Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

(częściowy)

dnia 30 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2017 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W. ;

przeciwko pozwanym P. C. i M. G. (1)

przy udziale interwenienta ubocznego po stronie powodowej (...) w W.;

o zapłatę

orzeka:

1.  zasądza od pozwanej M. G. (1) na rzecz powoda (...) S.A. w W., kwotę 384.592,27 (trzysta osiemdziesiąt cztery tysiące, pięćset dziewięćdziesiąt dwa, 27/100) złotych wraz z odsetkami :

a.  od kwoty 369.630,20 (trzysta sześćdziesiąt dziewięć tysięcy, sześćset trzydzieści, 20/100) złotych z odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności kredytu lombardowego (...) od dnia 14 sierpnia 2015 roku do dnia zapłaty, nie wyższej jednak niż wysokość odsetek maksymalnych;

2.  w pozostałym zakresie powództwo wobec pozwanej M. G. (1) oddala;

3.  zasądza od pozwanej M. G. (1) na rzecz powoda (...) S.A. w W. , kwotę 4.884,00 (cztery tysiące, osiemset osiemdziesiąt cztery) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanej M. G. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 15.954,59 (piętnaście tysięcy, dziewięćset pięćdziesiąt cztery, 59/100) złotych w tym:

a.  kwotę 1.591,59 (jeden tysiąc, pięćset dziewięćdziesiąt jeden, 59/100) złotych tytułem wydatków pokrytych tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Warszawie;

b.  kwotę 14.363,00 (czternaście tysięcy, trzysta sześćdziesiąt trzy) złotych tytułem opłaty sądowej od uwzględnionego powództwa;

5.  nakazuje pobrać od powoda (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie, kwotę 238,00 (dwieście trzydzieści osiem) złotych tytułem opłaty sądowej;

6.  oddala wniosek o zasądzenie kosztów procesu na rzecz interwenienta ubocznego.---

/-/ SSO Mariusz Solka

Sygn. akt III C 135/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 sierpnia 2015 r. wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie, skierowanym przeciwko pozwanym P. C. i M. G. (1), powód (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 389.354,39 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego (...) od dnia 14 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty, zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 14.935,07 zł tytułem odsetek karnych oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwoty 4.789,12 zł tytułem opłat i prowizji. Powód sformułował nadto żądanie zasądzenia od pozwanych kosztów sądowych w kwocie 4.867 zł oraz zwrotu innych kosztów w kwocie 48,67 zł. W uzasadnieniu powyższych żądań powód wskazał, że zawarł z pozwanymi w dniu 24 lutego 2010 r. umowę kredytu o nr (...), następnie aneksowaną, z której warunków pozwani nie wywiązali się, nie dokonywali bowiem terminowych wpłat. Powód dodał, że wskazana data wymagalności tj. 07 września 2014 r. była tożsamą z dopuszczeniem się przez stronę pozwaną pierwszej zaległości w spłacie rat. Dalej wyjaśnił, że pismem z dnia 05 lutego 2015 r. wypowiedział przedmiotową umowę, co sprawiło, że cała należność stała się wymagalna, do dnia jednak sporządzenia pozwu, pozwani jej nie spłacili. W konsekwencji, w dniu 13 sierpnia 2015 r. powód wystawił wyciąg z ksiąg bankowych, stwierdzający zadłużenie strony pozwanej. Na powyższe roszczenie składała się więc kwota 369.630,20 zł tytułem należności głównej (niespłaconego kapitału), kwota 14.935,07 zł tytułem odsetek za opóźnienie w wysokości 10% od dnia 07 września 2014 r. do dnia 13 sierpnia 2015 r. oraz kwota 4.789,12 zł tytułem opłat i prowizji. Na mocy również zawartej umowy, powód był uprawniony do naliczania odsetek karnych w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego (...) (pozew w epu – k. 3-6).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 września 2015 r. w sprawie o sygn. VI Nc-e 1619697/15, referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie, uwzględnił żądania powoda, w całości (nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w epu – k. 6verte).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty, pozwana M. G. (1) podniosła zarzut częściowego spełnienia świadczenia oraz zakwestionowała wysokość roszczenia co do zasady. Pozwana wyjaśniła, że w toku współpracy z powodem dokonała wielu wpłat na poczet należności określonej w umowie kredytowej z dnia 24 lutego 2010 r. (sprzeciw pozwanej M. G. od nakazu zapłaty – k. 9).

Postanowieniem referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 17 grudnia 2015 r. sprawa została przekazana do rozpoznania tut. Sądowi Okręgowemu, z uwagi na skuteczne wniesienie sprzeciwu (postanowienie z dnia 17 grudnia 2015 r. – k. 11).

W piśmie procesowym złożonym w dniu 25 lutego 2016 r. powód ograniczył powództwo do kwoty 384.595,27 zł tj. o kwotę 4.759,12 zł, stanowiącą część kwoty wskazanej w pozwie jako „Opłaty i prowizje”. Powód wyjaśnił, że zadłużenie na dzień sporządzenia pozwu oraz wyciągu z ksiąg banku tj. 13 sierpnia 2015 r. wynosiło 384.592,27 zł i składały się na nie następujące kwoty: 369.630,20 zł tytułem kapitału, 14.935,07 zł tytułem odsetek karnych oraz 30 zł tytułem opłat i prowizji (pismo procesowe z dnia 25 lutego 2016 r. – k. 19).

W piśmie procesowym z dnia 25 marca 2016 r. pozwana M. G. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwana podniosła zarzut nieudowodnienia wysokości dochodzonego przez powoda roszczenia, a nadto nie wyraziła zgody na cofnięcie powództwa co do kwoty 4.759,12 zł, gdyż powód nie zrzekł się roszczenia w tym zakresie. W uzasadnieniu zajętego stanowiska, powódka przyznała, że zawarła z ówczesnym małżonkiem P. C. w dniu 24 lutego 2010 r. umowę kredytu hipotecznego z powodem, zdaniem powódki jednak, dołączona przez powoda dokumentacja nie wykazuje obecnego zadłużenia. Dodała, że umowa kredytowa przewidywała udzielenie kredytu w łącznej kwocie 310.762,32 zł, tymczasem powód żąda zapłaty kwoty 384.595,27 zł, w tym kwoty 369.630,20 zł tytułem kapitału. Pozwana zajęła stanowisko, że wyciąg z ksiąg bankowych nie ma charakteru dokumentu urzędowego, lecz stanowi jedynie dokument prywatny, którego treść pozwana kwestionuje. Także załączona przez powoda tabela, w ocenie pozwanej budzi wątpliwości – brak na jej podstawie możliwości ustalenia wysokości roszczenia, niezrozumiałe są również tytuły kolumn. Pozwana zarzuciła, że powód nie przedstawił dowodów na poparcie wysokości dochodzonej kwoty. Dodała również, że w chwili obecnej nie jest w stanie wskazać, jaka kwota kredytu została spłacona, nie ma bowiem dostępu do rachunku bankowego byłego małżonka, który na mocy obowiązującej ich umowy dokonywał spłat kredytowych także w imieniu pozwanej. W podsumowaniu zajętego stanowiska, pozwana podkreśliła, że z uwagi na brak udowodnienia wysokości roszczenia, powództwo nie zasługuje na uwzględnienie (pismo procesowe pozwanej z dnia 25 marca 2016 r. – k. 84- 86).

W kolejnym piśmie złożonym w dniu 07 kwietnia 2016 r. pozwana podniosła zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powodowej wobec sprzedaży wierzytelności jakoby przysługującej powodowi względem pozwanej, powielając żądanie oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych. Powódka wyjaśniła, że w dniu 21 marca 2016 r. otrzymała pismo, z którego wynikało, że wierzytelność została zbyta na podstawie umowy cesji z dnia 30 grudnia 2015 r. na rzecz (...). Jednocześnie pozwana nie wyraziła zgody na jakąkolwiek zmianę podmiotową po stronie powoda. Pozwana zakwestionowała nadto, że zobowiązała się do spłaty wierzytelności na podstawie umowy z dnia 24 lutego 2010 r. solidarnie z P. C., sama zaś umowa nie zawierała zapisu statuującego solidarność. Poza powyższymi twierdzeniami pozwana dodała, że skoro powód dysponuje tytułem wykonawczym wobec drugiego zobowiązanego z umowy co do całej wysokości zobowiązania, nie mógłby istnieć drugi tytuł egzekucyjny na całą kwotę zobowiązania także wobec pozwanej (pismo procesowe pozwanej z dnia 07 kwietnia 2016 r. – k. 90-91).

Postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2016 r. Sąd umorzył postępowanie w sprawie w części tj. w zakresie roszczenia o zapłatę kwoty 4.759,12 wraz z odsetkami dochodzonymi od powyższej kwoty, orzeczenie o kosztach postępowania pozostawiając orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie (postanowienie z dnia 19 kwietnia 2016 r. – k. 99-100).

