Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd w Częstochowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Krystyna Mieszkowska

Protokolant: Mateusz Kmieć

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2016 r. w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w K.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki M. C. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwotę 7.217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od powódki M. C. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Częstochowie kwotę 2.065 zł (dwa tysiące sześćdziesiąt pięć złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

4.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Częstochowie na rzecz radcy prawnego J. G. kwotę 8.856 zł (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

UZASADNIENIE

W pozwie, sprecyzowanym na rozprawie w dniu 10 lipca 2013r. i w piśmie procesowym z dnia 12 sierpnia 2013r. (data nadania w urzędzie pocztowym) powódka M. C. wystąpiła przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w C. o zasądzenie na rzecz powódki kwoty 100 000 zł tytułem odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości stanowiącej własność powódki położonej w K. przy ulicy (...) oraz zasądzenie kwoty 161 000 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości powódki za okres od marca 2002r. do marca 2012r.

W uzasadnieniu swojego żądania powódka podniosła, że na terenie działki stanowiącej jej własność w latach 70-tych ubiegłego wieku posadowiono słupy energetyczne, w ilości pięciu sztuk i zlokalizowano linię przesyłową średniego napięcia oraz umieszczono transformator. Na ich posadowienie poprzedni właściciele nie wyrazili zgody ani też nie zawarto z nimi odpowiedniej umowy. Poprzedni użytkownik tych urządzeń przedsiębiorstwo państwowe ( Zakład (...)) nie uiszczał żadnych opłat z tytułu korzystania z gruntu, a obecny poinformował, że nabył tytuł prawny do korzystania w drodze zasiedzenia. Powódka wskazała, że właściciele działek, na których stoją słupy energetyczne mają zagwarantowane w kodeksie cywilnym prawo do żądania rekompensat od przedsiębiorstw przesyłowych za związane z korzystaniem z ich nieruchomości niedogodności. Nie zwalnia od tego zasiedzenie służebności przesyłu, którego strona pozwana nie udowodniła. Natomiast obecny użytkownik nie będąc następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego jakim był Zakład (...) nie może zaliczyć do okresu posiadania w dobrej wierze przed przejęciem praw do linii energetycznej w K.. Służebność przesyłu, tak jak każde ograniczone prawo rzeczowe uprawnia właściciela obciążonego tą służebnością do odpowiedniego wynagrodzenia z tego tytułu i takiego wynagrodzenia domaga się powódka. W poprzednim systemie ustrojowym podmioty zarządzające sieciami wykonywały jedynie coś na kształt dzierżenia, a nie posiadania samoistnego i dlatego obecny przedsiębiorca dysponujący infrastrukturą przesyłową nie może do swojego okresu posiadania doliczyć okresu posiadania poprzednika. Do dnia 31 stycznia 1989r. obowiązywał art. 128 k.c., który wyrażał zasadę jednolitego funduszu własności państwowej i uniemożliwiał państwowym osobom prawnym, sprawującym zarząd mieniem państwowym, nabycie jakichkolwiek praw do tego mienia. Zatem w okresie obowiązywania tego przepisu to Skarb Państwa, a nie przedsiębiorstwo przesyłowe, był posiadaczem urządzeń przesyłowych i cudzej nieruchomości, na której je posadowiono, i tylko on, a nie przedsiębiorstwo, mógł nabyć przez zasiedzenie służebność gruntową przesyłu. Stanowisko strony pozwanej, że powódka nabywając własność przedmiotowej nieruchomości powinna mieć świadomość