Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2017 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we W.

w składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Garncarz

Protokolant: Dorota Wabnitz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 października 2017 r. we W.

sprawy z odwołania A. W. działającej w imieniu małoletniej P. W.

od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w województwie (...)

z dnia 17 marca 2016 r. znak: (...). (...)

w sprawie małoletniej P. W.

przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w województwie (...)

o ustalenie stopnia niepełnosprawności

I.  zmienia zaskarżone orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w województwie (...) oraz poprzedzające je orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności we W. z dnia 28 stycznia 2016 r. w pkt IV w ten sposób, że ustala, iż niepełnosprawność małoletniej P. W. ur. (...) istnieje „od wczesnego dzieciństwa” a także zmienia zaskarżone orzeczenia w części wskazań pkt 8 w ten sposób, że ustala, iż małoletnia P. W. jest dzieckiem wymagającym konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji „do czasu zakończenia procesu edukacji”;

II.  dalej idące odwołanie oddala;

III.  orzeka, że nieuiszczone koszty sądowe ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni A. W. działająca w imieniu małoletniej P. W. wniosła odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) we W. z dnia 17 marca 2016 r. wnosząc o ustalenie, że jej córka P. W. wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

W uzasadnieniu swojego odwołania wnioskodawczyni wskazała, że jej córka jest osobą głuchoniemą, uczęszcza do Gimnazjum dla osób niesłyszących. Boi się iść do sklepu, nie wychodzi z domu sama.

W toku postępowania wnioskodawczyni wniosła o zmianę orzeczenia w zakresie ustalenia stopnia niepełnosprawności tj. ustalenia znacznego stopnia niepełnosprawności, zmiany w pkt 7 orzeczenia dotyczącym ustalenia, że jej córka wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, w zakresie pkt 8 wskazań, tj. ustalenia, że jej córka jest dzieckiem wymagającym konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, a także zmiany w zakresie pkt IV tj. daty ustalenia powstania niepełnosprawności.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) we W., wniósł o jego oddalenie, z uwagi na brak podstaw prawnych do jego uwzględnienia.

W uzasadnieniu swojego stanowiska strona pozwana wskazała, iż orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) we W. z dnia 17 marca 2016 r. jest zasadne. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy wskazał, iż skład orzekający stwierdził, że werdykt organu I instancji jest zgodny z obowiązującymi w tej materii przepisami prawa, wobec czego utrzymał w mocy orzeczenie organu I instancji w zakresie zaliczenia małoletniej wnioskodawczyni do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności a także, po analizie dokumentacji medycznej córki wnioskodawczyni, brak jest podstaw do zmiany orzeczenia w pkt 7 i 8 wskazań.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletnia P. W. urodziła się (...)

W związku ze stanem zdrowia małoletniej P. W., matka powódki wystąpiła w dniu 19 stycznia 2016 r. do (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności we W. o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności.

(...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności we W. na posiedzeniu w dniu 28 stycznia 2016r. wydał orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, w którym zaliczył małoletnią P. W. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności okresowo, tj. od dnia 28.01.2016r. do dnia 31.01.2019r., uznał, że niepełnosprawność istnieje od urodzenia, symbol przyczyny niepełnosprawności: 03-L; w pkt 1 wskazań, tj. odpowiedniego zatrudnienia, orzekł: wskazana praca w warunkach chronionych, nie wymagającym dobrej komunikacji werbalnej; w pkt. 2, tj. szkolenia, w tym specjalistycznego, orzekł: wymaga; w pkt. 5 wskazań, tj. konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie danej osoby, orzekł: wg wskazań medycznych; w pkt. 6 wskazań, tj. korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, orzekł: wymaga; w pozostałych pkt. wskazań orzekł: „nie dotyczy" lub „nie wymaga" (nr sprawy: ZON. (...)).

Od powyższej decyzji wnioskodawczyni tj. matka małoletniej P. W. odwołała się w dniu 09 lutego 2016r. do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności we W., który to Zespół na posiedzeniu w dniu 17 marca 2016r. uchylił zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej ustaleń zawartych w pkt. l wskazań i zaliczył małoletnią P. W. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności okresowo, tj. od dnia 28.01.2016r. do dnia 31.01.2019r., uznał, że niepełnosprawność istnieje od urodzenia, symbol przyczyny niepełnosprawności: 03-L; w pkt. l wskazań, tj. odpowiedniego zatrudnienia, orzekł: wskazana praca w warunkach chronionych; w pkt. 2, tj. szkolenia, w tym specjalistycznego, orzekł: wymaga; w pkt. 5 wskazań, tj. konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie danej osoby, orzekł: wg wskazań medycznych; w pkt. 6 wskazań, tj. korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, orzekł: wymaga; w pozostałych pkt. wskazań orzekł: „nie dotyczy" lub „nie wymaga" (nr sprawy: (...). (...)).

