Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Teresa Kołbuc

Sędziowie: SSO Beata Piwko

SSO Rafał Adamczyk (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Justyna Bińkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 września 2017 r. w K.

sprawy z powództwa (...) z siedzibą we W.

przeciwko T. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Sandomierzu

z dnia 7 marca 2017 r., sygn. akt I C 602/16

zmienia zaskarżony wyrok w całości i oddala powództwo; zasądza od (...)
z siedzibą we W. na rzecz T. D. kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

II Ca 768/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 marca 2017 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I C 602/16, Sąd Rejonowy w Sandomierzu zasądził od T. D. na rzecz(...) z siedzibą we W. kwotę 11961,43 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 4 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty (punkt I); zasądził od T. D. na rzecz (...) z siedzibą we W. kwotę 4216 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, w tym kwotę 3600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (punkt II) (k. 75).

Sąd Rejonowy ustalił, że T. D. zawarł z (...) Bankiem SA we W. w dniu 23 września 2010 r. umowę pożyczki gotówkowej w kwocie 6578,95 zł na okres od 23 września 2010 r. do 20 września 2014 r. i po odliczeniu opłaty za ochronę ubezpieczeniową otrzymał do dyspozycji kwotę 5000 zł, którą miał spłacać na warunkach określonych w umowie po 182,84 zł miesięcznie. Całkowity koszt pożyczki wynosił 3776,32 zł. W dniu 25 stycznia 2012 r. (...) Bank (...) SA z siedzibą we W. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, któremu Sąd Rejonowy w Sandomierzu postanowieniem z dnia 10 października 2012 r. w sprawie I Co 954/12 nadał klauzulę wykonalności. Tytuł wykonawczy został wydany wierzycielowi w dniu 31 stycznia 2013 r. Tytuł ten stanowił podstawę prowadzenia egzekucji przez (...) Bank (...) SA we W. przeciwko T. D. przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sandomierzu J. K., który postanowieniem z dnia 13 listopada 2013 r. na wniosek wierzyciela z dnia 27 września 2013 r. umorzył postępowanie egzekucyjne. W dniu 27 września 2013 r. pierwotny wierzyciel (...) Bank (...) SA we W. zawarł umowę przelewu wierzytelności z powodem (...) z siedzibą we W., w tym wierzytelności dochodzonej pozwem w stosunku do pozwanego T. D.. Wysokość zobowiązania na dzień wystawienia wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego i ewidencji analitycznej nr (...) - 29 czerwca 2016 r. wynosiła 11961,43 zł, w tym należność główna 6399,37 zł, odsetki 5562,06 zł. Poprzedni wierzyciel pismem z dnia 27 września 2013 r. zawiadomił pozwanego o przelewie wierzytelności na rzecz powoda.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że powód przedłożonymi dokumentami udowodnił swoją wierzytelność względem pozwanego. T. D. nie kwestionował faktu zaciągnięcia pożyczki oraz nie wykazał, w jakim zakresie spłacił dług. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, zarzut przedawnienia został nieskutecznie podniesiony przez pozwanego. Termin przedawnienia roszczenia banku wobec osoby niebędącej przedsiębiorcą wynosi trzy lata. Poprzedni wierzyciel wystąpił w dniu 1 października 2012 r. do Sądu Rejonowego w Sandomierzu o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, wystawionemu w dniu 25 stycznia 2012 r., obejmującemu należności z tytułu niespłaconej pożyczki, udzielonej pozwanemu na podstawie umowy z dnia 23 września 2010 r. Sąd Rejonowy, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreślił, że złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności stanowiło niewątpliwie czynność przed sądem przedsięwziętą bezpośrednio w celu zaspokojenia roszczenia, przerywającą bieg przedawnienia roszczenia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.) i w sytuacji nadania bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przez Sąd Rejonowy w Sandomierzu w dniu 10 października 2012 r., przerwany termin przedawnienia zaczął biec na nowo w tym dniu. W ocenie Sądu pierwszej instancji, termin przedawnienia uległ ponownemu przerwaniu poprzez złożenie przez poprzednika prawnego powoda wniosku do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sandomierzu J. K. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. W sytuacji gdy doszło do przerwania biegu przedawnienia przez wskazaną czynność podjętą w postępowaniu przed organem powołanym do egzekwowania roszczeń, termin przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda mógł rozpocząć na nowo bieg dopiero w dniu 13 listopada 2013 r. (art. 124 § 1 k.c.), bowiem w tym dniu komornik sądowy wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela. Skoro pozew w niniejszej sprawie został wniesiony przed upływem trzech lat od tej daty, to roszczenie strony powodowej nie uległo przedawnieniu. Wobec tego Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w całości. O kosztach procesu Sąd pierwszej instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. (k. 80 - 82v).

