Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 08 września 2016 roku w S.

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko P. K.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji wniesionej przez powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 22 września 2015 roku, sygn. akt I C 1865/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda W. S. na rzecz pozwanego P. K. kwotę 1.200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Marzenna Ernest SSO Agnieszka Tarasiuk - Tkaczuk SSO Tomasz Sobieraj

Sygn. akt II Ca 188/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, po rozpoznaniu sprawy z powództwa W. S. przeciwko P. K., o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, wyrokiem z dnia 22 września 2015r. oddalił powództwo (pkt I) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

Powyższy wyrok Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

R. K. wraz ze swoimi pełnoletnimi dziećmi F. K., P. K. oraz K. S. byli współwłaścicielami w udziałach po ¼ lokalu użytkowego położonego w S. przy ul. (...)/U/1, o powierzchni 198m ², dla którego prowadzona jest księga wieczysta za numerem (...).

W dniu 1 czerwca 2004 r. W. S. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) zawarł z jednym ze współwłaścicieli (R. K.) umowę najmu przedmiotowego lokalu, a następnie lokal ten wyremontował celem prowadzenia w nim działalności gospodarczej. R. K. oraz W. S. są wieloletnimi znajomymi.

W dniu 22 stycznia 2006r. pomiędzy współwłaścicielami przedmiotowego lokalu użytkowego, tj. R. K., F. K., P. K. i K. S., jako wynajmującymi oraz W. S. jako najemcą, zawarty został aneks do umowy najmu z dnia 1 czerwca 2004 r., w którym jako osoby wynajmujące wskazani zostali wszyscy ówcześni właściciele lokalu użytkowego położonego w S. przy ul. (...)/U/1.

W § 1 aneksu strony ustaliły, iż wartość poczynionych przez najemcę na przedmiotowy lokal przyjmują na kwotę 162.000 zł. W § 3 ustalono, iż przedmiotowy lokal oddany zostanie najemcy na okres 10 lat, liczony od 1 października 2005 r. do 30 września 2015r. w celu prowadzenia działalności gospodarczej zgodnej z wypisem do ewidencji działalności gospodarczej najemcy, tj. handlowej, konserwatorskiej, ekspozycyjnej, komisowej w zakresie antykwarycznym. W § 5 ust.1 strony ustaliły zaś następujące terminy płatności czynszu najmu:

a)  styczeń 2006 r. kwota 12.500 zł,

b)  luty 2006 r. – kwota 4.500 zł,

c)  od marca 2006 r. do 30 czerwca 2006 r. – kwota 5.500 zł,

d)  od lipca 2006 r. – kwota 5.000 zł,

Poczynając od marca 2006r. czynsz płatny był do 10 dnia każdego miesiąca. Przy tym w ust. 3, 4 i 5 § 3 strony ustaliły, że płatność czynszu następować będzie na konta wskazane przez Wynajmujących Najemcy względnie do rąk Wynajmujących za pokwitowaniem na podstawie rachunków wystawionych przez każdego z nich na kwotę 1/4 (jednej czwartej) wysokości czynszu. Wynajmujący zobowiązani są do przedłożenia Najemcy rachunków co najmniej na 3 (trzy) dni przed terminem płatności czynszu. W przypadku nieterminowego dostarczenia rachunku Najemcy, może się on wstrzymać z płatnością na rzecz opóźniającego się Wynajmującego do czasu doręczenia rachunku, co nie może być traktowane za opóźnienie w płatności czynszu. W przypadku zwłoki w płatności czynszu, Wynajmujący mogą żądać od Najemcy odsetek w ustawowej wysokości. Poczynając od roku 2007, z końcem I (pierwszego) kwartału każdego roku kalendarzowego, czynsz będzie waloryzowany współczynnikiem odpowiadającym poziomowi inflacji za rok poprzedzający zgodnie z odpowiednim obwieszczeniem Prezesa GUS zamieszczonym w Monitorze Polskim.

W § 9 strony ustaliły, że wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają dla swej ważności formy pisemnej.

Przy prowadzeniu działalności gospodarczej W. S. pomagała małżonka M. S.. Pomiędzy małżonkami nastąpił podział obowiązków w ten sposób, że sprawami finansowymi, w tym uiszczaniem opłat za czynsz najmu zajmowała się głównie M. S., która notowała dokonywane opłaty.

Z uwagi na to, że P. K. i F. K. mieszkają w S., wpłaty dokonywane były przez najemcę W. S. bezpośrednio do ich rąk w ten sposób, że po otrzymaniu informacji od najemcy o przygotowaniu środków finansowych, każdy z nich osobno stawiał się w prowadzonym przez powoda antykwariacie, otrzymując opłatę oraz podpisując przygotowane wcześniej przez M. S. pokwitowanie. Wpłaty na rzecz K. S., jako osoby zamieszkującej poza S., dokonywane były przelewem. Czasami zdarzało się, że w antykwariacie celem odebrania czynszu bracia K. zjawiali się razem, a kilka razy zdarzyło się, że F. K. odebrał czynsz należny jemu oraz bratu P. K..

P. K. nie skorzystał z przysługującego jemu zgodnie z umową uprawnienia do waloryzacji wysokości czynszu. Jednakże w momencie, gdy P. K. został płatnikiem podatku VAT rozpoczął do należnej jemu kwoty czynszu w wysokości 1.250 zł doliczać podatek VAT. Taka też kwota widniała na wystawianych przez niego fakturach VAT. W 2009 r. pomiędzy stronami powstał spór wynikający z doliczenia podatku VAT do czynszu, jednakże najemca uzyskał od swojego księgowego informację, iż podatek ten może on odliczyć, stąd też od września 2009r. W. S. uiszczał na rzecz P. K. kwotę po 1.525 zł.

W 2009 r. powód tytułem zapłaty za czynsz na rzecz P. K. uiścił następujące kwoty, które potwierdzone zostały sporządzonymi przez M. S. pokwitowaniami, podpisanymi następnie przez P. K.:

a)  w dniu 20 stycznia 2009 r. kwota 1525 zł – „opłata za miesiąc styczeń”,

b)  w dniu 11 marca 2009 r. kwota 1525 zł – „opłata za miesiąc marzec”,

c)  w dniu 15 kwietnia 2009 r. kwota 1525 zł – „opłata za miesiąc kwiecień”,

d)  w dniu 20 maja 2009 r. kwota 1275 zł – „opłata za miesiąc maj”,

e)  w dniu 22 czerwca 2009 r. kwota 1525 zł – „opłata za miesiąc czerwiec”,

f)  w dniu 10 lipca 2009 r. kwota 1275 zł – „opłata za miesiąc lipiec”,

g)  w dniu 11 sierpnia 2009 r. kwota 1275 zł – „opłata za miesiąc sierpień”,

h)  w dniu 14 września 2009 r. kwota 1525 zł – „opłata za miesiąc wrzesień”,

i)  w dniu 14 października 2009 r. kwota 1525 zł – „opłata za miesiąc październik”,

j)  w dniu 10 listopada 2009 r. kwota 1525 zł – „opłata za miesiąc listopad”

k)  w dniu 21 grudnia 2009r. kwota 1525 zł –„ za grudzień 2009r.”

W. S. nie zawsze dotrzymywał terminów zapłaty czynszu najmu, często zdarzało się, że płatności na rzecz rodzeństwa uiszczał z opóźnieniem. Stąd też P. K. oraz F. K. zjawiali się w antykwariacie po wcześniejszym telefonicznym uzgodnieniu, że przygotowana jest w całości kwota tytułem opłaty czynszu. Duża zaległość z tytułu opłat czynszowych powstała m. in. w 2010 r.

