Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 maja 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu S. D. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie wykazał co najmniej 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (udowodnił jedynie 14 lat, 9 miesięcy i 24 dni). Do okresu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie zaliczył zatrudnienia w Zakładach Radiowych (...) S.A. (3.05.1976r. – 25.10.1976r. oraz 25.10.1978r. – 31.03.1983r.), albowiem przedłożone przez ubezpieczonego świadectwo pracy nie spełnia wymogów formalnych (nie określa wykazu działu, pozycji i punktu zgodnego z wykonywanym stanowiskiem). Przyjął, że ogólny staż pracy ubezpieczonego wynosi 26 lat, 2 miesiące i 1 dzień (k. 18 akt ZUS).

Odwołanie od decyzji złożył ubezpieczony, zaskarżając ją w całości. Zarzucił naruszenie przez organ rentowy prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy emerytalnej w związku z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez przyjęcie, że nie został udowodniony wymagany 15 – letni okres pracy w szczególnych warunkach. Tymczasem ubezpieczony w okresach 3.05.1976r. – 25.10.1976r. oraz 25.10.1978r. – 31.03.1983r., stale i w pełnym wymiarze czasu, pracował na stanowisku ustawiacza (operatora) maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, wykonując prace z zakresu produkcji i przetwórstwa żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcji surowców, półfabrykatów i środków pomocniczych stosowanych do produkcji i przetwórstwa oraz produkcji wosków i woskoli, zaliczone jako prace w szczególnych warunkach w wykazie A, dziale IV, pod pozycją 17. Wobec powyższego wniósł on o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury oraz o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 2 – 5 akt).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w treści zaskarżonej decyzji. Dodał, że do okresu prac w szczególnych warunkach zaliczono okres zatrudnienia w (...) S.A.

w B. (k. 10 – 10 v. akt).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony S. D. urodził się w dniu (...).

Uzyskał wykształcenie średnie techniczne w zawodzie technik obróbki skrawania. Nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 30 września 1975 roku ubezpieczony pracował w Fabryce (...)

w B. na stanowisku tokarza w pełnym wymiarze czasu pracy.

Następnie w okresie od dnia 20 października 1975 roku do dnia 31 marca 1983 roku był zatrudniony w Zakładach Radiowych (...) w B. (obecnie (...) S.A., a wcześniej Zakłady Radiowe (...) S.A.) na stanowisku tokarza automatycznego oraz ustawiacza maszyn do obróbki plastycznej w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od dnia 7 kwietnia 1983 roku do dnia 9 kwietnia 1983 roku pracował w (...) Fabryce (...) w B. na stanowisku tokarza w pełnym wymiarze czasu pracy.

Od dnia 15 kwietnia 1983 roku do dnia 31 lipca 2017 roku ubezpieczony był zatrudniony w (...) S.A. w B. na stanowisku kolejno ustawiacza, mistrza obróbki, mistrza bakieliciarni, operatora pras, brygadzisty malarni natryskowej i proszkowej, malarza brygadzisty, malarza oraz operatora maszyn sterowanych automatycznie w pełnym wymiarze czasu pracy. Korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie od dnia 7 listopada 1984 roku do dnia 30 listopada 1984 roku oraz od dnia 11 września 1987 roku do dnia 26 września 1987 roku. Ponadto przebywał na zwolnieniach lekarskich w następujących okresach: 15.11.1991r. – 18.11.1991r., 10.03.1993r. – 19.03.1993r., 4.03.1994r. – 11.03.1994r., 18.03.1994r. – 26.03.1994r., 23.06.1994r. – 30.06.1994r., 1.07.1994r. – 8.07.1994r., 23.05.1995r. – 27.05.1995r., 11.03.1996r. – 15.03.1996r., 3.04.1997r. – 25.04.1997r., 3.08.1998r. – 7.08.1998r., 10.08.1998r. – 14.08.1998r., 17.08.1998r. – 21.08.1998r. oraz 24.08.1998r. – 28.08.1998r.