W ustosunkowaniu do twierdzeń pozwanej, powód wyjaśnił, że kredytobiorcy w związku z nieregulowaniem rat kredytowych w terminie wnosili o kapitalizację odsetek i prolongatę w zakresie spłaty, co spowodowało zwiększenie salda kredytu, a z uwagi na wypowiedzenie umowy kredytowej, zaktualizowała się możliwość dochodzenia zaspokojenia tej wierzytelności. Powód odniósł się do kwestii mocy dowodowej wyciągu z ksiąg bankowych oraz wyjaśnił wątpliwości pozwanej co do złożonych dotychczas rozliczeń, w tym nazw poszczególnych kolumn tabeli. Dodał, że z uwagi na zawarcie w dniu 29 grudnia 2015 r. umowy cesji, od dnia 30 grudnia 2015 r. rozliczenie wskazuje wartość zero, co nie oznacza jednak spłacenia kredytu. Powód odniósł się także do rozliczenia aneksu „rata o pół w dół” oraz aneksu nr (...) oraz szczegółowo wyjaśnił poszczególne, zawarte w przedstawionej do akt tabeli, wyliczenia. Powód odwołał się do brzmienia art. 192 k.p.c., podnosząc, że zbycie prawa nie pozbawia legitymacji procesowej zbywcy, wskazując ponadto, że cesja wierzytelności odniosła skutek dopiero z dniem przeniesienia hipoteki na nabywcę, a wpis ten został dokonany w dniu 24 maja 2015 r. zmiana więc wierzyciela nastąpiła po doręczeniu odpisu pozwu pozwanym. W ocenie powoda, dla uznania czynności prawnej za źródło solidarności nie jest wymagane użycie terminu "solidarność", wystarczające jest bowiem opisanie zobowiązania w sposób odpowiadający cechom solidarności dłużników czy też solidarności wierzycieli. Zdaniem więc powoda, zarzuty pozwanej nie zasługują na uwzględnienie (pismo procesowe powoda z dnia 31 maja 2016 r. – k. 115-116v).

W piśmie z dnia 24 czerwca 2016 r. pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz przedstawioną argumentację, zarzucając dodatkowo Sądowi naruszenie zasady równości stron w procesie poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego. Polemizując ze stanowiskiem powoda co do solidarnego charakteru zobowiązania pozwanych, pozwana wskazała, że brak jest podstaw do przyjęcia dorozumianej odpowiedzialności solidarnej kredytobiorców. Pozwana zarzuciła, że skoro powód jest profesjonalistą i jego wolą byłoby zastrzeżenie solidarności po stronie kredytobiorców, zapis taki znalazłby się w umowie (pismo pozwanej z dnia 24 czerwca 2016 r. – k. 189-191).

W dniu 30 sierpnia 2016 r. powód wniósł o przypozwanie (...) z siedzibą w W., zarządzanego przez (...) S.A. z siedzibą w W., z uwagi na zbycie wierzytelności na rzecz tego podmiotu na podstawie umowy z dnia 30 grudnia 2015 r. Powód wyjaśnił, że prowadzenie postępowania przez powodowy bank może się łączyć z ryzykiem powstania roszczeń ww. nabywcy co uzasadnia przedmiotowy wniosek. W pozostałym zakresie, powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko (pismo powoda z dnia 30 sierpnia 2016 r. – k. 205-206).

Na terminie rozprawy wyznaczonym na dzień 22 września 2016 r. pozwany P. C. przyłączył się do stanowiska pozwanej, wnosząc o oddalenie powództwa (stanowisko pozwanego, protokół rozprawy z dnia 22 września 2016 r. – k. 248).

W dniu 22 września 2016 r. (...) z siedzibą w W. poinformował, iż nie wstąpi do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego, lecz może przystąpić do procesu jedynie w charakterze powoda (pismo podmiotu (...) z siedzibą w W. – k. 252).

W dniu 15 marca 2017 r. (...) występujący jako obecny wierzyciel strony pozwanej, zgłosił interwencję uboczną po stronie powodowej. Zajmując stanowisko w sprawie interwenient poparł powództwo oraz wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz interwenienta kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa. Interwenient podniósł, że z natury nabycia wierzytelności wynika, iż wyrok w sprawie odniesienie bezpośredni skutek między pozwanymi, a interwenientem ubocznym, a zatem winien mieć zastosowanie art. 81 k.p.c. (zgłoszenie interwencji ubocznej po stronie powodowej – k. 336-337).

Postanowieniem z dnia 09 października 2017 r. Sąd zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. w stosunku do pozwanego P. C. z uwagi na ogłoszenie upadłości pozwanego jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (postanowienie z dnia 09 października 2017 r. – k. 399-400).

W dniu 06 października 2017 r. powód (...) S.A. w W. oświadczył, iż nie sprzeciwia się wniesionej interwencji (pismo z dnia 06 października 2017 r. – k. 406).

Do czasu zamknięcia rozprawy w stosunku do pozwanej M. G. (1), stanowiska stron w powyższym kształcie, nie uległy zmianie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 lutego 2010 r. w W. pomiędzy (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (dalej zamiennie: Bank), a M. C. i P. C. (dalej zamiennie: kredytobiorcy) została zawarta umowa kredytu hipotecznego – (...) o nr (...). Celem kredytowania był zakup nieruchomości na rynku pierwotnym w kwocie 250.800 zł, wykończenie/remont/modernizacja w kwocie 40.000 zł, inwestycja w P. w kwocie 11.870 zł, opłaty okołokredytowe w kwocie 478,64 zł oraz (...) w kwocie 7.613,68 zł. Całkowitą więc kwotę kredytu określono na sumę 310.762,32 zł (cz. I i III umowy). Ostatecznym terminem spłaty był dzień 07 kwietnia 2060 r., przy czym ilość rat określono na 600, całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy stanowił sumę 1.083.120,41 zł (cz. IV umowy). Tytułem zabezpieczenia, miała zostać ustanowiona hipoteka zwykła na kwotę 310.762,32 zł oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 217.533,62 zł, na pierwszym i drugim miejscu w księdze wieczystej, na cały okres kredytu na nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny, o powierzchni 52,93m ^{( 2)} położony przy ul. (...) lokal nr (...) w G., stanowiący odrębną własność lokalu przysługującą M. C. i P. C. na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej (cz. V, pkt 1). Paragraf 1 ust. 2 umowy przewidywał, że kredytobiorcy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z umowy kredytu (cz. B § 1 ust. 2). Kredytobiorcy zobowiązali się dokonywać w okresie objętym umową kredytu spłaty rat kapitałowo-odsetkowych i/lub odsetkowych w terminach, kwotach i na rachunek wskazany w aktualnym Harmonogramie Spłat. Zmiana numeru rachunku przeznaczonego do spłaty kredytu nie wymagała aneksu do umowy kredytu (§ 4 ust. 4). Spłata następowała zgodnie z Harmonogramem Spłat. Pierwszy Harmonogram Spłat miał zostać wysłany do Kredytobiorców listem poleconym w terminie do 14 dni roboczych od dnia uruchomienia środków. Kolejne Harmonogramy miały być wysłane do kredytobiorców listem zwykłym w terminie do 14 dni roboczych od dnia uruchomienia kolejnej transzy kredytu bądź zmiany oprocentowania kredytu (§ 4 ust. 6). Kredyt był oprocentowany w wysokości sumy marży kredytowej i stawki referencyjnej 12M WIBOR dla waluty kredytu (§ 5 ust. 1). Każdorazowa zmiana wysokości oprocentowania kredytu nie mogła prowadzić do wzrostu tego oprocentowania ponad obowiązujące bieżąco oprocentowanie maksymalne, określone w art. 359 § 2 ^{( 1)} k.c. Wszelkie zmiany oprocentowania kredytu przez Bank sprzeczne z powyższymi postanowieniami mogły prowadzić jedynie do wzrostu stopy oprocentowania do wysokości odpowiadającej stopie oprocentowania maksymalnego (§ 5 ust. 5). Bank miał naliczać odsetki za każdy dzień korzystania przez kredytobiorcę z kredytu począwszy od dnia wypłaty kredytu aż do dnia spłaty włącznie w wysokości 1/360 stopy procentowej mającej zastosowanie w danym dniu do kredytu (§ 5 ust. 7). W przypadku nie spłacenia przez kredytobiorcę w terminie wierzytelności Banku z tytułu Umowy Kredytu po upływie okresu wypowiedzenia umowy, niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanym, w tym kwota kapitału jako kapitał przeterminowany. Od kapitału przeterminowanego Bank pobierał odsetki od należności przeterminowanych, do dnia poprzedzającego spłatę zadłużenia przeterminowanego. Od zadłużenia przeterminowanego Bank naliczał odsetki w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego (§ 5 ust. 9). Bank pobierał opłaty i prowizje za wykonanie czynności pozostających w związku z zawartą Umową Kredytu w wysokości obowiązującej w Tabeli Opłat i Prowizji stanowiącej załącznik do Umowy Kredytu (§ 6 ust. 1). Bank miał prawo wypowiedzieć Umowę Kredytu z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia, a w razie zagrożenia upadłością Kredytobiorcy z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia m.in. w przypadku:

a.  niedotrzymania przez kredytobiorcę któregokolwiek z warunków udzielenia Kredytu;

b.  niewykonania lub nieterminowego regulowania przez Kredytobiorcę zobowiązań wobec Banku, w szczególności w przypadku, gdy Kredytobiorca zalegał w całości lub części z zapłatą dwóch rat Kredytu i pomimo wezwania do zapłaty listem poleconym nie spłacił zaległości w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania (§ 8 ust. 1).

Okres wypowiedzenia miał być liczony od dnia doręczenia przez Bank przesyłki listowej zawierającej oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy Kredytu (§ 8 ust. 2). Na mocy § 9 ust. 3 lit. b i. kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty Kredytu wraz z odsetkami oraz opłatami i prowizjami wynikającymi z Umowy Kredytu oraz Tabeli Opłat i Prowizji (stanowiącej załącznik do Umowy Kredytu) w oznaczonych terminach spłaty, oraz wywiązania się z pozostałych postanowień Umowy Kredytu (Umowa Kredytu Hipotecznego – (...) o nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. – k. 29-33; notarialne poświadczenie zgodności odpisu z okazanym oryginałem – k. 34).

