Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2013 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania J. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 12 grudnia 2012 roku nr (...)

w sprawie J. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się J. L. emeryturę od 7 sierpnia 2012 roku;

2.  stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 88/13

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 17 maja 2013 r.

Decyzją z dnia 12.12.2012 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.), przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29.04.2004 r.
w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. z 2004 r. UE L Nr 166, poz. 1), odmówił J. L. przyznania prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do stażu tego nie zaliczono wnioskodawcy okresu zatrudnienia w (...) S.A. w K. od 08.08.1970 r. do 02.11.1971 r., od 24.07.1974 r. do 17.12.1983 r., od 16.01.1984 r. do 30.01.1987 r. i od 16.03.1987 r. do 10.07.1992 r. na stanowisku montera - spawacza, ponieważ wykonywanie pracy na różnych stanowiskach chociażby w obszarze tego samego działu i pozycji zarządzenia resortowego wyklucza możliwość uznania, że praca ta świadczona jest stale i w pełnym wymiarze godzin przewidzianym dla danego stanowiska pracy.

Od decyzji tej odwołał się J. L. , domagając się jej zmiany
i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że od
24.07.1974 r. do 10.07.1992 r. pracował w szczególnych warunkach w (...) S.A.
w K. na stanowisku montera - spawacza, zajmując się montowaniem instalacji przemysłowych, urządzeń i konstrukcji na wysokości oraz spawaniem gazowym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że J. L. w dniu (...) osiągnął 60 lat życia. Na dzień 01.01.1999 r. odwołujący udowodnił 28 lat, 8 miesięcy i 28 dni okresów składkowych.

We wniosku z dnia 27.07.2012 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 12.12.2012 r. (...) Oddział w T. odmówił J. L. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował
15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Odwołujący rozwiązał stosunek pracy i nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Z dniem 25.07.1969 r. odwołujący został przyjęty do pracy w Przedsiębiorstwie (...) w (...) w charakterze montera rur przemysłowych. W takim też charakterze, jak też montera wewnętrznych instalacji budownictwa oraz montera pracował w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. do 31.01.1982 r. W dniu 01.02.1982 r. powierzono mu stanowisko montera - spawacza. Takie też stanowisko zajmował w okresie pracy na budowie eksportowej od 07.08.1983 r. do 31.12.1983 r. w Austrii, gdzie skierowany został przez zakład pracy. Stanowisko montera- spawacza odwołujący zajmował w wymienionym wyżej przedsiębiorstwie do 10.07.1992 r.

dowód:

-

akta osobowe, w szczególności: angaże z dnia: 30.07.1969 r., 09.04.1970 r., 01.06.1970 r., 27.09.1977 r., 15.06.1978 r. i 16.10.1979 r.; umowy o wstępny staż pracy; opinia z dnia 13.12.1971 r.; umowy o czasowe przeniesienie z dnia: 01.07.1975 r. i 03.09.1976 r., angaż z dnia 10.02.1982 r.; karta informacyjna o pracowniku wyjeżdżającym za granicę wraz z umową z dnia 07.08.1983 r.,

(...) Przedsiębiorstwo (...) w K. specjalizowało się w budowie rurociągów i instalacji przemysłowych, świadcząc usługi głównie na terenie hut. Będąc zatrudnionym na stanowisku o nazwie „ monter – spawacz” odwołujący zajmował się tylko i wyłącznie spawaniem gazowym i elektrycznym, głównie rurociągów. Czynność tę wykonywał przez 8 godzin dziennie. W 85% była to jednocześnie praca na wysokości ok. 10-20 metrów, realizowana między innymi na estakadach. W okresie tym odwołującemu przysługiwał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych i mleko.

dowód:

-

zeznania świadka Z. K.- 00:08:50,

-

częściowo zeznania odwołującego J. L.- 00:31:38,

Od 17.07.1992 r. do 31.05.1998 r. odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w K. w pełnym wymiarze godzin
w charakterze montera - spawacza.

dowód:

-

akta osobowe, w szczególności: wniosek o przyjęcie do pracy z dnia 16.07.1992 r.; karta kompetencji i obowiązków z dnia 20.07.1992 r.; angaż
z dnia: 20.07.1992 r.; umowa o pracę z dnia 17.07.1992 r., świadectwo pracy
z dnia 03.06.1998 r.,

Pomimo nazwy stanowiska pracy, w przedsiębiorstwie tym odwołujący zajmował się stale i w pełnym wymiarze godzin wyłącznie spawaniem rurociągów gazowych, wodnych, parowych i centralnych na terenie hut, między innymi Huty im. (...). Była to głównie praca na wysokości od 1,5 metra i wyżej. Na poziomie zero odbywały się tylko prace przygotowawcze. Obowiązki spawacza odwołujący wykonywał też w ramach wyjazdu na budowę eksportową do Austrii od 21.07.1997 r. do 31.07.1997 r., gdzie skierowany został przez zatrudniające go przedsiębiorstwo.

dowód:

-

umowa o pracę za granicą z dnia 18.07.1997 r.- akta osobowe,

-

zeznania świadka P. C.- 00:08:13-00:11:16,

-

zeznania świadka S. D.- 00:15:35-00:18:56,

-

zeznania odwołującego J. L.- 00:31:38,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić nawet z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków Z. K., J. M., P. C. i S. D., którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. (Z. K. i J. M.) oraz w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w K. (P. C. i S. D.). Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, wzajemnie ze sobą korespondowały, a przy tym były przekonywujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych wynika, że w spornym okresie odwołujący stale i w pełnym wymiarze godzin pracował wyłącznie w charakterze spawacza, które to prace wykonywał w przeważającej części na wysokości. Analiza dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych z przedsiębiorstwa (...) prowadzi do wniosku, że w charakterze spawacza odwołujący pracował dopiero od 1 lutego 1982 r., kiedy powierzono mu stanowisko montera- spawacza. Z dowodów
o charakterze osobowym wynika natomiast, że osoba zatrudniona w tym przedsiębiorstwie na stanowisku montera- spawacza zajmowała się tylko i wyłącznie spawaniem.

