Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2017 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2017 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. (...)

przeciwko I. G.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda K. (...) na rzecz pozwanej

I. G. kwotę 3.617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 741/17

UZASADNIENIE

Powódka A. (...) w W. wniosła przeciwko pozwanej I. G. pozew o zapłatę kwoty 28 334,87 zł. wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że pozwana dzierżawiła, na podstawie dwóch umów dzierżawy nr (...) z dnia 25 lutego 1995 roku i nr. (...) z dnia 2 kwietnia 1997 r., nieruchomości wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa o powierzchni ponad 900 ha.,. Umowy zostały rozwiązane bez wypowiedzenia przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa - poprzednika prawnego powódki - w dniu 21 czerwca 2000 roku z powodu zaległości czynszowych. Po rozwiązaniu umowy pozwana przez wiele lat użytkowała grunty bezumownie, nie płacąc w zamian stosownego wynagrodzenia. Jak wynika z pozwu pomiędzy stronami przez kilkanaście lat toczyły się procesy sądowe. Powódka występowała przeciwko pozwanej z pozwami o zapłatę i wydanie nieruchomości, pozwana występowała przeciwko powodowej Agencji o ustalenie. Należności z tytułu czynszu dzierżawnego zostały zasądzone na rzecz powódki wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 9 listopada 2006 r., sygn. akt I C 155/03 i wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 czerwca 2007 roku, sygn. akt I ACa 308/07. Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego użytkowania oraz o wydanie nieruchomości zostało wyłączone do odrębnego postępowania i toczyło się przed Sądem Okręgowym w Słupsku w sprawie o sygn. akt I C 135/06. Na rozprawie w dniu 18 maja 2015 roku powódka rozszerzyła powództwo o kwotę 24 260,45 zł., Sąd postanowieniem z dnia 22 maja 2015 roku przekazał w tym zakresie sprawę do rozpoznania do Sądu Rejonowego w Człuchowie, natomiast wyrokiem z dnia 25 maja 2015 roku, w sprawie o sygn. akt I C 135/06, kończącym postępowanie w pierwszej instancji, Sąd Okręgowy w Słupsku zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3 815 423,14 zł. bez uwzględnienia kwoty 24 260,45 zł. Po przekazaniu sprawy o zapłatę kwoty 24.260, 45 zł. pozew został zwrócony przez Sąd Rejonowy w Człuchowie, albowiem powódka nie usunęła braków formalnych pozwu. Z pozwu wynika również, że dochodzona kwota obejmuje roszczenia z tytułu wynagrodzenia za ostatni okres bezprawnego użytkowania nieruchomości przez pozwaną, które nie zostało ujęte w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Słupsku i stanowi wynagrodzenie za II półrocze 2014 r., którego termin płatności powód wyznaczył na dzień 28 luty 2015 r. Wydanie ostatnich nieruchomości przez pozwaną, nastąpiło protokołem zdawczo-odbiorczym w dniu 29 grudnia 2014. Powódka wyjaśniła że wynagrodzenie za bezumowne użytkowanie zostało obliczone zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa stanowiącym, że osoba władająca nieruchomością wchodzącą w skład zasobu bez tytułu prawnego jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Agencji wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości w wysokości stanowiącej 5 krotności wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu. Powódka wskazała, że na kwotę dochodzoną pozwem składa się kwota główna 24 260,45 zł. oraz odsetki ustawowe 4.074,42 zł.

Sąd Rejonowy w Człuchowie w dniu 30 czerwca 2017 roku, w sprawie o sygn. akt I Nc 675/17, wydał nakaz zapłaty, w którym uwzględnił powództwo w całości.