W dniu 19 kwietnia 2010 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z M. C. i P. C. Aneks „(...)” do Umowy Kredytu Hipotecznego nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. Przedmiotem Aneksu była zmiana postanowień Umowy Kredytowej zawartej pomiędzy stronami w związku ze skorzystaniem przez Kredytobiorców z Oferty (...) na podstawie której Kredytobiorca uzyskał prawo do odroczenia zapłaty części rat kredytowych przez okres 18 miesięcy na zasadach wskazanych w Aneksie. Kredytobiorcy wyrazili zgodę na podwyższenie przez Bank przez okres 18 miesięcy od dnia wejścia w życie Aneksu, marży Banku, zgodnie z tabelą o 2,95 punktu procentowego w skali roku, Bank zaś wyraził zgodę na odroczenie płatności części rat kredytowych Kredytu naliczonych zgodnie z ust. 1. W okresie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie Aneksu Kredytobiorca zobowiązany był do zapłaty rat w stałej wysokości wynoszącej 936,87 zł, która była ratą kapitału (§ 1 ust. 1 i 2). Wysokość należnych rat w okresie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie Aneksu wyliczona była od aktualnego salda zadłużenia pomniejszonego o zapłacone raty kredytowe zgodnie z ust. 2, które zaliczane były w całości na poczet spłaty kapitału Kredytu, przy jednoczesnym podwyższeniu marży Banku o 2,95 punktu procentowego w skali roku (§ 1 ust. 3). Bank po upływie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie Aneksu miał wliczyć sumę kwot wszystkich odroczonych rat naliczonych przez Bank zgodnie z ust. 1 (przy uwzględnieniu podwyższonej marży Banku o 2,95%) i ust. 2 i doliczyć ją do salda Kredytu pozostającego do spłaty, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6 na co Kredytobiorcy wyrazili zgodę. Bank niezwłocznie miał przesłać do Kredytobiorców nowy Harmonogram Spłat. Saldo Kredytu pozostającego do spłaty na dzień poprzedzający dodanie odroczonych części rat Kredytu było równe saldu Kredytu pomniejszonemu o częściowe płatności rat opisane w ust. 2 (§ 1 ust. 4). W przypadku wypowiedzenia przez Bank lub Kredytobiorców Umowy Kredytu w terminie wcześniejszym niż 18 miesięcy od dnia zawarcia Aneksu suma odroczonych i niezapłaconych przez Kredytobiorców rat naliczonych zgodnie z ust. 1 i 2 od dnia wejścia w życie Aneksu do dnia wypowiedzenia Umowy Kredytu stawała się wymagalna z dniem wypowiedzenia (§ 1 ust. 6). W związku z zawartym Aneksem, zmianie uległ m.in. całkowity koszt kredytu, który na dzień sporządzenia Aneksu „(...)” wynosił 1.225.555,22 zł (§ 1 ust. 8). Aneks wszedł w życie z dniem 19 kwietnia 2010 r. (Aneks „(...)” do Umowy Kredytu Hipotecznego nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. zawarty w dniu 19 kwietnia 2010 r. – k. 35-36; notarialne poświadczenie zgodności odpisu z okazanym oryginałem dokumentu – k. 37).

Aneks ten został rozliczony w dniu 18 października 2011 r. w ten sposób, że niewymagalny kapitał uległ zwiększeniu z kwoty 293.898,66 zł do kwoty 336.941,70 zł (tabela zawierająca rozliczenie kredytu – w powołanym zakresie - k. 57).

W dniu 29 grudnia 2011 r. pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W., a M. C. i P. C. został zawarty Aneks nr (...) do Umowy Kredytu Hipotecznego nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r., w którym strony zgodnie postanowiły, z zastrzeżeniem warunku określonego w ust. 6, zmienić na czas określony zasady spłaty Kredytu w ten sposób, że w okresie 60 miesięcy do dnia wejścia w życie Aneksu, Kredytobiorcy zobowiązani byli do zapłaty miesięcznych rat określonych Umową Kredytu do kwoty 1.260 zł każda. Spłaty miały być w całości zaliczane na poczet spłaty kapitału Kredytu. Spłata pozostałej części każdej raty miała zostać odroczona na okres wskazany w pierwszym zdaniu niniejszego ustępu. Odsetki od kapitału kredytu miały być naliczane na bieżąco, jednakże ich spłata miała zostać zawieszona na warunkach określonych w ust. 5, z zastrzeżeniem postanowień zawartych w ust. 4 lit. a. (§ 1 ust. 2). Terminy płatności rat pozostawały bez zmian. Bank udzielał Kredytobiorcom karencji w spłacie rat stałych na okres 1 miesiąca od dnia wejścia w życie Aneksu (§ 1 ust. 3). Strony zgodnie postanowiły, że odsetki naliczone w okresie karencji wskazanym w ust. 3 oraz zaległe odsetki określone w preambule Aneksu, miały zostać doliczone do kwoty kapitału Kredytu na co kredytobiorca wyraził zgodę (§ 1 ust. 4). Bank po upływie 60 miesięcy od dnia wejścia w życie Aneksu, miał doliczyć do salda kapitału kredytu odsetki, których spłata została zawieszona na podstawie § 1 ust. 2. Spłata kredytu (w tym odroczonych części rat) wraz z należnymi odsetkami miała nastąpić na zasadach określonych Umową Kredytu. Bank niezwłocznie miał przesłać Kredytobiorcom nowy Harmonogram Spłat (§ 1 ust. 5). Postanowienia zawarte w § 1 ust. 1 i 2 Aneksu miały obowiązywać pod warunkiem terminowej spłaty rat (do wysokości określonej w ust. 2) w okresie 60 miesięcy od dnia wejścia w życie Aneksu (§ 1 ust. 6). Za sporządzenie Aneksu Bank pobierał opłatę zgodnie z obowiązująca Tabelą Prowizji i Opłat (...) S.A. która wynosiła 1% kapitału kredytu pozostającego do spłaty według stanu na dzień podpisania Aneksu, opłata ta miała zostać doliczona do salda umowy. Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia Aneksu wynosił 1.143.475,35 zł. Ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu była uzależniona od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania (§ 4 ust. 1 i 2.2.1.). Bank mógł wypowiedzieć postanowienia Aneksu w przypadku braku spłaty co najmniej 2 rat oraz w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w Umowie Kredytu, uprawniających do wypowiedzenia Kredytu. W przypadku wypowiedzenia Aneksu a) postanowienia zawarte w § 1 ust. 1 i 2 przestawały obowiązywać, b) Bank wyliczał kwotę zawieszonych na podstawie § 1 ust. 2 odsetek, za okres do dnia upływu okresu wypowiedzenia, kwota ta stawała się wymagalna w całości po upływie okresu wypowiedzenia (§ 6 ust. 1 i 2). Aneks wchodził w życie z dniem spełnienia warunków wymienionych w § 5, a więc podpisania Aneksu do dnia 30 grudnia 2011 r. (Aneks nr (...) do Umowy Kredytu Hipotecznego nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. podpisany w dniu 29 grudnia 2011 r. – k. 38-41; notarialne poświadczenie zgodności odpisu z okazanym oryginałem dokumentu – k. 42).

Aneks został rozliczony w okresie od 18 do 20 marca 2015 r. powiększając wymagalny kapitał do kwoty 369.630,20 zł (tabela zawierająca rozliczenie kredytu - w powołanym zakresie – k. 68verte).

W dniu 23 marca 2012 r. pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W., a M. C. i P. C. został zawarty Aneks do Umowy Kredytu Hipotecznego nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. wraz z późniejszymi zmianami. Aneks ten odnosił się do tej części umowy, która dotyczyła zabezpieczenia kredytu (część szczególna umowy nr (...)), warunków uruchomienia kredytu/zobowiązań kredytobiorcy (część szczególna umowy nr (...)) oraz dodania pkt f do części szczególnej umowy nr (...) odnoszącej się do indywidualnych zapisów w umowie kredytu, wynikającej z nowelizacji przepisów (Aneks do Umowy Kredytu Hipotecznego nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. wraz z późniejszymi zmianami – k. 43-44; notarialne poświadczenie odpisu z okazanym oryginałem dokumentu – k. 45).

W dniu 05 lutego 2015 r. Bank złożył oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy Kredytu nr (...) wobec M. C., w związku z nieuregulowaniem zaległości w spłacie kredytu, z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia wypowiedzenia. Bank informował jednocześnie, iż w przypadku spłaty całości powstałej zaległości, obejmujących kwotę 5.172,32 zł tytułem należności kapitałowej, kwotę 58,71 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej oraz kwotę 15 zł tytułem kosztów i opłat za czynności Banku zgodnie z Tabelą Opłat i Prowizji, rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu. Korespondencja w tym zakresie, została doręczona M. C. w dniu 16 lutego 2015 r. (oświadczenie banku o wypowiedzeniu Umowy Kredytu z dnia 05 lutego 2015 r. – k. 46; potwierdzenie odbioru korespondencji – k. 47).

