Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Anita Milewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 listopada 2015 r. w Warszawie

sprawy S. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania S. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 22 listopada 2013 r., znak: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 22 listopada 2013 r., znak: (...), w ten sposób, że przyznaje odwołującemu S. J. prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 1 listopada 2013 r.

2. stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

UZASADNIENIE

W dniu 27 grudnia 2013 roku S. J. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 22 listopada 2013 r. znak (...), w sprawie przyznania odwołującemu emerytury.

W uzasadnieniu odwołania S. J. oświadczył, że nie jest w stanie dostarczyć innych dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy
w szczególnych warunkach ze względu na to, że zakład pracy w którym pracował uległ likwidacji, w związku z czym nie ma możliwości uzyskania
i przedłożenia świadectwa pracy zgodnego z wymogami określonymi
w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W odpowiedzi na zobowiązanie Sądu S. J. pismem
z dnia 11 lutego 2014 r. sprecyzował, że nie jest w stanie uzyskać świadectwa pracy w (...) Zakładzie (...) za okres pracy
od 5 czerwca 1975 r. do 31 sierpnia 1992 r. zgodnego z wymogami rozporządzenia. Jednocześnie odwołujący wskazał, że posiada świadków mogących zaświadczyć o tym, że wykonywana przez niego praca miała charakter pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 22 stycznia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania S. J. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy powołał się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wskazując, że w toku postępowania zainicjowanego wnioskiem odwołującego ustalił, że S. J. nie udowodnił żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.
Organ rentowy zaznaczył, że przedłożone przez odwołującego wraz
z wnioskiem o emeryturę dokumenty w postaci świadectwa pracy wystawionego przez (...) Przedsiębiorstwo (...) w R., zaświadczenie wystawione przez Wojskową Komendę Uzupełnień
i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez (...) S.A. nie wskazują, że S. J. wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę uprawniającą do przyznania emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. J., urodzony (...), w okresie od 24 lutego 1970 r. do dnia 25 kwietnia 1973 r. był zatrudniony w Zakładach (...) w Z. na stanowisku pomocnika w produkcji drewna (świadectwo pracy k. 12 a.s.).

S. J. w okresie od 26 kwietnia 1973 r. do 8 kwietnia 1975 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową w Jednostce (...) w specjalności wojskowej kierowca samochodu (o ładowności do 6 ton) i kierowca autobusu (do 14 miejsc) na stanowisku kierowca samochodu. W czasie odbywania służby wojskowej odwołujący jeździł dostępnymi w jednostce samochodami dostawczymi marki Ż. i N. (zeznania świadka J. Z. k. 46-47 a.s., zaświadczenie z WKU W.z 27.11.2012 r. k. 15 a.r.).

Po zakończeniu służby wojskowej S. J. nie wrócił do pracy
w Zakładach (...) w Z. (przesłuchanie S. J. k. 178 a.s.).

S. J. był zatrudniony w (...) Zakładach (...) (Jednostka Wojskowa (...)) od 5 czerwca 1975 r. do 31 sierpnia 1992 r. na stanowisku kierowcy. Odwołujący pracował w kompanii transportowej w której zatrudnieni byli pracownicy cywilni wykonujący pracę na rzecz jednostki wojskowej. Odwołujący, tak jak inni kierowcy w kompanii, jeździł tylko samochodami ciężarowymi typu S. (wersja (...) i wersja (...)
z naczepą), K. i J. przy pomocy których transportował materiały budowlane i sanitarne. Każdy pracownik cywilny miał przypisany do siebie samochód. Dopuszczalna masa pojazdów którymi poruszał się odwołujący wynosiła od 3.5 do 10 ton. Do obowiązków odwołującego należało również nadzorowanie załadunku i mocowanie towarów. Kierowcy wykonywali czasem drobne naprawy samochodów, poważniejsze naprawy były wykonywane przez mechaników. Po skończonej pracy kierowcy myli samochody. Praca była na pełny etat, na 8 godzin. Przez pewien czas odwołujący oraz inni kierowcy zajmowali się załadunkiem za dodatkową opłatą. Załadunek odbywał się w godzinach pracy (zeznania świadka B. B. k. 20-21, A. F. k. 21, W. S. k. 21-22 a.s., przesłuchanie S. J. k. 23 a.s., umowa o pracę z 05.06.1975 r. k. 4 a.o. MON, świadectwo pracy z 27.08.1992 r. k. 48 a.o. MON)

S. J. uzyskał prawo jazdy kategorię C, BE i CE
w dniu 28 września 1977 r., kategorię D w dniu 12 września 1990 r.,
oraz kategorię DE w dniu 1 lipca 1999 r. (dowód z okazania dokumentu urzędowego – prawa jazdy: protokół rozprawy z 06.08.2014 r. k. 23 a.s.)