Pozwany wniósł apelację od powyższego wyroku. Zaskarżył orzeczenie Sądu Rejonowego w całości. Zarzucił, że wyrok został wydany bez wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych koniecznych dla prawidłowej i kompleksowej oceny zasadności powództwa, w szczególności nie przesłuchano pozwanego jako strony, co nie pozwoliło na prawidłową ocenę zgłoszonego zarzutu przedawnienia roszczenia, sytuacji materialnej i zdrowotnej T. D., jego rozeznania co do skutków zawieranej umowy pożyczki.

Podnosząc powyższe, pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sandomierzu oraz o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym (k. 87 – 89, 103).

W odpowiedzi na apelację, strona powodowa domagała się oddalenia apelacji oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych (k. 95 – 97).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku w sposób wskazany w sentencji orzeczenia Sądu Okręgowego.

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że Sąd drugiej instancji nie jest związany wnioskami apelacji, a dyspozycja art. 385 k.p.c. oraz art. 386 § 1 - 4 k.p.c. jest skierowana do sądu i niedostosowanie wniosku apelacji do sytuacji procesowej, w jakiej ten środek odwoławczy został wniesiony, nie może skutkować ani odrzuceniem, ani oddaleniem apelacji (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2007 r., V CZ 85/07, LEX nr 619687).

Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić, zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c., „tylko w razie nierozpoznania istoty sprawy” albo „gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości”. Oznacza to, że takie orzeczenie stanowi wyjątek od obowiązku zakończenia postępowania przez sąd drugiej instancji, a także przyczyn uchylenia wymienionych w art. 386 § 2 i 3 § k.p.c., skoro w § 4 zostało zaznaczone „poza wypadkami określonymi” w dwóch poprzednich paragrafach. Wyłącza to możliwość rozszerzającej interpretacji tego uregulowania i stosowania go do innych przypadków, niewskazanych wprost w jego treści (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2017 r., IV CZ 127/16, LEX nr 2281265).

Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dowodowe i odniósł się do argumentacji przedstawionej przez strony postępowania w związku z żądaniem zgłoszonym przez powoda. Nie zachodzą zatem przypadki określone w art. 386 § 4 k.p.c. Ustalenia faktyczne tego Sądu, wynikające przede wszystkim z treści niekwestionowanych dokumentów, Sąd Okręgowy przyjął jako własne. Na częściową jedynie aprobatę zasługiwały natomiast rozważania prawne Sądu pierwszej instancji, bowiem wbrew ocenie tego Sądu, pozwany zgłosił skutecznie zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez stronę powodową.

Sąd Rejonowy prawidłowo wskazał, że termin przedawnienia roszczenia banku wobec osoby niebędącej przedsiębiorcą wynosi trzy lata (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2007 r., IV CSK 356/06, LEX nr 276223; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2008 r., III CSK 302/07, OSNC - ZD 2009/2/37). Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 k.c.), a więc od czasu, gdy wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika zaspokojenia roszczenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2016 r., I CSK 661/15, LEX nr 2202505). W niniejszej sprawie termin przedawnienia roszczenia zaczął biec najpóźniej w dniu 25 stycznia 2012 r. (co wynika z treści bankowego tytułu egzekucyjnego – k. 62). Złożenie przez (...) Bank (...) SA we W. do Sądu Rejonowego w Sandomierzu w dniu 1 października 2012 r. wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bakowemu tytułowi egzekucyjnemu przerwało, na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia roszczenia. Postępowanie to zakończyło się wydaniem przez Sąd Rejonowy w Sandomierzu w dniu 10 października 2012 r. postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności i od tego dnia (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2015 r., III CZP 103/14, OSNC 2015/12/137) przedawnienie zaczęło biec na nowo. Bieg terminu przedawnienia uległ ponownemu przerwaniu na skutek złożenia przez poprzednika prawnego powoda wniosku do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sandomierzu J. K. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego. W dniu 13 listopada 2013 r. komornik wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c. i po uprawomocnieniu się tego postanowienia bieg trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia rozpoczął się na nowo.