Z uwagi na zaległości w płatnościach P. K. odbierając gotówkę wpłacaną na jego rzecz z tytułu czynszu, na przygotowywanych przez M. S. pokwitowaniach czynił poprawki, poprzez przekreślenie tytułu opłaty, tj. zamiast miesiąca za który miała zostać uiszczona opłata, wpisywał słowo „zaległość”, a następnie parafował tę zmianę. Ustalenia te dokonywane były w oparciu o wykaz należności i zaległości prowadzony przez M. S..

Druki pokwitowań przygotowywane przez M. S. nie są drukami sformalizowanymi i istnieje możliwość czynienia na nich dopisków.

W okresie od czerwca 2010 r. do września 2011 r. P. K. wystawił na rzecz W. S. następujące faktury VAT z dnia:

a)  1 czerwca 2010 r. nr (...) na kwotę 1.525 zł (22% VAT) płatną do dnia 8.06.2010 r.,

b)  1 lipca 2010 r. nr (...) na kwotę 1.525 zł (22% VAT) płatną do dnia 08.07.2010 r.,

c)  2 sierpnia 2010 r. nr (...) na kwotę 1.525 zł (22% VAT) płatną do dnia 09.08.2010 r.,

d)  1 września 2010 r. nr (...) na kwotę 1.525 zł (22% VAT) płatną do 08.09.2010 r.,

e)  1 października 2010 r. nr (...) na kwotę 1.525 zł (22% VAT) płatną do dnia 08.10.2010 r.,

f)  1 listopada 2010 r. nr (...) na kwotę 1.525 zł (22% VAT) płatną do dnia 8.11.2010 r.,

g)  1 grudnia 2010 r. nr (...) na kwotę 1.525 zł (22% VAT) płatną do dnia 08.12.2010 r.,

h)  3 stycznia 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do dnia 10.01.2011 r.,

i)  1 lutego 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do 08.02.2011 r.,

j)  1 marca 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do 08.03.2011 r.,

k)  1 kwietnia 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do dnia 08.04.2011 r.,

l)  2 maja 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do dnia 09.05.2011 r.,

m)  1 czerwca 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do dnia 08.06.2011 r.,

n)  1 lipca 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do dnia 08.07.2011 r.,

o)  1 sierpnia 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do 08.08.2011 r.,

p)  1 września 2011 r. nr (...) na kwotę 1.537,50 zł (23% VAT) płatną do dnia 08.09.2011 r.,

Wszystkie te faktury zostały odebrane i podpisane przez najemcę.

Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie nakazem zapłaty z dnia 24 lipca 2009 r. nakazał pozwanym K. S., F. K., P. K. i R. K. zapłacić solidarnie na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w S. kwotę 4.892,04 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 lipca 2009r. oraz kwotę 679 zł tytułem kosztów postępowania. Wierzytelność ta dotyczyła opłat należnych od współwłaścicieli lokalu przy ul.(...) w S. na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) front w S..

Przedmiotowy nakaz po jego uprawomocnieniu zaopatrzony został w klauzulę wykonalności, a następnie na jego podstawie na wniosek Wspólnoty z dnia 3 grudnia 2009 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie wszczął postępowanie egzekucyjne pod sygn. akt Km 8257/09.

W 2010 r. powstała zaległość w opłatach W. S. na rzecz rodzeństwa P. K., F. K. i K. S.. W tamtym czasie F. K., nie uzgadniając tego z rodzeństwem, przeprowadził rozmowę z W. S., podczas której strony porozumiały się, iż to W. S. zapłaci zadłużenie współwłaścicieli lokalu na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej egzekwowane w toku postępowania Km 8257/09. Z tego tytułu powód uiścił łącznie kwotę 9.086,40 zł w następujący sposób:

a)  kwota 4.649,75 zł w dniu 29.01.2010 r. w sprawie Km 8257/09,

b)  kwota 436,65 zł w dniu 9 lutego 2010 r. w sprawie Km 8257/09,

c)  kwota 2.000 zł w dniu 27 lipca 2010 r. na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej nr 139,

d)  kwota 1.000 zł w dniu 2 sierpnia 2010 r. na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej nr 139,

e)  kwota 1.000 zł w dniu 7 czerwca 2010 r. na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej nr 139,

Wpłata dokonana przez powoda była mniejsza niż obciążające pozwanego i jego rodzeństwo zadłużenie.

Ponieważ sposób rozliczenia wpłaconej przez powoda kwoty 9.086,40 zł nie został sformalizowany i pomiędzy stronami istniał spór, co do charakteru dokonanej przez powoda spłaty, a powód zalegał z płatnością za czynsz w stosunku do współwłaścicieli, w dniu 3 stycznia 2012 r. pomiędzy F. K. a W. S. zawarta została ugoda pozasądowa. Podczas jej zawierania F. K. nie posiadał pełnomocnictwa od swojego rodzeństwa.

Strony ugody potwierdziły w niej okoliczność dokonania przez W. S. spłaty w pięciu ratach kwoty 9.086,40 zł tytułem zadłużenia. Nadto oświadczyły, że 2/3 z przedmiotowej kwoty obciążają pozostałych dwóch byłych właścicieli nieruchomości przy ul. (...)/U, tj. P. K. oraz K. S. w równych częściach. Przy tym W. S. oświadczył, że zrzeka się 1/3 należnej mu z tego tytułu wierzytelności od F. K.. Ponadto strony oświadczyły, że w dniu 30 listopada 2011r. Komornik uzyskał kwotę 5.000 złotych. Nadto w § 2 ustalono:

1. Strony oświadczają, że celem ugodowego zakończenia postępowania egzekucyjnego obejmującego należności opisane w § 1 ust 1 Dłużnik zapłaci na rzecz Wierzyciela kwotę 5000,00 zł (słownie: pięć tysięcy złotych) w terminie do dnia 17 stycznia 2012r. włącznie, pomniejszone o wyliczone koszty prowadzonego postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego, które z tej kwoty zapłacone również zostaną bezpośrednio Komornikowi Sądowemu do dnia 17 stycznia 2012r.

2. Wierzyciel w dniu zawarcia niniejszej ugody zawiesi postępowanie egzekucyjne oraz zabezpieczające prowadzone Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie A. O., pod sygn. akt: KM 4073/11 oraz sygn. akt: KM 3675/11, a w momencie zapłaty kwoty wskazanej w ustępie poprzedzającym w dniu wpłaty złoży wniosek o umorzenie w całości postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego.

3. Wszelkie koszty związane z postępowaniem egzekucyjnym oraz zabezpieczającym pod sygn. akt: KM 4073/11 oraz sygn. akt: KM 3675/11 istniejące w dniu zawarcia ugody oraz mogące powstać w przyszłości w całości poniesie Wierzyciel o ile te koszty powstaną mimo ich zapłaty w sposób wskazany w ust. 1.

Natomiast w § 3 wskazano, iż zapłata wszystkich kwot określonych w § 2 ust. 1 oraz wykonanie zobowiązań określonych w § 2 ust. 2 i 3 wyczerpuje wszelkie wzajemne roszczenia stron. Zgodnie zaś z § 4 Ugoda obowiązuje strony pod warunkiem, że Dłużnik dokona zapłaty kwoty 5.000 zł w terminie do dnia 17 stycznia 2012r. włącznie, w sposób opisany w § 2 ust.1.