Odwołujący w okresie od 16 września 1992 r. do 1 stycznia 2013 r.
był zatrudniony w Zakładzie (...) S.A. na stanowisku kierowcy samochodu specjalnego (bankowozu) na pełen etat. Początkowo odwołujący jeździł autobusami marki A. wożąc pracowników poczty z podmiejskich miejscowości do rozdzielni przy ul. (...). Następnie odwołujący jeździł samochodem ciężarowym marki S., którymi przewoził ładunki pocztowe, paczki oraz listy. W połowie lat 90 odwołujący prowadził również mały samochody dostawcze i przewozu towarów,
ponadto wykonywał obowiązki związane z załadunkiem.

W późniejszym okresie, od 1 czerwca 1998 roku, odwołujący pracował na bazie transportowej przy ul. (...) w W. i był kierowcą bankowozów. Bankowozy były to samochody marki M. i F. przystosowane do zabezpieczenia i przewożenia pieniędzy. Posiadały pancerne szyby grubości 3.5 cm i były wyłożone od środka blachą pancerną,
co zwiększało zarówno ich ciężar, jak i ładowność do wartości ponad 3.5 tony, w efekcie czego posiadały bliźniacze koła tylnej osi i były zaliczane
do samochodów ciężarowych, a do ich prowadzenia trzeba było mieć prawo jazdy kategorii C. Jednym z samochodów tego typu jakim jeździł odwołujący był bankowóz marki T., który ważył 7 ton. Odwołujący jako kierowca zajmował się wyłącznie prowadzeniem pojazdu, załadunkiem natomiast zajmowali się konwojenci lub inni pracownicy w asyście ochroniarzy. Sporadycznie odwołujący otrzymywał od kierownika jazdy mniejszym samochodem dostawczym, marki Ż., N.. Samochody były przypisane do konkretnego kierowcy, w przypadku konieczności napraw samochody były wysyłane na warsztat a kierowcy dostawali samochód zastępczy (zeznania świadków: J. S. k. 176-177 a.s., W. Z. k. 178 a.s., L. S. k. 231 a.s., A. K. k. 231 a.s., dowód
z przesłuchania S. J. k. 177 a.s., zaświadczenie o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu k. 17 a.r., zmiana zaszeregowania odwołującego k. 27 a.o. PP).

W czasie zatrudnienia w (...) S.A. w okresie po dniu
14 listopada 1991 r. odwołujący pobierał zasiłek chorobowy w okresach:

- od 11 października 1999 r. do 14 października 1999 r., w sumie 4 dni,

- od 28 lutego 2000 r. do 29 lutego 2000 r., w sumie 2 dni,

- od 1 marca 2000 r. do 31 marca 2000 r., w sumie 31 dni

(zestawienie zasiłków chorobowych k. 19 a.r.).

W dniu 31 października 2013 r. S. J. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę.
Do wniosku załączył kwestionariusz informacyjny dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz załącznikami (wniosek o emeryturę, kwestionariusz informacyjny oraz reszta załączników k. 19 a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 22 listopada 2013 r. decyzję znak (...) mocą której odmówił przyznania odwołującemu emerytury, ponieważ nie udowodnił 15 lat pracy
w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999 r. i nie przedłożył świadectw pracy w warunkach tego rodzaju. Poza tym organ rentowy ustalił,
że odwołujący posiada 28 lat, 4 miesiące i 12 dni okresów składkowych oraz
15 dni okresów nieskładkowych, co w sumie daje staż pracy w wymiarze 28 lat, 4 miesiące i 27 dni (decyzja ZUS z 22.11.2013 r. k. 22 a.r.).

S. J. wniósł dnia 27 grudnia 2013 r. za pośrednictwem organu rentowego odwołanie od powyższej decyzji, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie S. J. k. 2 a.s.).