istnienia na tej działce infrastruktury technicznej nie pozbawia jej prawa do dochodzenia stosownego odszkodowania za utratę wartości posiadanej nieruchomości oraz wynagrodzenia za korzystanie z niej. Zdaniem powódki wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości powinno być ustalone tak jak za dzierżawę, przy przyjęciu że miesięczny czynsz dzierżawny za metr kwadratowy nieruchomości wynosi około 10% ceny kupna za metr kwadratowy. Powódka podała, że ceny podobnych działek na terenie gminy K. wynoszą od 17 do 200 zł za m ². Zatem kwota na rzecz wynajmującego powinna wynosić, przyjmując wartość średnią 100 zł, na poziomie 10 zł za m ², co daje kwotę 26 000 zł rocznie (2600m ² x 10 zł). Powódka nie może korzystać swobodnie z powierzchni działki obejmującej 1300 m ². Wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości wynosić więc będzie 13 000 zł rocznie; w sumie zaległe wynagrodzenie wynosi 161 000 zł. Powódka podniosła też, że usytuowanie urządzeń przesyłowych na działce uniemożliwia całkowicie jej gospodarcze wykorzystanie. Odszkodowanie za utratę wartości tej nieruchomości powinno odpowiadać wartości rynkowej całej niezabudowanej nieruchomości. Cena metra nieruchomości rolnych i działek budowlanych na terenie gminy K. kształtuje się odpowiednio do wielkości działki powódki: w przypadku działki rolnej – 26 183 zł za ha, a w przypadku działki budowlanej 4 000 zł za ar, tj. ok. 100 000 zł za działkę budowlaną o powierzchni działki powódki (k.- 2-4, 75-76, 88-91, 281).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwany podniósł, że kwestionuje w całości, zarówno co do zasady, jak i wysokości, zgłoszone przez powódkę roszczenia. Pozwany wskazał, że przez działkę powódki nr (...) położoną w K. przebiega linia napowietrzna 15kV z jednym słupem podtrzymującym oraz napowietrzna linia niskiego napięcia K. I wraz z podtrzymującymi ją trzema słupami. Wyliczona przez powódkę kwota wynagrodzenia i utraty wartości przekracza w sposób znaczny wartość nieruchomości i nie uwzględnia stopnia ingerencji pozwanego w przedmiotową nieruchomość. Pozwany wskazał, że eksploatuje urządzenia elektroenergetyczne służące do przesyłu energii elektrycznej i jego władztwo w tym zakresie odpowiada władztwu wynikającemu ze służebności gruntowej. Posiadanie służebności gruntowej, obecnie zdefiniowanej w art. 305 ¹ k.c. jako służebność przesyłu, przybiera taką postać, że nie pozbawia w zupełności faktycznego władztwa właściciela nad nieruchomością obciążoną. Jeżeli ze względu na sposób posiadania służebności lub też ze względu na sposób posadowienia urządzeń przesyłowych, powód może korzystać ze swojej nieruchomości w mniej lub bardziej ograniczonym zakresie, wynagrodzenie za bezumowne korzystanie powinno być odpowiednio obniżone. Nadto, pozwany podniósł, że właścicielowi nieruchomości nie przysługuje wobec nieuprawnionego posiadacza służebności przesyłu roszczenie o naprawienie szkody z powodu obniżenia jej wartości, związanego z normalnym korzystaniem z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści takiej służebności. Uszczerbek właściciela związany z pogorszeniem nieruchomości tylko w następstwie zbudowania na niej i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych jest rekompensowany świadczeniem, jakie może on uzyskać za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu; wynagrodzenie za ustanowienie służebności powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości. Niezależnie od powyższego pozwany w odniesieniu do żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie zgłosił zarzut przedawnienia roszczenia co do okresu do 19 lutego 2003r. (k.- 33-35, 76, 94-96).