Pozwem wniesionym w dniu 25 listopada 2011 r. przeciwko W. S., P. K. wniósł o zapłatę kwoty 24.512,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot:

a)  1.525 zł od dnia 9 czerwca 2010 r. do dnia zapłaty,

b)  1.525 zł od dnia 9 lipca 2010 r. do dnia zapłaty,

c)  1.525 zł od dnia 10 sierpnia 2010 r. do dnia zapłaty,

d)  1.525 zł od dnia 9 września 2010 r. do dnia zapłaty,

e)  1.525 zł od dnia 9 października 2010 r. do dnia zapłaty,

f)  1.525 zł od dnia 9 listopada 2010 r. do dnia zapłaty,

g)  1.525 zł od dnia 9 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty,

h)  1.537,50 zł od dnia 11 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty,

i)  1.537,50 zł od dnia 9 lutego 2011 r. do dnia zapłaty,

j)  1.537,50 zł od dnia 9 marca 2011 r. do dnia zapłaty,

k)  1.537,50 zł od dnia 9 kwietnia 2011 r. do dnia zapłaty,

l)  1.537,50 zł od dnia 10 maja 2011 r. do dnia zapłaty,

m)  1.537,50 zł od dnia 9 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty,

n)  1.537,50 zł od dnia 9 lipca 2011 r. do dnia zapłaty,

o)  1.537,50 zł od dnia 9 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty,

p)  1.537,50 zł od dnia 9 września 2011 r. do dnia zapłaty.

Jako podstawę żądania wskazywał zaległości czynszowe za lokal użytkowy położony w S. przy ul. (...)/U/1, podając, iż jest to należność przysługująca jemu jako współwłaścicielowi do ¼ udziału w lokalu. Do przedmiotowego pozwu załączył potwierdzone za zgodność z oryginałem w dniu 23 listopada 2011 r. dokumenty, w tym m. in. faktury VAT wystawione przez P. K. z tytułu czynszu najmu za lokal użytkowy położony w S. przy ul. (...) na rzecz A. S. W. S. za okres od czerwca 2010 r. do września 2011 r.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 19 grudnia 2011r. (I Nc 2540/11) Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Przedmiotowy nakaz wraz z odpisem pozwu oraz stosownymi pouczeniami został przesłany na adres wskazany przez powoda w pozwie. Przesyłka ta, jako dwukrotnie awizowana, na podstawie art. 139 § 1 k.p.c. została uznana za doręczoną.

Postanowieniem z dnia 14 lutego 2012 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie nadał klauzulę wykonalności na przedmiotowy nakaz zapłaty.

Pismem z dnia 8 marca 2012 r. W. S. wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty z 19 grudnia 2011 r. wskazując, że w jego skrzynce pocztowej nie pozostawiono korespondencji sądowej. Ponadto wniósł zażalenie na postanowienie z dnia 14 lutego 2012 r. w przedmiocie nadania klauzuli na nakaz zapłaty wskazując, iż nie uzyskał on waloru prawomocności.

Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie w sprawie I Nc 2540/11 oddalił wniosek W. S. o przywrócenie terminu oraz odrzucił jako spóźniony sprzeciw od nakazu zapłaty z dnia 19 grudnia 2011 r. W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż nie dopatrzył się nieprawidłowości w doręczeniu korespondencji sądowej zaznaczając, iż awizowana była na prawidłowy i dotychczas aktualny adres zamieszkania pozwanego.

Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 13 września 2012 r. oddalił zażalenie pozwanego na postanowienie z dnia 25 kwietnia 2012 r. i rozstrzygnął w przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600 zł.

Nadto Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 13 września 2012 r. oddalił zażalenie pozwanego na postanowienie z dnia 14 lutego 2012 r. w przedmiocie nadania klauzuli na nakaz zapłaty z dnia 19 grudnia 2011 r. i rozstrzygnął w przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 60 zł. Oba postanowienia z dnia 13 września 2012 r. zostały zaopatrzone w klauzule wykonalności w zakresie rozstrzygnięć o kosztach postępowania zażaleniowego.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie na wniosek P. K. z dnia 18 października 2012 r. wszczął przeciwko W. S. egzekucję Km 664/12, na podstawie zaopatrzonych w klauzule wykonalności tytułów egzekucyjnych w postaci nakazu zapłaty z dnia 19 grudnia 2011 r. oraz postanowień z dnia 13 września 2012 r.

Pismem z dnia 25 stycznia 2013 r. W. S. – za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika procesowego - złożył oświadczenie, w którym wskazał, że potrąca z wierzytelności wynikającej z nakazu zapłaty z dnia 19 grudnia 2011 r. opiewającej na kwotę 24.512,50 zł wraz z odsetkami następujące wierzytelności:

1.  kwotę 12.225 zł uiszczoną przez W. S. tytułem czynszu najmu lokalu użytkowego położonego w (...) przy ul. (...),

2.  kwotę 4.543,20 zł tytułem przypadającej na P. K. części nierozliczonej wpłaty dokonanej przez W. S. do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) (powołując się na treść art. 405 k.c.).

W odpowiedzi pełnomocnik P. K. wskazał, że uznaje powyższe oświadczenie o potrąceniu za bezskuteczne z uwagi na okoliczność, że W. S. nie przysługują wobec P. K. żadne wierzytelności.

Pismem z dnia 19 września 2013 r. W. S. złożył oświadczenie, w którym wskazał, że potrąca z wierzytelności wynikającej z nakazu zapłaty z dnia 19 grudnia 2011 r. opiewającej na kwotę 24.512,50 zł wraz z odsetkami następujące trzy wierzytelności:

1.  kwotę w wysokości 14.275 zł wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi w następujący sposób:

a)  od kwoty 1.475 zł od dnia 14 września 2010r. do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 1.250 zł od dnia 11 października 2010r. do dnia zapłaty,

c)  od kwoty 3.000 zł od dnia 30 grudnia 2010r. do dnia zapłaty,

d)  od kwoty 1.250 zł od dnia 19 stycznia 2011r. do dnia zapłaty,

e)  od kwoty 2.000 zł od dnia 16 marca 2011r. do dnia zapłaty,

f)  od kwoty 2.000 zł od dnia 11 maja 2011r. do dnia zapłaty,

g)  od kwoty 1.250 zł od dnia 24 czerwca 2011r. do dnia zapłaty,

h)  od kwoty 2.500 zł od dnia 6 grudnia 2011r. do dnia zapłaty,

z tytułu szkody wyrządzonej wniesieniem przez P. K. powództwa obejmującego kwoty już uregulowane jeszcze przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego oraz brakiem ograniczenia powództwa w toku postępowania, złożeniem wniosku o nadanie klauzuli wykonalności w całości i wszczęciem postępowania egzekucyjnego,

2.  kwotę 3.028,80 zł z tytułu przypadającej na P. K. części nierozliczonej wpłaty dokonanej przez W. S. do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w S..

