Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Włodzimierz Czechowicz (spr.)

Sędziowie: SO Renata Gąsior

SO Zbigniew Szczuka

Protokolant: sekretarz sądowy Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko (...) Ogrodowi Zoologicznemu w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 stycznia 2017 r., sygn. VI P 372/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego (...) Ogrodu Zoologicznego w W. na rzecz powódki M. K. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

SSO Renata Gąsior SSO Włodzimierz Czechowicz SSO Zbigniew Szczuka

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. K. przeciwko (...) Ogrodowi Zoologicznemu w W. o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 17 335,95 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy i płacy, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3.585 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.405 zł tytułem opłaty od pozwu oraz 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, w pkt 3 wyrokowi w punkcie 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 5.268,81 zł

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

Dnia 2 listopada powódka M. K. zawarła z (...) Ogrodem Zoologicznym w W. umowę o pracę na czas nieokreślony. W ramach tej umowy powódka była zatrudniona w pełnym wymiarze czas pracy, na stanowisku asystenta w dziale hodowlanym. W grudniu 2006 r. powódka została asystentem sekcji zwierząt drapieżnych. W styczniu 2009 r. nazwa stanowiska powódki uległa zmianie. W miejsce „asystenta hodowlanego” wprowadzono „kierownika sekcji”, przy czym zmianie nazwy stanowiska nie towarzyszyła zmiana zakresu obowiązków. W marcu 2009 r. powódka została zastępcą kierownika działu hodowlanego, pozostając jednoczenie kierownikiem sekcji zwierząt drapieżnych.

W 2010 r. powódka uzyskała uprawnienia emerytalne, jednak nadal pozostawała w zatrudnieniu w (...) Ogrodzie Zoologicznym. W rozmowach z dyrektorem A. K. zaczęła pojawiać się kwestia jej następcy na stanowisku kierownika sekcji zwierząt drapieżnych. Powódka, jako swojego następcę widziała K. J., która w jej ocenie jako jedyna miała predyspozycje do przejęcia w przyszłości jej obowiązków. Wobec tego ustalono, że M. K. ma przygotowywać K. J. do objęcia w przyszłości wskazanego stanowiska.

W 2013 r. dyrektor Ogrodu Zoologicznego przedstawił plan zmian organizacyjnych, który obejmował m.in. zmianę na stanowisku kierownika sekcji zwierząt drapieżnych. Stanowisko to miała zająć K. J.. Miał być to pełen etat z uwzględnieniem rozszerzenia obowiązków o nadzór nad treningami zwierząt. Ostatecznie realizacja planu została przesunięta o rok.

W 2014 r. dyrektor przedstawił pracownikom plan zatrudnienia, zgodnie z którym kolejno w przypadku każdego z wymienionych pracowników miały nastąpić zmiany.

Zmiany dotyczące A. Z. miały polegać na rozwiązaniu z nim umowy o pracę, a następnie podpisanie umowy czasowej, która miała przewidywać zatrudnienie go na dotychczasowych warunkach do 31 grudnia 2014 r. Następnie od 1 stycznia 2015 r. podpisanie nowej umowy czasowej (do 31.12.2015 r.) na stanowisku kierownik sekcji zwierząt kopytnych, a od 1 stycznia 2016 r. podpisanie umowy stałej jako kierownik sekcji zwierząt kopytnych na ½ etatu.

Plan zatrudnienia przewidywał względem R. T. awans wewnętrzny na stanowisko zastępcy kierownika działu hodowlanego od 1 lipca 2014 r. Od 1 stycznia 2015 r. awans wewnętrzny na stanowisko kierownika działu hodowlanego, likwidację funkcji zastępcy, a od 1 stycznia 2016 r. podpisanie stałej umowy.

Zmiana w warunkach zatrudnienia powódki miała polegać na tym, iż od 1 lipca 2014r. zdjęto ją z funkcji zastępcy kierownika działu hodowlanego. Powódce pozostawiono funkcję kierownika sekcji zwierząt drapieżnych. Ponadto plan przewidywał, że od 1 stycznia 2016 r. powódka będzie zatrudniona na ½ etatu jako opiekun praktykantów, wolontariuszy i stażystów, a także będzie prowadzić księgi rodowodowe.