Dowód: akta strony pozwanej

Małoletnia P. W. urodziła się bez istotnego obciążenia okołoporodowego. Rozwój psychoruchowy był u niej prawidłowy (chodziła w 9m.ż., w 12.mż. mówiła zdania.)

W 22 miesiącu życia P. W. przebyła ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Dziecko było hospitalizowane w Klinice (...) zakaźnych we W. od 23.11.2001 r. do 08.12.2001r. Od tej pory wg matki bardzo często chorowała. Miała zaburzenia równowagi. Była konsultowana neurologicznie, nie stwierdzono wskazań do badań neuroobrazowych. W 3-cim roku życia u P. W. w badaniu BERA stwierdzono głuchotę całkowitą, Była ona kompleksowo rehabilitowana w Ośrodku dla niedosłyszących i słabosłyszących. Została zakwalifikowana do implantów, które założono w 6r.ż. W 8 r.ż rozpoczęła edukację w ośrodku dla dzieci z tą wadą. W 2016 r. ukończyła gimnazjum, ale będzie powtarzać z powodu niskich wyników w nauce. Matkę niepokoiło zachowanie dziecka wobec czego w roku 2016 P. W. była konsultowania przez neurologa. W wykonanym badaniu tomografii komputerowej głowy nie stwierdzono odchyleń od normy. Wg wykonywanych od 2010r. badań psychologicznych rozwój intelektualny dziecka mieści się w dolnej granicy normy. Od 14r.ż. stwierdzono krótkowzroczność obu oczu, zalecono szkła korekcyjne.

Matka dziecka podaje, że nadal dziewczynka nie mówi, bywa agresywna, ma zaburzenia równowagi i drętwienia kończyn górnych. Nie była konsultowana psychiatrycznie. Emocje wyraża agresją, pluje, szczypie. Nie wychodzi sama z domu, gdyż nie ma możliwości komunikacji słownej i ma lęki.

U P. W. stwierdza się, że uszy, nos, gardło, bez zmian patologicznych.

Stan P. W. jest ogólnie dobry, ma zachowania adekwatne do wieku. Nie odzywa się, polecenia spełnia naśladując. Budowa ciała P. W. jest prawidłowa: głowa średniowymiarowa, gałki oczne osadzone i ustawione prawidłowo, ruchomość gałek ocznych pełna, źrenice równe, z prawidłową reakcją na światło, nerwy czaszkowe dostępne badaniu symetryczne. Napięcie mięśniowe w kończynach prawidłowe, odruchy głębokie żywe, symetryczne, objawy piramido we ujemne. Próba R. ujemna, bez cech niezborności. Chód sprawny.

P. W. nie mówi, ani nie porozumiewa się za pomocą języka migowego. Matka porozumiewa się z P. W. za pomocą języka palcowego. Matka P. W. twierdzi że mówi około 10 słów, ale najpierw muszą być „wypalcowane". W trakcie badania P. W. jest nieobecna, nie reaguje na bodźce. Zamknięta w swoim świecie.

P. W. jest w stanie ogólnym dobrym, jej rozwój fizyczny jest prawidłowy (masa 58kg; wzrost: 168cm; (...): 20,6kg/m2), budowa ciała proporcjonalna, stan odżywienia prawidłowy, ułożenie ciała swobodne, nie nawiązuje adekwatnego do wieku kontaktu z badającym, nie mówi, nie spełnia poleceń. Skóra barwy cielistej bez wykwitów patologicznych. Tkanka podskórna jest rozwinięta prawidłowo. Węzły chłonne obwodowe niepowiększone. Głowa symetryczna, założony implant ślimakowy, aparat słuchowy na ucho prawe, wada wzroku – nosi szkła korekcyjne, poza tym narządy zmysłów prawidłowe. Śluzówki jamy ustnej czyste, gardło blade, uzębienie stałe, zmiany próchnicze zębów. W. nad płucami obustronnie jawny, osłuchowo nad płucami obustronnie słyszalny szmer pęcherzykowy fizjologiczny. Akcja serca miarowa ok. 72/min., tony czyste, głośne. Brzuch miękki, niebolesny, bez oporów patologicznych, objawy otrzewnowe ujemne.

U P. W. stwierdza się: obustronna głuchoniemota, zaburzenia depresyjne, mutyzm w przypuszczeniu.

Dowody :- opinia biegłych sądowych laryngologa-alergologa, neurologa dziecięcego, logopedy, specjalisty chorób dzieci k. 8-12

- opinia uzupełniająca biegłych sądowych laryngologa-alergologa, neurologa dziecięcego, logopedy, specjalisty chorób dzieci k. 70-73

Małoletnia P. W., w rozumieniu art. 4a ust. l Ustawy z dn. 27.08.1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz w myśl Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1.02.2002r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia oraz rozporządzenia (...) z dnia 15.07.2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności może zostać zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności okresowo, tj. od dnia 28.01.2016r. do dnia 31.01.2019r.

