Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku R. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 29 maja 2013 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 1034/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 maja 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił R. G. prawa do emerytury, z uwagi na brak 15- letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Od decyzji powyższej wnioskodawca R. G. wniósł w dniu 3 lipca 2013r. odwołanie wnosząc o jej zmianę, zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 12 sierpnia 1980r. do 7 sierpnia 1992r. głównie jako kierowca pogotowia technicznego tj. samochodów specjalnych na podwoziu S. (...) i S. (...) o ładowności powyżej 3,5 tony.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. podniósł, iż z dokumentów wynika, że w spornym okresie wnioskodawca pracował przy naprawie pojazdów mechanicznych na stanowisku mechanika-kierowcy, mechanika napraw sprzętu, a taka praca nie jest pracą w szczególnych warunkach.

Na rozprawie w dniu 22 października 2013r. pełnomocnik wnioskodawcy rozszerzył odwołanie wnosząc o zaliczenie wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach także okresów: od dnia 28 czerwca 1971r. do dnia 22 listopada 1972r. oraz od dnia 13 listopada 1974r. do dnia 28 lutego 1979r. w charakterze ślusarza – spawacza.

Organ rentowy podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. G., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 18 kwietnia 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akta ZUS)

Wnioskodawca na datę 1 stycznia 1999r. miał okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 30 lat 15 dni, w tym 29 lat, 7 miesięcy i 13 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 2 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okres pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w (...) s.c w B. od dnia 10 sierpnia 1992r. do dnia 31 grudnia 1998r. w wymiarze 6 lat 2 miesięcy i 7 dni z wyłączeniem okresów nieskładkowych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia:

- od dnia 28 czerwca 1971r. do dnia 22 listopada 1972r. oraz od dnia 13 listopada 1974r. do dnia 28 lutego 1979r.;

- od dnia 12 sierpnia 1980r. do 7 sierpnia 1992r.

(dowód: decyzja z dnia 29 maja 2013r. – k. 26 akt)

R. G. w okresie od dnia 28 czerwca 1971r. do dnia 30 kwietnia 1980r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie Produkcyjnym (...) w D. (poprzednik prawny Zakładów (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w D.) początkowo jako stażysta na stanowisku ślusarza-spawacza, następnie jako spawacz oraz ślusarz spawacz, a od 1 marca 1979r. jako referent ds. kooperacji. Zakład zajmował się produkcją konstrukcji stalowych.

W czasie tego zatrudnienia w okresie od dnia 23 listopada 1972r. do dnia 17 października 1974r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po odbyciu służby wojskowej ponownie podjął pracę w dniu 13 listopada 1974r.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 16 października 2003r. – k. 5 akt kapitałowych, książeczka wojskowa – k. 7 – 9 akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1980r. – k. 30 akt osobowych)

W okresie od dnia 28 czerwca 1971r. do dnia 30 września 1971r. wnioskodawca odbywał wstępny staż pracy na stanowisku ślusarza –spawacza stażysty celem nabycia pełnych kwalifikacji zawodowych na w/w stanowisku. Wnioskodawca ukończył szkołę zawodową w zawodzie ślusarza –spawacza w dniu 26 czerwca 1971r., gdzie nabył uprawnienia spawacza. Po jego odbyciu Zakład Produkcyjny (...) w D. zatrudnił go od dnia 1 października 1971r. do dnia 28 lutego 1979r.. w charakterze spawacza. Zakład zajmował się produkcją konstrukcji stalowych o dużych gabarytach. Wnioskodawca pracował w Wydziale (...). Do stałych obowiązków wnioskodawcy w okresie od 28 czerwca 1971r. do 28 lutego 1979r. ( za wyjątkiem okresu służby wojskowej) należało spawanie elektryczne konstrukcji stalowych oraz przecinanie blach palnikiem acetylenotlenowym. Wnioskodawca pracował przy wytwarzaniu kołowrotów, przenośników, stacji napędowych.

