Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2012 r. w Lublinie

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 6 lipca 2012 r. sygn. akt VII U 1943/12

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu
w Lublinie do ponownego rozpoznania.

III AUa 881/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił M. K. prawa do emerytury ponieważ nie spełnił on wszystkich ustawowych przesłanek prawa do tego świadczenia; mianowicie, nie osiągnął wieku emerytalnego i nie wykazał aby do dnia 1 stycznia 1999 r. miał przynajmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Za tak kwalifikowaną pracę organ rentowy nie uznał zatrudnienia M. K. wykonywanego w okresach: od dnia 1 czerwca 1981 r. do dnia 31 sierpnia 1983 r. oraz od dnia 15 listopada 1990 r. do dnia 31 października 1996 r.

W odwołaniu od tej decyzji, kwestionując jej prawidłowość, M. K. nie zgodził się z odmową uznania jego zatrudnienia w wyżej wymienionych okresach jako pracy w szczególnych warunkach.

Po jego rozpoznaniu Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 6 lipca 2012 r. zmienił wskazaną na wstępie decyzję i ustalił M. K. prawo do emerytury od dnia 13 grudnia 2011 r. Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na poniższych ustaleniach faktycznych oraz ich ocenie prawnej: M. K. urodził się w dniu (...)r. W Zakładach (...) ”E.” w P. był zatrudniony od dnia 3 października 1969 r. Od dnia 1 września 1983 r. do dnia 11 listopada 1990 r. wykonywał zatrudnienie na stanowisku kontrolera jakości na oddziale Pr 6. Okres ten pozwany uznał jako zatrudnienie wykonywane w szczególnych warunkach.

Z dniem 15 listopada 1990 r. wnioskodawca został przeniesiony ze stanowiska kontrolera produkcji na stanowisko ustawiacza na tym samym wydziale – Pr 6. Zmiana stanowiska pracy przyniosła M. K. znaczną podwyżkę wynagrodzenia za pracę; ze stawki w wysokości 2 800 zł za godzinę pracy na taką stawkę w kwocie 3 900 zł. Na nowym stanowisku pracy wnioskodawca pracował jako zgrzewacz, a w razie awarii maszyn na oddziale do jego obowiązków należało usunięcie awarii lub ustawienie maszyny. Poważniejsze awarie maszyn usuwali mechanicy lub elektrycy. Na oddziale Pr 6 pracowało 6 zgrzewarek, było stanowisko spawalnicze i myjka. Warunki pracy były uciążliwe bo było gorąco, duży hałas, praca była wykonywana przy sztucznym oświetleniu, do różnych czynności były używane środki chemiczne jak: soda kaustyczna, nafta, kwasy. Za nieprawdziwe sąd uznał twierdzenie, że wnioskodawca przez całą dniówkę roboczą pracował jako ustawiacz. W oparciu o dowody z zeznań wnioskodawcy oraz świadków: H. W. i C. S., ocenionych jako wiarygodne, Sąd Okręgowy przyjął, że wnioskodawca pracował na stanowisku zgrzewacza aczkolwiek nie w pełnym wymiarze czasu pracy bo w jej świadczeniu miał przerwy kiedy to ustawiał maszyny lub usuwał ich awarie. Jednakże pracował w tych samych warunkach co pozostali zgrzewacze i dlatego sąd pierwszej instancji przyjął, że zatrudnienie wnioskodawcy jako ustawiacza również spełniało warunki wykonywania pracy na stanowisku zgrzewacza. Dlatego należało zmienić kontrolowaną w tej sprawie decyzję przez ustalenie wnioskodawcy prawa do emerytury od dnia złożenia przez niego wniosku, to jest od 13 grudnia 2011 r. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia sąd pierwszej instancji podał przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej podawana jako ustawa o FUS) oraz dział XIV poz. 12 pkt.13 wykazu A stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach…( Dz. Urz. Min. Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego Nr 1-3, poz.1).

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wywiódł pozwany organ rentowy wnosząc o jego zmianę przez oddalenie odwołania ubezpieczonego.