Małoletnia P. W. nie spełnia kryteriów zaliczenia do znacznego stopnia niepełnosprawności.

Niepełnosprawność małoletniej P. W. istnieje od wczesnego dzieciństwa, Symbol przyczyny niepełnosprawności 03-L.

Małoletnia P. W. będzie w przyszłości wymagała pracy w warunkach chronionych (pkt l wskazań orzeczenia (...)). Małoletnia P. W. będzie wymagała szkolenia, w tym specjalistycznego (pkt 2 wskazań orzeczenia (...)) Pkt. 3 oraz 4 wskazań orzeczenia (...) nie dotyczą małoletniej P. W..

Małoletnia P. W. wymaga konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby wg wskazań medycznych (pkt. 5 wskazań orzeczenia (...)).

Małoletnia P. W. wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki (pkt. 6 wskazań orzeczenia (...)).

Małoletnia P. W. nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (pkt. 7 wskazań orzeczenia (...)).

Małoletnia P. W. wymaga konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do czasu zakończenia procesu edukacji (pkt. 8 wskazań orzeczenia (...)).

Małoletnia P. W. nie spełnia przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt l ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. -Prawo o ruchu drogowym - Dz. U. z 2012r. póz. 1137, z późn. zm. (pkt. 9 wskazań orzeczenia (...)) i nie wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju (pkt. 10 wskazań orzeczenia (...)).

Na podstawie dostępnej dokumentacji medycznej oraz uzyskanego od matki wywiadu, należy uznać, że małoletnia P. W. rozwijała się prawidłowo do czasu zachorowania na zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych w 22 miesiącu życia. Wobec czego niezasadnym jest uznanie czasu powstania niepełnosprawności jako: "od urodzenia", lecz "od wczesnego dzieciństwa".

U małoletniej P. W. na podstawie badania przedmiotowego stwierdzono stan neurologiczny prawidłowy. Zachowanie dziewczynki jest nieadekwatne do wieku, jest nadmiernie spokojna, wydaje się, że nie wszystko rozumie. Na podstawie badania psychologicznego rozwój intelektualny pacjentki mieści się w granicach normy. Dziewczynka wymaga konsultacji psychiatry dziecięcego oraz dalszej opieki pedagogiczno-psychologicznej.

Występuje pewna rozbieżność pomiędzy zachowaniem P. W. w trakcie badania sądowo - lekarskiego, a ocenami zawartymi w dostarczonej dokumentacji zdrowotnej, w tym psychologicznej osób mających możliwość długotrwałej obserwacji małoletniej P. W..

Dowody :- opinia biegłych sądowych laryngologa-alergologa, neurologa dziecięcego, logopedy, specjalisty chorób dzieci k. 8-12

- opinia uzupełniająca biegłych sądowych laryngologa-alergologa, neurologa dziecięcego, logopedy, specjalisty chorób dzieci k. 70-73

W stosunku do P. W. zostało wydanie zaświadczenie lekarskie z 26.01.2016 r. przez neurologa dziecięcego A. P.: „Ropne zapalenie opon mózgowych w 2002 r. Głuchota obustronna, stan po wszczepieniu implantu ślimakowego. Upośledzenie rozwoju umysłowego. Nie mówi. Wymaga na co dzień matki".

O P. W. wydano również opinię jako o uczniu przez nauczyciela matematyki J. R.: „Od początku nauki dziewczynka miała bardzo duże trudności w opanowaniu podstawy programowej z matematyki. Uczennica jest bardzo pracowita, sumienna, bardzo się stara i wkłada mnóstwo wysiłku w naukę zarówno na lekcjach jak i w domu, ale nie przynosi to większych rezultatów”.

W diagnozie psychologicznej z 07.12.2015 r. wydanej przez psychologa M. M. o P. W. napisano: „ Rozwój intelektualny sfery niewerbalnej prawidłowy, poszczególne funkcje rozwijają się w sposób bardzo nieprawidłowy ...; Prawidłowe myślenie przyczynowo-skutkowe ...; dziewczynka potrafi twórczo myśleć, jest to jej mocną stroną ...; Odpowiedni do wieku rozwój koordynacji wzrokowo motorycznej...; umie pracować pod presją czasu ...; rozumie instrukcje w języku migowym, choć czasem wymaga ponownego wyjaśniania; grafomorycznie sprawna, motoryka duża niezaburzona; odpowiednie tempo procesów umysłowych; komunikuje się głownie przy pomocy języka migowego ...; Rozwój inteligencji społecznej czyli rozumienie, dokonywanie osądów i interpretacja sytuacji społecznych odpowiednie do wieku. Obserwuje się poprawę rozumienia sytuacji społecznych, dziewczynka sumienna i uprzejma. Zmotywowana do osiągnięcia dobrego wyniku. Dydaktycznie funkcjonuje raczej słabo, oceny uzyskuje wysokim nakładem pracy. Wrażliwa, raczej introwertyczna i nieśmiała. Sztywno kontroluje emocje, co może prowadzić do ich zablokowania, nagromadzenia uczuć...".