(dowód: zeznania świadka B. D. – protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 25.55 do minuty 35.16, zeznania świadka Z. A. - protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 36.26 do minuty 40.31, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 40.32 do minuty 47.07, umowa o wstępny staż pracy z dnia 28 czerwca 1971r. – k. 5 -6 akt osobowych, angaż z dnia 1 października 1971r. – k. 8 akt osobowych, angaż z 1 stycznia 1975r. – k. 21 akt osobowych, angaż z 1 lipca 1976r. – k. 22 akt osobowych, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1980r. – k. 30 akt osobowych, odpis świadectwa szkolnego – k. 12 akt osobowych)

Następca prawny Zakładu Produkcyjnego (...) w D. - Zakłady (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia, w którym zaświadczył, że R. G. w okresie od dnia 28 czerwca 1971r. do 22 listopada 1972r. oraz od 13 listopada 1974r. do 28 lutego 1979r. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza-spawacza wykonując prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym oraz w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych.

(dowód: świadectwo pracy – k. 31 akt osobowych)

W okresie od dnia 12 sierpnia 1980r. do dnia 7 sierpnia 1992r. R. G. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w B..

(dowód: świadectwo pracy z dnia 7 sierpnia 1992r. – k. 36 akt)

Od dnia 12 sierpnia 1980r. do dnia 31 lipca 1983r. wnioskodawca pracował w charakterze kierowcy –mechanika. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało prowadzenie samochodu - pogotowia technicznego usytuowanego na podwoziu S. (...). Samochodem tym dojeżdżał na place budowy, gdzie naprawiał sprzęt budowlany tj. żurawie samochodowe i żurawie samojezdne. Wnioskodawca od dnia 1 grudnia 1981r. był brygadzistą brygady remontowej.

(dowód: zeznania świadka R. Ś. – protokół rozprawy z dnia 22 października 2013r. – od minuty 23.01 do minuty 28.50, zeznania świadka R. W. – protokół rozprawy z dnia 22 października 2013r. – od minuty 11.46 do minuty 22.36, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 47.08 do minuty 54.53, karta obiegowa zmiany, umowa o pracę z dnia 12 sierpnia 1980r. – k. 38 akt, angaż – k. 39-42, pismo z dnia 23 grudnia 1981r. – k. 59 akt, umowa z brygadzistą z dnia 1 grudnia 1981r. – k. 58 akt)

Od dnia 1 sierpnia 1983r. do dnia 17 listopada 1988. wnioskodawca pracował w charakterze kierowcy - mechanika w serwisie koparek budowlanych firmy (...). W tym okresie był kierowcą pogotowia technicznego - samochodu marki T., a następnie Ż. , którymi dojeżdżał celem naprawy na miejscu koparek budowlanych typu N.. Wnioskodawca usługi naprawcze koparek wykonywał na terenie całego kraju.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 7 sierpnia 1992r. – k. 36 akt, zeznania świadka R. Ś. – protokół rozprawy z dnia 22 października 2013r. – od minuty 23.01 do minuty 28.50, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 47.08 do minuty 54.53, angaż z dnia 1 sierpnia 1983r. – k. 43 akt, angaże – k. 44, 45, 46, 47,48 akt, angaż z dnia 2 listopada 1988r. – k. 49 akt, karta obiegowa zmiany z 9 listopada 1988r. – k. 49 akt, umowa o prace dodatkowe z dnia 5 sierpnia 1983r. – k. 60, umowa o prace dodatkowe z dnia 2 września 1995r. – k. 61 akt, umowa o prace dodatkowe z dnia 1 kwietnia 1986r. – k. 62 akt )

W okresie od dnia 23 listopada 1988r. do dnia 30 czerwca 1990r. wnioskodawca pracował na budowie eksportowej w S. (ZSRR) w charakterze kierowcy pogotowia technicznego i technika mechanika. Wnioskodawca pracował wówczas przy naprawie układów hydrauliczno-pneumatycznych – był brygadzistą.

W okresie od dnia 1 do 11 sierpnia 1990r. wnioskodawca przebywał na bezpłatnym urlopie.

(dowód: zeznania świadka R. W. – protokół rozprawy z dnia 22 października 2013r. – od minuty 11.46 do minuty 22.36, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 47.08 do minuty 54.53, zaświadczenie pracodawcy z dnia 22 maja 2006r. – k. 65 akt kapitałowych, umowa o pracę na czas określony z dnia 7 listopada 1988r. – k. 67-68 akt, pismo z 31 maja 1990r. – k. 54 akt, aneks – k. 57 akt, aneks z 5 maja 1990r. – k. 55 akt, pismo z 26 czerwca 1990r. – k. 63 akt, opinia z dnia 27 czerwca 1990r.)