Tożsame oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy Kredytu nr (...) zostało wystosowane w dniu 05 lutego 2015 r. do P. C. i zostało mu doręczone w dacie 16 lutego 2015 r. (oświadczenie banku o wypowiedzeniu Umowy Kredytu z dnia 05 lutego 2015 r. – k. 48; potwierdzenie odbioru korespondencji – k. 49).

M. G. (1) (poprzednio: C.) odmówiła regulowania zobowiązania kredytowego z uwagi na brak korzystania z nieruchomości przez pozwaną wobec rozwodu stron oraz brak środków finansowych na spłatę (pismo pozwanej M. G. z dnia 09 kwietnia 2015 r. – k. 50).

Zgodnie z wyciągiem z ksiąg bankowych, według stanu na dzień 13 sierpnia 2015 r. zadłużenie P. C. i M. G. (1) z tytułu zawartej umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. wynosiło 389.354,39 zł i składało się na nie: należność główna (niespłacony kapitał) w kwocie 369.630,20 zł, odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10% od dnia 07 września 2014 r. do dnia 13 sierpnia 2015 r. w kwocie 14.935,07 zł oraz opłaty i inne prowizje w kwocie 30 zł (Wyciąg z Ksiąg (...) S.A. w W. – k. 51; tabela dt rozliczenia kredytu – k. 52-71).

W dniu 30 grudnia 2015 r. w W. pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W. (Zbywcą, Bankiem), a (...) z siedzibą w W. (Nabywcą) zarządzanym przez (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowaną przez (...) S.A. z siedzibą we W. zawarto umowę przelewu wierzytelności, na mocy której zbywca oświadczył, że zbywa na rzecz nabywcy wierzytelności wymienione w załączniku nr (...) do Umowy wraz z zabezpieczeniami za cenę i na warunkach określonych w umowie, a nabywca oświadczył, że wierzytelności te nabywa za cenę i na warunkach określonych w umowie (§ 2 ust. 2). Z zastrzeżeniem bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, z dniem zawarcia umowy wraz z wierzytelnościami przechodziły na nabywcę wszelkie związane z nimi prawa, w szczególności prawa wynikające z ustanowionych dotychczas na rzecz zbywcy zabezpieczeń i wszelkie inne prawa z wierzytelnościami i zabezpieczeniami związane, w tym w szczególności roszczenia o zaległe odsetki i koszty (§ 9 ust. 1). W załączniku do umowy stanowiącej zestawienie wierzytelności hipotecznych do umowy przelewu wierzytelności nr (...) z dnia 30 grudnia 2015 r., pod pozycją 135 wskazano w rubryce nazwa klienta: M. C. ze wskazaniem jej numeru PESEL, zadłużenie określono na kwotę 400.599,85 zł, kapitał wymagalny na kwotę 369.630,20 zł, odsetki karne na kwotę 26.023,98 zł oraz koszty windykacji na kwotę 4.945,57 zł. Ponadto wskazano datę zawarcia umowy jako 26 lutego 2010 r., numer umowy jako (...) oraz numer klienta jako (...) (umowa przelewu wierzytelności nr (...) z dnia 30 grudnia 2015 r. – k. 342-343; załącznik nr 1 zestawienie wierzytelności hipotecznych do umowy przelewu wierzytelności nr (...) – k. 344-346).

M. C. została zawiadomiona o umowie cesji wierzytelności przez (...) S.A. w W. pismem z dnia 21 marca 2016 r., przez (...) działającym w imieniu (...) z siedzibą w W. pismem z dnia 30 czerwca 2016 r. (pismo (...) S.A. w W. z dnia 21 marca 2016 r. – k. 92-93; zawiadomienie o cesji wierzytelności z dnia 30 czerwca 2016 r. – k. 195, a także zawiadomienie (...) S.A. z dnia 30 czerwca 2016 r. - k. 196).

Sąd Rejonowy w Piasecznie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Zgodnie z jej treścią, własność nieruchomości położonej w G., przy ul. (...) nr lok. (...) stanowiącej lokal mieszkalny, przysługuje P. C. i M. C. na zasadach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. W dziale IV księgi ujawniono wpis dotyczący hipoteki umownej na kwotę 528.295,94 zł tytułem kapitału kredytu, odsetek, odsetek karnych oraz innych roszczeń o świadczenia uboczne od kredytu o nr umowy (...) z dnia 24 lutego 2010 r. wraz z późniejszymi zmianami. W księdze tej ujawniono zmianę wierzyciela hipotecznego na (...). Zmiana ta została wprowadzona w dacie 24 maja 2016 r. (wydruk księgi wieczystej o nr (...) – k. 125-134; odpis zupełny księgi wieczystej – k. 174-179; zawiadomienie o dokonaniu wpisu – k. 351-352).

Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych w sprawie o sygn. akt X GU 1796/16 m.in. ogłosił upadłość P. C. jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2017 r., X GU 1796/16 – k. 397).

Łączna suma należności pozwanych względem powoda wynosi 388.282,57 zł jako suma skapitalizowanego oprocentowania oraz kwoty odsetek karnych. Wysokość odsetek karnych naliczanych od dnia rozwiązania umowy do dnia wniesienia pozwu wynosi 15.032,27 zł (pisemna opinia uzupełniającą biegłego sądowego P. B. – k. 318-321).

Stan faktyczny w powyższym kształcie, został przez Sąd ustalony na podstawie dokumentacji zgromadzonej na potrzeby niniejszego postępowania, w tym przedłożonych wydruków (art. 309 k.p.c.), ich prawdziwość nie budziła bowiem wątpliwości Sądu. Pozwana częściowo kwestionowała moc dowodową przedłożonej przez powoda dokumentacji, w tym wyciągu z ksiąg bankowych oraz tabeli dotyczącej rozliczenia kredytu. Sąd powyższych wątpliwości jednak nie podzielił. Odnośnie zarzutów kierowanych do powołanej tabeli, powód w toku procesu wyjaśnił szczegółowo nie tylko do czego odnosiły się poszczególne rubryki, ale także przedstawił sposób ich rozliczenia. Ostatecznie jednak weryfikacja wyliczeń została przeprowadzona przez biegłego sądowego i to przedstawiona przez niego opinia okazała się miarodajnym źródłem dowodowym na okoliczność ustalenia łącznej sumy należności pozwanych względem powoda (do czego Sąd odniesienie się poniżej).

Co się zaś tyczy wyciągu z ksiąg bankowych, został on sporządzony zgodnie z wymogami przepisu art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U.2012.1376 j.t.), tj. podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzony pieczęcią banku.

Faktem jest, że w 2013 r. dokonano zmiany w ustawie prawo bankowe, dodając ust. 1a, zgodnie z treścią którego moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1 art. 95 prawa bankowego, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym. Obecne brzmienie powołanego przepisu jest wynikiem obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2011 r. (P 7/09, Dz. U. Nr 72, poz. 388), w którym uznano, że art. 95 ust. 1 niniejszej ustawy, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 1075) w związku z art. 244 § 1 i art. 252 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), w części, w jakiej nadawał moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, za niezgodny z art. 2, 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 76 Konstytucji RP oraz za niezgodny z art. 20 Konstytucji RP.

W wykonaniu obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroków TK z dnia 15 marca 2011 r. (P 7/09) oraz z dnia 11 lipca 2011 r. (P 1/10), z dniem 20 lipca 2013 r. znowelizowano prawo bankowe poprzez dodanie w jego art. 95 ust. 1a przesądzającego, że moc prawna dokumentów urzędowych w postaci ksiąg rachunkowych banków i sporządzonych na ich podstawie wyciągów oraz innych oświadczeń podpisanych przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności, nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym. Dokumenty wskazane w ust. 1 komentowanego przepisu nie korzystają z przywilejów wynikających z domniemania prawdziwości i domniemania autentyczności właściwych dokumentom urzędowym przewidzianych w szczególności w art. 252 k.p.c. (przeniesienie ciężaru dowodu na zaprzeczającego prawdziwości dokumentu).

W związku z powyższym, aktualnie wyciąg z ksiąg rachunkowych banku winien być traktowany jako dokument prywatny, co oznacza, iż nie stanowi on dowodu zawartych w nim informacji, a jedynie wyjaśnienie stanowiące poparcie stanowiska strony, która je przedłożyła. Przepis art. 245 k.p.c. zawiera domniemanie, które powinien uwzględnić sąd, iż osoba, która złożyła podpis na dokumencie prywatnym złożyła zawarte w nim oświadczenie. W świetle przepisu art. 234 k.p.c. domniemania ustanowione przez prawo wiążą sąd; mogą być jednak obalone, ilekroć ustawa tego nie wyłącza. Nie oznacza to, że moc dowodowa dokumentu prywatnego ogranicza się do konsekwencji wynikających z przewidzianego w art. 245 k.p.c. domniemania. W pozostałym bowiem zakresie – nieobjętym tym domniemaniem – moc dowodowa dokumentu prywatnego podlega ocenie przez sąd zgodnie z regułami zawartymi w art. 233 § 1 k.p.c., tak jak każdego innego dowodu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 roku, III CSK 66/13, LEX nr 1463871). Przyjmuje się przy tym, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, nr 10, poz. 200; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2000 r., V CKN 94/00, LEX nr 52589; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 r., IV CKN 1050/00, LEX nr 55499).

