Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2017r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący - SSR Lidia Kopczyńska

Protokolant - Elżbieta Marciniak

po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 2017r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. B. (1)

przeciwko E. S.

o zapłatę

orzeka

I.  powództwo oddala;

II.  odstępuje od obciążenia powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi, które przejmuje

na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 365/17

UZASADNIENIE

Powód K. B. (1), reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata G. R., w dniu 13 marca 2017 r. wniósł do tut. Sądu pozew w którym żądał zasądzenia na jego rzecz od pozwanej E. S. kwoty 40.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kwoty pożyczki. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwana E. S. była jego dobrą znajomą. W 2011 r. potrzebowała pieniędzy na pierwszą cześć raty w wysokości 40.000,00 zł na zakup domu od swojego dziadka. Kobieta wówczas była w trudnej sytuacji finansowej i nie dysponowała takową kwotą, powtarzała zaś, że zakup nieruchomości jest inwestycją przyszłościową i pewną oraz że jest to okazyjna cena. W zamian za pożyczkę obiecała mu, że będzie mógł razem z nią mieszkać w „domu dziadka”, przez okres dopóki sam jej nie spłaci, jeśli zaś nie udałoby się jej zgromadzić takiej sumy pieniędzy to przeniesie na niego własność udziału w nieruchomości odpowiadającego pożyczonej kwocie. Powód uległ namowom E. S. i chcąc jej pomóc w dniu 12 lipca 2011 r. zawarł ze (...) im. F. S. z siedzibą w G. umowę pożyczki na kwotę 52.000,00 zł. Tego samego dnia wypłacił pożyczoną ze (...)-u kwotę, zaś następnie w jego samochodzie zawarł z pozwaną ustną umowę pożyczki na kwotę 40.000,00 zł. Przedmiot pożyczki został wydany pozwanej w dniu zawarcia umowy, pozwana zaś zobowiązała się do zwrotu tej samej ilości pieniędzy w ciągu 1 roku. Pozwana po przyjęciu należności, natychmiast udała się w kierunku nieopodal znajdującej się Kancelarii Notarialnej, by dokonać formalności związanych z zakupem domu, co okazało się improwizacją i fikcją – kobieta nigdy nie zawarła ze swoim dziadkiem umowy sprzedaży jego domu. Niedługo po udzieleniu pożyczki pozwana zaczęła uniknąć powoda, zaprzestała odbierania telefonów i nie odpowiadała na pisane przez niego smsy. Powód wówczas zorientował się, że został oszukany i złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez E. S. przestępstwa, co skutkowało wszczęciem dochodzenia prowadzonego pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Płońsku. Ponieważ należność w dalszym ciągu nie została zwrócona powodowi, ten wniósł pozew do Sądu. (pozew – k.2-5 akt).

Po skierowaniu sprawy na rozprawę powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko. (protokół – 37 akt).

Na wniosek powoda, postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2017 r., Sąd zwolnił go od opłaty sądowej od pozwu. (postanowienie k. 29 akt).

W stanowisku zajętym na rozprawie przez Sądem pozwana E. S. wniosła o oddalenie powództwa.

Pozwana zaprzeczyła aby kiedykolwiek zawierała z powodem umowę pożyczki, jak też aby kiedykolwiek pożyczała od niego pieniądze. (protokół – 37 akt).

Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. B. (1) w dniu 12 lipca 2011 r. zawarł ze (...) im. F. S. z siedzibą w G. Oddział w P. umowę pożyczki konsumenckiej na cele mieszkaniowe nr (...) na kwotę 52.000,00 zł na okres od dnia 12 lipca 2011 r. do 8 lipca 2016 r. Powód twierdził, że z uzyskanej w (...) sumy pożyczył E. S. kwotę 40000 zł

bezsporne, w tym dowód: umowa pożyczki konsumenckiej na cele mieszkaniowe nr (...) – k. 6-8, oświadczenie poręczyciela – k. 9, regulamin – k. 10-12, aktualny plan spłaty pożyczki – k. 13 akt, załączniki – k. 15-16 akt, zeznania powoda – k. 37,44-45 akt, zeznań świadka J. B. – k. 38 akt