3.  kwotę 4.512,50 zł wraz z odsetkami liczonymi w następujący sposób:

a)  od kwoty 275 zł od dnia 9 czerwca 2010 r. do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 275 zł od dnia 9 lipca 2010 r. do dnia zapłaty,

c)  od kwoty 275 zł od dnia 10 sierpnia 2010 r. do dnia zapłaty,

d)  od kwoty 275 zł od dnia 9 września 2010 r. do dnia zapłaty,

e)  od kwoty 275 zł od dnia 9 października 2010 r. do dnia zapłaty,

f)  od kwoty 275 zł od dnia 9 listopada 2010 r. do dnia zapłaty,

g)  od kwoty 275 zł od dnia 9 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty,

h)  od kwoty 287,50 zł od dnia 11 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty,

i)  od kwoty 287,50 zł od dnia 9 lutego 2011 r. do dnia zapłaty,

j)  od kwoty 287,50 zł od dnia 9 marca 2011 r. do dnia zapłaty,

k)  od kwoty 287,50 zł od dnia 9 kwietnia 2011 r. do dnia zapłaty,

l)  od kwoty 287,50 zł od dnia 9 maj 2011 r. do dnia zapłaty,

m)  od kwoty 287,50 zł od dnia 9 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty,

n)  od kwoty 287,50 zł od dnia 9 lipca 2011 r. do dnia zapłaty,

o)  od kwoty 287,50 zł od dnia 9 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty,

p)  od kwoty 287,50 zł od dnia 9 września 2011 r. do dnia zapłaty,

tytułem odszkodowania za nienależyte wykonywanie zobowiązania i wystawienia faktur VAT na kwoty sprzeczne z postanowieniami aneksu nr (...) z dnia 22 stycznia 2006 r., stanowiących podstawę do wydania nakazu zapłaty z 19 grudnia 2011 r.

W latach 2008-2011 r. P. K. rozliczał się z Urzędem Skarbowym w zakresie działalności dotyczącej najmu lokalu użytkowego położonego w S. przy ul. (...), w tym uzyskiwanego podatku VAT.

W księdze przychodów i rozchodów prowadzonej dla firmy (...) za okres od czerwca 2010 r. do sierpnia 2011 r. uwidocznione są następujące pozycje dotyczące opłat za „dzierżawę”:

a)  w dniu 7 czerwca 2010 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

b)  w dniu 10 czerwca 2010 r. – kwota 1.525 zł na rzecz F. K.,

c)  w dniu 6 lipca 2010 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

d)  w dniu 5 sierpnia 2010 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

e)  w dniu 6 września 2010 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

f)  w dniu 7 października 2010 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

g)  w dniu 6 listopada 2010 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

h)  w dniu 6 grudnia 2010 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

i)  w dniu 3 stycznia 2011 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

j)  w dniu 2 lutego 2011 r. – kwota 1.395 zł na rzecz R. K.,

k)  w dniu 1 kwietnia 2011 r. – kwota 1.503,81 zł na rzecz R. K.,

l)  w dniu 5 kwietnia 2011 r. – kwota 1.431,27 zł na rzecz R. K.,

m)  w dniu 5 maja 2011 r. – kwota 1.431,27 zł na rzecz R. K.,

n)  w dniu 5 czerwca 2011 r. – kwota 1.431,27 zł na rzecz R. K.,

o)  w dniu 6 lipca 2011 r. – kwota 1.431,27 zł na rzecz R. K.,

p)  w dniu 1 sierpnia 2011 r. – kwota 1.431,27 zł na rzecz R. K.,

q)  w dniu 1 sierpnia 2011 r. – kwota 1.537,50 zł na rzecz P. K.,

r)  w dniu 10 sierpnia 2011 r. – kwota 1.431,27 zł na rzecz F. K.,

s)  w dniu 5 września 2011 r. – kwota 1.431,27 zł na rzecz R. K.,

t)  w dniu 1 września 2011 r. – kwota 1.537,50 zł na rzecz P. K..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo, oparte na przepisie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., za niezasadne.

Sąd zauważył, że powód podniósł zarzuty dwojakiego rodzaju, wskazywał bowiem, że jeszcze przed wniesieniem (w dniu 23 listopada 2011 r.) przez P. K. pozwu w sprawie I Nc 2540/11, zakończonej wydaniem przeciwko niemu nakazu zapłaty, wierzytelność ta została zaspokojona, jednakże zarzut spełnienia świadczenia nie był przedmiotem rozpoznania w postępowaniu I Nc 2540/11. Po wtóre, z ostrożności procesowej powód wskazał, że pismem z dnia 19 września 2013 r. (przed wniesieniem pozwu w niniejszym postępowaniu) złożył P. K. oświadczenie o potrąceniu wierzytelności w kwocie 22.266,30 zł w następujący sposób: kwoty 14.725 zł z tytułu deliktu, kwoty 3.028,80 zł z tytułu spłaty dokonanej na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej oraz kwoty 4.512 zł nadpłaconej z tytułu pobieranego przez pozwanego podatku VAT jako tytułem odpowiedzialności kontraktowej.

Sąd Rejonowy wskazał, że zarzut spełnienia świadczenia mógł i powinien być podniesiony przez dłużnika w toku postępowania rozpoznawczego. Zarzut spełnienia świadczenia może być zgłoszony w postępowaniu przeciwegzekucyjnym tylko jeśli nie było to możliwe w toku postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem lub innym orzeczeniem o tej samej mocy prawnej. W przeciwnym razie powaga rzeczy osądzonej byłaby wyłączona w każdym przypadku, w którym dłużnik zrezygnowałby z powołania się na fakt spełnienia świadczenia lub na skutek własnego zaniedbania nie udałoby mu się zgłosić takiego zarzutu. Sąd Rejonowy powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r. (sygn. akt III CZP 16/12), w której wyrażono pogląd, iż uznanie, że analizowany przepis umożliwia korektę wyników przeprowadzonego postępowania rozpoznawczego zmaterializowanych w prawomocnym wyroku z powołaniem się na niezgłoszony lub pominięty w tym postępowaniu (prawidłowo lub błędnie) zarzut spełnienia świadczenia nie tylko naruszałoby zasadę koncentracji materiału procesowego oraz burzyłoby konstrukcję powództwa opozycyjnego, ale przede wszystkim godziłoby w fundamentalne, aksjomatyczne wartości procesowe w postaci prawomocności materialnej orzeczeń co do istoty sprawy oraz ich powagi rzeczy osądzonej. Tym samym doszłoby do rozregulowania systemu prawa procesu cywilnego oraz zakłócenia spójności i koherentności kodeksu. Uznanie takiej wykładni za miarodajną byłoby także bezzasadnym i nieracjonalnym premiowaniem strony niedbałej, która nie strzeże swoich interesów i nie korzysta z praw przysługujących jej w czasie postępowania rozpoznawczego (por. np. art. 217 § 1 k.p.c.), nie wyłączając prawa do wnoszenia środków odwoławczych lub innych środków zaskarżenia Zostawiwszy więc na uboczu nieprzydatną, a nawet niedopuszczalną w tym wypadku wykładnię językową i kierując uwagę w stronę wykładni celowościowej oraz funkcjonalnej, należy dostrzec, że w wyniku licznych zmian ustawowych dostosowujących postępowanie cywilne do wymagań współczesności w kodeksie pojawiły się przepisy uniemożliwiające pozwanemu wykazanie w toku sprawy faktu wygaśnięcia zobowiązania będącego przedmiotem roszczenia powoda.

Sąd Rejonowy stwierdził, że w sytuacji niewykazania przez powoda zaistnienia żadnych procesowych ograniczeń w zgłoszeniu zarzutu częściowego spełnienia świadczenia w sprzeciwie od nakazu zapłaty, nie jest dopuszczalne, aby zarzut ten stał się podstawą częściowego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności.