Sąd nie znalazł więc żadnych argumentów, by kwestionować wartości ujęte w przedstawionym przez powoda wyciągu z ksiąg bankowych, stanowisko zaś pozwanej sprowadzające się w istocie rzeczy jedynie do negacji, nie mogło być w tej sytuacji uznane za wystarczające. Pozwana nie przedstawiła bowiem żadnego materiału dowodowego, z którego miałoby wynikać, iż wyciąg z ksiąg bankowych nie wskazywał rzeczywistych kwot zadłużenia pozwanych.

W sprawie Sąd dopuścił ponadto z urzędu dowód z opinii biegłego sądowego ds. księgowości i bankowości na okoliczność ustalenia istnienia i wysokości wymagalnej należności pozwanych względem powoda (...) S.A. w W., która to wierzytelność wynikała z umowy kredytu nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. z uwzględnieniem historii spłat pozwanych, sposobu księgowania i zaliczania spłat dokonanych przez pozwanych w tym również prawidłowości naliczania odsetek (według twierdzeń pozwanej część należności została płacona) (k. 139).

Pozwana zarzuciła, że postanowienie to rażąco naruszało zasadę równości stron w procesie, poprzez wyręczenie powoda w inicjatywie dowodowej, a sama teza sugerowała mające zapaść rozstrzygnięcie (k. 190).

Zgodnie z treścią art. 232 k.p.c. strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.

Artykuł 232 zd. 2 k.p.c. stanowi wyjątek od zasady kontradyktoryjności, a dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu może nastąpić jedynie wtedy, gdy nie ma innej możliwości doprowadzenia do właściwego rozstrzygnięcia sprawy. Jest to prawo sądu, a nie obowiązek, stąd skorzystanie z tego uprawnienia uzależnione jest od oceny sytuacji procesowej danej sprawy. Przyjmuje się, że dopuszczenia dowodu z urzędu nie wyklucza reprezentowanie strony przez zawodowego pełnomocnika. Niemniej celowość dopuszczenia dowodu z urzędu, zachodzi wówczas, gdy dowód z opinii biegłego jest niezbędny, a sąd nie podejmując takiej czynności dopuszcza się naruszenia art. 232 zd. 2 k.p.c. (tak też: wyrok Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej z dnia 7 lipca 2017 r. V CSK 629/16).

W judykaturze Sądu Najwyższego orzeczenia przyjmujące, że rola art. 232 zdanie drugie k.p.c. nie sprowadza się tylko do wypadków wyjątkowych, takich jak podejrzenie prowadzenia procesu fikcyjnego, zamiar stron obejścia prawa albo rażąca nieporadność stron, i opowiadające się przeciwko podejmowanym w piśmiennictwie i orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2004 r., IV CK 24/03, OSNC 2004, nr 3, poz. 45) próbom ograniczenia zakresu tego przepisu stanowią dominujący i ugruntowany nurt orzecznictwa. Sąd Najwyższy również wielokrotnie wskazywał, że okoliczność, iż strona jest reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika nie wyłącza bezwzględnie możliwości dopuszczenia dowodu z urzędu, albowiem nawet w takiej w sprawie mogą zachodzić okoliczności uzasadniające odstąpienie do ścisłego respektowania zasady kontradyktoryjności i skorzystanie z możliwości przewidzianej w art. 232 zdanie drugie k.p.c. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2010 r., I CSK 199/09, z dnia 25 marca 2011 r., IV CSK 397/10, nie publ., z dnia 15 czerwca 2011 r., V CSK 373/10, nie publ., z dnia 24 sierpnia 2011 r., IV CSK 551/10, z dnia 22 marca 2012 r., IV CSK 330/11, z dnia 27 kwietnia 2012 r., V CSK 202/11, i z dnia 7 marca 2013 r., II CSK 422/12, nie publ.) (tak też: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 grudnia 2014 r., IV CA 1/14).

Zwrócić należy uwagę, iż formułując stanowisko w sprawie pozwana przyznała, że zawarła w dniu 24 lutego 2010 r. umowę kredytu hipotecznego, zakwestionowała jednak, by przedstawione przez powoda dokumenty wskazywały prawidłowo na wysokość jej aktualnego zadłużenia z tego tytułu. Pozwana wyjaśniła, że w chwili obecnej nie jest jednak w stanie wskazać, jaka kwota została spłacona (k. 86).

Zakreślona przez Sąd teza dowodowa, wbrew zarzutom stawianym przez pozwaną, nie została sformułowana w sposób jednostronny, mający na celu jakoby wykazanie zasadności żądań pozwu. Sąd bowiem zobligował biegłego do ustalenia, czy należność dochodzona przez powoda rzeczywiście istnieje, jeśli tak to w jakiej wysokości, przy uwzględnieniu m.in. historii spłat dokonanych przez pozwanych, jak również prawidłowości naliczania odsetek. Skoro - jako twierdziła pozwana, dokonywała wpłat, których wysokości nie mogła jednak w żaden sposób wykazać, Sąd dopuszczając dowód z opinii biegłego niewątpliwie działał także na korzyść strony pozwanej, w tym zobowiązując powoda, do udostępnienia biegłemu sądowemu wszelkiej dokumentacji bankowej, ksiąg rachunkowych, wyciągów bankowych itd. związanych z obsługą, spłatami w/w kredytu, celem wykonania opinii zgodnie z postanowieniem (k. 139).

Sama zaś opinia biegłego sądowego, w ocenie Sądu została ona sporządzona w sposób rzetelny, logiczny, przejrzysty, a nadto była opinią w pełni obiektywną, gdyż została sporządzona przez osobę w żaden sposób niezwiązaną ze stronami niniejszego postępowania. Co prawda, strona powodowa przedstawiła zarzuty do pierwotnej opinii biegłego sądowego, artykułując swoje wątpliwości w piśmie z dnia 21 października 2016 r. (k. 286-287), jednakże przygotowana przez biegłego pisemna opinia uzupełniającą (k. 318-321), w sposób wyczerpujący odpowiadała na powyższe zarzuty. Biegły bowiem wyjaśnił, że w pierwotnej opinii uwzględnił treść aneksów, wyjaśnił, dlaczego wysokość zadłużenia została wyliczona na taką a nie inną datę, wyjaśnił również wątpliwości co do wpłaty na kwotę 299,43 zł. Biegły co prawda zauważył przeoczenie na etapie sporządzania pierwotnej opinii, zostało ono jednak skorygowane poprzez dokonanie nowych wyliczeń, w wyniku których ustalono, że łączna suma należności pozwanych względem powoda wynosiła 388.282,57 zł jako suma skapitalizowanego oprocentowania oraz kwoty odsetek karnych, przy czym biegły uwzględnił wyliczenia odsetek za okres 07 września 2014 – 13 sierpnia 2015 r. (k. 318-321).

Zwrócić należy również uwagę, iż Sąd zakreślił stronom termin na zgłoszenie ewentualnych umotywowanych zastrzeżeń do opinii (k. 327), żadna jednak ze stron ich nie zgłosiła (stanowisko powoda, k. 357; stanowisko pozwanej, k. 411, czas nagrania: 00:02:19). W tej sytuacji, ostateczne wnioski przedstawione przez biegłego, uznać także należało za niekwestionowane. Z uwagi jednak na przestawienie przez biegłego częściowo odmiennych wyliczeń odnoście ostatecznej wysokości zadłużenia pozwanych, Sąd pominął wartości wskazane w pierwotnej opinii, uznając w tym względzie miarodajność wniosków końcowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało co do zasady na uwzględnienie.

W ramach wywiedzionego powództwa, powód (...) S.A. z siedzibą w W., po ostatecznym sprecyzowaniu żądań w sprawie, domagał się zasądzenia od pozwanych na jego rzecz solidarnie kwoty 384.595,27 zł wraz z odsetkami umownymi od kwoty 369.630,20 zł w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego (...) od dnia 14 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty, na podstawie łączącej strony umowy kredytu hipotecznego, która została wypowiedziana wskutek zaprzestania uiszczania przewidzianych harmonogramem rat.

W kwestii formalnej wyjaśnienia wymaga, że zapadły w sprawie wyrok miał charakter częściowy, gdyż możliwość zamknięcia rozprawy zaktualizowała się jedynie w stosunku do pozwanej, M. G. (1) (k. 412).

Ustawodawca przewidział możliwość wydania wyroku częściowego na gruncie art. 317 § 1 k.p.c. zgodnie z treścią którego Sąd może wydać wyrok częściowy, jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu; to samo dotyczy powództwa wzajemnego.

Zwrócić należy uwagę, iż przed Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy X Wydziałem Gospodarczym dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych w sprawie o sygn. X GU 1796/16 z wniosku P. C. w dniu 18 kwietnia 2017 r. ogłoszono upadłość wnioskodawcy jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

W razie ogłoszenia upadłości konsumenckiej majątek upadłego konsumenta staje się składnikiem masy upadłości. W związku z uregulowaniem zawartym w art. 75 ust. 1 prawa upadłościowego z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim. Konsekwencją zaś utraty zdolności rozporządzania majątkiem (korzystania i zarządu) jest – na gruncie procesu cywilnego – niemożność prowadzenia postępowania w sprawie, która takiego majątku dotyczy; stąd kodeks postępowania cywilnego w art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. nakazuje sądowi zawieszenie postępowania w takiej sprawie z urzędu.

Sąd był więc zobligowany zawiesić postępowanie w urzędu wobec pozwanego P. C., co też uczyniono na mocy postanowienia z dnia 09 października 2017 r. (k. 399-401).