Pozwana w ustawowym terminie złożyła sprzeciw, w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu wskazała, że nie zgadza się ze stanowiskiem strony powodowej, że umowy dzierżawy zostały wypowiedziane. Podkreślała, że nawet, gdyby uznać skuteczność złożonych przez powoda, pismami z dnia 21 czerwca 2000 roku, oświadczeń, których fakt doręczenia pozwanej, powódka zgodnie z art. 6 k.c. nie wykazała, to zaprzecza ona ich skutecznym doręczeniom oraz posiadaniu wiedzy o ich złożeniu wobec pozwanej. Ponadto jej zdaniem dochodzone pozwem roszczenie uległo przedawnieniu zgodnie z art. art. 229 § 1 k.c. w zw. z art. 39 b ust 1 i 3 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Podkreśliła, że termin przedawnienia roszczeń powódki związanych z rzekomym bezumownym korzystaniem z dzierżawionych gruntów upłynął w dniu 29 grudnia 2015 roku, to jest po upływie roku od dnia podpisania protokołu wydania nieruchomości z dnia 29 grudnia 2014, a pozew w niniejszej sprawie został złożony 21 czerwca 2017. Ponadto z uwagi na fakt, iż zaprzeczyła, aby kiedykolwiek została poinformowana o wypowiedzeniu umów dzierżawy stąd też kwestionuje w całości wyliczenia powódki w zakresie stawek i wysokości dochodzonego pozwem roszczenia. Pozwana zakwestionowała również wartość dowodów, wskazując, iż przedłożone przez powódkę kserokopie nie mają cech dokumentu. Podkreślała, iż przedłożonych wydruków komputerowych nie można uznać za dokumenty o charakterze prywatnym zgodnie z brzmieniem art. 245 k.c., albowiem wydruk komputerowy, który posłużyć ma w procesie cywilnym jako środek dowodowy, powinien być podpisany przez osobę upoważnioną do składania oświadczeń woli i wiedzy w imieniu organu. Pozwana wskazała również, iż przesłanek warunkujących uznanie wydruków komputerowych za dokumenty prywatne, nie wypełnia także poświadczenie ich za zgodne z oryginałem, podpisane przez pełnomocnika, gdyż ta nie on jest autorem zestawienia. W związku z powyższym według pozwanej strona powodowa nie wykazała również wysokości dochodzonego roszczenia.

W piśmie z dnia 6 listopada 2017 roku strona powodowa wskazała, iż na mocy art. 45 oraz art. 46 ustawy z dnia 10 lutego 2017 przepisy wprowadzające ustawę o krajowym ośrodku wsparcia rolnictwa z dniem 31 sierpnia 2017 roku zniesiona została Agencja Nieruchomości Rolnych i z dniem 1 września 2017 r. utworzony został K. (...), który z mocy prawa wstąpił w ogół praw i obowiązków znoszonej A. (...). Zgodnie z art. 47 cytowanej ustawy w sprawach sądowych, w których stroną lub uczestnikiem są organyA. (...), stroną staje się z dniem wejścia w życie ustawy K. (...). W związku z powyższym strona powodowa dookreśliła, że na mocy cytowanych przepisów stroną postępowania od dnia 1 września 2017 roku jest k. (...). W odpowiedzi na zarzuty zawarte w sprzeciwie powódka wskazała, że są one bezpodstawne, albowiem przed Sądem Okręgowym w Gdańsku toczyło się postępowanie, w którym Sąd nie podzielił stanowiska I. G. i jej poglądu dotyczącego stwierdzenia bezskuteczności wypowiedzenia i nieważności protokołu zdawczo-odbiorczego wydania nieruchomości. Wskazała również, iż w toku postępowania o sygnaturze akt I C 135/06 Sąd wydał w dniu 13 maja 2014 wyrok częściowy nakazujący wydanie powodowej A. (...) część działek, ponieważ pozostała część objęta pozwem została wydana przez pozwaną dobrowolnie w dniu 4 lutego 2014 r. Ustosunkowując się do zarzutu przedawnienia strona powodowa wskazała, że powódka przerwała jego bieg, rozszerzając powództwo pismem z dnia 18 maja 2015 r., które Sąd Okręgowy w Słupsku w tej części, postanowieniem z dnia 22 maja 2015, przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Człuchowie ( sprawa zawisła pod sygnaturą akt I C 363/15). Z powodu braku pełnomocnictwa, które zostało w aktach sprawy IC 135/06, Sąd zarządził zwrot pozwu, w związku, z czym powódka wniosła ponownie pozew, który jest przedmiotem niniejszego postępowania. Nie zgodziła również się ze stroną pozwaną, że nie wykazała wysokości wynagrodzenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana I. G. dzierżawiła nieruchomości wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa o powierzchni ponad 900 ha na podstawie dwóch umów dzierżawy nr (...) z dnia 25 lutego 1995 roku i nr. (...) z dnia 2 kwietnia 1997.