Zeznania odwołującego J. L. Sąd uznał za wiarygodne w części. Odmówił im bowiem waloru wiarygodności w zakresie, w jakim wynikało z nich, że
w Przedsiębiorstwie (...) w (...), a następnie
w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. wnioskodawca zajmował się tylko i wyłącznie spawaniem już od 1974 r. pomimo braku stosownych uprawnień. Pozostawały one w sprzeczności z treścią zgromadzonych w aktach osobowych dokumentów, na podstawie których można stwierdzić, że odwołujący został przyjęty do pracy w tym zakładzie w charakterze montera rur przemysłowych i w takim też charakterze, jak też montera wewnętrznych instalacji budownictwa i montera pracował do końca stycznia 1982 r. W pozostałym zakresie zeznania odwołującego znalazły pokrycie
w treści zeznań świadków. Z uwagi na to, że były one jasne, logiczne i rzeczowe, brak było podstaw, aby kwestionować ich wiarygodność w takiej części.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie zostały ocenione przez Sąd jako wiarygodne.

Sąd rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu J. L. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy- w przypadku ubezpieczonego, będącego pracownikiem (ust. 2). Przepis ten w powołanym brzmieniu obowiązywał do 31.12.2012 r., a zatem w dacie wydania zaskarżonej decyzji. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia, rozwiązał stosunek pracy
i nie przystąpił do OFE.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 08.08.1970 r. do 02.11.1971 r., od 24.07.1974 r. do 17.12.1983 r., od 16.01.1984 r. do 30.01.1987 r. i od 16.03.1987 r. do 10.07.1992 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. oraz od 17.07.1992 r. do 31.05.1998 r. w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w K..

Odmawiając ubezpieczonemu zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...)
w K., organ rentowy podniósł, że wykonywanie pracy na różnych stanowiskach (montera- spawacza) wyklucza możliwość uznania, że praca ta świadczona jest stale
i w pełnym wymiarze godzin przewidzianym dla danego stanowiska pracy.

Zgodnie z utrwaloną w judykaturze Sądu Najwyższego linią orzeczniczą, dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca
w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych
w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19.05.2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 08.06.2011 r.,
I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 01.06.2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24.03.2009 r., I PK 194/08, LEX
nr 528152).

Podkreślić również trzeba, że świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz zwykłe świadectwa pracy nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu
art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający takie świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwa traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej w nim podstawy prawnej. Sąd może więc prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy świadczona przez stronę praca była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14.02.2012 r.,
III AUa 1717/11, LEX nr 1129731; wyrok SA w Katowicach z dnia 04.11.2008 r.,
III AUa 3113/08, LEX nr 552003; wyrok SA w Białymstoku z dnia 24.09.2008 r.,
III AUa 795/08, OSAB 2008/4/60-68).

W związku z powyższym, Sąd oparł się na zeznaniach świadków i częściowo odwołującego celem ustalenia okoliczności związanych z charakterem pracy i zakresem obowiązków ubezpieczonego w spornym okresie.

Na podstawie jednoznacznych ustaleń faktycznych poczynionych w oparciu o te dowody i pośrednio dokumenty zgromadzone w aktach osobowych, Sąd uznał, że w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...)
w K. odwołujący pracował w szczególnych warunkach od 1 lutego 1982 r. do 10.07.1992 r. W tym czasie zajmował formalnie co prawda stanowisko montera - spawacza, niemniej stale i w pełnym wymiarze godzin realizował tylko i wyłącznie czynność spawania. Sąd ustalił, że było to spawanie gazowe i elektryczne, głównie rurociągów i w 85% pracę tę odwołujący realizował na wysokości. Wiadomo też, że w tym czasie przysługiwał mu dodatek za pracę w warunkach szkodliwych i mleko.

W oparciu o dowody o charakterze osobowym Sąd ustalił ponadto, że w szczególnych warunkach wnioskodawca pracował również od 17.07.1992 r. do 31.05.1998 r.
w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w K.. Pomimo nazwy stanowiska pracy (montera- spawacza) zajmował się przez 8 godzin dziennie wyłącznie spawaniem rurociągów gazowych, wodnych, parowych i centralnych na terenie hut, między innymi Huty im. (...). Podobnie jak poprzednio, w przeważającej części była to praca na wysokości.

Wykonywana przez odwołującego w spornym okresie praca spawacza wymieniona została w dziale XIV, zatytułowanym: „Prace różne” pkt 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo wodorowym) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W konsekwencji Sąd uznał, że ubezpieczony legitymuje się 15- letnim stażem pracy
w szczególnych warunkach, co uprawnia go do tzw. wcześniejszej emerytury.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2 wyroku). W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody akta osobowych oraz z zeznań świadków i odwołującego pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku o emeryturę (pkt 2 wyroku).