Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Cierpiał

Sędziowie: SSA Katarzyna Schönhof-Wilkans

del. SSO Renata Pohl /spr./

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2017 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy (...) spółka jawna z siedzibą w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanej M. K.

o podstawę wymiaru składek

na skutek zażalenia (...) s.j. w P.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 15 marca 2017 r. sygn. akt VII U 5716/16

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z 15 marca 2017 r. z sygn. akt VII U 5716/16, po rozpoznaniu odwołania (...) spółka jawna od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. z 25 maja 2016 r. znak (...) uzupełnił postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z 23 stycznia 2017 r. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu w ten sposób, że zasądził od odwołującej spółki (...) spółka jawna w P. na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego . oddalił odwołanie (punkt 1) i zasądził od odwołującej na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 2). Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach Sąd Okręgowy wskazał art. 98 § 1, 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 r. poz. 1804), ustalając stawkę przyznanego wynagrodzenia w wysokości minimalnej, w oparciu o wartość przedmiotu sporu, stanowiącą różnicę między składkami należnymi a opłaconymi przez odwołującą (wartość przedmiotu sporu wyniosła 5.259 zł).

Zażalenie od powyższego orzeczenia wywiodła odwołująca, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając je w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach (punkt 2), zarzucając mu:

1.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 98 § 1, 2 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 r. poz. 1804), polegającą na jego błędnym zastosowaniu poprzez uznanie, że sprawa dotycząca ustalenia podstaw wymiaru składki jest sprawą o roszczenie majątkowe, w sytuacji, gdy sprawa o podstawę wymiaru składki jest sprawą o ustalenie prawa, tym samym mają zastosowanie opłaty przewidziane w § 20 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia, tj. opłata właściwa dla spraw o inne roszczenia niemajątkowe w wysokości 120 zł, ewentualnie opłata przewidziana w § 9 ust. 2 ww. rozporządzenia, tj. opłata właściwa dla spraw o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego 360 zł

2.  obrazę art. 2 Konstytucji RP (zasada ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa) poprzez naruszenie konstytucyjnej zasady zaufania obywatela do prawa polegające na tym, iż Sąd pominął okoliczność, iż w momencie wszczęcia sporu obowiązywała linia orzecznicza, zgodnie z którą podmiot wszczynający spór miał prawo liczyć się z ewentualnymi minimalnymi kosztami zastępstwa procesowego określonymi w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 r. poz. 1804), a to w związku ze zmianą linii orzeczniczej w trakcie zawisłego sporu sądowego oraz ze wskazanym przez Sąd Najwyższy zastosowaniem nowej linii orzecznictwa do spraw w toku.

Z ostrożności procesowej, skarżąca dodatkowo zarzuciła kwestionowanemu rozstrzygnięciu obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 109 § 2 k.p.c. polegającą na jego niezastosowaniu, bowiem Sąd orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu powinien wziąć pod uwagę celowość poniesionych kosztów, niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

Podnosząc powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia poprzez zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 120 zł oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Zażalenie odwołującej okazało się bezzasadne.

Wobec stanowiska żalącej w pierwszym rzędzie wskazać należy, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w zależności od przedmiotu sporu koszty zastępstwa procesowego mogą być ustalane w dwojaki sposób, gdyż albo przyjmowana jest określona w odpowiednich rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości dotyczących opłat za czynności adwokackie/radcowskie stała stawka minimalna, albo stosowana jest stawka minimalna uzależniona od wartości przedmiotu sporu - im wartość przedmiotu sporu jest wyższa, tym wyższa jest stawka należna profesjonalnemu pełnomocnikowi za udzieloną pomoc w prowadzeniu postępowania.

Zgodnie z art. 368 § 2 k.p.c., w apelacji w sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. Wszystkie sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są zaś co do zasady sprawami o prawa majątkowe i tak należy je traktować. Pośrednio wynika to z art. 398 ² § 1 zd. drugie k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że wymienione kategorie spraw mają charakter majątkowy, jednak wartość przedmiotu zaskarżenia nie determinuje dopuszczalności skargi kasacyjnej, która w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przysługuje co do zasady wówczas, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi co najmniej 10.000 zł (art. 398 ² § 1 zdanie pierwsze k.p.c.). W szczególności sprawami o prawa majątkowe są więc sprawy o ustalenie istnienia bądź nieistnienia obowiązku ubezpieczenia, jego zakresu lub wymiaru składki z tego tytułu (por. uchwałę Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z 20 lipca 2016 r., sygn. III UZP 2/16, mającą moc zasady prawnej). Skoro zatem sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są sprawami o prawa majątkowe, to znaczy, że możliwe (a w niektórych przypadkach konieczne) jest oznaczenie w nich wartości przedmiotu zaskarżenia.