Wskazane zmiany były uzasadniane przez dyrektora uzyskaniem przez A. Z. i M. K. uprawnień emerytalnych, a także chęcią wprowadzania w strukturę Ogrodu Zoologicznego nowych ludzi, którzy jednocześnie mogliby korzystać z wiedzy doświadczonych pracowników, którzy pozostawaliby nadal zatrudnieni, jednak na innych stanowiskach i w zmniejszonym wymiarze czasu pracy.

Powódka w dniu 23 czerwca 2014 r zapoznała się z planem zatrudnienia, jednak nie wyraziła zgody na proponowane zmiany.

Na podstawie aneksu do umowy o pracę z dnia 25 czerwca 2014 r. powódka przestała pełnić funkcję zastępcy kierownika działu hodowlanego. Funkcję tą przejął R. T.. W dniu 25 września 2015 r. powódce wręczono wypowiedzenie warunków umowy o pracę zawartej dnia 2 listopada 2000 r. w części dotyczącej: 1. rodzaju umówionej pracy: kierownik sekcji; 2. wymiaru czasu pracy: pełny wymiar czasu pracy; 3. wynagrodzenia: wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 2.950 zł, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy o pracę podano konieczność powierzenia powódce obowiązków dotyczących nadzoru i opieki nad pracą wolontariuszy, praktykantów i stażystów wraz z prowadzeniem dotychczasowych ksiąg rodowych w ramach realizacji planu zatrudnienia w dziale hodowlanym.

Po upływie okresu wypowiedzenia, tj. po 1 stycznia 2016 r., powódce zaproponowano nowe warunki umowy o pracę, tj. 1. rodzaj umowy o pracę: główny specjalista do spraw hodowlanych; 2. wymiar czasu pracy: ½ etatu; 3. wynagrodzenie: kat. XII, wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 1.500 zł oraz 50% premii regulaminowej.

Sąd I instancji ustalił, że szykowana na następcę powódki K. J. ostatecznie nie objęła stanowiska kierownika sekcji zwierząt drapieżnych, bowiem 28 grudnia 2015 r. poinformowano ją, że na to stanowisko powinien być przeprowadzony konkurs. Wobec tego zaoferowano jej stanowisko pełniącego obowiązki kierownika sekcji. K. J. kierując się obawami, że będąc jedynie p.o. może być ograniczona decyzyjnie, nie przyjęła tego stanowiska.

Z początkiem 2016 r. funkcję kierownika działu hodowlanego przejął R. T., który zastąpił na tym stanowisku A. Z.. R. T. obejmując stanowisko miał w planach wprowadzenie nowych rozwiązań, tj. chciał połączyć sekcje. Swoje plany przedstawiał już wcześniej dyrektorowi (...) Ogrodu Zoologicznego, jednak w momencie opracowywania przez dyrektora zmian stanowiskowych, nie zostały one zaakceptowane. Odmowa objęcia funkcji pełniącego obowiązki kierownika sekcji zwierząt drapieżnych przez K. J. sprawiła, że koncepcja połączenia sekcji zyskała aprobatę dyrektora.

W konsekwencji już po przejściu powódki na nowe warunki zatrudnienia sekcja zwierząt drapieżnych oraz sekcja małp zostały połączone w jedną sekcję zwierząt niekopytnych, a jej kierownikiem została A. J..

Po przejęciu nowej funkcji z A. J. zdjęto część obowiązków dotyczących prowadzenia dokumentacji hodowlanej. Obowiązki te przejęła K. J..

W odniesieniu do zakresu obowiązków powódki Sąd I instancji ustalił, że M. K. zajmuje się obecnie księgami rodowodowymi, sprawami dotyczącymi praktykantów, wolontariuszy, a także innymi sprawami zlecanymi przez kierownika działu hodowlanego. Obowiązki powódki związane z prowadzeniem sekcji zwierząt drapieżnych zostały przekazane A. J.. Te obowiązki to kierowanie brygadą odpowiedzialną za bezpośrednią opiekę i zajmowanie się sprawami związanymi z zarządzaniem populacjami tych gatunków, ewentualną współpracą międzynarodową, która jest związana z gatunkami objętymi programami hodowlanymi, księgami rodowodowymi.

