Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Pać-Piętak

Sędziowie: SSO Bartosz Pniewski (spr.)

SSO Hubert Wicik

Protokolant: starszy protokolant sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 października 2017 r. w Kielcach

sprawy z powództwa Z. G.

przeciwko B. J. i M. J.

o wydanie nieruchomości

na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego w Starachowicach

z dnia 3 kwietnia 2017 r., sygn. akt I C 568/14

I. zmienia zaskarżony wyrok:

1) w punkcie I (pierwszym) w całości i oddala powództwo,

2) w punkcie II (drugim) w całości i nakazuje pobrać od Z. G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwotę 1980,42 (jeden tysiąc dziewięćset osiemdziesiąt 42/100) złotych tytułem nieuiszczonych koszów sądowych,

3) w punkcie III (trzecim) w całości i zasądza od Z. G. na rzecz B.
J. i M. J. kwoty po 188,50 (sto osiemdziesiąt osiem
50/100) złotych tytułem kosztów procesu;

II. zasądza od Z. G. na rzecz B. J. i M. J.
kwoty po 320 (trzysta dwadzieścia) złotych tytułem kosztów postępowania
apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 927/17

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 24 czerwca 2014 roku powódka Z. G. wniosła o usunięcie pozwanych M. i B. małżonków J. z pasa gruntu o szerokości 0,80 m do 1,30 m i długości 264 m, stanowiącego część działek o numerach ewidencyjnych (...), położonego we wsi W. w granicach od północy nieruchomości (...) Parku Narodowego, od wschodu nieruchomości pozwanych, od południa droga w Zarządzie Powiatowego Zarządu Dróg w K., od zachodu nieruchomości powódki, i wydanie tego pasa w wyłączne posiadanie powódki.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa, podnosząc zarzut zasiedzenia spornej części działki nr (...), stwierdzając jednocześnie, iż stan władania gruntem od czasu wydania Aktu Własności Ziemi na ich poprzedniczkę prawną nie uległ zmianie.

Sąd Rejonowy w Starachowicach wyrokiem wydanym w dniu 23 kwietnia 2017 roku usunął B. J. oraz M. J. z pasa gruntu zawierającego się pomiędzy punktami: (...)o pow. 0,0096 ha na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) położonej we (...) oraz pasa gruntu zawierającego się pomiędzy punktami (...)o pow. 0,0039 ha na nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) położonej w W. zgodnie z opisem na szkicu granicznym sporządzonym przez geodetę uprawnionego S. W. dnia 15 czerwca 2015 roku do sprawy I C 568/14 Sadu Rejonowego w Starachowicach, dla których to działek Sąd Rejonowy w Starachowicach prowadzi księgę wieczystą nr (...) i grunt ten wydał Z. G. (pkt I.); zasądził od pozwanych B. J. i M. J. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwotę 1980,42 złotych tytułem zwrotu wydatków pokrytych tymczasowo z sum Skarbu Państwa (pkt II.); zasądził od pozwanych B. J. oraz M. J. solidarnie na rzecz Z. G. kwotę 2336,92 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III.)