Postanowieniem wydanym na rozprawie dnia 20 listopada 2014 r.
Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego specjalisty ds. BHP J. C. (1) celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego
w okresie od 26 kwietnia 1973 r. do 8 kwietnia 1975 r. w ramach odbywania wojskowej służby zasadniczej, w okresie od 5 czerwca 1975 r. do
dnia 31 sierpnia 1992 r. w (...) Zakładach (...) oraz od 16 września 1992 r. do 1 stycznia 2012 r. w (...) S.A. była wykonywana w warunkach szczególnych uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych Rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących
I Kategorii Zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów (protokół rozprawy z 20.11.2014 r. k. 45-48 a.s.).

W opinii sporządzonej dnia 8 grudnia 2014 r. biegły sądowy specjalista
z zakresu BHP J. C. (1) wskazał, że materiał dowodowy zebrany w sprawie daje podstawy do zaliczenia pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) od 28 września 1977 r. do 31 sierpnia 1992 r. do prac
w szczególnych warunkach na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej, zgodnie z wykazem A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., w Dziale VIII (transport i łączność) pod poz. 2. W opinii biegłego brak podstaw do uznania pozostałych okresów zatrudnienia wskazanych w tezie dowodowej za pracę w warunkach szczególnych na powyższych zasadach (opinia biegłego sądowego ds. BHP
k. 53-76 a.s.).

Pismem procesowym z dnia 16 stycznia 2015 r. organ rentowy zaznaczył, że w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. nie ma możliwości uwzględnienia dowodu z zeznań świadków i opinii biegłego w kontekście uznania okresu zatrudnienia odwołującego w (...) Zakładach (...) jako pracy w warunkach szczególnych. Jednocześnie organ rentowy poinformował, że w przypadku uwzględnienia okresów wskazanych przez biegłego staż pracy odwołującego wyniósłby 14 lat, 11 miesięcy i 3 dni (pismo procesowe organu rentowego wraz z załącznikiem
k. 103-105 a.s.).

Pismem z dnia 15 stycznia 2015 r. pełnomocnik odwołującego wniósł zastrzeżenia do opinii biegłego sądowego J. C. (1) w zakresie nieuwzględnienia okresów pracy jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w czasie zatrudnienia w Zakładzie (...)
w Z., odbywania wojskowej służby zasadniczej oraz zatrudnienia
w (...) S.A. i wniósł o powołanie opinii biegłego sądowego ds. BHP z uwzględnieniem całości materiału faktycznego (pisma procesowe odwołującego k. 97-100, 107-108 a.s.).

Sąd ustalił stan faktyczny sprawy na podstawie dokumentów załączonych do akt, zeznań świadków oraz opinii biegłego sądowego z zakresu BHP.

W skład dokumentów załączonych do akt sprawy wchodziły akta organu rentowego i dokumenty przedłożone przez odwołującego w toku postępowania, a także akta osobowe odwołującego z Jednostki Wojskowej nr (...),
(...) Zakładów (...) oraz (...) S.A. Zgromadzone dokumenty zawierały podstawowe informacje w zakresie zatrudnienia odwołującego w powyższych zakładach pracy i pozwoliły ustalić Sądowi ogólne kwestie mające dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Dokumenty nie były kwestionowane przez strony, przy czym organ rentowy wysuwał zastrzeżenia co do wartości dowodowej świadectw pracy wystawionych przez pracodawców odwołującego. Sąd nie dostrzegł podstaw
do negatywnej oceny dokumentów, wobec czego uznał je za w pełni wiarygodne.

W kontekście okoliczności pracy odwołującego w (...) Zakładach (...) Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków B. B., A. F. i W. S.. Świadkowie wraz odwołującym pracowali we wskazanym wyżej zakładzie i posiadali szczegółową wiedzę odnośnie charakteru i sposobu wykonywania pracy przez odwołującego.

W kontekście okoliczności pracy odwołującego w (...) S.A. Sąd w całości oparł się na zeznaniach L. S., gdyż świadek pracował na tej samej stacji obsługi (położonej przy ul. (...)
w W.) co odwołujący, był mechanikiem i miał częsty kontakt
z odwołującym. Sąd oparł się również w całości na zeznaniach J. S. i A. K., którzy pracowali na tej samej stacji obsługi co odwołujący jako kierowcy i widywali odwołującego codziennie.