P. W. umie pisać, nie umie liczyć. Nie potrafi przeliczać pieniędzy i w związku z tym sama zrobić zakupów. Poza szkołą nie ma koleżanek, nie wychodzi sama w domu, ma lęki. W domu lubi spędzać czas na wykonywaniu różnych prac plastycznych. Nie mówi, matka porozumiewa się z nią za pomocą języka migowego. Matka twierdzi, że córka nie porozumiewa się językiem migowym.

P. W. nie była leczona psychiatrycznie, nie korzystała z psychoterapii. Czasami wybucha emocjami w sytuacjach stresowych. W zeszłym roku z powodów zaburzeń równowagi była konsultowana neurologicznie. Neurolog zalecił leczenie lekami antydepresyjnymi jednakże matka nie zgodziła się.

P. W. ma świadomość jasną, orientację auto- i allopsychiczną w pełnym zakresie, napęd psychomotoryczny wyrównany. Nie stwierdzono objawów lęku czy niepokoju. Nastrój bez cech depresji, ekspresyjny, zgodny z przeżywanymi emocjami. Nie stwierdzono psychosomatycznych zaburzeń spostrzegania ani myślenia, tok myślenia zborny. Pamięć, uwaga i koncentracja w normie. Funkcje inteligencji oceną orientacyjną w normie.

W badaniu u P. W. nie stwierdzono choroby psychicznej w rozumieniu psychozy, całościowych zaburzeń rozwojowych ani innych zaburzeń funkcji psychicznych. Objawy zaburzeń zachowania i emocji podawane przez matkę małoletniej mieszczą się w sferze zaburzeń funkcjonowania w tym okresie rozwojowym zwłaszcza u osoby głuchoniemej (krzyk, frustracja w związku z trudnościami w bezpośredniej komunikacji). P. W. w rozmowie jest świadoma, w dobrym kontakcie emocjonalnym, zaprzecza dolegliwościom.

P. W. przejawiała w okresie dzieciństwa lęk separacyjny i problemy adaptacyjne w środowisku rówieśniczym. Obecnie problemy te nie są nasilone, P. W. uczęszcza do szkoły, aktywnie uczestniczy w zajęciach na jej terenie. Zgłaszane przez matkę P. W. trudności z brakiem samodzielności poza domem i szkołą powinny zostać rozwiązane ze wsparciem psychologa i pedagoga szkolnego oraz aktywnym zaangażowaniem rodziny w usamodzielnienie małoletniej.

U P. W. nie stwierdza się upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej w rozumieniu psychozy ani całościowych zaburzeń rozwojowych. Stan zdrowia małoletniej P. W. z punktu widzenia specjalisty psychiatrii dziecięcej w świetle obowiązujących przepisów oraz standardów orzeczniczych nie daje podstaw do zaliczenia jej do osób niepełnosprawnych w rozumieniu art. 4a ust. 3 z dnia 27.08.1997 r o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób sprawnych, u P. W. nie stwierdza się niepełnosprawności wynikającej z upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej czy całościowych zaburzeń rozwoju - symbol 02-P, 12-C czy 01-U.

Dowody :- opinia biegłego sądowego psychiatry k. 27-31

- opinia uzupełniająca biegłego sądowego psychiatry k. 51-52

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługiwało częściowo na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni żądała zmiany orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) we W. z dnia 17 marca 2016 r. dotyczącego jej córki P. W. w zakresie ustalenia stopnia niepełnosprawności tj. ustalenia znacznego stopnia niepełnosprawności, zmiany w pkt 7 i 8 wskazań oraz – zgodnie z opinią biegłych sądowych – zmiany orzeczenia w pkt IV tj. uznania, że niepełnosprawność istnieje „od wczesnego dzieciństwa”

Sąd w oparciu o materiał zgromadzony w sprawie, w szczególności w oparciu o cztery wydane przez biegłych pięciu specjalności opinie zmienił orzeczenie w części tj. w pkt IV w ten sposób, że ustalił, iż niepełnosprawność małoletniej P. W. istnieje „od wczesnego dzieciństwa” a także zmienił zaskarżone orzeczenia w części wskazań pkt 8 w ten sposób, że ustalił, iż małoletnia P. W. jest dzieckiem wymagającym konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji „do czasu zakończenia procesu edukacji”.

W pozostałym zakresie oddalił odwołanie.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz. U. z 2011 r., nr 12, poz. 721 ze zm.) rozróżnia trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki.

W myśl art. 4 ust. 3 w/w artykułu, do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaka wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Z kolei art. 4 ust. 2 ustawy do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej lub częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Natomiast zgodnie z art.4 ust. 1 cytowanej ustawy do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Zatem zaliczenie do któregokolwiek stopnia niepełnosprawności wymaga spełnienia przesłanek warunkujących jego otrzymanie, które zostały zdefiniowane w art. 4 wyżej wskazanej ustawy.