Odnosząc się natomiast do oświadczenia o potrąceniu Sąd Rejonowy zauważył, że strona pozwana nie kwestionowała, iż oświadczenie o potrąceniu zawarte w piśmie z dnia 19 września 2011 r. otrzymała, jednakże zaprzeczyła istnieniu tychże wierzytelności. Rozważając zaistnienie stanu potrącalności Sąd wskazał, że co do zasady złożenie przez dłużnika oświadczenia o potrąceniu może prowadzić do skutku opisanego w treści art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Zgodnie bowiem z art. 498 § 2 k.c. wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Aby potrącenie wywołało zamierzony skutek prawny, konieczne jest jednak uprzednie ziszczenie się przesłanek oznaczonych w art. 498 § 1 k.c. Musi mianowicie zaistnieć stan, w którym dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a nadto wierzytelności te są wymagalne i możliwe do dochodzenia przed sądem lub przed innym organem państwowym. Przy tym w art. 505 k.c. w sposób enumeratywny określone zostały wierzytelności, które nie mogą zostać umorzone poprzez potrącenie, tj. wierzytelności nieulegające zajęciu; wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania; wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych; wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne.

Jako podstawę potrącenia kwoty 14.725 zł powód wskazał art. 415 k.c. normujący odpowiedzialność deliktową, wyjaśniając, że bezprawnym działaniem pozwanego wobec niego, było powtórne wygenerowanie i egzekwowanie raz już spłaconego przez powoda zadłużenia. Sąd podzielił ugruntowany w judykaturze pogląd, iż przepis art. 505 k.c. należy rozumieć tak, że wymienione w nim wierzytelności nie mogą być umorzone wbrew woli wierzyciela (wyrok SN z dnia 21 grudnia 1967 r., I CR 481/67; wyrok SN z dnia 23 stycznia 2004 r., III CK 251/02; A. Rzepecka-Gil, Komentarz do art. 505 k.c., 2011, Lex/el, teza 3), w tym wypadku P. K.. W niniejszej sprawie zaś poza sporem pozostaje okoliczność, iż P. K. nie tylko nie wyraził zgody na dokonanie potrącenia, ale przede wszystkim zaprzeczył istnieniu wierzytelności powoda w zakresie kwoty 14.725 zł.

Celem wykazania stanu potrącalności swojej wierzytelności powód winien był wykazać zarówno wysokość i terminy dokonywanych wpłat, jak też cel, na jaki wpłaty te były uiszczane. Jednakże powód poza zeznaniami swoimi i swojej żony powołał jedynie dowody z ośmiu pokwitowań. Zeznania świadka i powoda nie wniosły nic w tym zakresie, bowiem nie potrafili oni w sposób precyzyjny określić ani terminu, ani też celu i wysokości uiszczanych na rzecz pozwanego wpłat. Dowód z ośmiu pokwitowań został natomiast zakwestionowany przez stronę pozwaną, co do jego prawdziwości, albowiem na pokwitowaniach tych w zakresie celu i daty dokonywanych wpłat widnieją liczne przekreślenia i poprawki, które jedynie w części są parafowane przez pozwanego. Powód chcąc odeprzeć zarzuty pozwanego, jakoby czynił jakiekolwiek wzmianki i dopiski na przedmiotowych poświadczeniach, nie przedłożył tych dokumentów w oryginale, a jedynie złożył pokwitowania z 2009 r. celem udowodnienia, że wpłaty dokonywane w 2010 r. były bieżącymi opłatami, a nie zaległościami, albowiem w 2009 r. wszystkie opłaty zostały uregulowane terminowo. Z przedłożonych na rozprawie w dniu 9 września 2015 r. pokwitowań za 2009 r. nie sposób jednak wywieść takich wniosków. Zauważyć należy, że opłaty za 2009 r. wielokrotnie dokonywane były po terminie, co rodziło chociażby po stronie pozwanego możliwość naliczania odsetek ustawowych. Nadto wśród tych pokwitowań brak jest chociażby potwierdzenia uiszczenia opłaty za luty 2009r. Przy tym pozwany, powód oraz świadkowie w sposób jednoznaczny przyznali, iż powód wielokrotnie zalegał z płatnościami czynszowymi. Stąd też dla wykazania wysokości i rodzaju uiszczanych opłat powód winien był przedłożyć rozliczenie wszystkich opłat prowadzone przez małżonkę powoda. Dowód ten nie został jednak zawnioskowany, a powód nie potrafił wyjaśnić, czemu na pokwitowaniach za 2010 i 2011 r. widnieją kwoty nieodpowiadające równowartości ustalonego pomiędzy stronami czynszu (ani brutto, ani netto). Przy tym, co znamienne, w księdze przychodów i rozchodów brak jest opłat, na które wskazują przedłożone w sprawie pokwitowania. Powyższe zaś uniemożliwia weryfikację celu, na jaki opłaty powoda były uiszczane oraz uniemożliwia dokonanie ustaleń w zakresie istnienia po stronie powodowej w dniu 19 września 2013 wymagalnej wierzytelności mogącej ulec potrąceniu z wierzytelnością pozwanego, stwierdzoną prawomocnym nakazem zapłaty.

Również za niewykazane uznał Sąd istnienie po stronie powoda w stosunku do pozwanego wierzytelności w kwocie 3.028,80 zł. O ile bowiem okoliczność uiszczenia przez powoda łącznie kwoty 9.086,40 zł tytułem obciążających pozwanego wraz z pozostałymi współwłaścicielami lokalu przy ul. (...) w S. opłat na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej, została wykazana za pomocą dokumentów, w tym dowodów opłat oraz karty rozliczeniowej z postępowania egzekucyjnego, to jednak sposób rozliczenia tejże kwoty wskazany przez powoda nie znajduje uzasadnienia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Zauważyć w tym miejscu należy, że z zeznań wszystkich świadków (K. S., M. S. i F. K.), jak też z zeznań stron postępowania wynika, iż proponowany przez powoda w niniejszej sprawie sposób rozliczenia nie został ustalony z P. K.. Przy tym pozwany słusznie zauważył, iż z załączonych w sprawie dowodów wpłat (27 lipca 2010 r., 2 sierpnia 2010 r., 7 czerwca 2010, 29 stycznia 2010 r. i 9 luty 2010 r.) nie wynika, aby wpłaty te stanowiły spłatę zadłużenia pozwanego. Tym bardziej nie sposób jest uznać, że pomiędzy stronami niniejszego sporu ustalony został sposób rozliczenia przedmiotowych wpłat. Sam powód przyznał, iż rozmowy w tym zakresie prowadził jedynie z bratem pozwanego – F. K.., którego nie pytał, czy działa on również w imieniu pozostałych współwłaścicieli. Zaznaczył jedynie, że pozwany na pewno wiedział o tym fakcie. Pozwany natomiast zdecydowanie zaprzeczył, aby udzielał F. K. upoważnienia do działania w jego imieniu w kwestiach przedmiotowych rozliczeń. Co znamienne sąd zauważa, że powód nie był w stanie określić sposobu, w jaki dokonał rozliczenia zadłużenia. Nie wiedział czy kwota 9.086,40 zł podzielona została na dwie, czy też trzy części. Nie potrafił również wskazać, za jakie miesiące zaliczył sobie tę zapłatę. Nadto nie przedłożył w sprawie żadnego rozliczenia, w tym wzmiankowego już wyżej, „skrupulatnie” prowadzonego przez małżonkę powoda M. S. wykazu należności i zaległości – celem weryfikacji prawidłowości tych rozliczeń. Wpłaty dokonane zostały w 2010 r. zaś ugoda z F. K. zawarta została dopiero 3 stycznia 2012 r., co potwierdza zeznania F. K. oraz P. K., że pomiędzy powodem a współwłaścicielami w momencie dokonywania spłaty zadłużenia wobec Wspólnoty nie było jasnych ustaleń, co do rozliczenia tychże wpłat, ani też ich charakteru. Dopiero okoliczność powstałego po stronie powoda zadłużenia i chęć wyegzekwowania na drodze przymusu przez F. K. przedmiotowej wierzytelności, skłoniła strony do uregulowania tej kwestii. Przy tym brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, że F. K. działał podczas zawierania tejże ugody również w imieniu pozostałych współwłaścicieli, okoliczności tej nie potwierdzają ani osobowe źródła dowodowe, ani też treść ugody. Sam powód zaś nie potrafił wyjaśnić sposobu dokonywania rozliczenia spłaconej przez niego wierzytelności na poszczególnych współwłaścicieli, jak też przyczyn, dla których w rozliczeniach tych pominął R. K., który w zakresie uiszczania opłat na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej był dłużnikiem solidarnym na równi ze swoimi dziećmi. Wszystkie te nieścisłości z uwagi na obciążający powoda ciężar dowodowy działały na niekorzyść W. S. skutkując niewykazaniem, aby posiadał w dniu 19 września 2013 r. w stosunku do pozwanego wierzytelność w zakresie kwoty 3.028,80 zł, a tym samym, aby istniała możliwość potrącenia tej kwoty z wierzytelnością stwierdzoną prawomocnym nakazem zapłaty.