Sąd zwrócił uwagę, że zeznania świadka W. Z. nie zawierały informacji pozwalających ustalić okoliczności wykonywania pracy przez odwołującego. Świadek wskazał co prawda, że odwołującego czasami widywał, a ponadto posiadał orientacyjną wiedzę odnośnie tego czym odwołujący się zajmował, jednakże pracował na stacji obsługi położonej przy ul. (...), a więc innej niż odwołujący. Z tego też powodu Sąd podszedł do zeznań tego świadka z dużą rezerwą i uznał je za dowód mogący jedynie pośrednio potwierdzać zeznania innych świadków.

Sąd uznał zeznania złożone przez S. J. za co do zasady wiarygodne. Sąd nie dał rady zeznaniom S. J. w zakresie, w jakim twierdził on, że pracodawca w okresie jego zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) zezwolił mu prowadzić samochody ciężarowe o masie powyżej 3.5 tony bez uprawnień, gdyż okoliczność ta nie znajduje potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym.

Sąd pozytywnie ocenił opinię biegłego sądowego ds. BHP J. C. (1) z dnia 8 grudnia 2014 r. Biegły kompleksowo, w oparciu
o stosowne regulacje oraz zasady logicznego rozumowania dokonał analizy dokumentacji załączonej do akt sprawy oraz zeznań świadków i przyrównał wynikające z tych dowodów okoliczności do obowiązujących przepisów
i posiadanej wiedzy w zakresie pracy w warunkach szczególnych. Treść opinii zawiera szczegółowe rozważania i w pełni odpowiada na pytanie zadane przez Sąd w tezie dowodowej. Z tych też względów Sąd w całości uznał za w pełni wiarygodną opinię w zakresie charakteru pracy odwołującego w (...) Zakładach (...) w W..

Zaznaczenia wymaga, że w toku postępowania pełnomocnik odwołującego kilkukrotnie zgłaszał zastrzeżenia do powyższej opinii (k. 97, 107, 136, 157 a.s.). W zastrzeżeniach tych pełnomocnik odwołującego kwestionował wartość opinii sporządzonej przez biegłego w zakresie nieuwzględnienia okresów pracy jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w czasie jego zatrudnienia w Zakładzie (...)
w Z. od 24 lutego 1970 r. do 25 kwietnia 1973 r., odbywania wojskowej służby zasadniczej od 26 kwietnia 1973 r. do 8 kwietnia 1975 r. oraz zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) przed dniem 28 stycznia 1977 r. Sąd nie uwzględnił powyższych zastrzeżeń. Analiza ich treści prowadziła do wniosku, że zgłoszone zastrzeżenia miały w większości charakter polemiczny wobec stanowiska biegłego, który szczegółowo, w oparciu o obowiązujące przepisy wskazywał w sporządzonych przez niego opiniach uzupełniających (k. 113, 142, 184 a.s.) wskazywał na niemożność ustalenia charakteru pracy faktycznie wykonywanej przez odwołującego w powyższych okresach zatrudnienia ze względu na niedostateczny w tym zakresie materiał dowodowy. Sąd zwrócił uwagę, że polemika zarzutów pełnomocnika odwołującego oraz ich odpór biegłego sądowego nie dostarczyły w niniejszym postępowaniu żadnych informacji mogących stanowić dowód mających wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd nie uwzględnił wniosków biegłego sądowego ds. BHP J. C. (1) wyrażonych w opinii uzupełniającej z dnia 10 sierpnia 2015 r. w zakresie charakteru pracy odwołującego w okresie jego zatrudnienia w (...) S.A. Biegły stwierdził, że nie jest w stanie określić rzeczywistego charakteru i rodzaju pracy wykonywanej przez odwołującego
w latach 1992 – 1998 r. w oparciu o zgromadzoną w aktach sprawy dokumentację oraz o zeznania świadków odnoszące się do okresu oddalonego
o przedział czasowy 17-23 lat. Sąd nie podzielił wątpliwości biegłego, gdyż po sporządzeniu przez biegłego opinii uzupełniającej z dnia 10 sierpnia 2015 r. przeprowadzono na omawianą okoliczność dowód z dwóch dodatkowych świadków którzy potwierdzili dotychczasowo zebrane informacje w zakresie przedmiotowej okoliczności. Ponadto Sąd nie uwzględnił wniosków biegłego odnośnie treści świadectwa pracy z dnia 30 listopada 2013 r. w którym nie wskazano aby odwołujący zatrudniony w (...) S.A. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, gdyż co innego wynika z całości materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 22 listopada 2013 r., znak: (...), było zasadne i podlegało uwzględnieniu.