Powyższe rozumowanie należy jednak zmodyfikować o tyle, że nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.) - zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 r., III CZP 29/16, OSNC 2017/5/55. Co do zasady, w razie cesji wierzytelności na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, wszystkie właściwości, przywileje i braki, a więc ustawodawca zakłada identyczność wierzytelności cesjonariusza z wierzytelnością cedenta (art. 509 § 2 k.c.). Z reguły, nabywca wierzytelności wstępuje w sytuację prawną cedenta, w tym również w zakresie przedawnienia, zbycie wierzytelności jest bowiem irrelewantne dla jego biegu. W przypadku wierzytelności objętej bankowym tytułem egzekucyjnym, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności, sytuacja prawna cesjonariusza kształtuje się jednak odmiennie od sytuacji prawnej nabywcy wierzytelności objętej innym tytułem wykonawczym. Uprawnienie do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przysługiwało jedynie bankom i tylko na ich rzecz mogła być nadana klauzula wykonalności; nadanie klauzuli na rzecz cesjonariusza niebędącego bankiem nie było dopuszczalne (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 9/04, OSNC 2005/6/98; z dnia 22 lutego 2006 r., III CZP 129/05, OSNC 2007/1/4; z dnia 19 lutego 2015 r., III CZP 103/14, OSNC 2015/12/137). Cesjonariusz nie mógł kontynuować egzekucji wszczętej przez bank, gdyż w postępowaniu egzekucyjnym nie ma zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c., a więc fundusz sekurytyzacyjny, który nie mógł się powołać na bankowy tytuł egzekucyjny, przejście uprawnień i uzyskać klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c., musiał ustalić istnienie roszczenia w drodze procesu sądowego, uzyskać nowy tytuł wykonawczy i dopiero na jego podstawie egzekwować roszczenie. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, OSNC 2015/12/145, przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. następuje, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane lub uprawnione, a więc skutek przerwania zachodzi tylko w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela. Wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje zatem skutek przerwy wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym, na rzecz którego została nadana klauzula wykonalności; nie jest bowiem wystarczająca tożsamość wierzytelności, lecz konieczna jest również identyczność osób, na rzecz których ta czynność została dokonana. Skutki prawne postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego są więc związane tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu w granicach podmiotowych i przedmiotowych ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności. Trzeba zaznaczyć, że przerwa biegu przedawnienia została spowodowana czynnością banku zmierzającą do egzekwowania roszczenia, podczas gdy nabywcy wierzytelności niebędącemu bankiem miałaby służyć do jego dochodzenia. Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy wywołaną przerwą biegu przedawnienia i rozpoczęciem biegu na nowo. Czynność wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez bank wywołuje materialnoprawny skutek przerwy biegu przedawnienia jedynie w stosunku do wierzyciela objętego bankowym tytułem egzekucyjnym, natomiast nabywca wierzytelności niebędący bankiem, jeżeli nabycie nastąpiło po umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c. i rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia w stosunku do banku na nowo, nie może się powołać na przerwę biegu przedawnienia wywołaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela będącego bankiem. Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, iż skoro taki tytuł nie może być podstawą egzekucji na rzecz innych osób niż w nim wskazane, za wyjątkiem sukcesji prawnej innego banku po stronie wierzyciela, to także materialnoprawne następstwa wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako czynności wierzyciela - banku prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela i nie odnoszą skutku wobec nabywcy wierzytelności niebędącego bankiem. W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano również, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia objętego tym tytułem wobec cesjonariusza niebędącego bankiem (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2017 r., III CZP 17/17, LEX nr 2302761). Takie stanowisko uzasadnia się względami konstrukcyjnymi i aksjologicznymi, przy zasadniczym założeniu, iż bankowy tytuł egzekucyjny, dostępny jedynie wybranej grupie wierzycieli, nie może być stosowany w nadmiernie szerokich granicach, tj. służyć także innym podmiotom, którym ustawodawca nie przyznał możliwości posłużenia się tym instrumentem (por. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2016 r., III CZP 52/16, OSNC 2017/7-8/83 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2016 r., III CZP 60/16, LEX nr 2152395). Skoro ani wszczęcie postępowania o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu w sprawie I Co 954/12 Sądu Rejonowego w Sandomierzu, ani też wszczęcie postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 633/13 komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sandomierzu J. K. nie wywołało skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia w stosunku do (...)we W., a wymagalność roszczenia należy liczyć najpóźniej od dnia 25 stycznia 2012 r., tj. od wystawienia przez zbywcę wierzytelności bankowego tytułu egzekucyjnego, w którym stwierdzono, że roszczenie nim objęte jest wymagalne (k. 62), to wniesienie pozwu w sprawie dopiero w dniu 4 lipca 2016 r. nastąpiło już po upływie trzyletniego terminu przedawnienia wynikającego z art. 118 k.c. Taki sam skutek nastąpiłby nawet gdyby przyjąć, że złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerwało bieg przedawnienia. W przypadku nadania przez sąd klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie ma natomiast zastosowania wydłużenie terminu przedawnienia na podstawie art. 125 k.c. (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 lutego 2014 r., I ACa 687/13, LEX nr 1437877). Ponadto, roszczenie o odsetki za opóźnienie, choć ma charakter samodzielny od czasu jego powstania, to jednak przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego. Wyjątek zachodzi tylko wówczas, gdy przed upływem terminu przedawnienia roszczenia głównego nastąpiło przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczenia o odsetki za opóźnienie lub wygaśnięcie roszczenia głównego (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 r., III CZP 42/04, OSNC 2005/9/149). W niniejszej sprawie, z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego, uległo również przedawnieniu roszczenie odsetkowe za cały okres.