Postanowieniem z dnia 19 marca 2014r. Sąd Okręgowy w Częstochowie zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. (k.- 224).

Postanowieniem z dnia 8 stycznia 2016r. Sąd Okręgowy podjął zawieszone postępowanie (k.- 248).

Sąd ustalił, co następuje:

Powódka M. C. jest właścicielką nieruchomości położonej w miejscowości K. przy ulicy (...), oznaczonej jako działka o numerze (...) o powierzchni 0,2600 ha, dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr (...), na podstawie Aktu Własności Ziemi nr (...) z dnia 30 września 1975r.

Nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 47,16 m ² oraz budynkami gospodarczymi. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego przedmiotowa działka (nr (...)) występuje jako teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami (oznaczenie 1 MN,U).

Na terenie nieruchomości powódki posadowione są urządzenia elektroenergetyczne w postaci: dwóch betonowych słupów (dwużerdziowego i trzyżerdziowego) podtrzymujących napowietrzną linię Niskiego Napięcia 4kV relacji K. I oraz dwóch trzyżerdziowych betonowych słupów podtrzymujących napowietrzną linię Średniego Napięcia 15 kV relacji K.-B., które to linie przebiegają w obszarze tej nieruchomości. Urządzenia linii Niskiego Napięcia zostały wzniesione w latach 60-tych ubiegłego wieku, natomiast urządzenia linii Średniego Napięcia istnieją na nieruchomości powódki od około 1975r. L. elektroenergetyczne przebiegające nad nieruchomością powódki wchodzą w skład sieci elektroenergetycznej stanowiącej własność pozwanej Spółki. Skarb Państwa jest bowiem właścicielem oddanej w użytkowanie wieczyste poprzednikowi prawnemu pozwanej nieruchomości położonej w S. (gmina M.), oznaczonej jako działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Nieruchomość w S. zabudowana jest urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni i rozdzielni wnętrzowej i innymi urządzeniami energetycznymi; usytuowana jest na niej stacja energetyczna pełniącą istotną funkcję w zakresie zasilania energią elektryczną części powiatu (...).

W ramach kontroli sieci wykonywane są okresowe zabiegi eksploatacyjne linii w postaci jej oględzin i przeglądów. Wymiana urządzeń odbywa się średnio co 10 lat, a oględziny linii napowietrznej wykonywane są raz na 5 lat; natomiast przegląd urządzeń i ewentualne ich dostosowanie do aktualnych potrzeb ma miejsce raz w roku.

Powierzchnia gruntu działki nr (...) wyłączona z możliwości swobodnego zagospodarowania na skutek lokalizacji urządzeń elektroenergetycznych wynosi łącznie 497,80m ²

( dowód: odpis zwykły księgi wieczystej (...) /k.-9-11/, kopia map ewidencyjnych /k.-12-13/, kopia Aktu Własności Ziemi z dnia 30.09.1975r. /k.-71/, zeznania świadka B. Ś. /nagranie, adnotacje – k.-131-133/, opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości D. S. /k.-141-169/ ).

We wniosku, złożonym w Sądzie Rejonowym w Częstochowie w dniu 22 stycznia 2014r., (...) S.A. w K. wystąpił o stwierdzenie, że Skarb Państwa – Zakład (...) nabył przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 1988r. służebność gruntową polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części nieruchomości obciążonej, zabudowanej linią Niskiego Napięcia K. I, oznaczonej jako działka nr (...) położonej w K., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr (...), niezbędnej do eksploatacji i obsługi urządzeń oraz całodobowym korzystaniu z tej części nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych i dostępu do urządzeń na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej zabudowanej urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni i rozdzielni wnętrzowej oznaczonej jako działki nr (...), położonej w S. gm. M., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz o stwierdzenie, że (...) S.A. w K. nabył przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2006r. służebność gruntową polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części nieruchomości obciążonej, zabudowanej linią Średniego Napięcia 15 kV K.-B., oznaczonej jako działka nr (...) położonej w K., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr (...), niezbędnej do eksploatacji i obsługi urządzeń oraz całodobowym korzystaniu z tej części nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych i dostępu do urządzeń na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej zabudowanej urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni i rozdzielni wnętrzowej oznaczonej jako działki nr (...), położonej w S. gm. M., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Prawomocnym postanowieniem wydanym w sprawie II Ns 332/14 w dniu 18 czerwca 2015r., sprostowanym postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015r., Sąd Rejonowy w Częstochowie stwierdził, że Skarb Państwa nabył z dniem 1 stycznia 1988r. przez zasiedzenie służebność gruntową polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części nieruchomości oznaczonej jako działka numer (...) położonej w K., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), zabudowanej częścią linii napowietrznej Niskiego Napięcia 0,4 kV relacji K. I, przebiegającą po pasie gruntu o powierzchni 0,0075 ha, wyznaczonym punktami numer 12-13-150s-28-110s-112s-31-10-11-32-111s-27-229s-12 których przebieg przedstawiono na mapie sporządzonej przez biegłego sądowego M. S., wpisanej do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego prowadzonego przez Starostę (...) w dniu 12 marca 2015r. za nr ewid. P. (...).2015.714, niezbędnej do eksploatacji i obsługi tych urządzeń i całodobowym korzystaniu z tej części nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych i dostępu do urządzeń na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej zabudowanej urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni i rozdzielni wnętrzowej oznaczonej jako działki nr (...), położonej w S. gmina M., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) (pkt 1) oraz stwierdził, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. nabyła z dniem 1 stycznia 2006r. przez zasiedzenie służebność gruntową polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części nieruchomości oznaczonej jako działka numer (...) położonej w K., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), zabudowanej częścią linii napowietrznej Średniego Napięcia 15 kV relacji K.-B., przebiegającą po pasie gruntu o powierzchni 0,0076 ha, wyznaczonym punktami numer 9-128s-19-113s-21-6-7-22-18-8-9 oraz po pasie gruntu o powierzchni 0,0055 ha wyznaczonym punktami numer 16-17-24-227s-26-174s-173s-14-15-25-23-16, których przebieg przedstawiono na mapie sporządzonej przez biegłego sądowego M. S., wpisanej do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego prowadzonego przez Starostę (...) w dniu 12 marca 2015r. za nr ewid. P. (...).2015.714, niezbędnej do eksploatacji i obsługi tych urządzeń i całodobowym korzystaniu z tej części nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych i dostępu do urządzeń na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej zabudowanej urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni i rozdzielni wnętrzowej oznaczonej jako działki nr (...), położonej w S. gmina M., dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) (pkt 2), jak również orzekł o kosztach postępowania i kosztach sądowych (pkt 3 i 4)