Wobec medycznej natury okoliczności spornych, które były istotne dla rozpoznania niniejszej sprawy, ich wyjaśnienie, wymagało wiadomości specjalnych i musiało znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłego sądowego.

Powołani w sprawie biegli sądowi z zakresu laryngologa-alergologa, neurologa dziecięcego, logopedy, specjalisty chorób dzieci oraz psychiatra dziecięcy uznali, że P. W. nie może być zaliczona do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym, a także brak jest podstaw do uznania, że wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. (pkt 7 wskazań).

Swoje stanowisko biegli z zakresu laryngologa-alergologa, neurologa dziecięcego, logopedy, specjalisty chorób dzieci szczegółowo uzasadnili wskazując, że: „ U małoletniej P. W. na podstawie badania przedmiotowego stwierdzono stan neurologiczny prawidłowy. Zachowanie dziewczynki jest nieadekwatne do wieku, jest nadmiernie spokojna, wydaje się, że nie wszystko rozumie. Na podstawie badania psychologicznego rozwój intelektualny pacjentki mieści się w granicach normy…” Jedynie biegli podkreślili, że: „… dziewczynka wymaga pilnej konsultacji psychiatry dziecięcego oraz dalszej opieki pedagogiczno-psychologicznej…” i dlatego wnieśli o przebadanie małoletniej przez psychiatrę dziecięcego, w związku z czym Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego psychiatrę.

Natomiast biegły sądowy psychiatra dziecięcy jednoznacznie ustalił, że P. W. z punktu widzenia jego specjalności nie może zostać zaliczona do jakiegokolwiek stopnia niepełnosprawności.

Strona pozwana nie złożyła zastrzeżeń do przedstawionej przez biegłych opinii, natomiast wnioskodawczyni złożyła zastrzeżenia do opinii zarówno biegłych sądowych z zakresu laryngologa-alergologa, neurologa dziecięcego, logopedy, specjalisty chorób dzieci jak i psychiatry i dlatego też Sąd dopuścił dowód w postaci opinii uzupełniających.

W każdej z opinii biegli sądowi szczegółowo zapoznali się z treścią zastrzeżeń i podtrzymali swoje stanowiska w sprawie. Biegli też szczegółowo uzasadnili swoje stanowisko w pełni potwierdzając kategoryczny wniosek, że P. W. nie może zostać zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności a także brak podstaw do zmiany pkt 7 orzeczenia.

Biegła sądowa psychiatra kategorycznie zaprzeczyła zgłoszonemu przez wnioskodawczynię zastrzeżeniu, iż w trakcie badania przez nią małoletniej wskazała, że małoletnia winna być badana przez psychologa, a nie przez psychiatrę.

Wnioskodawczyni nie złożyła zastrzeżeń do uzupełniających opinii biegłych sądowych. Na rozprawie w dniu 16 października 2017 r. wskazała, że złożyła całość dokumentacji związanej z leczeniem P. W. i nie składa wniosków dowodowych.

Zgodnie z treścią art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Natomiast stosownie do art. 217 § 2 k.p.c. Sąd pominie środki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub jeżeli strona powołuje dowody wyłącznie dla zwłoki. Okolicznościami spornymi w ujęciu art. 217 § 2 k.p.c. są te, które dotyczą faktów „mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, a nie wszystkie okoliczności podnoszone przez stronę (por. wyrok SN z dnia 19 maja 1997 r. sygn. I PKN 179/97 Wokanda 1998/3/18).

W niniejszej sprawie, bezspornym jest, że P. W. nie jest osoba zdrową. Jak jednoznacznie wynika z opinii biegłych sądowych, u P. W. stwierdzono jednoznacznie obustronną głuchoniemotę, zaburzenia depresyjne. Dlatego też jest podstawa do zaliczenia jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, lecz stwierdzone schorzenia nie są tak poważne, aby uznać, że jest podstawa do zmiany pkt 7 wskazań oraz zaliczyć małoletnią do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym.

Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego na podstawie dokumentacji medycznej zgromadzonej w aktach (...) i aktach przedmiotowej sprawy, które zostały sporządzone przez podmioty profesjonalne i uprawnione oraz których autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

W ocenie Sądu, nawet po zapoznaniu się z licznymi opiniami prywatnymi przedstawionymi przez wnioskodawczynię brak jest podstaw do negowania opinii biegłych sądowych. Ich treść i opinie nie mogą stać się podstawą do podważenia treści opinii biegłych sądowych.

Odnosząc się do opinii biegłych sądowych, Sąd uznał za wiarygodne opinie sporządzone przez nich w toku niniejszego postępowania. W ocenie Sądu, wydane w sprawie opinie biegłych sądowych są rzetelne, racjonalne, wewnętrznie spójne, logiczne, oparte na dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, a Sąd w pełni podzielił dokonane w nich ustalenia.