/dowód: świadectwo pracy, k. 4 – 4 v. akt kapitałowych ZUS; świadectwo pracy, k. 5 – 5 v. akt kapitałowych ZUS; świadectwo pracy, k. 6 – 6 v. akt kapitałowych ZUS; świadectwo pracy, k. 7 – 7 v. akt kapitałowych ZUS; załącznik do świadectwa pracy, k. 10 akt kapitałowych ZUS/

W czasie zatrudnienia w (...) S.A. w B. ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w następujących okresach:

a. 24.10.1983r. – 16.06.1985r. – na stanowisku ustawiacza, sprawując kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji oraz dozór inżynieryjno – techniczny w oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie;

b. 17.06.1985r. – 31.03.1986r. – na stanowisku mistrza obróbki, sprawując kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji oraz dozór inżynieryjno – techniczny w oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie;

c. 1.04.1986r. – 31.03.1987r. – na stanowisku mistrza bakieliciarni, sprawując kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji oraz dozór inżynieryjno – techniczny w oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie;

d. 1.04.1987r. – 30.09.1990r. – na stanowisku operatora pras – tłoczarza, obsługując agregaty do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzenia pomocnicze i wykańczające;

e. 1.10.1990r. – 30.09.1995r. – na stanowisku brygadzisty malarni natryskowej i proszkowej, sprawując kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji oraz dozór inżynieryjno – techniczny w oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie;

f. 1.10.1995r. – 31.11.1998r. – na stanowisku lakiernika – malarza, wykonując lakierowanie ręczne lub natryskowe – niezhermetyzowane;

g. 1.12.1998r. – 31.03.1999r. – na stanowisku malarza – brygadzisty, sprawując kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji oraz dozór inżynieryjno – techniczny w oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie;

h. 1.04.1999r. – 28.02.2001r. – na stanowisku lakiernika – malarza, wykonując lakierowanie ręczne lub natryskowe – niezhermetyzowane.

/dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, k. 7 – 7 v. akt ZUS; zeznania odwołującego S. D., nagranie audio, k. 72 akt/

W początkowym okresie zatrudnienia w Zakładach Radiowych (...) w B. od dnia 20 października 1975 roku do dnia 2 maja 1976 roku ubezpieczony pracował na stanowisku tokarza automatowego

w Wydziale Mechanicznym.

Następnie w okresie od dnia 3 maja 1976 roku został zatrudniony na stanowisku ustawiacza maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej w Wydziale Mechanicznym. W związku z zajmowanym stanowiskiem ubezpieczony wykonywał prace przy produkcji i przetwórstwie żywic oraz tworzyw sztucznych, jak również przy produkcji surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcji wosków i woskoli. Do jego obowiązków należało obsługiwanie maszyn do obróbki plastycznej tworzyw sztucznych oraz pleksy. Obsługiwał jednocześnie około 10 maszyn. W sumie w Wydziale było około 20 maszyn. Wszystkie te maszyny służyły do przetwarzania obróbki plastycznej. Przetwarzana była m.in. pleksa czy żywica. Obsługa tych maszyn polegała na tym, że ubezpieczony wsypywał granulat do maszyny, w której to granulat ten topił się pod wpływem wysokiej temperatury, a następnie maszyna ta formowała detal o określonym kształcie. Detale były produkowane na potrzeby Zakładu i wojska (m.in. obudowy do radioodbiorników, pokrętła i inne elementy). Miały różną wielkość oraz kształt. Po ustawieniu maszyny ubezpieczony zwykle wykonywał serię próbną celem oceny jakości produktu. Po ustawieniu maszyny kontrolował co jakiś czas czy maszyna produkuje detale odpowiedniej jakości. Ubezpieczony wykonywał ogólne pomiary detali i wizerunkowo sprawdzał ich prawidłowość, po czym przekazywał je do obróbki. Obróbką detalu oraz wykonaniem szczegółowych pomiarów zajmowali się inni pracownicy (m.in. pracownicy kontroli jakości).

Ubezpieczony pracował w systemie dwuzmianowym, w wymiarze

8 godzin dziennie. Do pracy przychodził na godzinę 6:00. Praca ta zwykle odbywała się w hałasie i w oparach.

/dowód: akta osobowe, k. 26 akt; zeznania świadka Z. W., nagranie audio, k. 47 akt; zeznania odwołującego S. D., nagranie audio, k. 72 akt/

Ubezpieczony legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze 26 lat,

2 miesięcy i 1 dnia, w tym okresy składkowe w wymiarze 25 lat, 10 miesięcy i 21 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 3 miesięcy i 10 dni.

/okoliczności bezsporne/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, w tym także w aktach osobowych odwołującego, jak również w aktach organu rentowego, które to nie budziły wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności, a i żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności ani prawdziwości zawartych w nich informacji.