K. B. (1) złożył w dniu 3 listopada 2011 r. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez E. S.. W sprawach zaistniałego zdarzenia, tj. doprowadzenia w dniu 12 lipca 2011 r. w P. przy Pl. (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przy zawarciu umowy pożyczki konsumenckiej na cele mieszkaniowe nr (...) w wysokości 52.000,00 zł zawartej ze (...) im. F. S. z siedzibą w G. Oddział w P. na nazwisko K. B. (2), tj. o czyn z art. 286 § 1 KK oraz przywłaszczenia mienia w kwocie 52.000,00 zł z w dniu 12 lipca 2011 r. w P. przy Pl. (...) na szkodę K. B. (1), tj. o czyn z art. 284 § 2 KK dochodzenie wobec stwierdzenia, że brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa na zasadzie art. 17 § 1 pkt 1 KPC umorzono.

dowód: postanowienie prokuratora Prokuratury Rejonowej w Płońsku z dnia 27 września 2013 r. o umorzeniu dochodzenia – k. 118 akt Ds. 1251/13 – akt

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a w szczególności: umowy pożyczki konsumenckiej zawartej na cele mieszkaniowe nr (...) – k. 6-8, oświadczenia poręczyciela – k. 9, regulaminu – k. 10-12, aktualnego planu spłaty pożyczki – k. 13 akt, załączników – k. 15-16 akt, zeznań powoda – k. 37, 44-45 akt, zeznań świadka J. B. – k. 38 akt oraz postanowienie prokuratora Prokuratury Rejonowej w Płońsku z dnia 27 września 2013 r. o umorzeniu dochodzenia znajdującego się w aktach dochodzenia prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Płońsku o sygn. Ds. 1251/13 – k. 118 akt tej sprawy.

Sąd jako wiarygodne ocenił dokumenty, świadczące o zawarciu między powodem a (...) im. F. S. z siedzibą w G. Oddział w P. w dniu 12 lipca 2011 r. umowy pożyczki, gdyż ich prawdziwość nie budzi wątpliwości i żadna ze stron w toku procesu ich nie kwestionowała. Ponadto Sąd oparł się na dokumencie urzędowym w postaci postanowienia prokuratora Prokuratury Rejonowej w Płońsku z dnia 27 września 2013 r. o umorzeniu dochodzenia, który to dokument korzysta z domniemania prawdziwości i domniemania zgodności z prawdą tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone, które to domniemania, nie zostały obalone przez żadną ze storn w toku procesu cywilnego (art. 252 KPC, art. 253 KPC).