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440; ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn, oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno określone są
w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień
z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia
(§ 3 rozporządzenia),

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia, oraz

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia) oraz być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).

W myśl stanowiska wyrażonego w orzecznictwie, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy.
W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do tego świadczenia, sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05). Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę
w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (wyrok SN z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok SN z dnia 21 listopada 2001 roku,
II UKN 598/00). Jednocześnie wskazać należy, że świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w myśl art. 244 § 1 k.p.c., gdyż pracodawca nie ma charakteru organu władzy publicznej, świadectwo pracy stanowi więc dokument prywatny zgodnie z art. 245 k.p.c. W orzecznictwie podkreśla się, że przy ustalaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym złożenie dowodu w postaci świadectwa pracy może być kwestionowane, co na podstawie art. 6 k.c. pociąga za sobą obarczenie ciężarem dowodu strony, która zaprzecza okolicznościom wynikającym ze świadectwa pracy. Należy bowiem ustalić, jakie prace ubezpieczony rzeczywiście wykonywał, bowiem ta okoliczność, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok SN z dnia
21 kwietnia 2004 r. w sprawie II UK 337/03).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że S. J. ukończył w dniu
16 lutym 2012 r. wymagany wiek 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, jak również udowodnił wymaganą ilość okresów składkowych i nieskładkowych 25 lat, według stanu na dzień 9 października 2014 r.

Istotą niniejszego sporu było ustalenie, czy odwołujący posiadał okres zatrudnienia 15 lat w warunkach szczególnych. Organ rentowy podkreślił,
że odwołujący nie przedstawił w we wniosku o emeryturę żadnych dowodów mających świadczyć o spełnieniu powyższej przesłanki. Tymczasem już
na początku niniejszego postępowania doszło do sporu w zakresie możliwości zaliczenia niektórych okresów zatrudnienia odwołującego jako pracy
w warunkach szczególnych. Okresy te to:

- od 24 lutego 1970 r. do dnia 25 kwietnia 1973 r. w Zakładach (...) w Z.,

- od 26 kwietnia 1973 r. do 8 kwietnia 1975 r. w ramach odbywania wojskowej służby zasadniczej,

- od 5 czerwca 1975 r. do dnia 31 sierpnia 1992 r. w (...) Zakładach (...),

- od 16 września 1992 r. do 1 stycznia 2012 r. w (...) S.A.

W związku z powyższym Sąd konieczne było ustalenie, czy wskazane wyżej okresy zatrudnienia odwołującego faktycznie można zaliczyć jako pracę w warunkach szczególnych.

Przechodząc do rozważań Sąd w pierwszej kolejności zaznacza, że na podstawie zebranego w toku postępowania materiału dowodowego nie było możliwości ustalenia charakteru pracy odwołującego w okresie zatrudnienia odwołującego w Zakładach (...) w Z..
Jedyne dowody którymi dysponowała strona odwołująca to świadectwo pracy,
z którego wynika, że odwołujący pracował jako pomocnik produkcji drewna. Takie określenie zatrudnienia użyte przez dawnego pracodawcę odwołującego nie odpowiada jednak pozycjom działu VI (dotyczącego pracy w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym) wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia ws. pracy w warunkach szczególnych. Ponadto odwołujący, oprócz wspomnianego wyżej świadectwa pracy, ani w toku postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym, ani w niniejszym postępowaniu odwoławczym nie przedłożył żadnych dowodów pozwalających ustalić zakres czynności jakie faktycznie wykonywał. Co prawda pełnomocnik odwołującego w piśmie procesowym z dnia 14 stycznia 2015 r. (k. 108) podkreślał, że praca odwołującego polegała na zrywce i wywózce drewna z lasu, jednakże nic takiego nie znajduje potwierdzenia na gruncie materiału dowodowego zebranego w sprawie. Nawet gdyby czysto hipotetycznie przyjąć twierdzenia strony odwołującej za realne, to wciąż brak podstaw do ustalenia, czy czynności te wykonywane w stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Pomijając już brak dowodów na ustalenie jakichkolwiek okoliczności dotyczących powyższej kwestii warto zaznaczyć, że odwołujący był zatrudniony jako „pomocnik”,
co sugeruje wykonywanie czynności wielorakich, jako że stanowiska pomocnicze zazwyczaj polegają na wspomaganiu osób pracujących na stanowiskach skonkretyzowanych czy bardziej wyspecjalizowanych.
W tym stanie rzeczy Sąd nie znalazł podstaw do uznania okresu pracy odwołującego w Zakładzie (...) w Z. jako okresu pracy w warunkach szczególnych.