bezsporne, ponadto umowy k. 9-16, 18-23

Ww. umowy zostały rozwiązane bez wypowiedzenia przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa - poprzednika prawnego powódki - w dniu 21 czerwca 2000 roku z powodu zaległości czynszowych.

bezsporne, ponadto pismo k. 17 , 24

Należności z tytułu czynszu dzierżawnego zostały zasądzone na rzecz powódki wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 9 listopada 2006 r., sygn. akt I C 155/03 i Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 czerwca 2007 roku, sygn. akt I ACa 308/07. Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego użytkowania oraz o wydanie nieruchomości zostało wyłączone do odrębnego postępowania i toczyło się przed Sądem Okręgowym w Słupsku w sprawie o sygn. akt I C 135/06. Na rozprawie w dniu 18 maja 2015 roku powódka rozszerzyła powództwo o kwotę 24 260,45 zł. Postanowieniem z dnia 22 maja 2015 roku, Sąd przekazał w tym zakresie sprawę do rozpoznania do Sądu Rejonowego w Człuchowie, natomiast wyrokiem z dnia 25 maja 2015 roku, w sprawie o sygn. akt I C 135/06 kończącym postępowanie w pierwszej instancji Sąd Okręgowy w Słupsku zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3 815 423,14 zł. bez uwzględnienia kwoty 24 260,45 zł. Po przekazaniu sprawy o zapłatę kwoty 24.260, 45 zł. pozew został zwrócony przez Sąd Rejonowy w Człuchowie, albowiem powódka nie usunęła braków formalnych pozwu.

bezsporne, ponadto pismo k. 25, -27, postanowienie k. 28, wyrok. K. 29, zarządzenie k. 30

Pozwana wydała nieruchomości powódce ostatecznie w dniu 29 grudnia 2014 roku.

bezsporne, ponadto protokół zdawczo-odbiorczy k. 32-36

Sad zważył co następuje:

Powódka domagała się w przedmiotowej sprawie wynagrodzenia za korzystanie przez pozwaną I. G. z nieruchomości należących do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa bez tytułu prawnego, na podstawie art. 39b ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. z 2012r. poz.1187 z póź. zm.) .

Pozwana kwestionowała powództwo co do zasady, jak i co do wysokości, zakwestionowała również wartość dowodową przedłożonych kserokopii. Podkreślić jednak należy, ze bezsporny był fakt, ze I. G. korzystała ze spornych gruntów rolnych do 29 grudnia 2014 r. oraz że grunty zostały przez nią w ww. dniu wydane. W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, ze korzystanie to (w okresie objętym sporem) nie miało podstawy w jakimkolwiek tytule prawnym, albowiem wynika to z przedłożonego przez powódkę materiału dowodowego. Podkreślić należy, ze analiza całości materiału dowodowego jaki i okoliczności przytoczone przez strony, doprowadziły Sąd do przekonania, ze umowy łączące strony zostały wypowiedziane. Wynika to w szczególności z oświadczeń woli złożonych przez powódkę w celu wypowiedzenia umów (pisma k. 17, 24), przeprowadzonych postępowań sądowych, których fakt istnienia i ich wynik nie był kwestionowany przez stronę pozwaną, a w szczególności ostatecznego wydania nieruchomości (okoliczność bezsporna). Wskazać należy, ze powołane przez powódkę dowody z określonych dokumentów załączonych do pozwu w formie niepoświadczonych kserokopii wprawdzie nie stanowią dowodów z dokumentów, o których mowa w art. 244 KPC i art. 245 k.p.c., nie są jednak pozbawione mocy dowodowej, w rozumieniu art. 232 w zw. z art. 308 k.p.c. Dopóki sąd ani strona przeciwna nie zakwestionuje ich i nie zażąda złożenia oryginałów dokumentów, stanowią one jeden ze środków dowodowych, przy pomocy których strona może udowodnić fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowody te, jak każde inne, podlegają ocenie sądu na podstawie art. 233 KPC. Obowiązek złożenia oryginału dokumentu powstaje dla strony, która powołuje się na dokument, także w sytuacji wskazanej w art. 129 § 1 KPC, a więc wtedy, gdy strona przeciwna zażądała złożenia oryginału dokumentu. Wówczas, zamiast oryginału, strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez osoby wskazane w art. 129 § 2 KPC, a więc między innymi przez występującego w sprawie pełnomocnika strony, będącego adwokatem lub radcą prawnym. Tak poświadczony odpis ma charakter dokumentu urzędowego (art. 129 § 3 KPC). Natomiast jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, sąd, na wniosek strony albo z urzędu, może zażądać od strony składającej poświadczony odpis dokumentu, przedłożenia jego oryginału (art. 129 § 4 KPC) – por. wyrok S.N. z dnia 25 listopada 2015 r. IV CSK 52/15. W niniejszej sprawie pozwana nie domagała się przedłożenia oryginału dokumentów, a także w ocenie Sądu nie występowała taka konieczność biorąc pod uwagę charakter sprawy.