Sprawa o ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, której dotyczy spór, jest sprawą o prawo majątkowe. Wbrew sugestii skarżącego, w orzecznictwie Sądu Najwyższego jest utrwalony pogląd, w którym przyjmuje się, że wartością przedmiotu zaskarżenia w sprawie o wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne równa jest różnicy pomiędzy wysokością składki wskazywaną (zapłaconą) przez odwołującego się i składką należną, ustaloną w zaskarżonej decyzji za sporny okres - art. 22 w związku z art. 398 ² § 1 k.p.c. (por. postanowienia z 17 kwietnia 2009r., II UZ 12/09, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 301; z 26 stycznia 2011r., II UK 190/10, LEX nr 786391; z 7 kwietnia 2010 r., I UZ 8/10, LEX nr 1620499; z 24 maja 2012 r., II UZ 16/12, LEX nr 1222163 oraz postanowienie z 7 listopada 2013 r., II UZ 59/13, LEX nr 1391553). Poglądy te odnoszą się do sytuacji, gdy istotą sporu jest wysokość składek wymierzonych od ustalonej przez organ rentowy podstawy ich wymiaru. W takim przypadku wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi różnica między wysokością składek zapłaconych, a wysokością składek naliczonych przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji.

Natomiast w przypadku, gdy przedmiotem sporu nie jest wysokość zobowiązania składkowego, ale wysokość samej podstawy wymiaru - wartość przedmiotu sporu stanowi różnica między zadeklarowaną przez płatnika składek podstawą wymiaru składek, a podstawą wymiaru należną według organu rentowego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2012 r., II UK 312/11, LEX nr 1235842; z dnia 8 listopada 2013 r., II UZ 61/13, LEX nr 1396417). Zatem w przypadku sporu, który nie dotyczy wysokości zobowiązania składkowego, ale wysokości samej podstawy wymiaru, wartość przedmiotu sporu wyraża się różnicą między podstawą wymiaru składek przyjętą przez płatnika składek, a podstawą wymiaru składek określoną w decyzji organu rentowego.

Zastrzeżenia wysunięte przez skarżącą były zatem już od dawna rozstrzygnięte w orzecznictwie sądowym, w którym utrwaliło się stanowisko, że w sprawach, jaka była przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy (o podstawę wymiaru składek), wartość przedmiotu zaskarżenia jest niezbędna dla celów ustalenia wysokości wynagrodzenia należnego radcy prawnemu (adwokatowi) w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, apelacyjnym (i kasacyjnym).

Ponadto podkreślić także wypada, że Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w uchwale z 20 lipca 2016 r., sygn. III UZP 2/16, mającej moc zasady prawnej, przesądził już ostatecznie o słuszności przyjętego wcześniej przez sądy sposobu ustalania należnych kosztów w tego typu sprawach. Sąd Najwyższy wprost bowiem wskazał, że w sprawach o ustalenie istnienia bądź nieistnienia obowiązku ubezpieczenia, jego zakresu lub wymiaru składki z tego tytułu, minimalne stawki wynagrodzenia pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym (także adwokatem) powinny być ustalane z uwzględnieniem wartości przedmiotu sprawy (wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia), zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w odpowiednich przepisach kolejnych rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości, regulujących kwestię należnych opłat za czynności radców prawnych/adwokatów. Przepisy te mają bowiem niewątpliwie zastosowanie także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, co wynika choćby z tytułu rozdziału, w którym zostały umieszczone.

W niniejszej sprawie ani w odwołaniu inicjującym analizowane postępowanie, ani w odpowiedzi na odwołanie, strony nie oznaczyły wartości przedmiotu sporu. Wartość tę Sąd Okręgowy ustalił natomiast stosując się do ww. reguł oraz mając na uwadze pismo organu rentowego z 16 grudnia 2016 r. (k. 65), w którym wskazano, że wartość przedmiotu sporu wynosi 5.259 zł oraz podano sposób jej obliczenia. Odwołujący nie zakwestionował skutecznie prawidłowości wyliczenia tej wartości, stawiając w piśmie z 23 lutego 2017 r. gołosłowny, gdyż nie poparty argumentami, zarzut nieprawidłowego jej wyliczenia.

W świetle powyższych rozważań, w niniejszej sprawie – wbrew stanowisku skarżącej - ustalenie przez Sąd Okręgowy wysokości należnych pozwanemu, jako stronie wygrywającej spór, kosztów zastępstwa procesowego, w oparciu o stosowaną stawkę dla ustalonej wartości przedmiotu sporu, było w pełni uzasadnione i w żadnym razie nie naruszało art. 98 § 1, 2 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 r. poz. 1804), czy też art. 2 Konstytucji RP.

Nie sposób było także uznać, jakoby Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia art. 109 § 2 k.p.c. Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wprost bowiem wynika, że wskazania tego przepisu Sąd I instancji miał na uwadze i dlatego zdecydował się zasądzić należne świadczenie w stawce minimalnej.

Z tych względów, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił wniesione zażalenie jako bezzasadne, co uczyniono w sentencji postanowienia.

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować i zakreślić.

2.  Odpis doręczyć:

- pełnomocnikowi ZUS

- pełnomocnikowi odwołującej

- zainteresowanej

3. Po nadejściu z. p.o. akta zwrócić do SO w Koninie.

P., dnia 24 maja 2017 r.

SSO Renata Pohl