Sąd I instancji wskazał, że dział hodowlany na skutek wprowadzenia w życie zaproponowanych przez R. T. rozwiązań funkcjonuje obecnie prawidłowo. A. J. w ramach zadań związanych ze zwierzętami drapieżnymi pomaga brygadzista J. R..

Sąd Rejonowy ustalił także, że w czasie kierowania sekcją zwierząt drapieżnych relacje powódki z podległymi jej pracownikami, jak i przełożonymi oraz pracownikami innych sekcji były dobre. Powódka była cenionym współpracownikiem, ze swoich obowiązków wywiązywała się prawidłowo. Gdy już było wiadomo, że obowiązki M. K. mają zostać przejęte przez K. J., nastąpiło ochłodzenie relacji między powódką a K. J.. Ta ostatnia nie uzyskiwała wsparcia co do przygotowania do przejęcia obowiązków. Natomiast dostrzegała też brak wystarczających działań ze strony dyrekcji, by unormować tę sytuację.

Sąd Rejonowy ustalił, że wynagrodzenie M. K. obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosiło: za październik 2015 r. 6.285,75 zł; za listopad 2015 r. 5.781,39 zł; za grudzień 2015 r. 5.268,81 zł., tj. łącznie 17.335,95 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy, aktach osobowych powódki, na podstawie zeznań świadków R. T., K. J., A. Z., J. R., A. J. oraz na podstawie zeznań dyrektora pozwanego A. K. i zeznań powódki M. K..

Sąd dał wiarę słuchanym w sprawie świadkom, mając na uwadze, że ich zeznania były ze sobą spójne i wzajemnie się uzupełniały. Sąd nie dał wiary zeznaniom stron w zakresie, w jakim były one niezgodne z pozostałym materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami świadków, które Sąd ocenił jako wiarygodne.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności wskazał, że zgodnie z art. 42 k.p. wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki (§ 2). W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie (§ 3). Przechodząc do regulacji dotyczącej wypowiedzenia umowy o pracę, zgodnie z art. 30 § 3 k.p. oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie. Zgodnie z § 4 ww. przepisu w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Jak nakazuje art. 30 § 5 k.p. w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy. Sąd I instancji zważył, że art. 30 § 4 k. p. dopuszcza różne sposoby określenia przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę. Istotne jest jednak, aby z oświadczenia pracodawcy wynikało w sposób niebudzący wątpliwości, co jest istotą zarzutu stawianego pracownikowi i usprawiedliwiającego rozwiązanie z nim stosunku pracy. Przyczyna wskazana w wypowiedzeniu umowy musi być prawdziwa i sformułowana w sposób konkretny.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Rejonowy zważył, że w wypowiedzeniu z dnia 21 września 2015 r. wskazano nowy rodzaj umówionej pracy: główny specjalista do spraw hodowlanych, wymiar czasu pracy ½ etatu oraz wynagrodzenie w kwocie 1.500 zł plus premia. Wskazane oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę w istocie nie podawało przyczyny wypowiedzenia warunków pracy. W ocenie Sądu
Rejonowego za powyższe nie można uznać „konieczności powierzenia obowiązków nadzoru i opieki nad pracą wolontariuszy, praktykantów i stażystów wraz z prowadzeniem dotychczasowych ksiąg rodowych w ramach realizacji planu zatrudnienia w dziale hodowlanym”. Takie określenie „przyczyny” wypowiedzenia zupełnie nie odnosi się do istoty zmiany, tj. pozbawienia M. K. dotychczas zajmowanego stanowiska kierownika Sekcji Zwierząt Drapieżnych, którą to pracę wykonywała w pełnym wymiarze czasu. Podana przyczyna powinna odnosić się do dotychczas zajmowanego stanowiska, czy wymiaru pracy, czego w przedmiotowej sprawie brak. Tym samym w ocenie Sądu Rejonowego w istocie nie podano przyczyny, która powodowała, że powódka została pozbawiona dotychczasowego stanowiska i zmniejszono wymiar jej czasu pracy. Sąd I instancji zaakcentował, że tego rodzaju wskazanie „przyczyny”, stwarza niejako podstawę do prób wkomponowania w nią następnie różnorakiego rodzaju zarzutów pod względem pracownika, co zresztą było widoczne w toku postępowania. Podnoszenie takich zarzutów nieujętych w wypowiedzeniu świadczy właśnie o tym, że w wypowiedzeniu nie została określona przyczyna, choćby w sposób ogólny. Już z tych powodów odwołanie od wypowiedzenia było uzasadnione. Sąd Rejonowy podniósł, że przy rozpoznaniu sprawy należało poruszać się w granicach przyczyny podanej w pisemnym oświadczeniu pracodawcy. Dlatego ewentualna trafność zarzutów odnośnie rzetelności, prawidłowości pracy powódki czy jej umiejętności współpracy z podwładnymi nie mogły przesądzać o wyniku postępowania. Na marginesie Sąd I instancji wskazał, że zarzuty te nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. W ocenie Sądu Rejonowego rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia warunków pracy była polityka personalna (...)Ogrodu Zoologicznego, która zakładała wprowadzanie nowych ludzi na kierownicze stanowiska, po uzyskaniu uprawnień emerytalnych przez osoby dotychczas sprawujące te funkcje. Przy czym chodziło również o wykorzystanie wiedzy doświadczonych pracowników i pozostawienie ich w zatrudnieniu, lecz na zmienionych warunkach. Przyczyna ta nie została jednak w wypowiedzeniu wskazana. Na marginesie Sąd Rejonowy poczynił spostrzeżenie natury ogólnej, iż w takim podejściu pracodawcy do kształtowania struktury osobowej zakładu pracy należy dostrzec racjonalność w zapewnieniu płynnego przejmowania obowiązków, a przez to zapewnienie sprawnego funkcjonowania zakładu pracy.