( dowód: dokumenty znajdujące się w aktach Sądu Rejonowego w Częstochowie II Ns 332/14 – wniosek /k.-2-4/, postanowienie z dnia 18.06.2015r. z uzasadnieniem /k.-182-183, 186-192/ ).

Zarządzeniem nr 76/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989r. utworzono z dniem 1 stycznia 1989r. przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...). W dniu 12 lipca 1993r., na podstawie ustawy z dnia 5 lutego 1993r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz.U. Nr 16 poz. 69), nastąpiło przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa, pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna. Spółka ta (powstała w wyniku przekształcenia) wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki przekształconego przedsiębiorstwa państwowego. W dniu 26 maja 2004r. nastąpiło połączenie w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. poprzez przeniesienie na Spółkę (...) S.A. w K. majątku Zakładu (...) S.A. Spółka (...) S.A. została następnie przejęta przez (...) S.A. we W., później przekształcona w (...) S.A. w K. i w dalszej kolejności w (...) S.A. w K.

( okoliczności bezsporne, ponadto dowód: odpis pełny KRS /k.-49-60/ ).

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powódka dochodziła dwóch roszczeń, tj. wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiącej jej własność od marca 2002r. do marca 2012r. (161 000 zł) oraz odszkodowania z tytułu obniżenia wartości tej nieruchomości (100 000 zł).

Poza sporem jest, że przez działkę powódki (nr 383) przebiegają napowietrzne linie elektroenergetyczne Niskiego i Średniego Napięcia, eksploatowane przez stronę pozwaną. Korzystanie to opiera się na prawie w postaci służebności gruntowej, co wynika z treści prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Częstochowie wydanego w sprawie II Ns 332/14. Zgodnie zaś z art. 365 § 1 k.p.c. (w związku z art. 13 § 2 k.p.c.), orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej.