Od dnia 13 sierpnia 1990r. wnioskodawca wrócił do pracy w macierzystym zakładzie w charakterze mechanika napraw sprzętu w serwisie I. ( (...)). Wnioskodawca w takim charakterze pracował do końca swojego zatrudnienia czyli do 7 sierpnia 1992r.. Do stałych obowiązków wnioskodawcy w tym okresie należała naprawa dużych maszyn budowlanych (koparek). Wnioskodawca naprawiał te maszyny zarówno w kanałach remontowych jak i poza nimi. W kanałach remontowych naprawiał zawieszenia, skrzynie, mosty, a poza kanałami silniki. Prace w kanałach remontowych zajmowały wnioskodawcy średnio 70% roboczej dniówki, a poza kanałami 30%.

(dowód: angaże – k. 50-53 akt, zeznania świadka P. K. – protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 5.06 do minuty 16.32 , zeznania świadka G. K. - protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 19.10 do minuty 25.50, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 3 grudnia 2013r. od minuty 47.08 do minuty 54.53)

W dniu 8 września 2000r. Archiwum Zakładowe w P. wystawiło wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczyło, że R. G. był zatrudniony przez (...) w B. od dnia 12 sierpnia 1980r. do dnia 7 sierpnia 1992r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy naprawie pojazdów mechanicznych na stanowisku mechanika-kierowcy, mechanika napraw sprzętu tj. wykonywał prace wymienione w wykazie A dział XIV poz. 16 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

(dowód: świadectwo z dnia 8 września 2000r. – k. 7 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zakwestionował szczególne warunki pracy wnioskodawcy w okresie zatrudnienia:

- w Zakładzie Produkcyjnym (...) w D. od dnia 28 czerwca 1971r. do dnia 22 listopada 1972r. oraz od dnia 13 listopada 1974r. do dnia 28 lutego 1979r.;

- w (...) w B. od dnia 12 sierpnia 1980r. do 7 sierpnia 1992r.

Wnioskodawca przedłożył na okoliczność szczególnych warunków pracy w Zakładzie Produkcyjnym (...) w D. świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia. W świadectwie tym następca prawny Zakładu Produkcyjnego (...) w D. - Zakłady (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. zaświadczył, że R. G. w okresie od dnia 28 czerwca 1971r. do 22 listopada 1972r. oraz od 13 listopada 1974r. do 28 lutego 1979r. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza-spawacza wykonując prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym oraz w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych.

Organ rentowy uznał, iż z dokumentu tego nie wynika, aby praca skarżącego była pracą w szczególnych warunkach, skoro wnioskodawca pracował na stanowisku ślusarza –spawacza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych. Świadczy to zdaniem organu rentowego o tym, że prace spawalnicze nie miały stałego charakteru, co wyklucza zaliczenie tego okresu do szczególnego stażu pracy.

Świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione przez zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, jest dokumentem potwierdzającym okresy pracy w warunkach szczególnych (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Zakwestionowanie zatem przez organ rentowy takiego świadectwa jako dokumentu prywatnego, przerzuca ciężar dowodzenia jego prawdziwości na osobę, która chce z niego skorzystać, czyli na wnioskodawcę. A zatem to na nim zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar wykazania, że taką pracę rzeczywiście w spornym okresie wykonywał.

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w postaci przesłuchania wnioskodawcy oraz zeznań świadków: B. D. i Z. A., którzy razem z wnioskodawcą pracowali w przedmiotowym zakładzie pracy, na tym samym stanowisku wykazało, że w całym spornym okresie wnioskodawca miał taki sam zakres obowiązków i wykonywał taką samą pracę, polegającą na wycinaniu elementów potrzebnych do montażu konstrukcji stalowych z dużych arkuszy blachy palnikiem acetylenotlenowym oraz ich spawaniu elektrycznym. Prace te wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, będąc zatrudnionym na cały etat. Zważywszy, że świadkowie pracowali razem z wnioskodawcą na tym samym stanowisku pracy i w tym samym pomieszczeniu, należy uznać że dysponują oni bezpośrednią, szczegółową, a co za tym idzie wiarygodną wiedzą co do zakresu obowiązków wnioskodawcy oraz warunków w jakich jego praca była świadczona.