Odnosząc się do ostatniej z należności mającej ulec potrąceniu, tj. kwoty 4.512 zł tytułem nienależnie pobranej w ocenie powoda przez pozwanego stawki czynszu wraz z podatkiem VAT, Sąd uznał, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie konkludentnego porozumienia w zakresie podwyższenia czynszu o podatek VAT. Zarówno powód, jak i pozwany oraz małżonka powoda zgodnie zeznali, że po rozpoczęciu naliczania przez pozwanego wspomnianego podatku, pomiędzy stronami powstał w tym zakresie konflikt. Równocześnie pozwany zeznał, że powód jako podatnik VAT również ten podatek mógł sobie odliczać, powód natomiast zaprzeczył, aby w tamtym okresie był płatnikiem tego podatku. Równocześnie jednak przyznał, że w momencie zaistnienia tego konfliktu kontaktował się ze swoim księgowym, który znalazł sposób na rozliczanie tego podatku. Takie twierdzenia powoda znajdują w ocenie Sądu odzwierciedlenie w dokonywanych przez niego opłatach za rok 2009. Za miesiące styczeń, marzec, kwiecień, czerwiec powód uiścił opłatę wraz z podatkiem VAT. Natomiast w lipcu na pokwitowaniu kwota 1.525 zł została przekreślona na kwotę 1275 zł, która to kwota uiszczona również została w czerwcu i sierpniu 2009 r., co potwierdza istnienie konfliktu oraz stanowisko powoda o niesłuszności naliczania podatku VAT. Jednakże już od września 2009 r. do grudnia 2009r. powód ponownie uiszczał na rzecz pozwanego kwotę uwzględniającą podatek VAT. Kwota ta uwzględniona również została w księdze przychodów pod jedynymi pozycjami dotyczącymi czynszu najmu na rzecz P. K., tj. za miesiące sierpień i wrzesień 2011. Powyższe zaś pozwala w ocenie Sądu na ustalenie, iż strony ostatecznie doszły do porozumienia w zakresie przedmiotowego podatku, tym bardziej, że na wszystkich przedłożonych w sprawie fakturach VAT widnieje podpis odbiorcy. Przy tym za całkowicie gołosłowne Sąd uznał twierdzenia powoda, jakoby faktury te przedłożone zostały jemu zbiorczo. Okoliczność ta nie została w żaden sposób wykazana, na fakturach tych widnieją daty wystawienia zgodne z postanowieniami aneksu do umowy najmu, nadto pozwany przedłożył rozliczenia z urzędem skarbowym wskazujące, że na bieżąco rozliczał się przychodów uzyskiwanych z najmu lokalu. Natomiast powód twierdząc, że faktur nie otrzymywał regularnie nie tylko nie wykazał tej kwestii, ale nadto jego twierdzenia w tym względzie cechowała niekonsekwencja. Początkowo bowiem zeznał (k. 383-384): „nie wiem chyba faktury VAT nie były wystawiane przez pozwanego, dopiero potem żona podpisała jakieś papiery, dotyczące VAT-u”. W dalszej części natomiast w swoich zeznań (k. 386) wskazywał, że faktury VAT podpisane zostały zbiorczo w dniu 23 listopada 2011 r., zgodnie z datą, jaka widnieje na nich przy podpisie odbiorcy. W tym miejscu wymaga podkreślenia, iż faktycznie wszystkie przedłożone przez powoda wraz z pozwem kserokopie faktur opatrzone są pieczęcią za zgodność i wskazywaną przez powoda datą, jednakże zauważyć należy, że jest to data oraz pieczęć nie powoda, lecz pełnomocnika procesowego reprezentującego P. K. w sprawie I Nc 2540/11, który na wszystkich przedkładanych wraz z pozwem kopiach dokumentów złożył takie potwierdzenie zgodności dokumentów. Powód natomiast składając swój pozew w niniejszym postępowaniu posłużył się kopiami faktur sporządzonymi z tego właśnie pozwu złożonego w sprawie I Nc 2540/11.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód W. S., zaskarżając go w całości i podnosząc następujące zarzuty:

1.  naruszenia art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż nie jest dopuszczalne, aby w okolicznościach niniejszej sprawy zarzut częściowego spełnienia świadczenia w wysokości 14.725,00 zł stał się podstawą częściowego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności,

2.  naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 498 § 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji brak pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie potrąconej na podstawie oświadczenia z dnia 19 września 2013 roku kwoty w wysokości 14.725,00 zł z uwagi na treść art. 505 k.c. podczas, gdy Sąd I-szej instancji w tym zakresie za wierzyciela uznał pozwanego, a nie powoda, jak również nie rozważył innych podstaw prawnych potrącanej wierzytelności niż art. 415 k.c., w tym przepisu art. 405 k.c.,

3.  naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 498 § 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji brak pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie potrąconej na podstawie oświadczenia z dnia 19 września 2013 roku kwoty w wysokości 3.028,80 zł podczas, gdy stosownie do art. 518 § 1 k.c. powód spłacając zadłużenie współwłaścicieli nieruchomości wobec Wspólnoty Mieszkaniowej nabył spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty,

4.  naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 498 § 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji brak pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie potrąconej na podstawie oświadczenia z dnia 19 września 2013 roku kwoty w wysokości 4.512,50 zł podczas, gdy pozwany był względem powoda odpowiedzialny na podstawie art. 471 k.c. za nienależyte wykonanie umowy,

5.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji bezpodstawne uznanie, iż:

a)  powód nie wykazał wysokości i terminów dokonywanych wpłat na poczet należnego czynszu, jak też celu, na jaki wpłaty te były uiszczane,

b)  powód nie wykazał istnienia po jego stronie w stosunku do pozwanego wierzytelności w kwocie 3.028,80 zł, a także sposobu rozliczenia wpłaconej przez niego kwoty 9.086,40 zł pomiędzy współwłaścicieli przedmiotowego lokalu odpowiedzialnych za powstałe z tego tytułu zadłużenie,

c)  strony ustaliły konkludentnie porozumienie w zakresie podwyższenia czynszu o podatek VAT.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości i pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 19 grudnia 2011 roku, w sprawie o sygn. akt I Nc 2540/11, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 14 lutego 2012 roku, co do kwoty 22.266,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi od wymienionych w tymże orzeczeniu kwot, a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego przed Sądem pierwszej instancji wg norm przepisanych oraz kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji wg norm przepisanych, ewentualnie, z ostrożności procesowej, o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi pierwszej instancji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, które czyni integralną częścią niniejszego uzasadnienia, a w konsekwencji również podstawą swojego rozstrzygnięcia. Zdaniem Sądu Odwoławczego, Sąd Rejonowy dokonał również trafnej oceny prawnej żądania pozwu, uznając, że powód nie wykazał istnienia określonych w art. 840 k.p.c. przesłanek pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że na mocy art. 2 pkt 90 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.1311) art. 840 w § 1 pkt 2 k.p.c. otrzymał nowe brzmienie, a mianowicie: po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 powołanej wyżej ustawy nowelizującej, przepisy ustaw zmienianych w art. 2 i art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do postępowań wszczętych po wejściu w życie niniejszej ustawy, a zatem od 8 września 2016 r.