Podstawę ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie stanowiły także zeznania odwołującego S. D. oraz świadka Z. W. złożone na okoliczność wykonywania przez odwołującego pracy w Zakładach Radiowych (...) w B., powierzonych mu obowiązków pracowniczych, systemu pracy oraz wymiaru czasu pracy, a zeznania te są jasne, spójne i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Sąd odmówił jednak wiary tym zeznaniom odwołującego, w których to wskazał, jakoby w okresie zatrudnienia w (...) S.A. w B. nie korzystał z urlopów bezpłatnych, ponieważ twierdzenia te pozostają w sprzeczności z danymi zawartymi zarówno w świadectwie pracy z dnia 22 kwietnia 2002 roku, jak również w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 18 marca 2002 roku.

Sąd pominął natomiast zeznania świadka E. M., albowiem pomimo, że świadek była zatrudniona w Zakładach Radiowych (...) w B. w okresie od dnia 13 września 1976 roku do dnia

30 czerwca 2002 roku (a więc w okresie zatrudnienia odwołującego), pracowała na stanowisku referenta i przebywała w osobnym pomieszczeniu, a na dziale, na którym pracował odwołujący przebywała zaledwie 10 minut w ciągu dnia przy okazji odebrania niezbędnych dokumentów. Źródłem jej wiedzy w kwestii zajmowanego przez odwołującego stanowiska pracy są głównie dokumenty (m.in. umowa o pracę, obiegówki, ewidencja czasu pracy). Ponadto świadek nie orientuje się na czym konkretnie polegała praca odwołującego. W swych zeznaniach odnosi się jedynie do ogółu zatrudnionych pracowników i rodzaju wykonywanych przez nich prac. W tym stanie rzeczy zeznania świadka nie mogły stanowić podstawy ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie zasługiwało na uwzględnienie z poniższych względów.

Zgodnie z dyspozycją art. 184 ustawy dnia 17 grudnia 1998 roku

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017r., poz. 1383), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z treścią art. 27 cytowanej ustawy okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Natomiast w myśl § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr. 8, poz. 43) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki, tj. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Definicję ustawową „pracy w szczególnych warunkach” zawiera art. 32 ust. 2 ustawy, zgodnie z którym, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Celem takiego unormowania jest umożliwienie osobom wykonującym przyczyniającą się do szybszego obniżenia wydolności organizmu pracę w szczególnych warunkach wcześniejszego przejścia na emeryturę. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy, a zatem regulujące tę materię przepisy należy wykładać ściśle i niedopuszczalne jest stosowanie w ich przypadku wykładni rozszerzającej.

Istotne jest przy tym to, że o uprawnieniu do wcześniejszej emerytury decyduje łączne spełnienie wszystkich warunków określonych w art. 184 ustawy, a nie przekonanie pracownika, że praca była wykonywana w szczególnym charakterze lub warunkach (wyr SN z dnia 6 grudnia 2010 r., II UK 140/10, legalis; wyr. SA w Szczecinie z dnia 27 kwietnia 2016 roku, III AUa 987/14, legalis).

Jak słusznie przyjmuje się w orzecznictwie świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach do rozporządzenia (wyr. SA w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r., III AUa 3113/08, lex 552003). Postępowanie takie należy prowadzić również wtedy, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (wyr. SN z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, lex 558288). W sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody, albowiem postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 kpc, zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi (wyr. SN z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, lex 14630; wyr. SN z 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

W niniejszej sprawie bezspornym było uzyskanie przez ubezpieczonego S. D. wymaganego przepisami wieku emerytalnego,

tj. 60 lat, jak również wykazanie co najmniej 25 – letniego ogólnego stażu pracy. Sporu pomiędzy stronami nie było również w kwestii braku członkostwa ubezpieczonego w otwartym funduszu emerytalnym. Spór taki powstał natomiast w przedmiocie ustalenia, czy ubezpieczony legitymuje się wymaganym okresem pracy w szczególnych warunkach, czego pochodną stało się przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Organ rentowy zarówno w zaskarżonej decyzji, jak i w odpowiedzi na odwołanie stwierdził, iż ubezpieczony nie wykazał co najmniej 15 – letniego stażu pracy w szczególnych warunkach. Wobec powyższego – w ocenie organu rentowego – nie spełnia on zasadniczej przesłanki warunkującej możliwość przyznania mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Do okresu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył 14 lat,

9 miesięcy i 24 dni, tj. okres zatrudnienia w (...) S.A. w B. (24.10.1983r. – 1.1.1999r.).

