S. Ł. (2), mając na uwadze wysokość zadłużenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, zamknięcie działalności gospodarczej zaraz po przeprowadzeniu kontroli i wydaniu decyzji stwierdzającej obowiązek zapłaty podatku w wyższej wysokości, tym samym zwiększenie niewypłacalności, brak zgłoszenia wniosku o upadłość w odpowiednim terminie, zasadne było również orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, jednakże na okres 4 lat, a nie 10-ciu. Najwyższy okres bowiem, zdaniem Sądu Okręgowego może być orzeczony wyłącznie w przypadku znacznej winy i tak jak w przypadku S. Ł. (1) np. wyroku skazującego i celowego wystawiania nierzetelnych faktur celem wyłudzenia podatku.

Prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął, iż zaistniały przesłanki orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie art. 373 Prawa upadłościowego. Zastosowanie przez Sąd Rejonowy sankcji eliminującej uczestników z obrotu gospodarczego, jako osób, które nie były w stanie sprostać wymaganiom stawianym wobec osób prowadzących działalność gospodarczą, było decyzją słuszną. Osoby prowadzące działalność gospodarczą muszą posiadać kwalifikacje zawodowe i przestrzegać określonych wzorów zachowań. Natomiast osoby, które takich kwalifikacji nie posiadają winny być z obrotu gospodarczego wyłączone. Nie zachowując rygorów związanych z obowiązkiem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, nie powinni prowadzić własnej działalności ani sprawować funkcji zawiązanych z zarządzeniem w spółkach, gdyż ich działanie narusza interesy wierzycieli, a także interesy wszystkich uczestników obrotu prawnego.

Jedynie wobec uczestniczki, jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą samodzielnie oraz w spółce cywilnej z mężem, z uwagi na brak uznania przez powołane organy znamion przestępstwa w wypadku jej działań, stopień zawinienia, jak i skutki podejmowanych przez nią działań należało zdaniem Sądu ocenić w sposób korzystniejszy niż w wypadku jej męża. Spoczywał wprawdzie na niej obowiązek złożenia wniosku o upadłość niezależnie od tego, czy zajmowała się tą działalnością osobiście, czy też mąż wyręczał ją w prowadzeniu działalności, jednak zdecydowanie niższy stopień zaangażowania uczestniczki w działalność prowadzoną faktycznie przez jej męża, determinował rozróżnienie okresu zakazów.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w pkt 2 i na podstawie art. 373 ust. 1 pkt 1 Prawa upadłościowego i naprawczego zmniejszył okres zakazów wobec S. Ł. (2) do 4 lat. W pozostałym zakresie apelację uczestników oddalił w oparciu o przepis art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach instancji odwoławczej Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. uznając uczestników za wygrywających jedynie w nieznacznym zakresie. Należało od nich zasądzić na przecz wierzyciela poniesione przez niego koszty zastępstwa profesjonalnego pełnomocnika w wysokości stawek wynikających z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 8 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).

Marek Tauer A. S. R.

VIII Ga 81/17

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi uczestników adw. M. T. oraz wnioskodawcy Skarbowi Państwa – Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w Ś..

2.  Z wpływem lub za 14 dni.

B., dnia 24 sierpnia 2017 roku