Wspomnieć w tym miejscu należy, że w orzecznictwie sądowym ugruntowany jest obecnie pogląd, zgodnie z którym przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c.) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 stycznia 2014r., I ACa 627/13, LEX nr 1425360). Nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie następuje kosztem uprawnień właściciela nieruchomości obciążonej; przy czym korzystanie z nieruchomości obciążonej w oznaczonym w orzeczeniu zakresie nie oznacza pozbawienia właściciela nieruchomości obciążonej uprawnień wynikających z art. 140 k.c. Prawo nabyte przez zasiedzenie jest prawem nowym, które powstaje na skutek zdarzeń istniejących wyłącznie po stronie posiadacza. Między prawem nabytym a prawem utraconym nie ma zależności. Z chwilą utraty własności w wyniku zasiedzenia poprzedniemu właścicielowi nie przysługują względem posiadacza, który stał się właścicielem, roszczenia określone w art. 224 i 225 k.c. Takie ukształtowanie stosunków pomiędzy poprzednim właścicielem, a nabywcą własności w drodze zasiedzenia wynika z pierwotnego charakteru nabycia, jakim jest zasiedzenie. Problematyka wygaszenia roszczeń uzupełniających właściciela nieruchomości opartych na przepisach art. 224, 225 i 352 k.c. była w ostatnim okresie wielokrotnie przedmiotem oceny Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Sądy podkreślały, że zasadniczo funkcja zasiedzenia sprzeciwia się przyznaniu byłemu właścicielowi wobec posiadacza, który stał się właścicielem (uprawnionym z innego prawa rzeczowego) wszelkich innych roszczeń, u których podstaw leży prawo własności, w tym także roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości za okres poprzedzający datę zasiedzenia. Ład, porządek prawny, stabilizacja stosunków w zakresie odnoszącym się do własności rzeczy, ulegałoby ponownie zakłóceniu przez spory dotyczące, związanego z roszczeniem windykacyjnym i tym samym uzależnionego przede wszystkim od kwestii własnościowych, roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy w okresie poprzedzającym datę zasiedzenia. Upływ terminu zasiedzenia wyłącza zatem możliwość dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z cudzej nieruchomości także w okresie jego biegu. Pogląd ten znajduje zastosowanie również do roszczeń uzupełniających kierowanych przeciwko przedsiębiorstwu przesyłowemu, którego pozycja prawna – na skutek nabycia służebności przesyłu lub służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu przez zasiedzenie – odpowiada pozycji nieruchomości władnącej. Nabycie prawa własności przez zasiedzenie następuje ex lege i jego skutkiem jest wygaśnięcie prawa dotychczasowego właściciela, a w wypadku zasiedzenia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu ograniczenie prawa własności właściciela w granicach objętych służebnością. Cel i funkcja zasiedzenia polega na uporządkowaniu sytuacji prawnej przez usunięcie długotrwałej niezgodności pomiędzy stanem posiadania a stanem prawnym. Instytucja ta służy zarówno ochronie praw osób innych, niż właściciel nieruchomości, jak i zapewnieniu porządku publicznego i jego bezpieczeństwu. Jeżeli więc doszło do zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, roszczenie uzupełniające wygasa i nie może być skutecznie dochodzone także za okres sprzed zasiedzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012r., II CSK 258/11, LEX nr 1125088; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2011r., III CZP 7/11, LEX nr 897712; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2013r., V CSK 320/12, LEX nr 1391372; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014r., IV CNP 28/13, LEX nr 1441192; uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 lipca 2014r., I ACa 237/14, LEX nr 1527216; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 maja 2014r., I ACa 41/14, LEX nr 1489133).

Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie przyjmując takie skutki zasiedzenia jak opisane powyżej uznał, że powódka nie mogła skutecznie domagać się zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwane przedsiębiorstwo z jej nieruchomości także za okres przed zasiedzeniem służebności odpowiadającej służebności przesyłu, w szczególności co do części nieruchomości oznaczonej jako działka numer (...) zabudowanej częścią linii napowietrznej Średniego Napięcia 15 kV relacji K.-B., przebiegającą po pasie gruntu o powierzchni 0,0076 ha, wyznaczonym punktami numer 9-128s-19-113s-21-6-7-22-18-8-9 oraz po pasie gruntu o powierzchni 0,0055 ha wyznaczonym punktami numer 16-17-24-227s-26-174s-173s-14-15-25-23-16, a więc za okres od marca 2002r. do 31 grudnia 2005r. Przysługujące jej roszczenia uzupełniające bowiem wygasły.

Poprzednik prawny pozwanego Zakład (...) przejął między innymi własność słupów posadowionych na nieruchomości powódki wraz z biegnącymi od nich liniami energetycznymi. W wyniku kolejnych przekształceń w dniu 12 lipca 1993r. przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) z siedzibą w C. zostało przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa, której majątek w dniu 26 maja 2004r. został przeniesiony na spółkę (...) S.A. w K., która to spółka została następnie w całości przejęta przez (...) S.A. we W., następnie przekształconą w (...) S.A. w K. i w dalszej kolejności w (...) S.A. w K.. Co przy tym oczywiste, w ślad za składnikiem majątku w postaci urządzeń energetycznych posadowionych na działce nr (...) i linii energetycznych na nich zawieszonych przechodziła na kolejne wskazane powyżej podmioty również służebność określona postanowieniem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 18 czerwca 2015r., sygn. akt II Ns 332/14. W konsekwencji, pozwanemu w niniejszej sprawie (...) S.A. w K. przysługuje służebność polegająca na eksploatacji, dokonywaniu kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji i remontów, usuwaniu awarii lub wymianie urządzeń w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania linii napowietrznej Niskiego Napięcia 0,4 kV relacji K. I oraz linii napowietrznej Średniego Napięcia 15 kV relacji K.-B. wraz ze słupami energetycznymi posadowionymi w części na tej nieruchomości, a co za tym idzie pozwany posiadał i posiada tytuł prawny do korzystania we wskazanym powyżej zakresie z nieruchomości, której właścicielką jest powódka. Zgodnie bowiem z art.. 494 § 1 k.s.h., spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.