Zdaniem Sądu Rejonowego pozwana wypowiadając powódce umowę o pracę naruszyła przepisy art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 42 § 1 k.p., powódka zaś skorzystała z przewidzianego przez ten przepis uprawnienia i wystąpiła z roszczeniem o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach. Sąd Rejonowy podkreślił, iż zgodnie z art. 45 § 2 k.p. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W takim przypadku sąd orzeka o odszkodowaniu.

Sąd Rejonowy uznał, że z uwagi na zmiany, które zaszły w strukturze organizacyjnej (...) Ogrodu Zoologicznego po wypowiedzeniu M. K. warunków pracy przywrócenie do pracy nie byłoby możliwe. Obecnie sekcja zwierząt drapieżnych nie istnieje. W strukturze Ogrodu Zoologicznego funkcjonuje obecnie sekcja małp i zwierząt drapieżnych. Taka reorganizacja niewątpliwie nie została dokonana na potrzeby niniejszego procesu, a wynika z zaaprobowanej przez dyrekcję koncepcji obecnego kierownika działu hodowlanego i ogólnej tendencji łączenia mniejszych komórek w większe. Brak stanowiska odpowiadającego zajmowanemu przez powódkę w chwili wypowiadania jej warunków pracy wyklucza przywrócenie jej na to stanowisko.

Z tych względów Sąd Rejonowy zasądził na rzecz M. K. odszkodowanie zamiast uwzględnienia zgłoszonego w pozwie żądania przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach. Sąd zważył, że zgodnie z art. 47 ^{( 1)} k.p. odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 k.p. przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Mając na uwadze czas zatrudnienia powódki w pozwanym (...) Ogrodzie Zoologicznym i związany z tym okres wypowiedzenia (art. 36 § 1 pkt 3 k.p.) Sąd I instancji zasądził na jej rzecz odszkodowanie w wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Wysokość tych kosztów Sąd ustalił na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. poz. 461 ze zm.). Przy czym zastosowano przepisy w brzemieniu obowiązującym w chwili wszczęcia postępowania w sprawie. Uwzględniono również poniesioną przez powódkę opłatę od pozwu w wysokości 3.405 zł

Od wyroku Sądu I instancji apelację złożył pozwany, zaskarżając go w całości.