Należy zaznaczyć, że Zakład (...) w D. – jak wynika z pisma jego następcy prawnego Spółki z o.o. (...) - zajmował się wytwarzaniem konstrukcji stalowych o dużych gabarytach, co wymagało współpracy przy ich składaniu kilku pracowników: spawacza i ślusarza-spawacza. Praca ślusarza-spawacza różniła się od pracy spawacza tylko tym, że ślusarz-spawacz musiał przygotować elementy do konstrukcji stalowych przez ich wycięcie palnikiem z blachy i wstępnie zespawać (sczepić), natomiast spawacz zajmował się tylko i wyłącznie spawaniem na gotowo. Zarówno ślusarz-spawacze jak i spawacz pracowali w tych samych trudnych warunkach w dużym zapyleniu i zadymieniu. Praca ślusarzy-spawaczy była jednym z elementów procesu spawalniczego. Dlatego pracodawca zaliczał zarówno pracę ślusarzy-spawaczy jak i spawaczy do prac w szczególnych warunkach. Co więcej organ rentowy nie kwestionował szczególnych warunków pracy W. D., który pracował w tym samym zakładzie i okresie jak wnioskodawca na stanowisku ślusarza –spawacza, gdyż przyznał mu emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym.

Z analizy dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy ( świadectwo pracy, angaże) wynika ponadto, że po odbyciu wstępnego stażu pracy w charakterze ślusarza-spawacza, od dnia 1 października 1971r. podjął on pracę jako spawacz i pracował w takim charakterze jeszcze po lipcu 1976r. ( angaż z lipca 1976r. określa jego stanowisko jako spawacza). Koresponduje to, że świadectwem pracy wnioskodawcy, z którego wynika, że po okresie początkowej pracy w charakterze ślusarza spawacza (wstępny staż pracy od 28 czerwca 1971r. do 30 września 1971r.) pracował on w charakterze spawacza, a następnie ślusarza-spawacza. A zatem w spornym okresie wnioskodawca wykonywał zarówno tylko i wyłącznie prace spawalnicze (od 1 października 1971r. co najmniej do lipca 1976r.) oraz prace ślusarsko-spawalnicze (od sierpnia 1976r. do 28 lutego 1979r.). Sąd uznał, że wnioskodawca pracując zarówno w charakterze spawacza jak i ślusarza spawacza wykonywał prace w warunkach szczególnych, tak jak to wynika ze świadectwa wykonywania pracy pierwszej kategorii.

Biorąc powyższe pod uwagę oraz złożone w sprawie zeznania świadków i wnioskodawcy co do codziennych warunków pracy i sposobu organizacji pracy w hali zakładu oraz w oparciu o zgromadzone dokumenty pracownicze nie ulega wątpliwości, że praca wnioskodawcy przy wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo wodorowym, była pracą o znacznej szkodliwości dla jego zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości. Świadczy o tym nie tylko zakres jego obowiązków, charakter pracy , ale także warunki w jakich praca była świadczona.

Zatrudnienie przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym zostało wymienione wykazie A, Dziale XIV, poz. 12, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku i podlega uwzględnieniu jako praca w warunkach szczególnych na cele emerytalno – rentowe.

Sąd zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych również przypadający w okresie zatrudnienia w Zakładzie Produkcyjnym (...) w D. okres służby wojskowej od dnia 23 listopada 1972r. do dnia 17 października 1974r. na podstawie obowiązującego wówczas (od dnia 29 listopada 1967 r. do dnia 6 sierpnia 1979 r.) art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1967 r. Nr 44, poz. 440).

Zarówno bowiem przed powołaniem do służby wojskowej jak i po jej odbyciu i powrocie do pracy w ustawowym 30-dniowym terminie (13 listopada 1974r.), wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach (poprzednio pierwsza kategoria zatrudnienia) przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo wodorowym tj. wykonywał prace wymienione w wykazie A dział XIV poz. 12.

Przepis art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony stanowił o zaliczaniu okresu odbytej służby wojskowej do wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu służby podjęli - w zakreślonym ustawowo terminie - zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Wydane na podstawie art. 108 ust. 4 powołanej ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. Nr 44, poz. 318) regulowało w sposób szczegółowy uprawnienia żołnierza, który w terminie 30 dni po zwolnieniu ze służby zgłosił powrót do zakładu pracy i w wyniku tego podjął w nim zatrudnienie. Zgodnie z § 5 powołanego rozporządzenia żołnierzowi, który podjął zatrudnienie wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie Z powyższego wynika, że wlicza się także uprawnienia wynikające z systemu zabezpieczenia społecznego w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, a zatem również wynikające z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach (takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 9 marca 2010r., w sprawie I UK 333/09 Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2006r. III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108 i z dnia 25 lutego 2010r. II UK 219/09) .