Przechodząc do omówienia możliwości zaliczenia okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1973 r. do 8 kwietnia 1975 r. Sąd zaznacza, że w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego (uchwała SN z 16 października 2013 r. II UZP 6/13) zgodnie z którym czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia
21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 55, poz. 22, w brzmieniu obowiązującym 31 grudnia 1974 r.) zalicza się – warunkach wynikających z tego przepisu –
do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym. Co prawda przepis art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony uległ zmianie nowelizacją która weszła w życia dnia 1 stycznia 1975 r. (w związku z wprowadzeniem do systemu prawa przepisów Kodeksu pracy), przy czym zmiana ta nie była na tyle istotna, aby stwierdzić wolę ustawodawcy do zniesienia uprawnień żołnierz służby zasadniczej do zaliczenia jej do okresu zatrudnienia uprawniającego do wcześniejszej emerytury jako okres pracy
(por. wyrok SN z 11 lutego 2014 r. sygn. akt II UK 293/13). I tak, zgodnie
z art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Z kolei w myśl art. 106 cytowanej ustawy zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli najpóźniej w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosi swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Jak wynika więc z powyższego, okolicznością decydującą o zaliczeniu okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w związku z ubieganiem się wnioskodawcy o wcześniejszą emeryturę jest sytuacja, w której wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach przed rozpoczęciem służby wojskowej, a następnie powrócił do zakładu pracy w ciągu trzydziestu dni od jej zakończenia i wykonywał tę samą pracę. Zaliczenie okresu zasadniczej służby wojskowej do pracy w szczególnych warunkach było więc uzależnione od tej służby w okresie zatrudnienia, w którym była wykonywana praca w warunkach szczególnych i która stanowiła naturalną przerwę w tym zatrudnieniu, jeżeli pracownik bezpośrednio po odbyciu służby powrócił do tego samego, szczególnego zatrudnienia.

Taka sytuacja w przypadku odwołującego nie nastąpiła, gdyż, jak wskazano wyżej, odwołujący nie był zatrudniony w warunkach szczególnych. Ponadto po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej odwołujący zdecydował się na pozostanie w wojsku jako pracownik cywilny, czego efektem było zatrudnienie w (...) Zakładzie (...) (ówcześnie Jednostce Wojskowej (...)), brak więc wskazanego wyżej wymogu kontynuowania zatrudnienia w tym samym zakładzie pracy co przed powołaniem do służby.

W ocenie Sądu brak było wątpliwości co do charakteru zatrudnienia S. J. w (...) Zakładach (...). Materiał dowodowy zebrany w sprawie daje dostatecznie wiele podstaw do uznania, że odwołujący wykonywał w tym okresie pracę w warunkach szczególnych. Odwołujący był zatrudniony we wskazanym wyżej zakładzie od 5 czerwca 1975 r. i pracował na stanowisku kierowcy do 31 sierpnia 1992 r. w pełnym wymiarze czasu, co wprost wynika z przedłożonego w sprawie świadectwa pracy. Z kolei z zeznań świadków B. B., A. F. i W. S. praca odwołującego polegała na prowadzeniu samochodów ciężarowych o masie ponad 3.5 tony marki S., K. i J., przy pomocy których transportował materiały budowlane i sanitarne. Prowadzenie samochodów ciężarowych o masie przekraczającej 3.5 tony zostało przewidziane jako praca w warunkach szczególnych w poz. 2 dziale VIII (transport i łączność) wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, na co wskazał powołany w sprawie biegły sądowy ds. BHP J. C. (1). W tym kontekście zaznaczenia wymaga również, że oprócz prowadzenia pojazdu odwołujący nie wykonywał innych czynności, nie licząc pełnienia nadzoru nad załadunkiem i wyładunkiem przewożonych towarów,
w wykonywaniu których to czynności nie uczestniczył. Ponadto w związku
z faktem, że samochody ciężarowe były przypisane do kierowców, odwołujący posiadał swój pojazd i wykonywał czynności związane z dbaniem o powierzony sprzęt, takie jak drobne naprawy, wymiana kół, sprawdzanie poziomu oleju,
a także codzienne mycie pojazdu pod koniec dnia. Żadna ze wskazanych wyżej czynności nie wychodziła poza zakres obowiązków wynikających ze stanowiska kierowcy, co przemawia za przyjęciem wykonywania przez odwołującego pracy w sposób stały, w pełnym wymiarze czasu pracy. Te okoliczności potwierdzają wspomniani wyżej świadkowie, którzy pracowali z odwołującym niemalże od początku aż do końca jego zatrudnienia w (...) Zakładach (...). Również biegły sądowy ds. BHP nie miał wątpliwości co do tego, że czynności wykonywane przez odwołującego w okresie jego zatrudnienia w wojskowym zakładzie pracy stanowią pracę w warunkach szczególnych, co skutkowało przyjęciem tożsamego wniosku przez Sąd.