Przechodząc do analizy zarzutów apelacji Sąd Okręgowego uznaje za chybiony zarzut naruszenia art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. prowadzącego do błędnego przyjęcia, iż zarzut spełnienia świadczenia w wysokości 14.725,00 zł nie może być podstawą pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności.

Stwierdzić należy, że prezentowane przez powoda stanowisko w tym zakresie jest odosobnione. Apelujący w sposób nierzetelny przytoczył uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2010 r., III CZP 47/10, albowiem w uchwale tej bynajmniej nie wyrażono stanowiska, że zarzut zgłoszony w odrzuconym sprzeciwie może stanowić podstawę powództwa opozycyjnego. Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał tam bowiem, że chodzi tylko o taki zarzut złożony w sprzeciwie, którego sąd nie rozpoznał na skutek przeoczenia albo gdy ocenił, że jego rozpoznanie jest niedopuszczalne z przyczyny późnego zgłoszenia, czyli z powodu tzw. prekluzji procesowej.

Sąd Okręgowy podziela ugruntowane w judykaturze stanowisko, że oparcie powództwa przeciwegzekucyjnego na zarzucie spełnienia świadczenia (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.) jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy zarzut ten - ze względu na ustanowiony ustawą zakaz - nie mógł być rozpoznany w sprawie, w której wydano tytuł egzekucyjny (prekluzja procesowa), albo gdy sąd nie rozpoznał tego zarzutu na skutek przeoczenia.

Za taką wykładnią przemawia chociażby aktualne, wyżej powołane brzmienie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Po drugie, uznanie, że dłużnik może zgłosić zarzut spełnienia świadczenia dopiero po zamknięciu rozprawy i powoływać go jako podstawę powództwa opozycyjnego z art. 840 § 1 pkt 2 in fine k.p.c. godzi w fundamentalne instytucje procesu cywilnego, tj. prawomocność orzeczenia sądowego, związanie sądu i stron takim orzeczeniem (art. 365 k.p.c.) oraz powagę rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Stan powagi rzeczy osądzonej pociąga za sobą między innymi skutek w postaci prekluzji materiału procesowego (faktycznego) sprawy.

Jeżeli nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, stanowiący tytuł egzekucyjny (art. 777 § 1 k.p.c.), zapadł już po spełnieniu świadczenia przez dłużnika, to może on i powinien podnieść ten zarzut w sprzeciwie od tego orzeczenia. Do nakazów zapłaty stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art. 353 ² k.p.c.).

Powodowi doręczono nakaz zapłaty w sposób zastępczy, a doręczenie to było prawidłowe. Skoro powód nie wykazał, że doręczenie nie nastąpiło, to tym samym należało przyjąć, że powodowi przysługiwał środek prawny, którym mógł się bronić przed uprawomocnieniem się nakazu zapłaty. Fakt spełnienia przez powoda świadczenia mógł zostać zbadany w drugiej fazie postępowania upominawczego. Powód powinien był odebrać przedmiotowy nakaz zapłaty i wnieść od niego sprzeciw, podnosząc w nim zarzut spełnienia świadczenia. Inna wykładnia prowadziłaby do absurdalnego wyniku z tego względu, że dłużnik, który w całości, bądź w części spełnił świadczenie, mógłby nie podejmować obrony w sprawie wszczętej pomimo tego przez wierzyciela i dopiero z takim zarzutem wystąpić wytaczając powództwo opozycyjne ( vide: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CSK 488/11; z dnia 15 października 2015 r., II CSK 781/14).

Chybione okazały się również zarzuty apelacji dotyczące naruszenia art. 498 § 2 k.c.

Sąd Odwoławczy podziela obszerną i wnikliwą argumentację prawną Sądu Rejonowego co do niewykazania przez powoda skuteczności złożonego oświadczenia o potrąceniu wierzytelności, której nie ma zatem potrzeby ponownego szczegółowego powtarzania.

Trafnie Sąd Rejonowy uznał, że powód nie dowiódł, aby przysługiwały mu wierzytelności objęte oświadczeniem o potrąceniu z dnia 19 września 2013 r. (k.87). W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie można uznać, że powodowi przysługuje wobec pozwanego wierzytelność w wysokości 14.755 zł z tytułu szkody wyrządzonej powodowi wniesieniem przez pozwanego powództwa.

Przede wszystkim należy zauważyć, że W. S. nie przedłożył orzeczenia sądowego, zasądzającego na jego rzecz od P. K. odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, ewentualnie orzeczenia, z którego wynikałoby, że prawomocny nakaz zapłaty z dnia 19 grudnia 2011 r. jest niezgodny z prawem. P. K. wnosząc przedmiotowe powództwo realizował swoje konstytucyjne prawo do sądu. Powyższe okoliczności, w połączeniu z faktem uzyskania przez pozwanego tytułu egzekucyjnego, prawomocnego orzeczenia merytorycznego, w całości uwzględniającego jego żądanie, nakazują uznać za bezpodstawne twierdzenia apelującego, że akcja procesowa P. K. była działaniem bezprawnym (czynem niedozwolonym).

Zarzuty dotyczące bezpodstawnie doliczonego przez pozwanego podatku VAT nie mogą być skutecznie podnoszone w powództwie opozycyjnym, które nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. W przypadku tytułów objętych powagą rzeczy osądzonej, uwzględnienie zdarzeń, które zaszły przed powstaniem tytułu jest wyłączone, gdyż prowadziłoby to do niedopuszczalnego badania zasadności orzeczenia i naruszenia powagi rzeczy osadzonej. Skoro zatem prawomocnym orzeczeniem rozstrzygnięto o zasadności żądania pozwu w zakresie czynszu podwyższonego o podatek VAT, to w postępowaniu prowadzonym w trybie art. 840 k.p.c. niedopuszczalne jest badanie słuszności przedmiotowego rozstrzygnięcia. W konsekwencji nie ma również możliwości stwierdzenia, że powód poniósł szkodę w wyniku – według jego twierdzeń - niezgodnego z umową naliczenia podatku VAT.

Zdaniem Sądu Okręgowego, powód nie wykazał również, że łączył go z pozwanym jakikolwiek stosunek prawny, z którego wynikałby obowiązek powoda do uiszczania należności na rzecz wspólnoty. Powód W. S. zeznał, że spłacił należności wobec wspólnoty mieszkaniowej, ponieważ „zażądał tego F. K.”. Pomiędzy stronami niniejszego sporu nie istniało zatem zobowiązanie, z którego wynikałby obowiązek powoda spełnienia przedmiotowego świadczenia.