Brak natomiast było podstaw do zaliczenia wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy drugiego spornego okresu w (...) w B. od dnia 12 sierpnia 1980r. do 7 sierpnia 1992r. Wprawdzie również za ten okres pracy skarżący dysponuje świadectwem pracy w warunkach szczególnych, ale w świadectwie tym błędnie zakwalifikowano prace wykonywane przez wnioskodawcę i odwołano się do nieobowiązującego aktu prawnego – zarządzenia resortowego.

Ze świadectwa wynika bowiem, że w całym spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy skarżący pracował przy naprawie pojazdów mechanicznych na stanowisku mechanika-kierowcy, mechanika napraw sprzętu tj. wykonywał prace wymienione w wykazie A dział XIV poz. 16 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

Zarządzenia resortowe mają obecnie li tylko walor informacyjny. Można się nimi posługiwać jedynie posiłkowo celem dopasowania stanowiska do pracy wymienionej w aktualnie obowiązującym wykazie A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów regulującym kwestie szczególnych warunków pracy. Inaczej mówiąc praca wymieniona w zarządzeniach resortowych tylko wówczas jest pracą w szczególnych warunkach, gdy nadal jako taka jest wymieniona w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów.

W wykazie A dział XIV poz. 16 będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów wymienione są prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Tymczasem jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego w postaci zeznań świadków: R. Ś., R. W., P. K. i G. K. wnioskodawca nie wykonywał takiej pracy w całym spornym okresie od dnia 12 sierpnia 1980r. do 7 sierpnia 1992r. Skarżący pracował w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych – jak potwierdza P. K. i G. K.- tylko wówczas, gdy pracował w serwisie I. ( (...)), co miało miejsce po powrocie z pracy eksportowej w S., a mianowicie w okresie od dnia 13 sierpnia 1990r. do dnia 7 sierpnia 1992r. Potwierdzają to także dokumenty w postaci angaży. Nawet jednak wówczas wnioskodawca nie wykonywał tej pracy stale i pełnym wymiarze czasu pracy. Z tych względów Sąd odmówił wiary skarżącemu, aby w serwisie I. (...)) przy naprawie maszyn budowlanych (koparek (...)) pracował na rok przez wyjazdem do S.. Z dokumentów oraz zeznań świadków: R. Ś. i R. W. wynika, że wówczas od dnia 1 sierpnia 1983r. do dnia 17 listopada 1988. wnioskodawca pracował w charakterze kierowcy - mechanika w serwisie koparek budowlanych firmy(...).

W tym okresie wnioskodawca był kierowcą pogotowia technicznego - samochodu marki T. (umowa o prace dodatkowe z 1983r,), a następnie Ż. (umowa o prace dodatkowe z 1985r. i 1986r). Wnioskodawca samochodami tymi przyjeżdżał celem naprawy na miejscu koparek budowlanych typu N.. Wnioskodawca usługi naprawcze koparek wykonywał na terenie całego kraju.

Tego samego rodzaju prace wnioskodawca wykonywał również w okresie od dnia 12 sierpnia 1980r. do dnia 31 lipca 1983r., jak wynika z zeznań R. Ś. i R. W.. Z tym, że prowadził samochód - pogotowie techniczne, które było usytuowane na podwoziu S. (...). Samochodem tym dojeżdżał na place budowy, gdzie naprawiał sprzęt budowlany tj. żurawie samochodowe i żurawie samojezdne. Od dnia 1 grudnia 1981r. wnioskodawca pełnił dodatkowo funkcje brygadzisty brygady remontowej zajmującej się naprawą żurawi samochodowych i samojezdnych.

Podobne prace skarżący wykonywał także podczas pracy na budowie eksportowej w S. (ZSRR) w okresie od dnia 23 listopada 1988r. do dnia 30 czerwca 1990r. Na budowie eksportowej razem z wnioskodawcą był świadek R. W., a zatem dysponował bezpośrednią wiedzą co do stałych obowiązków wnioskodawcy. Wnioskodawca pracował tam w charakterze kierowcy pogotowia technicznego i technika mechanika przy naprawie układów hydrauliczno-pneumatycznych, co potwierdza załączona do akt opinia z dnia 27 czerwca 1990r.