W związku z powyższym Sąd uznał, iż w sprawie zaistniały przesłanki do wydania wyroku częściowego względem pozwanej M. G. (1), z uwagi na obligatoryjne zawieszenie postępowania z urzędu wobec pozwanego P. C.. Z tych też względów, dalsze rozważania, odnosić się będą do osoby pozwanej M. G. (1).

Przed przystąpieniem jednak do oceny meritum sprawy, Sąd w pierwszej kolejności odniesienie się do zgłoszonego przez pozwaną zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powodowej.

Legitymacja procesowa jest materialnoprawną kwalifikacją strony i pozostaje w ścisłym związku z przedmiotem rozstrzygnięcia sądowego co do istoty sprawy. Jest jedną z przesłanek materialnych, czyli okoliczności stanowiących w świetle norm prawa materialnego warunki poszukiwania ochrony prawnej na drodze sądowej. Otóż, aby ochrona prawna mogła być przez sąd udzielona, z żądaniem jej udzielenia musi wystąpić osoba do tego uprawniona. Tym uprawnieniem jest właśnie legitymacja procesowa czynna.

W literaturze i orzecznictwie podkreśla się, że legitymacja procesowa (bierna lub czynna) należy do przesłanek materialnych (merytorycznych), przez które należy rozumieć okoliczności stanowiące w świetle norm prawa materialnego warunki poszukiwania ochrony prawnej na drodze sądowej. Skoro legitymacja procesowa jest przesłanką merytoryczną, o której istnieniu przesądzają przepisy prawa materialnego, mające zastosowanie w konkretnym stanie faktycznym, nie zaś przepisy procesowe, jej brak nie prowadzi do odrzucenia pozwu lecz do oddalenia powództwa (tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06 kwietnia 2004 r., I CK 628/03, Sip Lex nr 500174).

W toku postępowania ustalono, że powód (...) S.A. z siedzibą w W., zawarł z podmiotem (...) z siedzibą w W. w dniu 30 grudnia 2015 r. umowę przelewu wierzytelności nr (...), w ramach której dokonano cesji m.in. wierzytelności przysługującej względem pozwanej M. G. (1) (poprzednio: C.) wynikającej z umowy kredytowej o nr (...).

Należało mieć jednak na względzie treść art. 192 pkt 3 k.p.c., zgodnie z którą, z chwilą doręczenia pozwu zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej (w tym kontekście przypomnienia wymaga, iż pozwana nie wyraziła zgody na zmiany podmiotowe po stronie powodowej, k. 90).

Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 stycznia 2013 r. (I Cz 184/12) zawisłość sporu o rzecz lub prawo, co do zasady, nie stoi na przeszkodzie jej zbyciu. Doniosłe dla prawa materialnego zdarzenie powodujące „zbycie rzeczy lub prawa” wywołuje właściwe mu skutki niezależnie od tego, że rzecz lub prawo stały się przedmiotem procesu. Regulujący skutki zawiśnięcia sporu art. 192 k.p.c., w pkt 3 stanowi, że z chwilą doręczenia pozwu zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy jej bieg. Sytuacja, gdy zbywca rzeczy lub prawa, o którą toczy się spór pozostaje w procesie zawisłym zanim doszło do zbycia, jest zgodnie kwalifikowana jako przykład tzw. podstawienia procesowego względnego (procesowego zastępstwa pośredniego albo inaczej substytucji procesowej). Istota tej instytucji sprowadza się do tego, że w postępowaniu zamiast adresata normy materialnoprawnej, której dotyczy proces, występuje w charakterze strony inny podmiot. W tym przypadku posiadanie legitymacji procesowej przez podmiot podstawiony nie wiąże się z jej utratą przez podmiot objęty działaniem przytoczonej w roszczeniu procesowym normy prawa materialnego. Jeśli postępowanie dotyczące rzeczy lub prawa zbytych po zawiśnięciu sporu zakończy się z udziałem zbywcy, to prawomocny wyrok będzie miał powagę rzeczy osądzonej w stosunku do niego, a to na podstawie art. 366 k.p.c., ale także w stosunku do nabywcy rzeczy lub prawa (podmiot objęty działaniem przytoczonej w roszczeniu procesowym normy prawnej). Źródłem tej rozszerzonej prawomocności wyroku wydanego w takim układzie podmiotowym jest art. 788 k.p.c. W efekcie, gdyby do zbycia rzeczy lub prawa doszło po stronie powoda, to nabywca rzeczy lub prawa nie może wystąpić z takim samym żądaniem i z powołaniem się na tę samą podstawę faktyczną przeciwko osobie, która występowała w roli pozwanego w procesie zakończonym z udziałem zbywcy, a gdyby do zbycia rzeczy lub prawa doszło po stronie pozwanego, to powód z zakończonej sprawy nie może wystąpić przeciwko nabywcy rzeczy lub prawa z takim samym jak poprzednio żądaniem i ze wskazaniem na poprzednio powołaną podstawę faktyczną. W tych granicach podmiotowych działa bowiem powaga rzeczy osądzonej prawomocnego wyroku. Następstwo prawne i połączone z nim rozciągnięcie powagi rzeczy osądzonej na następcę ma ten skutek, że traktuje się go tak samo, jak gdyby był stroną procesu, a co do konkretnego roszczenia może istnieć tylko jeden wyrok prawomocny.

Z akt sprawy wynika, iż pozew wniesiony do Sądu Rejonowego Lublin Zachód w Lublinie w dniu 13 sierpnia 2015 r., został doręczony pozwanej M. G. (1) w dniu 25 września 2015 r. (k. 7), a jak wskazano wyżej, umowa cesji została zawarta w dacie 30 grudnia 2015 r.

Ponadto jak przewiduje dyspozycja art. 79 ustawy z dnia 06 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U.2017.1007) w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej (ust. 1). Z kolei, ust. 2 powołanej normy prawnej, stanowi, że hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Co podkreślono w doktrynie, cesjonariusz nie nabywa więc wierzytelności hipotecznej z chwilą zawarcia umowy przelewu, lecz dopiero z chwilą dokonania wpisu jego osoby w księdze wieczystej jako nowego wierzyciela hipotecznego. Nieważne byłoby postanowienie umowy przelewu, w którym strony przesunęłyby w czasie jej skutek rozporządzający. Dopiero z chwilą wpisu, chociażby nieprawomocnego, wierzytelność wchodzi do majątku cesjonariusza, przy czym wpis ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o wpis (art. 29 KWU). Wraz z zabezpieczoną wierzytelnością nabywca uzyskuje także hipotekę (por. S. Rudnicki, Hipoteka, s. 94; G. Bar, Przeniesienie, s. 10; J. Pisuliński, w: System PrPryw, t. 4, 2012, s. 604; T. Czech, Księgi, s. 1042; A. Tułodziecka, w: Ustawa, s. 351, powołane za: Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz 2017, wyd. 1, Sip Legalis).

Z umowy cesji wynikało, iż na jej mocy zbywca zbywał na rzecz nabywcy wierzytelności wymienione w załączniku nr 1 do umowy wraz z zabezpieczeniami, a nabywca oświadczył, że wierzytelności te nabywa za cenę i na warunkach określonych w umowie.

Jednym z zabezpieczeń wskazanych w umowie kredytowej było ustanowienie hipoteki do kwoty 528.295,94 zł na pierwszym miejscu w księdze wieczystej, na cały okres kredytu na nieruchomości, którą był lokal mieszkalny o powierzchni 52,93m ² położony w G., przy ul. (...) o nr księgi wieczystej (...), stanowiący prawo do nieruchomości: odrębnej własności lokalu mieszkalnego, a własność ta przysługiwała M. C. oraz P. C. na zasadach wspólności ustawowej (pierwotny kształt umowy w tej części został zmieniony na mocy aneksu podpisanego w dniu 23 marca 2012 r., k. 43).

Z wydruku księgi wieczystej wynika, że hipoteka taka została ustanowiona. Dopiero jednak z dniem 24 maja 2016 r. dokonano wpisu o ujawnieniu zmiany wierzyciela hipotecznego z (...) S.A. na (...) z siedzibą w W. (k. 351-352).

Niewątpliwie więc, podmiot (...) S.A. z siedzibą w W., był uprawniony do występowania po stronie powodowej w niniejszej sprawie, pomimo zbycia wierzytelności. Fakt ten bowiem miał miejsce w toku wszczętego procesu, i nie wpływał na ocenę jego legitymacji procesowej czynnej pierwotnego powoda.

W toku procesu pozwana konstruowała zarzut tego rodzaju, iż skoro istnieje tytuł wykonawczy względem pozwanego P. C. obejmujący całość żądań powoda - w braku solidarności po stronie pozwanej, niedopuszczalnym byłoby istnienie drugiego tytułu wykonawczego wydanego w stosunku do jej osoby.

Solidarność dłużników przewidziana została na gruncie art. 366 k.c. zgodnie z którym, kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników) (§ 1). Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani (§ 2).

Faktem jest, że w toku postępowania toczącego się w elektronicznym postępowaniu upominawczym, referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie, uwzględnił żądania powoda, w całości wydając nakaz zapłaty z dnia 18 września 2015 r. w sprawie o sygn. VI Nc-e 1619697/15 (k. 6verte) i nakaz ten został skutecznie zaskarżony jedynie przez pozwaną M. G. (1).

W świetle art. 505 ³⁶ k.p.c. w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc w całości, a sąd przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej. W związku z czym nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie stracił moc także w stosunku do pozwanego P. C..