Odwołujący zajął zaś odmienne stanowisko wywodząc, iż legitymuje się ponad 15 – letnim okres pracy w warunkach szczególnych, bowiem za takie – jego zdaniem – należy uznać okresy zatrudniania w Zakładach Radiowych (...) (3.05.1976r. – 25.10.1976r. oraz 25.10.1978r. – 31.03.1983r.). Zasadność zaliczenia okresów pracy w ww. przedsiębiorstwie jako pracy w szczególnych warunkach wynika z wykonywania prac przy obsłudze maszyn do obróbki plastycznej tworzyw sztucznych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dlatego też zasadnym jest przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Sąd Okręgowy – co do zasady – podziela stanowisko odwołującego w kwestii legitymowania się wymaganym ustawą stażem pracy w szczególnych warunkach. Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie w sposób niebudzący wątpliwości prowadzi do wniosku, że przesłankę tę odwołujący wykazał już w trakcie postępowania przed organem rentowym. Ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 25 kwietnia 2017 roku wystawionego przez (...) Zakłady (...) w B. wprost wynika, że w okresie od dnia 24 października 1983 roku do dnia 28 lutego 2001 roku ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadectwo to nie zostało zakwestionowane przez organ rentowy, a wręcz przeciwnie stanowiło podstawę ustalenia stażu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach w postępowaniu przed organem rentowym. Niemniej jednak szczegółowa analiza danych zawartych w tym świadectwie prowadzi do wniosku, że organ rentowy błędnie zsumował okresy pracy w szczególnych warunkach, przyjmując, że wynoszą one 14 lat, 9 miesięcy i 24 dni. Tymczasem prawidłowa kalkulacja pozwala stwierdzić, że staż pracy w szczególnych warunkach wynosi 15 lat i 27 dni. Przy czym uwzględnieniu podlegał okres od dnia 24 października 1983 roku do dnia

31 grudnia 1998 roku, z pominięciem okresów pozostawania odwołującego na urlopie bezpłatnym od dnia 7 listopada 1984 roku do dnia 30 listopada 1984 roku (tj. 24 dni) oraz od dnia 11 września 1987 roku do dnia 26 września 1987 roku, (tj. 16 dni), a więc łącznie z pominięciem 1 miesiąca i 10 dni. Okresy urlopu bezpłatnego nie podlegają bowiem wliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach. Niemniej jednak błąd organu rentowego – zdaniem Sądu – z dużym prawdopodobieństwem wynika z pominięcia okresów pozostawania przez odwołującego na zwolnieniach lekarskich w związku z chorobą. Tymczasem zauważyć trzeba, iż do czasu wejścia w życie przepisu

art. 32 ust. 1a (do 1 lipca 2004 roku) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do okresu pracy w szczególnym charakterze wliczeniu podlegały okresy niezdolności do pracy z powodu choroby lub macierzyństwa. Dopiero od dnia 1 lipca 2004 roku dodano ust. 1a, który w pkt 1 stanowi, iż przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przy czym wprowadzając zmiany pojęcia „zatrudnienia w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze”, ustawodawca nie uchwalił przepisów przejściowych. Stąd też, wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 roku określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1, obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 roku. Powyższe wprost wynika z ugruntowanego w orzecznictwie stanowiska, zgodnie z którym w art. 184 ustawy emerytalnej ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego oraz zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego, przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 roku określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1, obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 roku (m.in. wyr. SN z dnia 7 lutego 2006r., I UK 154/05, legalis; wyr. SA w Katowicach z dnia 14 maja 2015 r., III AUa 1124/14, legalis; wyr. SA w Katowicach z dnia 24 listopada 2016 r., III AUa 1372/16, legalis). Dlatego też, zdaniem Sądu Okręgowego, brak było podstaw do wyłączenia z okresu pracy ubezpieczonego realizowanej bezsprzecznie w warunkach szczególnych okresów pozostawania na zwolnieniach lekarskich. Okresy te – co wynika z powyższego – podlegają zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach.