Po powrocie z S. w okresie od dnia 1 do 11 sierpnia 1990r. wnioskodawca przebywał na bezpłatnym urlopie.

Reasumując w okresie od 12 sierpnia 1980r. do 12 sierpnia 1990r. wnioskodawca w ogóle nie pracował w kanałach remontowych, tak jak to wynika z przedłożonego przez niego świadectwa pracy. W tym czasie pracował jako kierowca pogotowia technicznego i jednocześnie mechanik samochodowy zajmując się naprawą dużych maszyn budowlanych (dźwigów oraz koparek). Z tym, że ich naprawa nie odbywała się w warsztacie samochodowym w kanale remontowym, a na miejscu budowy. Wnioskodawca jeździł na budowy do popsutych maszyn samochodem ze specjalistycznym sprzętem (pogotowiem technicznym) i na miejscu wraz z innymi pracującymi z nim w brygadzie osobami, naprawiał maszyny. Praca przy naprawie maszyn budowlanych poza kanałami remontowymi nie jest pracą w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A.

Pracą w szczególnych warunkach jest natomiast praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów ( wykaz A dział VIII ( w transporcie) pkt 2).

Wnioskodawca kierował samochodem ciężarowym o ładowności ponad 3,5 tony tylko w okresie od 1980 do 31 lipca1983r. W późniejszym bowiem okresie od 1 sierpnia 1983r. do 17 listopada 1988 kierował samochodem marki T. albo Ż..

Sąd stoi na stanowisku, że samochódT.czy Ż., który na wyposażeniu ma narzędzia służące do naprawy pojazdów mechanicznych, czyli de facto warsztat samochodowy, nie mieści się w definicji samochodu specjalistycznego czy specjalizowanego. Kierowanie takim pojazdem nie wiąże się ze szczególnymi utrudnieniami, nie jest też szczególnie uciążliwe dla zdrowia. Jednym zaś z podstawowych kryteriów kwalifikowania danej pracy jako pracy w szczególnych warunkach jest jej negatywny wpływ na stan zdrowia pracownika.

Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Przypomnieć należy, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, Lex nr 950426).

O ile jednak prace wnioskodawcy jako kierowcy pogotowia technicznego można byłoby uznać za prace kierowcy samochodu specjalizowanego lub specjalistycznego (specjalnego), to i tak okresu tej pracy nie można zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach, gdyż oprócz tych prac wnioskodawca wykonywał prace przy naprawie pojazdów samochodowych, które nie są pracami w szczególnych warunkach. Dotyczy to także tego okresu, w którym wnioskodawca kierował samochodem o ładowności powyżej 3,5 tony - S. (...). Nie pracował zatem stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych.

Tymczasem z zestawienia § 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000r. II UKN 39/00, (OSNAP 2002/11/272) warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Mając powyższe na uwadze, Sąd nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okresu pracy w serwisie I. ( (...)) od dnia 13 sierpnia 1990r. do 7 sierpnia 1992r. Świadek P. K. i G. K. zeznali, że do stałych obowiązków wnioskodawcy w tym okresie należała naprawa dużych maszyn budowlanych (koparek), które naprawiał zarówno w kanałach remontowych (zawieszenia, skrzynie, mosty) jak i poza nimi ( silniki). Prace w kanałach remontowych zajmowały wnioskodawcy średnio 70% roboczej dniówki, a poza kanałami 30%. Pracą w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIV pkt 16, jak wyżej podkreślano, są wyłącznie prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Prace przy naprawie pojazdów mechanicznych poza kanałami remontowymi nie są pracami w warunkach szczególnych. Powyższe ustalenia nie pozwalają uznać, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, która to praca jest zaliczana do prac wykonywanych w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 16 będącego załącznikiem do rozporządzenia. Oprócz bowiem prac, które w sposób szkodliwy oddziaływały na jego zdrowie, w ramach obowiązującego go czasu pracy, wykonywał także inne czynności, które takiego negatywnego wpływu nie miały.

Skoro zatem wnioskodawca w spornym okresie wykonywał w ramach dnia roboczego oprócz prac w warunkach szkodliwych (naprawy pojazdów mechanicznych w kanałach remontowych), także prace nie zaliczane do prac w warunkach szczególnych (prace przy naprawie samochodów poza kanałami remontowymi), to nie można uznać że pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Jest to zaś warunek niezbędny do zaliczenia danego okresu pracy do pracy w warunkach szczególnych.