Zdaniem Sądu, brak jest podstaw do zanegowania takiego stanowiska biegłych, tym bardziej, że wydane opinie przez biegłych sądowych zawierają pełne i jasne uzasadnienie, uwzględniająca rozpoznane u P. W. schorzenia i stopień ich nasilenia po przeprowadzonym leczeniu.

Biegli sądowi obowiązani są orzekać zgodnie z wiedzą medyczną, posiadanymi kwalifikacjami i obowiązującymi przepisami. Zatem ich pole orzekania nie jest ograniczone żadnymi dodatkowymi kryteriami, poza obowiązującymi przepisami. Dlatego zdaniem Sądu, sporządzonej przez biegłych opinii, nie można odmówić rzetelności i fachowości co do medycznej oceny stanu zdrowia P. W., w odniesieniu do obowiązujących przepisów. Tym bardziej, że biegli są to specjaliści z dużym doświadczeniem medycznym i stażem orzeczniczym.

Wydający w sprawie opinię biegły sądowy jest lekarzem niezależnym od stron i nie ma żadnego powodu, aby orzekać na korzyść którejkolwiek ze stron. Zgodnie z art. 282 § 2 k.p.c. w związku z art. 283 § 2 k.p.c. biegły sądowy wydający opinię w niniejszej sprawie złożył przed objęciem funkcji przysięgę, którą jest związany. Sąd nie znalazł podstaw do zanegowania bezstronności biegłego, jak i jego rzetelności przy wydaniu opinii. Opinia biegłego sądowego podlega ocenie przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c. – na podstawie właściwych dla jej przymiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażanych w niej wniosków.

Warto tutaj przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego ujęty w wyroku z dnia 19 grudnia 1990 r. (I PR 148/90, OSP 1991/11/300) stwierdził, iż „Sąd może oceniać opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności czy logiczności. Może pomijać oczywiste pomyłki czy błędy rachunkowe. Nie może jednak nie podzielać poglądów biegłego, czy w ich miejsce wprowadzać własnych stwierdzeń”.

Zgodnie z art. 286 k.p.c. Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Samo niezadowolenie stron z opinii biegłych nie uzasadnia jednak zażądania dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, tym bardziej, gdy strony nie zgłosiły do nich żadnych zastrzeżeń.

Sąd, w ramach zastrzeżonej dla niego swobody, decyduje, czy ma możliwość oceny dowodu w sposób pełny i wszechstronny, czy jest w stanie prześledzić jego wyniki oraz - mimo braku wiadomości specjalnych - ocenić rozumowanie, które doprowadziło biegłego do wydania opinii. Sąd czyni to zapoznając się z całością opinii, tj. z przedstawionym w niej materiałem dowodowym, wynikami badań przedmiotowych i podmiotowych. Wszystko to, a nie tylko końcowy wniosek opinii, stanowi przesłanki dla uzyskania przez sąd podstaw umożliwiających wyjaśnienie sprawy. Z tego też względu zastosowanie art. 286 k.p.c. pozostawione jest uznaniu sądu, co jednak w niniejszej sprawie – zważywszy na powyższe okoliczności – nie dało podstaw do jego zastosowania.

Warto zarazem zwrócić uwagę na to, że opinia nie stanowiła jedynej fachowej wypowiedzi na temat stanu zdrowia wnioskodawczyni.

Jeszcze na etapie postępowania administracyjnego P. W. została poddana badaniom przeprowadzonym przez zespoły lekarskie, które także wykluczyły potrzebę zaliczenia jej do znacznego stopnia niepełnosprawności. Brak było też podstaw, aby uznać, że jest podstawa do zmiany orzeczenia w pkt 7. Tej zbieżności ocen poszczególnych zespołów lekarskich, wydających swoje opinie niezależnie od siebie, nie można w żaden sposób deprecjonować, lecz trzeba potraktować ją jako dodatkową okoliczność przemawiającą za rzetelnością i prawidłowością opinii sporządzonych przez biegłego.

Podkreślenia wymaga to, iż subiektywne odczucia wnioskodawczyni co do stanu zdrowia małoletniej P. W. nie znajdują odzwierciedlenia w dowodach z opinii biegłych sądowych i nie mogą stanowić podstaw do zmiany decyzji Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) we W. w zakresie zmiany stopnia niepełnosprawności i pkt 7 wskazań, albowiem Sąd orzeka na podstawie całościowego materiału dowodowego a w szczególności dokumentacji medycznej.

W ocenie Sądu istniała jedynie podstawa do niekwestionowanej przez stronę pozwaną zmiany orzeczenia w zakresie pkt IV tj. ustalenia, że niepełnosprawność P. W. istniała od „wczesnego dzieciństwa” tj. po tym, jak zachorowała, a nie od „urodzenia”, a także w zakresie zakwestionowanym przez stronę pozwaną pkt 8 wskazań orzeczenia, tj. w zakresie, w jakim sąd ustalił, że P. W. jest dzieckiem wymagającym konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji „do czasu zakończenia procesu edukacji”.