W tym stanie rzeczy nie było potrzeby uwzględnienia dalszych okresów wykonywania prac w szczególnych warunkach wnioskowanych przez odwołującego, tj. w Zakładach Radiowych (...) S.A. (3.05.1976r. – 25.10.1976r. oraz 25.10.1978r. – 31.03.1983r.) na stanowisku ustawiacza maszyn do obróbki plastycznej. Wprawdzie postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie w sposób bezsporny wykazało, że ubezpieczony taką pracę wykonywał, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, aczkolwiek samo ustalenia wykonywania prac tego rodzaju nie wystarczy, aby móc zaliczyć je do okresu pracy w szczególnych warunkach. Zauważyć należy, że wykaz A załącznika do rozporządzenia w dziale IV pod pozycją 17 za prace w szczególnych warunkach uznaje prace przy produkcji i przetwórstwie żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcji surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa oraz produkcja wosków i woskoli, aczkolwiek dział ten odnosi się do produkcji i przetwórstwa chemicznego. Natomiast Zakład (...) nie zajmował się bezpośrednio branżą chemiczną, lecz produkcją elementów do obudowy odbiorników radiowych. Już tylko na marginesie wskazać trzeba, że przynależność pracodawcy do określonej gałęzi gospodarki ma znaczenie istotne i nie można dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym. Kwalifikacja pracy jako pracy w warunkach szczególnych odbywa się bowiem na podstawie kryterium stanowiskowo – branżowego. Od kryterium branżowego można odstąpić w pewnych sytuacjach, gdy wykonywana jest praca uznana za szkodliwą dla jednej branży, mimo iż warunki jej wykonywania w innej branży są tak samo szkodliwe. Jeżeli pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu przemysłu, w ramach którego to działu takie same prace zaliczane są do pracy w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie tych stanowisk pracy musiałoby być uznane za naruszające zasadę równości w zakresie uprawnień do ubezpieczenia społecznego pracowników wykonujących taką samą pracę. Zasadą jednak jest, że wykonywanie takiej samej pracy w innej branży bądź przypisywanie stanowiska do branży, w której nie zostało ono wymienione, nie może prowadzić do uznania tej pracy za wykonywaną w warunkach szczególnych (wyr. SN z dnia 13 grudnia 2016r., III UK 40/16, legalis; wyr. SN z dnia 11 kwietnia 2017r., II UK 110/16, legalis). Tym niemniej w niniejszej sprawie – z uwagi na wykazanie co najmniej 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach na podstawie niekwestionowanego przez organ rentowy świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach – bezprzedmiotowa okazała się być analiza warunków pracy obowiązujących w ww. zakładzie pod kątem przesłanek do odstąpienia od kryterium branżowego.

Konkludując, postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie wykazało, że ubezpieczony S. D. spełnił niezbędne przesłanki warunkujące możliwość przyznania mu prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Dlatego też, zaskarżoną decyzję należało zmienić poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury od dnia (...)roku, a więc od dnia ukończenia określonego przepisami wieku emerytalnego.

Mając powyższe na względzie, na zasadzie art. 47714 § 2 kpc i art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS należało orzec jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Co więcej, zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy przyznając odwołującemu prawo do emerytury, sąd zobowiązany jest do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W przedmiotowej sprawie – w ocenie Sądu – istniały podstawy do obciążenia organu rentownego odpowiedzialnością za nieprzyznanie odwołującemu prawa do emerytury, albowiem ustalenie okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach było możliwe już na etapie postępowania przed organem rentowym, który to dysponował niezbędnymi dokumentami pozwalającymi w sposób prawidłowy ustalić prawo ubezpieczonego do emerytury. Gdyby organ rentowy w sposób właściwy zsumował okresy podlegające zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach to uniknąłby dalszego postępowania sądowego. Wobec tego Sąd uznał, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Mając powyższe na uwadze, zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy, należało postanowić jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

Natomiast rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd wydał na podstawie art. 98 § 1 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Natomiast zgodnie z treścią art. 98 § 3 kpc w zw. z art. 99 kpc, do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach. Uszczegółowienie tej normy stanowi zaś przepis § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804), w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia odwołania, zgodnie z którym opłaty stanowiące podstawę zasądzania kosztów zastępstwa prawnego ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach 2 – 4. Zgodnie z przepisem § 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawach o świadczenia pieniężne z zakresu ubezpieczeń społecznych stawka minimalna wynosi 180 złotych.

Skoro zatem odwołanie ubezpieczonego zostało uwzględnione, organ rentowy – jako strona przegrywająca spór – jest zobowiązany do zwrotu poniesionych przez odwołującego kosztów zastępstwa procesowego w sprawie według stawki minimalnej w kwocie 180 złotych.

Mając na względzie powyższe, na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 98 § 3 kpc w zw. z art. 99 kpc w zw. z art. § 15 ust. 1 w zw. z § 9 ust. 2 cytowanego rozporządzenia należało postanowić jak w punkcie 3 sentencji wyroku.

SSO Elżbieta Pietrzak