W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów - wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu - pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymaganej do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym - innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, postanowienie Sądu Najwyższego z 16 października 2012r., I UK 287/12)

Pomimo zaliczenia przez Sąd do szczególnego stażu wnioskodawcy obok okresu uznanego przez organ rentowy ( 6 lat 2 miesiące i 7 dni) , okresu od dnia 28 czerwca 1971r. do dnia 28 lutego 1979r. w wymiarze 7 lat 8 miesięcy, nie legitymuje się on wymaganym 15-letnim stażem pracy.

Wyliczając staż pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach organ rentowy nie uwzględnił przypadających w trakcie wykonywania tej pracy po 14 listopada 1991r. okresów niewykonywania pracy, za które wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w wymiarze łącznym 5 miesięcy i 2 dni.

Stanowisko to należy uznać za błędne. Podstawą prawną przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury jest bowiem art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury pod warunkiem spełnienia przesłanek do jej nabycia, za wyjątkiem wieku emerytalnego, w dniu 1 stycznia 1999r. Oznacza to, że do obliczenia stażu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze stosuje się przepisy obowiązujące w dacie 1 stycznia 1999r., co wprost wynika z treści art. 184 ustęp 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W myśl bowiem tego przepisu ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet. O tym jakie okresy pracy zalicza się do pracy w szczególnych warunkach stanowi art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Brzmienie tego przepisu zmieniło się w dniu 1 lipca 2004r. Wówczas do art. 32 ustawy został dodany ustęp 1a, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się:

- okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

- okresów, w których na mocy szczególnych przepisów pracownik został zwolniony ze świadczenia pracy, z wyjątkiem okresu urlopu wypoczynkowego.

Zmiana brzmienia art. 32 ustawy z dnia 1 lipca 2004r. nie dotyczy jednak sposobu obliczania stażu pracy osób ubiegających się o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy. W stosunku bowiem do tych osób staż pracy w szczególnych warunkach ustala się na dzień 1 stycznia 1999r według przepisów dotychczasowych, a zatem w ich brzmieniu w dniu 1 stycznia 1999r. W tej dacie art. 32 ustawy nie zawierał zapisu o nie uwzględnianiu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z tych względów okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego przypadające w trakcie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub charakterze, podlegają zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych ubezpieczonym ubiegającym się o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy także, gdy przypadają one po dniu 14 listopada 1991r.

Wzajemny stosunek art. 184 i 32 ust 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS był wielokrotnie badany przez Sąd Najwyższy, który orzekł że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze określonego w art. 184 ustawy wyklucza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a ustawy. Sąd Najwyższy uznał, że sytuacja osób wymienionych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS opisywana w doktrynie jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega właśnie na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. Uwzględniając, że ochrona ekspektatywy może wynikać z jej istoty, lecz także zyskiwać wzmocnienie w prawie, Sąd Najwyższy stwierdził, że funkcję takiego wzmocnienia spełnił art. 184 ustawy wobec pozostających w toku stosunków nabywania prawa do emerytury z tytułu wykonywania zatrudnienia w warunkach szczególnych przed 1 stycznia 1999r. W przepisie tym ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym; przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Pogląd ten – zdaniem Sądu Najwyższego - wzmacnia treść art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, odsyłająca w zakresie warunków emerytalnych do przepisów dotychczasowych (obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 r.) (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010r., II UK 313/09, OSNP 2011, nr 19-20 poz. 260, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r. , I UK 12/11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2012r. , I UK 367/11).

Powiększenie szczególnego stażu wnioskodawcy o okres zasiłkowy w wymiarze 5 miesięcy i 2 dni bezzasadnie odliczony wnioskodawcy przez organ rentowy od uznanego okresu pracy w szczególnych warunkach ( 6 lat 2 miesiące i 7 dni) daje wnioskodawcy wraz z okresem uznanym przez Sąd od dnia 28 czerwca 1971r. do dnia 28 lutego 1979r. w wymiarze 7 lat 8 miesięcy, łączny staż wynoszący 14 lat, 3 miesiące i 8 dni, a zatem niższy od wymaganego 15-letniego.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca nie spełnił podstawowego warunku, od którego zależy przyznanie prawa do emerytury, a mianowicie nie wykazał 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, należy uznać że wydana przez organ rentowy decyzja jest prawidłowa.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.