W kontekście powyższego zaznaczyć należy, że odwołujący uzyskał prawo jazdy kategorii C, upoważniającej do prowadzenia samochodów ciężarowych powyżej 3.5. tony, dopiero dnia 28 września 1977 r. Sąd nie dał wiary twierdzeniom odwołującego w zakresie, że jeździł samochodami tego typu bez uprawnień, a pracodawcy to nie przeszkadzało. Prawo jazdy stanowi bowiem dokument urzędowy w myśl art. 244 § 1 k.p.c., co oznacza, że stanowi dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Z takim ujęciem prawa jazdy, i stanowiącego jego elementu uprawnienia wynikającego z kategorii C, wiąże się domniemanie, że odwołujący faktycznie mógł je wykonywać. Z kolei brak tego uprawnienia oznacza brak powyższego domniemania, co skutkuje obciążeniem odwołującego ciężarem udowodnienia, że dla pracodawcy okoliczność braku stosownego prawa jazdy nie stanowiła przeszkody do przydzielenia go do prowadzenia samochodów ciężarowych o masie ponad 3.5 tony. Na powyższą okoliczność odwołujący w niniejszym postępowaniu się powoływał, lecz jej nie wykazał, a z materiału dowodowego nie wynika ona w sposób jednoznaczny. W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że za początkowy okres wykonywania przez odwołującego pracy w warunkach szczególnych należało przyjąć moment uzyskania uprawnień wynikających z prawa jazdy kategorii C. Co dalej idzie, ostatecznie Sąd uznał, że S. J. w okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) pracował w warunkach szczególnych w okresie od dnia 28 września 1977 r. aż do rozwiązania stosunku pracy z tym zakładem w dniu 31 sierpnia 1992 r.

Przechodząc do omówienia kolejnego ze wskazanych okresów Sąd w toku postępowania doszedł do przekonania, że zatrudnienie odwołującego w Poczcie Polskiej S.A. w okresie od 16 września 1992 r. do 1 stycznia 2013 r. nie jest jednolite w kontekście wykonywania pracy w warunkach szczególnych.
Jak wynika z ustalonych w postępowaniu okoliczności stanu faktycznego, odwołujący między rokiem 1992 a 2000 pracował na stanowisku kierowcy i jeździł autobusami marki A. oraz samochodem ciężarowi marki S.. W pierwszym przypadku odwołujący rozwoził pracowników poczty, z kolei jeżdżąc ciężarówką przewoził ładunki pocztowe. W tym okresie odwołujący prowadził również samochody dostawcze (marki N., Ż.) oraz wykonywał czynności w związku z załadunkiem i wyładunkiem towarów z samochodu, za co otrzymywał dodatkowe wynagrodzenie. Tak ustalone okoliczności nie pozwalają jednoznacznie wskazać przez jaki faktycznie okres odwołujący wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Co prawda odwołujący jeździł samochodem ciężarowym marki S., lecz jednocześnie jeździł również autobusem, a także samochodem dostawczym, o masie mniejszej niż 3.5 tony. Tak świadkowie, jak i odwołujący, nie byli w stanie dokładnie określić kiedy zakres obowiązków odwołującego ulegał zmianie, a także od kiedy konkretnie odwołujący podjął również czynności rozładunku/załadunku za dodatkowe wynagrodzenie.