Powyższe, przedłożone przez powoda dokumenty oraz te znajdujące się w aktach dochodzenia nie stanowią jednakże pisemnych dowodów zawarcia umowy pożyczki między stronami niniejszego postępowania, tj. między K. B. (1) a E. S.. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda i świadka, iż doszło do zawarcia umowy ustnej pożyczki, gdyż na potwierdzenie prawdziwości swoich twierdzeń powód nie przedstawił przekonujących dowodów. Podkreślić przy tym należy, że samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 KPC) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2001 r., sygn. akt I PKN 660/00). Zgodnie z art. 232 KPC obowiązek wskazania dowodów obciąża przed wszystkim strony, a w myśl art. 6 KC ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Oznacza to, że ten, kto powołuje się na przysługujące mu prawo, występując z żądaniem obowiązany jest udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie. Chodzi tu o fakty, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, wykazujące istnienie prawa. Takich dowodów powód nie przedstawił.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 720 § 1 KC przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Dla ważności umowy pożyczki nie jest wymagana forma szczególna. Zgodnie z art. 720 § 2 KC w brzmieniu obowiązującym do 8 września 2016 r., umowa pożyczki, której wartość przenosi 500,00 zł powinna być, dla celów dowodowych (ad probationem), stwierdzona pismem (art. 74 KC). Rygor ten nie ma zastosowania do umowy pożyczki zawartej między przedsiębiorcami z uwagi na treść art. 74 § 4 KC. Zarówno zawarcie, jak i zmiana treści umowy pożyczki mogą nastąpić w sposób konkludentny (wyrok Sądu Najwyższego z 10.9.2009 r., V CSK 478/08, Legalis). W innych stosunkach brak formy pisemnej zastrzeżonej dla celów dowodowych nie podważa ważności i skuteczności czynności i skutkuje jedynie ograniczeniami dowodowymi, które mogą wyłączyć możliwość zaspokojenia roszczeń stron. Artykuł 74 KC nie wywołuje skutków na gruncie prawa materialnego – umowa zawarta bez zachowania formy pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej zastrzeżonej ad probationem jest ważna, a świadczenie spełnione w celu jej wykonania nie będzie kwalifikowane jako pozbawione podstawy prawnej bezpodstawne wzbogacenie. Art. 74 KC odnosi skutki jedynie na płaszczyźnie procesowej wyłączając dopuszczalność udowodnienia faktu dokonania czynności przez przeprowadzenie dowodu ze świadków lub z przesłuchania stron. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2008 r. (II CSK 321/08) wskazał, że użytą w art. 74 § 1 KC formułę ustawową – „na fakt dokonania czynności prawnej” należy rozumieć w tym sensie, że chodzi w niej o wykazanie przez dowodzącego faktu złożenia m.in. zgodnych oświadczeń woli obu stron umowy, pozwalających na przyjęcie dojścia do skutku umowy o określonej kwalifikacji prawnej. Sformułowany w art. 74 § 1 KC zakaz prowadzenia dowodu ze środków na fakt dokonania czynności prawnej (zawarcia umowy) obejmuje nie tylko dowodzenie bezpośrednie, ale także możliwość posługiwania się w tej mierze domniemaniami faktycznymi (art. 231 KPC).

Sąd dopuści dowód ze świadków lub z przesłuchania stron mimo braku dokumentu, jeśli na jego przeprowadzenie wyrażą zgodę wszystkie strony czynności prawnej (J. Grykiel, w: Gutowski, Komentarz 2016, t. I, Nb 13, s. 515). Jako wyrażenie zgody potraktować można zgłoszenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków lub stron (wyrok Sądu Najwyższego z 29.3.2000 r., I CKN 562/98, OSN 2000, Nr 9, poz. 174). Zgoda na przeprowadzenie dowodu jest jednostronną czynnością procesową strony postępowania. Kodeks postępowania cywilnego nie reguluje problematyki cofnięcia tak udzielonej zgody. W piśmiennictwie prezentowany jest pogląd, że jest to czynność nieodwołalna (A. Brzozowski, [w:] Pietrzykowski, Komentarz 2011, art. 74, Nb 8). Ewentualne cofnięcie zgody po przeprowadzeniu dowodu nie wpłynęłoby na dalszy tok postępowania. Zgodna stron na przesłuchanie ich lub światków w cel wykazania faktu dokonania czynności prawnej powinna przybrać postać czynności procesowej, dokonanej przez sądem orzekającym. (wyrok Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 12 lipca 2017 r., wydany w sprawie o sygn. akt IV Ca 338/17). Dopuszczalne jest jednak wyrażenie zgody z dowolnej formie, nawet w sposób dorozumiany (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 1981 r., III CZP 40/81, OSNC 1983.1.7.) Z tą ostatnią będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy storna nie sprzeciwia się wnioskowi dowodowemu zgłoszonemu w tym zakresie przez jej przeciwnika procesowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2000 r., I CKN 562/98, OSNC 200.9.174)