Odnosząc się do twierdzeń apelującego, że źródłem zobowiązania pozwanego do zwrotu części kwoty uiszczonej na rzecz wspólnoty są przepisy o wstąpieniu w prawa zaspokojonego wierzyciela, stwierdzić należy, że art. 518 k.c. wymienia w sposób enumeratywny sytuacje, w których osoba trzecia wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela. W rozpoznawanej sprawie powód nie wykazał, aby zaistniała którakolwiek z ustawowych przesłanek wstąpienia ex lege.

Do takiego podstawienia może też dojść w drodze umownej, na podstawie zasady swobody umów, jednak powód nie wykazał, aby pomiędzy nim (jako osobą trzecią) a pozwanym (jako dłużnikiem wspólnoty) istniał stosunek, który by taką korzyść usprawiedliwiał. Przeciwnie, jak już wyżej wskazano, powód przyznał, że umowy w tym przedmiocie z pozwanym nie zawierał, czyniąc to jedynie na żądanie F. K.. Trafnie zatem Sąd Rejonowy uznał, że nie ma podstaw do przyjęcia, że powód zawarł z pozwanym ugodę pozasądową z dnia 3 stycznia 2012 r., czy to osobiście, czy też przez pełnomocnika.

Wobec nieistnienia takiego stosunku osoba trzecia może żądać od dłużnika zwrotu wartości świadczenia bądź na podstawie przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia, bądź o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Rozważanie, czy powodowi przysługuje wierzytelność wynikająca z powyższych zdarzeń jest jednak w niniejszej sprawie bezprzedmiotowe. Nawet bowiem gdyby uznać, że wierzytelność ta została wykazana zarówno co do zasady, jak i wysokości, to warunkiem skutecznego jej potrącenia z wierzytelnością pozwanego (art. 498 k.c.) jest jej wymagalność. Powód zaś w żaden sposób nie wykazał, że objęte oświadczeniem o potrąceniu wierzytelności są wymagalne.

Oceny wymagalności roszczenia należy dokonywać z uwzględnieniem art. 455 k.c., wraz z nadejściem terminu spełnienia świadczenia ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5.11.2014 r., III CZP 76/14).

Zgłoszone przez powoda do potrącenia wierzytelności mające swoją podstawę normatywną w przepisach o odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej, wstąpieniu w prawa zaspokojonego wierzyciela oraz bezpodstawnym wzbogaceniu, mają charakter świadczeń bezterminowych, albowiem termin ich spełnienia nie był uprzednio określony ani nie wynika z ich charakteru. Zatem powinny być one spełnione niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela do jego wykonania przez dłużnika ( vide: uchwała SN z dnia 26.11.2009 r., III CZP 102/09; wyrok S.A. w Szczecinie z dnia 22.07.2015 r., I ACa 9/15; wyrok S.A. w Poznaniu z dnia 2.07.2014 r., I ACa 407/14).

Zgodnie z art. 455 k.c. dłużnik jest zobowiązany do zapłaty niezwłocznie po wezwaniu. Zarówno judykatura, jak i przedstawiciele doktryny stoją na stanowisku, że niezwłoczność w rozumieniu przepisu art. 455 k.c. nie oznacza obowiązku natychmiastowego spełnienia świadczenia, lecz spełnienia go bez nieuzasadnionego odwlekania, przy tym konkretyzacja tak wyznaczonego terminu wymaga uwzględnienia każdorazowo miejsca, czasu, rodzaju i rozmiaru świadczenia. Prowadzi to do wniosku, że świadczenie w myśl tego przepisu staje się wymagalne nie w chwili otrzymania przez dłużnika wezwania, lecz dopiero po uwzględnieniu czasu potrzebnego do jego przygotowania. Tym samym jednoczesne wezwanie do zapłaty oraz oświadczenie o potrąceniu nie mogło odnieść zamierzonego skutku. Dla skuteczności oświadczenia o potrąceniu konieczna jest bowiem ściśle określona sekwencja wydarzeń, gdzie obowiązek spełnienia świadczenia będący wynikiem wymagalności roszczenia wyprzedza zrealizowanie przez wierzyciela z prawokształtującego uprawnienia jakim jest oświadczenie o potrąceniu.

Oświadczenie o potrąceniu złożone w chwili, gdy wierzytelności będące przedmiotem potrącenia nie były jeszcze wymagalne lub nie spełniały innych warunków potrącenia, należy uznać za nieważne i nieulegające konwalidacji wskutek późniejszego uzyskania przez nie cech potrącalności. W takiej sytuacji dla wywołania zamierzonych przez potrącającego skutków prawnych konieczne jest powtórzenie oświadczenia o potrąceniu (tak też A.Janiak (w:) A.Kidyba, Z.Gawlik, A.Janiak, G.Kozieł, A.Olejniczak, A.Pyrzyńska, T.Skokołowski, Kodeks cywilny. Komentarz, Tom III. Zobowiązania - część ogólna, Lex 2010, komentarz do art. 498 i powołana tam literatura).

Powód zastępowany przez zawodowego pełnomocnika w toku całego postępowania ani nie starał się wykazać, ani nawet nie twierdził, że złożone przez niego oświadczenie o potrąceniu wierzytelności zostało poprzedzone wezwaniem pozwanego do zapłaty.

Mając na uwadze powyższe zaaprobować należy ocenę Sądu Rejonowego, że oświadczenie strony powodowej o potrąceniu datowane na 19 września 2013 r. nie mogło wywołać skutków prawnych.

Powód, na którym w niniejszej sprawie spoczywał ciężar wykazania istnienia wierzytelności i przesłanek skutecznego jej potrącenia (art. 6 k.c.), ciężarowi temu nie sprostał.

W konsekwencji powyższych rozważań za niezasadne należało również uznać zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Uprawnieniem Sądu orzekającego jest weryfikacja materiału dowodowego według własnego przekonania, powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się z dowodami. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 czerwca 2008 r. (I ACa 180/08, LEX nr 468598), jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Podkreślenia wymaga, iż dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza samo stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może więc polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń ustaleń stanu faktycznego opartej na własnej ocenie, lecz konieczne jest przy tym posłużenie się argumentami wyłącznie jurydycznymi, wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 kpc kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wyrok sprawy (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 10 lipca 2008 r., VI ACa 306/08).

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie postąpił wbrew ustanowionej przepisem art. 233 § 1 k.p.c. zasadzie swobodnej oceny dowodów; nie przekroczył jej granic, dokonał właściwych i pełnych ustaleń faktycznych, prezentując w procesie wnioskowania logiczne i zgodne z doświadczeniem życiowym rozumowanie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz treść powołanych przepisów, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku, toteż - na podstawie art. 385 k.p.c. - orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego, należnych stronie pozwanej, rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., statuującego zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić swojemu przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu.

Poniesione przez pozwanego koszty w postępowaniu odwoławczym stanowiła opłata za czynności radcy prawnego, w wysokości 1.200 zł, ustalona na podstawie przepisów § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., Nr 490), regulujących wysokość stawek opłat prowadzenie przez radcę prawnego sprawy w postępowaniu apelacyjnym przed sądem okręgowym, a znajdujących zastosowanie w niniejszej sprawie na podstawie § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz.1804).

SSO Marzenna Ernest SSO Agnieszka Tarasiuk-Tkaczuk SSO Tomasz Sobieraj