Odmiennie od powyższego, w ocenie Sądu na uwzględnienie jako pracy w warunkach szczególnych zasługuje okres od dnia 1 czerwca 1998 r., od kiedy to pracodawca dokonał zmiany warunków pracy odwołującego poprzez przeniesienie go do stałej obsługi samochodu ciężarowego powyżej 3.5 tony. Okoliczność ta wynika z dokumentacji (...) zebranej w aktach osobowych odwołującego. Powyższe zostało również potwierdzone zeznaniami świadków L. S., J. S. i A. K., którzy pracowali z odwołującymi mniej więcej od momentu jego zatrudnienia w (...) w tej samej bazie obsługi położonej przy ul. (...) w W., którzy również byli kierowcami i którzy zgodnie wskazali, że odwołujący od mniej więcej 2000 roku prowadził bankowóz. W szczególności istotne były zeznania dwóch ostatnich z wymienionych świadków, którzy również pracowali jako kierowcy (także bankowozów) i którzy w swoich zeznaniach przekazali informacje odnośnie charakteru wykonywanej pracy – zarówno swojej, jak i tożsamej pracy wykonywanej przez odwołującego. Istotnym jest również fakt, że odwołujący od dnia przeniesienia do obsługi bankowozu nie wykonywał innych czynności poza prowadzeniem tego pojazdu – jako kierowca bankowozu wskazane było, aby nie opuszczał samochodu nawet w sytuacjach awaryjnych, a załadunku i rozładunku dokonywali inni, upoważnieni pracownicy. Zdaniem Sądu nie ma również wątpliwości,
że bankowóz stanowi pojazd specjalny wymieniony w poz. 2 dziale VI wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia ws. pracy w warunkach szczególnych, którego prowadzenie stanowi pracę w szczególnych warunkach. Celem pojazdu tego typu jest bowiem bezpieczny transport pieniędzy lub dóbr o wysokiej wartości, w związku z czym pojazdy te posiadają usprawnienia w postaci szyb kuloodpornych, wewnętrznych sejfów czy też wydzielonego i opancerzonego przedziału ładunkowego. Wymienione usprawnienia niejednokrotnie skutkują intensywnym zwiększeniem się masy pojazdu. W tym stanie rzeczy, oprócz zagrożeń związanych z prowadzeniem samochodu o dużej masie, na jakie wskazywał biegły w opinii z dnia 8 grudnia 2014 r. takie jak wibracje, hałas czy czynniki stresogenne, do warunków pracy na stanowisku kierowcy bankowozu dochodzi również dodatkowy wpływ czynników stresogennych wynikających ze świadomości przewożenia towarów o wysokiej wartości ekonomicznej oraz konieczności zapewnienia ich ochrony przed zaborem lub innym zagrożeniem, a także związany z tym wymóg wzmożonej koncentracji. Z tych też przyczyn Sąd ustalił, że odwołujący w okresie od dnia 1 czerwca 1998 r. do dnia rozwiązania stosunku pracy z (...) S.A. w dniu 1 stycznia 2013 r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Ustalenia poczynione na gruncie niniejszej sprawy pozwalają ustalić,
że suma okresów zatrudnienia odwołującego w warunkach szczególnych wynosi ponad 27 lat, a więc więcej niż minimalny próg wymagany do uzyskania wcześniejszego świadczenia emerytalnego przewidziany w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ws. pracy w warunkach szczególnych. Odwołujący spełnia więc wszystkie przesłanki konieczne do uzyskania prawa do emerytury ze względu na zatrudnienie w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze okoliczności przedstawione w powyższych rozważaniach Sąd, wobec treści art. 129 ustawy emerytalnej, przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia 1 listopada 2013 r., o czym orzekł w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Z kolei na podstawie art. 118 ustawy o emeryturach i rentach Sąd jako organ odwoławczy od decyzji organu rentowego orzekł w pkt 2 sentencji wyroku o jego odpowiedzialności za nieustalenie okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W ocenie Sądu, na gruncie niniejszej sprawy organowi rentowemu odpowiedzialności przypisać nie można. Ustalenie, że odwołujący spełnił warunek 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych było możliwe dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, obejmującego dowody z zeznań świadków J. Z., B. B., A. F., W. S., L. S., J. S., A. K. i W. Z., a także opinii biegłego sądowego ds. BHP powołanego w sprawie. Organ rentowy nie ma tych możliwości dowodowych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdyż ograniczony jest środkami dowodowymi wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49).

Zarządzenie: (...)

(...)