Forma pisemna ad probationem pozostaje w ścisłym związku z odpowiednimi przepisami postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 246 KP, jeżeli ustawa lub umowa stron wymaga dla czynności prawnej zachowania formy pisemnej, dowód ze świadków lub z przesłuchania stron w sprawie między uczestnikami tej czynności na fakt jej dokonania jest dopuszczalny w wypadku, gdy dokument obejmujący czynność został zagubiony, zniszczony lub zabrany przez osobę trzecią, a jeżeli forma pisemna była zastrzeżona tylko dla celów dowodowych, także w wypadkach określonych w kodeksie cywilnym. Zgubienie, zniszczenie czy zabór dokumentu przez osobę trzecią zawsze umożliwiają dowód ze świadków czy z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przesłanki te jednak zakładają, że stosowny dokument został wcześniej sporządzony we właściwej formie. Gdy dokumentu takiego w ogóle nie sporządzono, a forma pisemna była zastrzeżona dla celów dowodowych, wówczas ewentualny dowód ze świadków czy z przesłuchania stron będzie możliwy jedynie w przypadkach wskazanych w art. 74 § 2 KC, z uwzględnieniem wyłączenia z art. 74 § 3 KC.

W niniejszej sprawie nigdy nie został sporządzony dokument obejmujący czynność w postaci zawarcia umowy pożyczki między K. B. (2), a E. S., czego powód nie kwestionował. Powód nie udowodnił natomiast faktu zawarcia umowy pożyczki w formie ustnej. Z uwagi na nieoponowanie przez pozwaną (art. 74 § 2 KC) co do wniosków dowodowych pełnomocnika powoda w zakresie dopuszczenia i przeprowadzenia dowodów z zeznań świadka J. B. oraz zeznań samego powoda na wskazane przez niego okoliczności, tj. ustaleń czynionych pomiędzy stronami w zakresie umowy pożyczki, której miał udzielić powód pozwanej, faktu zawarcia umowy pożyczki, przekazania przez powoda kwoty 40.000,00 zł na rzecz pozwanej oraz na okoliczność terminu spełnienia przez pozwaną zobowiązania wynikającego z zawartej umowy pożyczki Sąd dopuścił te dowody. Mimo powyższego Sąd uznał, iż zeznania powyższych – tj. powoda i świadka są niewiarygodne. Oczywistym jest, że powód, jako storna zainteresowana wynikiem sporu, potrzymał twierdzenia przytoczone w pozwie. Powód mimo twierdzeń, nie udowodnił faktu chociażby wydania przedmiotu umowy pożyczki, terminu jej zwrotu, a bez tych elementów nie można mówić o umowie pożyczki. Brak w sprawie jakiejkolwiek przesłanki, która miałaby świadczyć, że strony zawarły umowę pożyczki. Z kolei zeznania świadka – matki powoda J. B., są nie wystarczające, by uznać, że E. S. istotnie zaciągnął u jej syna pożyczkę w wysokości 40.000,00 zł. Kobieta nie była naocznym świadkiem dokonywania przedmiotowej czynności prawnej, bowiem jak wskazywał powód – jedynie on sam wraz z E. S. znajdował się w samochodzie gdzie „doszło do zawarcia umowy pożyczki”. Tym samym wszystkie informacje którymi dysponuje świadek pochodzą z tzw. „drugiej ręki”, których to Sąd postanowił nie uwzględnić. Trzeba podkreślić, że poza zeznaniami świadka, powód nie zaoferował żadnych innych dowodów, które mógłby przynajmniej uprawdopodobnić zawarcie umowy pożyczki – np. pokwitowania przez pozwaną przyjęcia pieniędzy czy dowodu przelewu na jej rachunek bankowy.

Wobec braku dowodu potwierdzających zawarcie umowy pożyczki, Sąd uznał twierdzenie powoda o istnieniu pożyczki za nieudowodnione.

W tej sytuacji Sąd uznał żądanie pozwu za nie uzasadnione i powództwo oddalił, o czym orzekł w punkcie I wyroku.

Sąd nie obciążył powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi w oparciu o art. 102 KPC, który przewiduje, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Powód był zwolniony od kosztów sądowych w zakresie opłaty sądowej od pozwu. Biorąc pod uwagę sytuację rodzinną, osobistą, majątkową i dochody powoda, które to okoliczności legły u podstaw zwolnienia, a także jego przeświadczenie o słuszność powództwa Sąd zdecydował się nie obciążać go nieuiszczonymi kosztami sądowymi pomimo, że był stroną przegrywającą postępowanie, o czym orzekł w punkcie II wyroku.

Z tych względów Sąd orzekł jak w wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)