W świetle powyższych rozważań, zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia okazał się zasadny. Skutkowało to zmianą zaskarżonego wyroku przez Sąd Okręgowy w całości na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i oddaleniem powództwa.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Ponieważ pozwany wygrał sprawę w postępowaniu apelacyjnym, to koszty nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej mu w tym postępowaniu przez adwokata ustanowionego z urzędu, podlegają zasądzeniu od strony powodowej (art. 122 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.; por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 1989 r., III CZP 12/89, LEX nr 463039; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1982 r., I CZ 83/82, LEX nr 8459; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2015 r., III CZP 68/15, OSNC 2016/10/117). W takiej sytuacji pełnomocnikowi z urzędu strony wygrywającej sprawę należy się, podobnie jak pełnomocnikowi z wyboru, wynagrodzenie określone w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800, ze zmianami). Przy wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej 11961,43 zł (k. 87) stanowi ono kwotę 1800 zł (§ 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1, § 15 ust. 1 i § 16 wymienionego rozporządzenia). Do określenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego nie mogą mieć zastosowania przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. poz. 1714), które wchodzą w grę, gdy Skarb Państwa pokrywa koszty udziału w sprawie adwokata ustanowionego z urzędu - co jednoznacznie wynika z nazwy, treści rozporządzenia (w tym § 1, określającego jego przedmiot), jak i z delegacji ustawowej, w oparciu o którą zostało wydane (art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze – tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 1999, ze zmianami). Obowiązek ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej nie podlega regulacji dotyczącej zasad rozliczania kosztów procesu między stronami ani ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 623, ze zmianami), lecz ma swe źródło w ustawach ustrojowych regulujących działalność adwokatów i radców prawnych (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 1991 r., III CZP 22/91, OSNC 1992/2/18). Powinność pokrycia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej nie jest więc obowiązkiem mieszczącym się w formule zwrotu kosztów procesu między stronami, ale ma charakter publicznoprawny. Powstaje dopiero wówczas, gdy egzekucja kosztów zasądzonych od przeciwnika procesowego strony korzystającej z pomocy prawnej udzielonej z urzędu okazała się bezskuteczna, albo gdy kosztami procesu została obciążona strona korzystająca z pomocy prawnej z urzędu, czy też jeżeli koszty procesu zostały stosunkowo rozdzielone lub wzajemnie zniesione, a opłaty z tytułu udzielonej pomocy prawnej nie zostały zapłacone w całości (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2015 r., III CZP 90/15, OSNC 2017/1/3). Przepisy dotyczące ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze i przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu) stanowią zatem jedynie uzupełnienie przepisu art. 122 k.p.c. w tych wszystkich przypadkach, gdy brak jest przesłanek do obciążenia przeciwnika strony zastępowanej przez adwokata z urzędu kosztami procesu, względnie, gdy prawomocnie zasądzone w trybie k.p.c. koszty procesu nie mogą być wyegzekwowane na rzecz adwokata.

SSO Beata Piwko SSO Teresa Kołbuc SSO Rafał Adamczyk