Pozwany zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  Naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na sprzeczności ustaleń Sądu ze zgromadzonym materiałem dowodowym poprzez przyjęcie, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania na rzecz powódki, podczas gdy w świetle dowodów przeprowadzonych w sprawie zostało wykazane, że pozwany dopełnił wszelkich przewidzianych prawem czynności, wręczając powódce wypowiedzenie zmieniające jej warunki pracy i płacy, które było zgodne z prawem i miało swoje racjonalne i rzeczywiste uzasadnienie merytoryczne;

b.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazującego na to, że „plan zatrudnienia w dziale hodowlanym” pozwanego rzeczywiście istniał, był znany powódce i powierzenie jej funkcji opieki nad stażystami i praktykantami oraz prowadzenie ksiąg rodowodowych w ramach ww. planu zatrudnienia było rzeczywistą i udowodnioną przyczyną doręczenia jej wypowiedzenia zmieniającego;

c.  art. 233§ 1 k.p.c. poprzez pominięcie zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazującego na to, że ocena merytoryczna pracy powódki dokonana przez pozwanego oraz ocena jej postępowania jako kierującego zespołem ludzi była przyczyną wręczenia jej wypowiedzenia zmieniającego, choć pozwany w swych wyjaśnieniach podkreślał, że okoliczności powyższe były jedynie podłożem dla wpisania powódki w zmiany organizacyjne, przewidziane w planie zatrudnienia;

d.  art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia i dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem analizy istotnej jego części, tj. zeznań świadka K. J. z dnia 11 lipca 2016 r. oraz wyjaśnień pozwanego- A. K. z dnia 27 października 2016 r., a także wniosków o udzielenie premii dla pracowników podległych powódce, z których wynika, że istniały podstawy do uznania, że w sekcji zwierząt drapieżnych, kierowanej przez powódkę panowała stagnacja, nie dbała ona o rozwój i kształcenie swoich pracowników, zaniżała ich oceny pracownicze, nie nagradzała za szczególne osiągnięcia, co było przyczyną powierzenia powódce innych zadań;

e.  art. 233 § 1 k.p.c. przez błędne wyprowadzenie z przyjętych ustaleń, że przyczyna podana w wypowiedzeniu, wskazująca na konieczność powierzenia powódce nowych zadań w ramach planu zatrudnienia w dziale hodowlanym, jest nieprawdziwa i niekonkretna, pomimo ustalenia przez Sąd Rejonowy, że powodem doręczenia wypowiedzenia zmieniającego były zmiany organizacyjne u pozwanego;

f.  art. 23 ¹k.p.c. poprzez nieprawidłowe ustalenie wartości przedmiotu sporu, przyjmując że powódka pozostawała bez pracy i wyliczając odszkodowanie za 12 miesięczny okres tak jakby nie otrzymywała w ogóle wynagrodzenia, pomimo faktu że powódka otrzymała wypowiedzenie zmieniające, a nie definitywne i otrzymywała w jego wyniku w przybliżeniu połowę wynagrodzenia;

g.  art. 100 zdanie 1 k.p.c. poprzez nieprawidłowe ustalenie, iż powódka wygrała spór z pozwanym, skoro odszkodowanie, które jej zasądzono stanowi tylko część żądania zgłoszonego pozwem i zgodnie z powyższym przepisem implikuje to konieczność wzajemnego zniesienia lub stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania pomiędzy strony;

II.  Naruszenie prawa materialnego poprzez zakwalifikowanie ustalonego w sprawie stanu faktycznego do zakresu zastosowania normy art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 42 § 1 k.p., określającego podstawy dla ustanowienia odpowiedzialności pracodawcy, w związku z naruszeniem przepisu prawa pracy o wypowiadaniu umów o pracę, pomimo że z materiału dowodowego wynika, że przyczyna podana w wypowiedzeniu zmieniającym była rzeczywista, miała swoje uzasadnienie faktyczne i plan zatrudnienia w dziale hodowlanym u pozwanego był znany powódce i z nią omawiany.