Skarżący zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego – przepisu art. 184 ust.1 pkt. 1, art. 32 ust. 1 i ust. 2 ustawy o FUS oraz § 2 i § 4 ust.1 pkt.3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez ustalenie prawa do emerytury osobie nie spełniającej warunku wykonywania przez 15 lat pracy w szczególnych warunkach,

- sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez okres wynoszący ponad 15 lat, oraz

-naruszenie prawa procesowego – przepisu art. 233 § 1 kpc przez przekroczenie wyrażonej w nim zasady swobodnej oceny dowodów.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że w świadectwie pracy jakie otrzymał wnioskodawca nie było w ogóle wskazane, aby wykonywał on pracę na stanowisku zgrzewacza. W zupełnie nieuzasadniony sposób sąd pierwszej instancji połączył pracę wnioskodawcy na stanowisku zgrzewacza i stanowisku ustawiacza przyjmując, że elementem wspólnym zatrudnienia na tych stanowiskach były jednakowe warunki pracy. Jednakże sąd nie określił w szczegółowy sposób jakie faktycznie czynności wykonywał wnioskodawca. Ponadto sąd przyjął, że wnioskodawca nabył prawo do emerytury od dnia 13 grudnia 2011 r. gdy wiek emerytalny – 60 lat życia, ukończył on dopiero w dniu(...).

Sąd Apelacyjny zważył co następuje: apelacja jest w oczywisty sposób uzasadniona. Na wnioskodawcę jest nałożony ciężar dowodu w wykazaniu, że spełnił on wszystkie ustawowe przesłanki prawa do emerytury. Zaliczenie konkretnych okresów pracy jako zatrudnienia wykonywanego w szczególnych warunkach wymaga przedstawienia przez ubezpieczonego dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych ( zob. odpowiednio wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 r. II UKN 440/97 – LEX 34199). Dowody na jakich oparł się Sąd Okręgowy nie spełniają tego wymogu.

Zeznania świadków i wnioskodawcy w sprawie niniejszej, w zakresie faktów mających znaczenie dowodowe, cechuje tak wielki stopień ogólności, że, w obecnym stanie, nie mogą dowody te stanowić podstawy żadnego rozstrzygnięcia w odniesieniu do roszczenia wnioskodawcy, zarówno pozytywnego jak i negatywnego. Świadek C. S. zeznał, że awarie zdarzały się często i ustawiacz wtedy przerywał pracę i zajmował się naprawianiem. Jednak z zeznań tego świadka zupełnie nie wynika co rozumie on pod określeniem „często”. Czy awarie te były codziennie?, jak długo trwało ich usuwanie?, ile czasu w skali dnia, tygodnia czy miesiąca wnioskodawca musiał poświęcić na usuwanie awarii maszyn i ich ponowne ustawianie?, co było głównym zajęciem wnioskodawcy; praca ustawiacza czy też zgrzewacza? (zob. odpowiednio tezę 3 do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2011 r. III UK 3/11 – LEX 966816). Podobne uwagi należy zgłosić także i do pozostałych dowodów osobowych przeprowadzonych w tej sprawie.

Błędne jest stanowisko sądu pierwszej instancji, że niekorzystne środowisko pracy pozwala na kwalifikowanie konkretnej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Zgodnie z art. 32 ust.4 ustawy o FUS znaczenie mają w tym przedmiocie przepisy dotychczasowe a te, zarówno § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 13, poz.86 ze zm.) jak i § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm.) jako zatrudnienie wykonywane w szczególnych warunkach kwalifikują tylko prace szczegółowiej określone w odpowiednich załącznikach do tych aktów prawnych. Oznacza to, że sąd ubezpieczeń społecznych nie może badać i oceniać czy konkretne uciążliwe środowisko pracy stwarza szczególne warunki jej świadczenia bo takiego wyboru dokonał sam ustawodawca, określając tak kwalifikowane prace w stosownych wykazach, które mają pierwszeństwo w stosowaniu w stosunku do zarządzeń resortowych wydawanych w tym przedmiocie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2012 r. II UK 166/11 – LEX 1171002, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 kwietnia 2012 r. III AUa 222/12 – LEX 1171355).

Dlatego postępowanie dowodowe w tej sprawie należy powtórzyć w całości aby ponownie przeprowadzone dowody spełniły wymogi wskazane na wstępie rozważań sądu drugiej instancji i przez to możliwa była kontrola instancyjna wydanego i ewentualnie zaskarżonego wyroku. Należy także mieć na uwadze, że praca wnioskodawcy od dnia 1 czerwca 1981 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. mogła być kwalifikowana (wymaga to sprawdzenia) jako zatrudnienie pierwszej kategorii zatrudnienia. Z mocy § 19 ust.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. – cytowanego wyżej, tego rodzaju zatrudnienie jest także pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu § 4 tego rozporządzenia.

W tej sytuacji wszystkie zarzuty apelacji należało ocenić jako trafne, a to powoduje konieczność jej uwzględnienia. Skutkiem tego jest konieczność uchylenia zaskarżonego w tej sprawie wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Z tych więc względów i z mocy art. 386 § 4 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.