W związku z powyższym roszczenie powódki o bezumowne korzystanie z jej nieruchomości przez pozwanego (...) S.A. w K. jest bezzasadne.

Natomiast w odniesieniu do drugiego z roszczeń powódki, tj. roszczenia o odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości jej nieruchomości (tj. działki gruntu oznaczonej nr geodezyjnym 383), Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż właścicielowi nieruchomości nie przysługuje wobec uprawnionego posiadacza służebności odpowiadającej służebności przesyłu roszczenie o naprawienie szkody z powodu obniżenia jej wartości, związanego z normalnym korzystaniem z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści takiej służebności. Urządzenia energetyczne oraz linie niskiego i średniego napięcia były usytuowane na spornej nieruchomości już w dacie objęcia władztwa przez powódkę, zatem stała się właścicielką już w stanie „pogorszonym”. Ponadto, w niniejszej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia, że sposób korzystania przez pozwanego z części nieruchomości powódki odbiegał od normalnego korzystania w zakresie odpowiadającym nabytej służebności przesyłu: „(…) Na słupie średniego napięcia zbudowane jest urządzenie zwane odłącznikiem (…) Aby odłączyć spod napięcia trzeba wejść na posesje powódki i zmienić stan łącznika. Jest okres, że zdarza się to raz do roku, ale może zdarzyć się kilka razy w roku. Na tych urządzeniach prowadzimy zabiegi eksploatacyjne, czyli co 10 lat wymieniamy część urządzeń. Takie prace trwają do kilku godzin (…) oględziny linii wykonywane są raz na 5 lat; w większości wypadków nie wymaga to wchodzenia na posesję (…) jeżeli oględziny nie wykazują usterek, przez najbliższe 5 lat nie ma potrzeby wykonywania konserwacji czy wejścia na posesję (…)” – zeznania świadka B. Ś. k.-132.

Zaznaczyć przy tym należy, że przez nabycie z mocy prawa służebności pozwany realizuje w tym zakresie swoje „właścicielskie uprawnienie”. Zatem, jak już wspomniano wcześniej, jeśli doszło do zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, wszelkie roszczenia uzupełniające wygasają. Powódka zaś nie wykazała, że doszło do pogorszenia rzeczy na skutek nieprawidłowego korzystania z niej przez pozwanego, czyli wykraczającego poza zakres służebności.

W orzecznictwie wskazuje się nadto, że skoro uszczerbek właściciela związany z pogorszeniem nieruchomości w następstwie samego tylko zbudowania na niej i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych jest rekompensowany świadczeniem, jakie może on uzyskać za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu, to brak jest podstaw do przyjęcia, że należy mu się z tego tytułu dodatkowe odszkodowanie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2011r., III CZP 43/11, LEX nr 898222; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011r., II CSK 681/10, LEX nr 1043999).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił powództwo w całości jako bezzasadne.

O kosztach procesu (pkt 2) orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. W skład tych kosztów wchodzi: wynagrodzenie radcy prawnego (7 200 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

Wysokość kosztów zastępstwa procesowego określono na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. – Dz.U. z 2013r., poz. 490 z późn. zm.) w związku z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz. 1804).

Stosownie do art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014r., poz. 1025 z późn. zm.) per analogiam Sąd nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2 065 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, które obciążały powódkę (a nie przeciwnika) i nie zostały przez nią uiszczone w toku postępowania (pkt 3).

Orzeczenie w przedmiocie kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu przez radcę prawnego J. G. (pkt 4) uzasadnia przepis art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (tekst jednolity - Dz.U. 2016r. poz. 233 z późn. zm.) w związku z § 2 ust. 3 i § 6 pkt 7) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. – Dz.U. z 2013r., poz. 490 z późn. zm.) w związku z § 22 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2015r., poz. 1805).