Wobec powyższego pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, na rzecz pozwanego. Ponadto pozwany wniósł o nakazanie zwrotu wypłaconej na podstawie pkt 3 wyroku z dnia 3 stycznia 2017r. na rzecz powódki kwoty 5.268,81 zł, a w przypadku, gdyby Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku pozwany wniósł o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za obie instancje, w tym o kosztach zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W ocenie powódki apelacja jest bezzasadna, bowiem Sąd I instancji prawidłowo uznał, że roszczenie w zakresie zasądzenia na jej rzecz odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy i płacy, stanowiącej równowartość
3-miesięcznego wynagrodzenia było w świetle przytoczonych okoliczności zasadne.

Po rozpoznaniu apelacji strony pozwanej Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie i jako taka podlega oddaleniu. Sąd Rejonowy poczynił bowiem w niniejszej sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy aprobuje i przyjmuje za własne. Również dokonana ocena prawna nie nasuwa zastrzeżeń, co do właściwej wykładni przepisów prawa oraz ich prawidłowego zastosowania. Wobec tego zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w niniejszym uzasadnieniu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97,Legalis, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, Legalis).

Wskazać należy, że prawidłowe rozstrzygnięcie każdej sprawy uzależnione jest od spełnienia przez Sąd dwóch naczelnych obowiązków procesowych, tj. przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób określony przepisami procesowymi oraz dokonania wszechstronnej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Przy czym rozstrzygnięcie to winno również znajdować oparcie w przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Rozpoznanie zarzutów apelacji winno w pierwszej kolejności dotyczyć zarzutów naruszenia prawa procesowego oraz tych, odnoszących się do ustaleń faktycznych w sprawie, albowiem jedynie w niewadliwie ustalonym stanie faktycznym możliwa jest ocena stosowania przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, natomiast tok rozumowania sądu, wskazujący na sposób rozpatrywania kwestii dowodowych powinien znaleźć odzwierciedlenie w motywach wyroku. Przepis ten stanowi wyraz zasady swobodnej oceny dowodów, którą rozumie się jako wybór, co do określonych środków dowodowych oraz sposobu ich przeprowadzenia. Ramy swobodnej oceny dowodów są wyznaczone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc i wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, Legalis). Zarzut przekroczenia swobodnej oceny dowodów, skutkującej błędnymi ustaleniami faktycznymi, może być skuteczny tylko wtedy, gdy skarżący wykaże przekroczenie swobody sędziowskiej w zakresie powyższych kryteriów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2015 r., I ACa 1501/14, Legalis).

Zaznaczenia wymaga, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, samo przytoczenie w apelacji odmiennej własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego nie może być uznane za wystarczające do podważenia dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych oraz ich oceny i znaczenia jako przesłanek rozstrzygnięcia sprawy i nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 września 1969 r., PR 228/69, niepublikowany; z dnia 7 stycznia 2005 r., IV CK 387/04, LEX nr 177263; z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03, LEX nr 164852).

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty pozwanego sprowadzają się jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu I instancji i jako takie nie mogą spowodować uwzględniania wniosków apelacji. Pozwany przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd I instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego. Odmienna ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w zasadzie odmienne wnioski wyprowadzone na podstawie tych samych okoliczności nie są wystarczające do uznania, że Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy przepisów postępowania.

Zdaniem Sądu Okręgowego dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, korespondują ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym i nie przekraczają określonych art. 233 § 1 k.p.c. granic swobodnej oceny dowodów. Sąd Rejonowy w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważył materiał dowodowy wskazując, które dowody uznał za podstawę swoich ustaleń faktycznych, a którym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że w istocie nie podano przyczyny, która powodowała, że powódka została pozbawiona dotychczasowego stanowiska i zmniejszono wymiar jej czasu pracy, bowiem podana w wypowiedzeniu „konieczność powierzenia obowiązków nadzoru i opieki nad pracą wolontariuszy, praktykantów i stażystów wraz z prowadzeniem dotychczasowych ksiąg rodowych w ramach realizacji planu zatrudnienia w dziale hodowlanym”, nie odnosi się do istoty zmiany warunków pracy. Jak trafnie ustalił Sąd Rejonowy rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia warunków pracy była polityka personalna kierownictwa (...) Ogrodu Zoologicznego, która zakładała wprowadzanie nowych ludzi na kierownicze stanowiska, po uzyskaniu uprawnień emerytalnych przez osoby dotychczas sprawujące te funkcje. Przyczyna ta nie została jednak wskazana w wypowiedzeniu.

Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, iż w niniejszej sprawie doszło do naruszenia art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 42 § 1 k.p. Wbrew stanowisku pozwanego zgromadzony materiał dowodowy i ustalony stan faktyczny pozwalał na dokonanie oceny, że wypowiedzenie powódce umowy o pracę nie było uzasadnione. Wskazana w wypowiedzeniu przyczyna nie była bowiem rzeczywista i nie spełniała wszystkich wymagań określonych w art. 30 § 4 k.p.

Konsekwencją powyższego było to, iż powódka skorzystała z przewidzianego przez przepisy uprawnienia i wystąpiła z roszczeniem o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach. Sąd Rejonowy mając na względzie zmiany, które zaszły w strukturze organizacyjnej (...) Ogrodu Zoologicznego po wypowiedzeniu M. K. warunków pracy o płacy trafnie uznał, że przywrócenie do pracy na poprzednie warunki nie byłoby możliwe. Wobec tego, w oparciu o art. 45 § 2 k.p. Sąd Rejonowy zamiast uwzględnić zgłoszone w pozwie żądanie przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach zasądził na rzecz M. K. odszkodowanie. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym brak stanowiska odpowiadającego zajmowanemu przez powódkę w chwili wypowiadania jej warunków pracy uniemożliwiał przywrócenia jej do pracy. W związku z powyższym, Sąd Rejonowy prawidłowo alternatywnie orzekł o odszkodowaniu w miejsce żądanego przez powódkę przywrócenia do pracy.

Pozwany w apelacji kwestionował dokonane przez Sąd I instancji ustalenie wartości przedmiotu sporu. Odnosząc się do tego zarzutu należy wskazać, iż zgodnie z art. 23 ¹ k.p.c. w sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, przy umowach na czas określony - suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony - za okres jednego roku. Powódka była zatrudniona u pozwanego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Z tych względów Sąd Rejonowy ustalając wartość przedmiotu sporu słusznie zliczył wynagrodzenie należne powódce za okres jednego roku. Wysokość wynagrodzenia Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o zaświadczenie o wynagrodzeniu powódki. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 47 ¹ k.p. odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 k.p., przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Mając na uwadze czas zatrudnienia powódki u pozwanego i związany z tym okres wypowiedzenia Sąd I instancji prawidłowo zasądził na jej rzecz odszkodowanie w przewidzianych prawem granicach, tj. w wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 23 ¹k.p.c. jest niezasadny.

Za nieuzasadniony Sąd Okręgowy uznał także zarzut naruszenia art. 100 zdanie 1 k.p.c. Powódka wniosła w pozwie (pkt.2) o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu. Biorąc pod uwagę fakt, iż wygrała ona spór z pozwanym Sąd Rejonowy, w oparciu o art. 98 k.p.c., zasadnie zasądził na jej rzecz koszty postępowania. Całkowicie nietrafny jest zarzut sformułowany w apelacji, że Sąd Rejonowy nie rozdzielił pomiędzy stronami koszów postępowania. Zasądzenie odszkodowania zamiast przywrócenia na poprzednie warunki pracy i płacy nie świadczy bowiem, że powódka wygrała proces jedynie w połowie, skoro zgodnie z art. 45 § 1 kp pracownik może wnieść alternatywnie o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie, a Sąd stosownie do zgromadzonego materiału dowodowego zasądza odszkodowanie dostrzegając przesłanki z art. 45 § 2 kp.

Apelujący wnosił alternatywnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy, jednak nie przedstawił żadnego uzasadnienia takiego wniosku. W ocenie Sądu Okręgowego nie zaistniała żadna przesłanka wskazana w art. 386 § 4 k.p.c., ani też nie doszło do nieważności postępowania (art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 379 k.p.c.).

Mając powyższe na uwadze, Sąd II instancji uznał zarzuty apelacji za nieuzasadnione, wobec czego na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

O kosztach zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. Wysokość tych kosztów Sąd Okręgowy ustalił na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 poz. 1800).

SSO Renata Gąsior SSO Włodzimierz Czechowicz SSO Zbigniew Szczuka

Zarządzenie: (...)