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

Powódka Z. G. jest właścicielką nieruchomości położonej we wsi W. gmina B. stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Starachowicach prowadzi księgę wieczystą (...). Sąsiednie działki o numerach ewidencyjnych (...) stanowią własność M. J. i B. J. na podstawie umowy z dnia 7 listopada 1980 roku sporządzonej w Urzędzie Gminy w B. przez Naczelnika Gminy. W poprzednich latach pomiędzy działkami stron stał płot, który wzniosła babcia pozwanej M. G.. Ogrodzenie to wyznaczające granicę było oddalone od zabudowań po stronie powodowej na głębokości około metra. Następnie w 1997 roku z uwagi na to, że płot był stary matka pozwanej go rozebrała. Po wyburzeniu starego płotu ojciec powódki w tym samym roku wzniósł płot w miejsce starego, jednakże dużo krótszy niż ten poprzedni na odcinku przy drodze. Nowy płot został usunięty przez pozwanego B. J.. W chwili obecnej pomiędzy działkami nie stoi żadne ogrodzenie, a pozwani użytkują działkę od swojej strony aż do zabudowań gospodarskich powódki.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie, ponieważ powódka była legitymowana do wystąpienia z żądaniem wydania, pozwani nie wykazali zaś skutecznego wobec niej tytułu do władania częścią nieruchomości stanowiących je własność. Na podstawie opinii sporządzonej przez biegłego S. W. Sąd pierwszej instancji określił przebieg granicy nieruchomości powódki i pozwanych według linii granicy i ustalił, że część działek powódki, tj. o numerze (...) na obszarze 0,0096 ha i o numerze (...) na obszarze 0,0039 ha, jest bezprawnie użytkowana przez pozwanych. Sąd nie uwzględnił natomiast zarzutu zasiedzenia zgłoszonego przez pozwanych, wskazując nie przedstawiono dowodów, pozwalających uznać, że spełnione zostały przesłanki nabycia z mocy prawa części nieruchomości objętych żądaniem pozwu.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu uregulowaną w art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli pozwani, zaskarżając go w całości. Zarzucili obrazę przepisów prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c. przez uznanie zeznań Z. G., A. G. i J. M. za wiarygodne w zakresie przebiegu granicy pomiędzy nieruchomościami stron, położenia starego płotu, zakresu posiadania nieruchomości przez każdą ze stron postępowania, podczas gdy z zeznań J. K., B. i M. J. oraz oświadczenia B. J. z 11 maja 1997 roku wynika, że pozwani posiadali nieruchomość do linii budynków posadowionych na działce powódki, co doprowadziło do nieuwzględnienia zarzutu zasiedzenia spornego pasa gruntu.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, wnieśli o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów procesu według norm przepisanych.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa, choć nie na skutek podniesionych w niej zarzutów.

Sąd Okręgowy w granicach zaskarżenia wziął pod uwagę z urzędu naruszenie przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 222 § 1 k.c. Postępowanie apelacyjne, jakkolwiek jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, to zachowuje charakter postępowania rozpoznawczego. Oznacza to, że sąd odwoławczy ma pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia. Merytoryczny charakter orzekania sądu drugiej instancji polega bowiem na tym, iż ma on obowiązek poczynić własne ustalenia i ocenić je samodzielnie z punktu widzenia prawa materialnego, a więc dokonać subsumcji. Z tego też względu sąd ten powinien, naprawić wszystkie stwierdzone w postępowaniu apelacyjnym naruszenia prawa materialnego popełnione przez sąd pierwszej instancji i to niezależnie od tego, czy zostały one podniesione w apelacji, jeśli tylko mieszczą się w granicach zaskarżenia.