W ocenie strony pozwanej, brak jest podstaw do uznania, że w stosunku do P. W. jako osoby, która ukończyła lat 16 i w świetle art. 6b ust 3 pkt 8 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie może mieć zastosowanie ten punkt wskazań, gdyż dotyczy on jedynie „dzieci” tj. osób do 16-stego roku życia, a P. W. ma ukończone 16 lat.

W ocenie Sądu, wobec treści opinii biegłych, którzy jednoznacznie wskazali, że stan zdrowia małoletniej P. W. pozwala na zakwalifikowanie jej jako osoby, która wymaga konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji „do czasu zakończenia procesu edukacji”, jest podstawa do zmiany orzeczenia w tym zakresie.

W tym miejscu Sąd w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 8 lutego 2017 r. sygn. I UK 73/16, w którym Sąd Najwyższy wskazał, że: „orzeczenie o ustaleniu stopnia niepełnosprawności osobie niepełnosprawnej, która ukończyła 16 rok życia, powinno zawierać pozytywne bądź negatywne wskazanie o konieczności stałego współudziału na co dzień „opiekuna dziecka” w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji…”.

W uzasadnieniu swojego stanowiska Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, że „…w przypadku opieki rodzicielskiej obejmuje to okres nie tylko podlegania powszechnemu obowiązkowi szkolnemu do ukończenia 18 roku życia, ale także dalszy okres sprawowania „edukacyjnej” opieki w okresie kontynuowania przez niepełnosprawne dziecko nauki w szkole lub na studiach wyższych aż do ukończenia edukacji….”.