Do zasadniczej kwestii koniecznej do rozstrzygnięcia przez Sąd pozostawała okoliczność, czy na pozwanej ciąży obowiązek zapłaty spornego wynagrodzenia z uwagi na zgłoszony zarzut przedawnienia roszczenia.

Oceniając podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia zważyć należy, iż w myśl art. 39b ust. 3 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa do roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie bez tytułu prawnego z nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa stosuje się art. 229 k.c. , stanowiący, iż roszczenie właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy przedawnia się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. W związku z powyższym można dochodzić roszczeń o zwrot wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy, nie narażając się na podniesienie skutecznego zarzutu przedawnienia, tylko do upływu roku od daty zwrotu rzeczy.

Jak wynika z protokołu zdawczo – odbiorczego (k.32-36) i twierdzeń stron do zwrotu nieruchomości przez pozwaną doszło ostatecznie w dniu 29 grudnia 2014 r. Uwzględniając datę złożenia pozwu o zapłatę tj. dzień 21 czerwca 2017 r. (k.50), to przedmiotowe roszczenie było już przedawnione. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, Sąd doszedł do przekonania, że w odniesieniu do roszczeń powódki roczny termin przedawnienia zaczął biec właśnie w dniu jej wydania tj. 29 grudnia 2014 roku, a więc upłynął z końcem dnia 29 grudnia 2015 roku.

Z uwagi na fakt, ze powódka podniosła, że ww. okres uległ przerwaniu, należało rozważyć, czy doszło do ewentualnego przerwania biegu przedawnienia. Zgodnie z treścią art. 123 § 1k.c bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia oraz przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

Sąd nie podziela twierdzenia powódki, że bieg przedawnienia w niniejszej sprawie został przerwany poprzez dokonanie rozszerzenia powództwa przed Sądem Okręgowym w Słupsku, albowiem pozew ten został skutecznie zwrócony (bezsporne), a tym samym zgodnie z treścią art. 130 § 2 k.c., nie wywierał on żadnych skutków prawnych jakie ustawa wiąże z wniesieniem powództwa do sądu. Złożenie pozwu w niniejszej sprawie również nie doprowadziło do przerwania terminu przedawnienia albowiem pozew został wniesiony do Sądu w dniu 21 czerwca 2017 roku.

Mając powyższe na uwadze w ocenie Sądu, roszczenie powódki o zwrot wynagrodzenia przedawniło się z upływem rocznych terminów przewidzianych w treści art. 229 § 1 k.c. Wobec powyższego podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia okazał się skuteczny (art. 117 § 2 k.p.c.), a tym samym powództwo należało oddalić w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Pozwana wygrała sprawę i poniosła koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3600 zł zgodnie z § 2 pkt.57 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.