W pozwie, zatytułowanym jako „Pozew o usunięcie z nieruchomości i przywrócenie stanu zgodnego z prawem” powodowie domagali się udzielenie im ochrony prawnej poprzez usunięcie pozwanych z pasa gruntu stanowiącego część gruntu (...) i (...) położonego w W. opisanych w tym pozwie i wydanie tego pasa w wyłączne posiadania powódki. Wbrew oznaczeniu pozwu dochodzili oni zatem żądania windykacyjnego, określonego w art. 222 § 1 k.c. Przepis art. 222 k.c. chroni prawo własności za pomocą dwóch roszczeń, których odrębność wynika z rodzaju dokonanego naruszenia. Pierwsze z nich, zwane roszczeniem wydobywczym albo windykacyjnym, powstaje w razie bezprawnego pozbawienia właściciela posiadania rzeczy i zmierza do odebrania rzeczy, usunięcia osoby nieuprawnionej i wydania rzeczy właścicielowi. Drugie, zwane roszczeniem negatoryjnym, powstaje w razie innego bezprawnego wkroczenia w sferę uprawnień właściciela i obejmuje żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem oraz zakazania dalszych naruszeń, jeżeli okoliczności sprawy świadczą o tym, że należy się liczyć z powtarzającymi się naruszeniami. Wymaga ono sprecyzowania czynności, jakie naruszyciel winien wykonać w celu przywrócenia stanu zgodnego z prawem, a także określenie, od jakich konkretnie naruszeń ma się powstrzymać w przyszłości. Dla uwzględnienia sformułowanego przez powódkę żądania konieczne zatem było wykazanie, że została ona pozbawiona przez pozwanych władztwa nad określoną częścią nieruchomości położonej w W. stanowiących działki o numerach ewidencyjnych (...). Przedmiotem wyrokowania przez Sąd Rejonowy było natomiast wyłącznie nakazanie usunięcia pozwanych B. J. i M. J. ze szczegółowo oznaczonych części działek o numerach (...) położonych poza zabudowanym obszarem nieruchomości stanowiącej własność powódki. Postępowanie dowodowe w sprawie skoncentrowane zostało z kolei na ustaleniu przebiegu granicy pomiędzy nieobjętą żądaniem pozwu i niebędącą przedmiotem wyrokowania nieruchomością stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym (...), na której znajdują się zabudowania powódki oraz nieruchomością pozwanych stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym (...). W związku z tym pozbawione znaczenia są zarzucone w apelacji kwestie niewłaściwej oceny dowodów i dokonanych w jej wyniku ustalań faktycznych dotyczących przebiegu granicy pomiędzy działkami o numerach ewidencyjnych (...). Określenie sposobu naruszenia przez pozwanych własności nieruchomości stanowiącej działkę o numerach ewidencyjnych (...) wynika jedynie z zeznań powódki (k. 20 w zw. z k. 172) i mogłoby uzasadniać ewentualne żądanie udzielenia powódce ochrony negatoryjnej zmierzającej do nakazania pozwanym przywrócenia stanu zgodnego z prawem, ale przede wszystkim zakazania dalszych naruszeń. Powódka zeznała bowiem, że pozwani przez sporny pas gruntu tych działek przejeżdżają, koszą tam trawę, wypasają bydło (żądanie zakazania dalszych naruszeń) i posadzili na nim modrzew i jodłę (żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem poprzez ich usuniecie). Wskazane działania nie stanowią natomiast przejawów bezprawnego pozbawienia właściciela posiadania rzeczy i nie uzasadniają żądania usunięcia pozwanych ze spornego pasa gruntu i jego wydania we władania powódce. Zaskarżony wyrok wydany przez Sąd Rejonowy przy tak określonym charakterze naruszeń byłby niewykonalny, nie mógłby doprowadzić do wydania powódce sprecyzowanego pasa gruntu, skoro pozwani nie zawładnęli nim w sposób pozbawiający powódkę możliwości korzystania z niego. Wyrok nie mógłby również doprowadzić do usunięcia i zapobieżenia w przyszłości naruszeniom wymienionym w zeznaniach powódki.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I. i oddalił powództwo.

Zmiana rozstrzygnięcia o żądaniu będącym przedmiotem procesu skutkowała również zmianą rozstrzygnięcia o kosztach procesu i nieuiszczonych kosztach sądowych.

Pozwani wygrali sprawę w całości, a poniesione przez nich koszty procesu wyniosły 377 zł i złożyły się na nie: wynagrodzenie pełnomocnika w osobie adwokata (§ 10 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461 z późn. zm.), opłata skarbowa od złożenia pełnomocnictw w kwocie 17 zł. Sąd Okręgowy zmieniając na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok w punkcie III. w oparciu o przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 105 § 1 k.p.c. zasądził od Z. G. na rzecz pozwanych B. J. i M. J. kwoty po 188,50 zł.

Na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił również punkt II. zaskarżonego wyrok i w oparciu o przepis art. art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2016, poz. 623 z późn.) w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwotę 1980,42 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Na tę kwotę złożyły się: koszt opracowania opinii przez biegłego S. W. w łącznej kwocie 1780,62 zł (k. 49, 95) oraz koszt przeprowadzenia oględzin w kwocie 199,80 zł (k. 139).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie przepisu 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 105 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Na koszty te złożyła się opłata od apelacji w kwocie 200 zł oraz wynagrodzenia pełnomocnika w osobie adwokata w kwocie 540 zł (§ 7 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015, poz. 1804).

SSO Bartosz Pniewski SSO Anna Pać – Piętak SSO Hubert Wicik

ZARZĄDZENIE

(...)