W uzasadnieniu swojego stanowiska Sąd Najwyższy wskazał, że: „…. Przede wszystkim jednak to z ustawy wynika obowiązek pozytywnego bądź negatywnego orzeczenia wskazań o konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji albo braku takiej konieczności, które powinno być wydane zarówno w przypadku zaliczenia dzieci, które nie ukończyły 16 roku życia do osób niepełnosprawnych ze względu na konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie osobie w danym wieku (art. 4a ust. 1 ustawy o niepełnosprawności), ale także przypadku ustalenia jednego z trzech stopni niepełnosprawności orzekanego wobec osoby powyżej 16 lat życia, które stanowi podstawę do przyznania ulg i uprawnień adekwatnych do ustalonego stopnia niepełnosprawności (art. 3 tej ustawy). Ustawa ta reguluje status prawny osób niepełnosprawnych, którym obejmuje zarówno osoby, które kwalifikują się do jednego z trzech stopni niepełnosprawności albo jako całkowicie lub częściowo niezdolnymi do pracy na podstawie odrębnych przepisów (art. 1 pkt 1 i 2 ustawy), jak i osoby z potwierdzoną niepełnosprawnością przed ukończeniem 16 roku życia (art. 1 pkt 3). Wobec tego zakresu normatywnego żadna z wymienionych kategorii osób niepełnosprawnych nie może być pominięta ani ograniczona w korzystaniu z ulg i uprawnień przysługujących niepełnosprawnym, co z istoty rzeczy wyklucza pozaustawową i niekonstytucyjną dyskryminację osób niepełnosprawnych ze względu na ich wiek, która zresztą w ustawie o niepełnosprawności nie występuje, która nie różnicuje ona takich potencjalnych uprawnień ze względu na kryterium wieku. Oznacza to, że wskazanie (orzeczenie) konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji musi być zawarte zarówno w przypadku ustalenia niepełnosprawności orzekanej do 16 roku życia, jak i w razie ustalenia stopnia niepełnosprawności orzekanego wobec osób niepełnosprawnych powyżej tej granicy wieku. Potwierdza to wyraźnie i jednoznacznie art. 6b ust. 3 pkt 8 tej ustawy, który stanowi wprost, że poza ustaleniem niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności (podkreślenie SN), w każdym tego typu orzeczeniu powinno być zawarte, między innymi, wskazanie dotyczące konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Oznacza to zawsze obowiązek merytorycznego (pozytywnego lub negatywnego) orzeczenia o spornym wskazaniu, które poddaje się weryfikacji sądowej jako sprawa, w której wniesiono odwołanie od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (art. 476 § 3 w związku z art. 477 (8) § 2 pkt 4 k.p.c.). W spornym zakresie nie miały zatem istotnego znaczenia przepisy rozporządzeń wykonawczych, które nie mogą uchylać ani modyfikować niebudzącej wątpliwości redakcyjnej, literalnej oraz interpretacyjnej regulacji ustawowej, z której wynika, że nie tylko orzeczenie o niepełnosprawności ustalanej wobec osoby do ukończenia 16 lat życia, ale także orzeczenie o ustaleniu stopnia niepełnosprawności po ukończeniu tego wieku powinno zawierać, między innymi, pozytywne lub negatywne wskazanie o konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Pojęcia „dziecko” nie może zawężać ani ograniczać określony w przepisach wykonawczych wiek (do ukończenia przez niepełnosprawne dziecko 16 roku życia) także dlatego, że dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską (art. 92 k.r.o.), albo opiekę sprawuje nad nim opiekun, którego ustanawia się dla małoletniego do ukończenia lat osiemnastu (art. 145 § 1 k.r.o. w związku z art. 10 k.c.). Regulacje te korespondują z obowiązkiem alimentacyjnym na dzieci oraz powszechnym obowiązkiem szkolnym do ukończenia 18 lat (art. 15 ust. 1 ustawy o systemie oświaty). Mając na uwadze osiągnięcie podczas procesu pełnoletności przez nadal uczącą się niepełnosprawną V. W. istotne jest to, że status rodzica jako opiekuna dalej edukującego się dziecka nie zawsze kończy się w chwilą osiągnięcia przez nie pełnoletności. Jeżeli bowiem dziecko nadal uczy się oraz wymaga stałego współdziałania rodzica na co dzień w procesie dalszej edukacji, to tego typu konieczna opieka rodzicielska nie kończy się wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletności, ponieważ w razie kontynuowania nauki w szkole lub na studiach wyższych rodzicielska i „gwarancyjno-ubezpieczeniowa” konieczność opieki ze strony rodziców trwa nadal aż do ukończenia przez niepełnosprawne dziecko edukacji, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo do zakończenia studiów, jeżeli dziecko osiągnęło ten wiek będąc na ostatnim roku studiów (por. art. 68 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach). Co najmniej w takim wymiarze czasowym rodziców osoby niepełnosprawnej może obarczać także 8 obowiązek alimentacyjny (art. 133 k.r.o.). W konsekwencji uzasadnione było wyrażenie poglądu, że nie tylko orzeczenie o niepełnosprawności ustalanej wobec osoby do ukończenia 16 lat życia, ale także orzeczenie o ustaleniu stopnia niepełnosprawności osobie niepełnosprawnej po ukończeniu 16 roku życia - powinno zawierać pozytywne bądź negatywne wskazanie o konieczności stałego współudziału na co dzień „opiekuna dziecka” w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, o którym mowa w art. 6b ust. 3 pkt 8 ustawy o niepełnosprawności, który obejmuje nie tylko okres podlegania powszechnemu obowiązkowi szkolnemu do ukończenia 18 lat życia, ale także dalszy okres „edukacyjnej” opieki w okresie kontynuowania przez niepełnosprawne dziecko nauki w szkole lub na studiach wyższych aż do ukończenia edukacji, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo do zakończenia studiów, jeżeli dziecko osiągnęło ten wiek będąc na ostatnim roku studiów (art. 68 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach). Orzeczenie o ustaleniu stopnia niepełnosprawności osobie niepełnosprawnej, która ukończyła 16 rok życia, powinno zatem zawierać pozytywne bądź negatywne wskazanie o konieczności stałego współudziału na co dzień „opiekuna dziecka” w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, o którym mowa w art. 6b ust. 3 pkt 8 ustawy o niepełnosprawności, który w przypadku opieki rodzicielskiej obejmuje nie tylko okres podlegania powszechnemu obowiązkowi szkolnemu do ukończenia 18 roku życia (art. 15 ust. 1 ustawy o systemie oświaty), ale także dalszy okres sprawowania „edukacyjnej” opieki w okresie kontynuowania przez niepełnosprawne dziecko nauki w szkole lub na studiach wyższych aż do ukończenia edukacji, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo do zakończenia studiów, jeżeli dziecko osiągnęło ten wiek będąc na ostatnim roku studiów (art. 133 k.r.o. oraz art. 68 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach)….”

Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w w/w wyroku.

Mając powyższe na uwadze w pkt I wyroku, Sąd zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że ustalił, iż niepełnosprawność małoletniej P. W. istnieje „od wczesnego dzieciństwa” a także zmienił zaskarżone orzeczenia w części wskazań pkt 8 w ten sposób, że ustalił, iż małoletnia P. W. jest dzieckiem wymagającym konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji „do czasu zakończenia procesu edukacji”.

Natomiast mając na uwadze, że stan zdrowia P. W. i dolegliwości jakich doznaje nie naruszają sprawności organizmu w stopniu uzasadniającym orzeczenie innego niż umiarkowany stopień niepełnosprawności, a także brak było podstaw do zmiany pkt 7 orzeczenia, Sąd na mocy przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne. (pkt II wyroku)

Orzeczenie o kosztach postępowania Sąd oparł o treść art. 98 w zw. z art. 113 ustawy o kosztach sądowych. (pkt III wyroku).