Umowa kredytowa w § 1 ust. 2 przewidywała jednak expressis verbis, że kredytobiorcy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z umowy kredytu. Skoro więc przepis art. 369 k.c. wskazuje, że zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej, a w sprawie solidarność wynikała bezpośrednio z umowy stron, niezrozumiałym są zarzuty pozwanej, wskazujące jakoby na brak solidarnego charakteru po stronie zobowiązanych. Ten bowiem istniał i miał swe źródło bezpośrednio w umowie stron.

Podstawą faktyczną roszczeń była umowa kredytu hipotecznego zawarta w dniu 24 lutego 2010 r. pomiędzy powodem (...) S.A. z siedzibą w W., a M. C. (obecnie G.) i P. C..

W dacie zawarcia przedmiotowej umowy, tj. w dniu 24 lutego 2010 r. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz.U.2002.72.665) w art. 75 ust. 1 przewidywała, że w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu (ust. 1). Termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni (ust. 2).

Postanowienia umowne zostały skorelowane z powyższą regulacją, gdyż strony umówiły się, że Bank miał prawo wypowiedzieć Umowę Kredytu z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia, a w razie zagrożenia upadłością Kredytobiorcy z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia m.in. w przypadku: niedotrzymania przez kredytobiorcę któregokolwiek z warunków udzielenia Kredytu czy też niewykonania lub nieterminowego regulowania przez Kredytobiorcę zobowiązań wobec Banku, w szczególności w przypadku, gdy Kredytobiorca zalegał w całości lub części z zapłatą dwóch rat Kredytu i pomimo wezwania do zapłaty listem poleconym nie spłacił zaległości w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

W sprawie nie ulegało wątpliwości - czego zresztą pozwana nie kwestionowała, że raty kredytowe nie były terminowo regulowane. W piśmie wystosowanym przez pozwaną do banku, stanowiącym odpowiedź na wypowiedzenie umowy przez bank z jednoczesnym wezwaniem do zapłaty, odmówiła ona regulowania zobowiązania kredytowego z uwagi na brak korzystania z nieruchomości przez pozwaną wobec rozwodu stron oraz brak środków finansowych na spłatę (k. 50). Tymczasem na mocy zawartej umowy tj.§ 9 ust. 3 lit. b i, pozwana jako kredytobiorca zobowiązała się do spłaty Kredytu wraz z odsetkami oraz opłatami i prowizjami wynikającymi z Umowy Kredytu oraz Tabeli Opłat i Prowizji w oznaczonych terminach spłaty, oraz wywiązania się z pozostałych postanowień Umowy Kredytu

W niniejszej sprawie zostało wykazane, iż pozwana nie dotrzymała warunków udzielenia kredytu, a zatem należało uznać, że w okolicznościach niniejszej sprawy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy było prawidłowe i nie stanowiło nadużycia prawa ze strony banku. Wypowiedzenie umowy jest jednostronną czynnością prawną, która skutkuje rozwiązaniem stosunku prawnego pomiędzy stronami. Skorzystanie z prawa do wypowiedzenia kredytu przez bank powoduje, że po upływie terminu wypowiedzenia stosunek prawny kredytu ulega rozwiązaniu, a kredytobiorca ma obowiązek spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami z dniem upływu terminu wypowiedzenia. W tej sytuacji zasadnym było sporządzenie wyciągu z ksiąg bankowych, zgodnie z którym według stanu na dzień 13 sierpnia 2015 r. zadłużenie P. C. i M. G. (1) z tytułu zawartej umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 lutego 2010 r. wynosiło 389.354,39 zł i składało się na nie: należność główna (niespłacony kapitał) w kwocie 369.630,20 zł, odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10% od dnia 07 września 2014 r. do dnia 13 sierpnia 2015 r. w kwocie 14.935,07 zł oraz opłaty i inne prowizje w kwocie 30 zł.

Pozwana zresztą nie kwestionowała prawidłowości złożonego przez bank oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, negując wysokość dochodzonej przez powoda kwoty.

Jak wskazuje brzmienie art. 6 k.c. oraz jego proceduralna konsekwencja – art. 232 zd. pierwsze k.p.c. to na stronie, która wywodzi z jakiegoś faktu korzystne dla siebie skutki prawne spoczywa ciężar dowodzenia tych faktów, w związku z czym powinna ona dostarczyć w tej mierze materiał dowodowy.

W ocenie Sądu, powód sprostał co do zasady ciężarowi wykazania nie tylko zasadności powództwa, ale także jego wysokości. Do akt sprawy powód przedłożył bowiem materiał dowodowy tego rodzaju (m.in. umowę, aneksy, tabele rozliczeń, wyciąg z ksiąg bankowych), iż możliwe było na jego podstawie sporządzenie opinii przez biegłego sądowego, który dokonał weryfikacji wyliczeń powoda. Co istotne, biegły sporządzający opinię na potrzeby niniejszego postępowania, uwzględnił postanowienia zawarte w późniejszych aneksach do umowy, wyliczył także należne odsetki, a do czego Sąd odniósł się w toku dotychczasowych rozważań, wnioski biegłego zostały ocenione jako w pełni miarodajne.

Pozwana w toku procesu podnosiła, że umowa kredytowa przewidywała udzielenie kredytu w łącznej kwocie 310.762,32 zł, tymczasem powód żąda zapłaty kwoty 384.595,27 zł, w tym kwoty 369.630,20 zł tytułem kapitału. Pozwana milczeniem pomijała jednak fakt, zawarcia kolejnych aneksów do umowy, który wpływały na łączną wysokość zobowiązania kredytobiorców. Zgodnie bowiem z § 1 pkt 4 aneksu Rata o pół w dół, bank po upływie 18 miesięcy o dnia wejścia w życie aneksu miał wyliczyć sumę kwot wszystkich odroczonych rat naliczonych przez bank i doliczyć ją do salda kredytu pozostającego do spłaty, na co kredytobiorca wyraził zgodę (k. 35verte). Aneks ten został rozliczony w dniu 18 października 2011 r. w ten sposób, że niewymagalny kapitał uległ zwiększeniu z kwoty 293.898,66 zł do kwoty 336.941,70 zł (k. 57). Ponadto zgodnie z § 1 pkt 5 aneksu z dnia 29 grudnia 2011 r. bank po upływie 60 miesięcy od dnia wejścia w życie aneksu miał doliczyć do salda kapitału kredytu odsetki, których spłata została zawieszona (k. 38). Aneks został rozliczony pomiędzy 19 a 20 marca 2015 r. (k. 68verte) i spowodował zwiększenie kapitału wymagalnego właśnie do kwoty 369.630,20 zł. Sama zaś prawidłowość rozliczenia aneksów została potwierdzona w opinii biegłego sądowego, który ostatecznie wyliczył, iż suma należności pozwanych względem powoda wynosi 388.282,57 zł jako suma skapitalizowanego oprocentowania oraz kwoty odsetek karnych, co stanowiło wartość wyższą, niż ta, objęta żądaniem pozwu.

W ramach procesu bowiem powód ostatecznie domagał się zasądzenia na jego rzecz kwoty 384.595,27 zł wraz z odsetkami umownymi od kwoty 369.630,20 zł w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego (...) od dnia 14 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty.

Zwrócić jednak należy uwagę, iż w kwocie tej zawierała się również kwota 30 zł tytułem opłat i prowizji (k. 19verte). W tym zakresie jednak, powód nie przedłożył żadnego materiału dowodowego, z którego wynikałaby podstawa naliczenia powyższej kwoty. Umowa bowiem przewidywała, że bank pobierał opłaty i prowizje za wykonanie czynności pozostających w związku z zawartą umową kredytu w wysokości obowiązującej w Tabeli Opłat i Prowizji. Tabela ta nie została jednak przedłożona przez powoda, a samo ujęcie powyższej wartości w wyciągu z ksiąg bankowych, nie mogło zostać uznane za wystarczające wykazanie powództwa w tej części zgodnie z wymogami art. 6 k.c.

Uznając więc zasadność powództwa w przeważającej mierze, Sąd zasądził od pozwanej M. G. (1) na rzecz powoda (...) S.A. w W., kwotę 384.592,27 złotych wraz z odsetkami od kwoty 369.630,20 złotych umownymi w wysokości 4-krotności kredytu lombardowego (...) od dnia 14 sierpnia 2015 roku do dnia zapłaty, nie wyższej jednak niż wysokość odsetek maksymalnych.

Wyjaśnienia w tym miejscu wymaga, iż wskutek oczywistej omyłki rachunkowej, Sąd zasądził na rzecz powoda kwotę 384.592,27 zł, nie zaś prawidłowo wyliczoną kwotę 384.565,27 zł, stanowiącej różnicę kwoty żądanej przez powoda w wysokości 384.595,27 zł z kwotą 30 zł tj. w zakresie oddalonego powództwa.

Z uwagi jednak na zawarcie w sentencji wyroku rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa w pozostałym zakresie, brak było podstaw do dokonania sprostowania powyższej omyłki w trybie art. 350 k.p.c.

Podstawę orzeczenia o roszczeniu ubocznym, stanowił przepis art. 359 § 1 k.c. zgodnie z którym odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.

Umowa przewidywała, że kredyt był oprocentowany w wysokości sumy marży kredytowej i stawki referencyjnej 12M WIBOR dla waluty kredytu (§ 5 ust. 1). Każdorazowa zmiana wysokości oprocentowania kredytu nie mogła prowadzić do wzrostu tego oprocentowania ponad obowiązujące bieżąco oprocentowanie maksymalne, określone w art. 359 § 2 ¹ k.c. Wszelkie zmiany oprocentowania kredytu przez Bank sprzeczne z powyższymi postanowieniami mogły prowadzić jedynie do wzrostu stopy oprocentowania do wysokości odpowiadającej stopie oprocentowania maksymalnego (§ 5 ust. 5). Bank miał naliczać odsetki za każdy dzień korzystania przez kredytobiorcę z kredytu począwszy od dnia wypłaty kredytu aż do dnia spłaty włącznie w wysokości 1/360 stopy procentowej mającej zastosowanie w danym dniu do kredytu (§ 5 ust. 7). W przypadku nie spłacenia przez kredytobiorcę w terminie wierzytelności Banku z tytułu Umowy Kredytu po upływie okresu wypowiedzenia umowy, niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanym, w tym kwota kapitału jako kapitał przeterminowany. Od kapitału przeterminowanego Bank pobierał odsetki od należności przeterminowanych, do dnia poprzedzającego spłatę zadłużenia przeterminowanego. Od zadłużenia przeterminowanego Bank naliczał odsetki w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego (§ 5 ust. 9).

W tym miejscu należy mieć także na względzie, że ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.1830) dokonano z dniem 01 stycznia 2016 r. zmian dotyczących omawianej kwestii. Zgodnie więc z aktualnym brzmieniem art. 481 § 1 k.p.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej (...) i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (§ 2). Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie) (§ 2 ¹). Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie (§ 2 ²). Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych za opóźnienie, także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy (§ 2 ³) .

Orzekając o roszczeniu ubocznym, Sąd poczynił więc w sentencji orzeczenia wzmiankę, zgodnie z którą powodowi należą się odsetki umowne w wysokości 4-krotności kredytu lombardowego (...) od dnia 14 sierpnia 2015 roku (dzień następujący po dniu sporządzenia wyciągu z ksiąg bankowych) do dnia zapłaty, nie wyższej jednak niż wysokość odsetek maksymalnych.

W pozostałym zakresie, tj. w tej części w jakiej powód nie zmodyfikował żądania odsetek (z ograniczeniem do odsetek maksymalnych) oraz w zakresie już omówionej sumy 30 zł tytułem opłat i prowizji, powództwo podlegało oddaleniu.

Wyrok częściowy nie stanowi orzeczenia kończącego sprawę w instancji, a zatem brak jest podstaw do rozstrzygania w nim o kosztach postępowania (art. 108 § 1 k.p.c.). Wydaje się jednak, że reguła ta nie znajdzie zastosowania w przypadku wydania wyroku częściowego w stosunku do jednego lub kilku (nie wszystkich) współuczestników procesowych. Jeżeli bowiem w takim wypadku wyrok częściowy rozstrzyga o całości żądania lub o wszystkich żądaniach zgłoszonych przez danego współuczestnika lub wobec niego, to w stosunku do tego współuczestnika wyrok częściowy kończy sprawę w instancji. Można zatem rozstrzygać w nim o kosztach postępowania, tym bardziej, że wynik sprawy w części jeszcze nierozstrzygniętej (wobec pozostałych współuczestników) nie będzie już miał wpływu na rezultat procesu w części objętej wyrokiem zaocznym. Nie zmieni się zatem zasada odpowiedzialności za wynik procesu tego współuczestnika, którego wyrok częściowy dotyczy (art. 98 k.p.c.) (Komentarz do art. 317 k.p.c. red. Marszałkowska-Krześ 2017, wyd. 19/E. Rudkowska-Ząbczyk).

Przypomnienia w tym miejscu wymaga, iż w toku procesu, z uwagi na oświadczenie powoda o częściowym ograniczeniu powództwa, postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2016 r. umorzono postępowanie w sprawie w części tj. w zakresie roszczenia o zapłatę kwoty 4.759,12 wraz z odsetkami dochodzonymi od powyższej kwoty, orzeczenie o kosztach postępowania pozostawiając orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie (k. 99-100).

Należy zauważyć, iż cofnięcie pozwu w tej części, było wyrazem rezygnacji powoda z dochodzenia wskazanej w pozwie kwoty tytułem opłat i prowizji, na drodze postępowania sądowego. W tej sytuacji strona powodowa traktowana jest jako strona przegrywająca sprawę.

Artykuł 100 k.p.c. przewiduje, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Na koszty poniesione w toku procesu przez stronę powodową składała się opłata sądowa od pozwu w kwocie 4.867 zł (postępowanie zostało zainicjowane w elektronicznym postępowaniu upominawczym, dla którego przepis art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U.2016.623 przewiduje opłatę w wymiarze 1/4) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 21).

Sąd uznał więc, że z uwagi na niewielki zakres przegranej powoda (2%), pozwana winna zwrócić mu całość poniesionych przez niego kosztów. W związku z powyższym, zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.884 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Z kolei na nieuiszczone koszty sądowe składała się nieuiszczona opłata sądowa od pozwu w kwocie 14.601 zł oraz koszt zasięgnięcia wiadomości specjalnych w łącznej kwocie 1.591,59 zł (wynagrodzenie biegłego za sporządzoną pisemną opinię w sprawie w 1.441,44 zł, k. 280; wynagrodzenie biegłego za sporządzenie pisemnej opinii uzupełniającej w kwocie 150,15 zł, k. 331).

Stosownie do treści art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Z powyższych względów, Sąd nakazał pobrać od powoda kwotę 238 zł tytułem nieopłaconej części opłaty sądowej, tj. w wysokości w jakiej powód został uznany za stronę przegrywającą spór rozstrzygany w ramach niniejszego postępowania (w zakresie cofniętego powództwa, stanowiącym 2% dochodzonego roszczenia).

W pozostałym zakresie, Sąd nakazał pobrać od pozwanej M. G. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 15.954,59 zł w tym kwotę 1.591,59 zł tytułem wydatków pokrytych tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Warszawie oraz kwotę 14.363 zł tytułem opłaty sądowej od uwzględnionego powództwa.

W sprawie interwenient uboczny (...) zgłosił wniosek o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Przepisy procedury cywilnej zezwalają na zgłoszenie swojego udziału w procesie przez osobę, która ma interes prawny w tym, żeby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron (art. 76 k.p.c.). Kodeks zna interwencję uboczną samoistną i niesamoistną, a kryterium według którego dokonuje się tego rozróżnienia jest sposób oddziaływania wyroku wydanego w sprawie na stosunki prawne interwenienta ubocznego. Interes prawny uprawniający do zajęcia w procesie stanowiska interwenienta ubocznego niesamoistnego występuje wówczas, gdy osobę trzecią łączą ze stroną, do której zamierza przystąpić tego rodzaju relacje, że na podstawie przepisów prawa materialnego mający zapaść w procesie wyrok może wywrzeć korzystny lub niekorzystny skutek w jej sferze prawnej. Interes prawny interwenienta ubocznego samoistnego wynika z tego, że jest on podmiotem stosunku prawnego, którego dotyczy proces i pozostaje ze stroną procesu, do której przystępuje w takim stosunku prawnym, że na podstawie prawa materialnego mające zapaść w procesie rozstrzygnięcie może oddziaływać na jego sferę prawną w sposób bezpośredni (art. 81 k.p.c.), to jest objąć go skutkami powagi rzeczy osądzonej. Takie bezpośrednie oddziaływanie wyroku w relacji między interwenientem ubocznym a przeciwnikiem strony, do której zgłasza przystąpienie ma miejsce w sytuacji zbycia przedmiotu sporu na osobę zgłaszającą interwencję, gdy przeciwnik nie wyrazi zgody na jej wejście do procesu w miejsce zbywcy. Nabywca przedmiotu sporu, w stosunku do którego rozszerzona skuteczność wyroku może być osiągnięta przez zastosowanie art. 788 k.p.c., może w toczącej się sprawie zgłosić interwencję uboczną. Taki interwenient jest jednocześnie podmiotem stosunku prawnego, z którego wynika dochodzone roszczenie (tak też: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2013 r., sygn. akt I CZ 184/12).

Zastosowanie znajdzie więc przepis art. 81 k.p.c. wedle brzmienia którego, jeżeli z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której interwenient przystąpił, do stanowiska interwenienta w procesie stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym.

Przepis bowiem art. 107 k.p.c. który stanowi, że interwenient uboczny, do którego nie mają zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym, nie zwraca kosztów przeciwnikowi strony, do której przystąpił. Sąd może jednak przyznać od interwenienta na rzecz wygrywającego sprawę przeciwnika strony, do której interwenient przystąpił, zwrot kosztów wywołanych samoistnymi czynnościami procesowymi interwenienta. Sąd może także przyznać interwenientowi koszty interwencji od przeciwnika obowiązanego do zwrotu kosztów, ma zastosowanie jedynie w odniesieniu do interwencji niesamoistnej.

W przedmiotowej sprawie Sąd nie znalazł jednak podstaw, by uwzględnić wniosek interwenienta ubocznego o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania. Zauważyć należy, iż interwenient nie podjął w sprawie żadnych samoistnych czynności procesowych, na jego wniosek nie przeprowadzono żadnego nowego dowodu w sprawie, jego udział nie przyczynił się także do rozstrzygnięcia w sprawie. Sąd uznał więc, iż wniosek interwenienta w tym zakresie, nie zasługiwał na uwzględnienie, co też stanowiło podstawę jego oddalenia.

W związku z powyższym, orzeczono jak w sentencji wyroku częściowego.---

/-/ SSO Mariusz Solka

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)