Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 października 2017 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił prawa do emerytury T. W.. Organ rentowy przyjął za udowodnione okresy na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat, 0 miesięcy i 0 dni, w tym staż w szczególnych warunkach 14 lat, 4 miesięcy, 27 dni. W uzasadnieniu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych skonstatował, że T. W. nie spełnia przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Nie uznano za pracę w warunkach szczególnych okresu 6 maja 1994 r. – 15 maja 1995 r.

/decyzja k. 62 akt ZUS/

W dniu 13 listopada 2017 r. T. W. wniósł odwołanie od powyższej decyzji zaskarżając ją w całości. Zarzucił organowi rentowemu niewyjaśnienie w niej wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy a zwłaszcza dotyczących pracy w szczególnych warunkach w charakterze kierowcy pojazdu specjalnego – autobusu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony w pełnym wymiarze zatrudnienia w Jednostce Wojskowej Nr (...) w N.. Wniósł o uwzględnienie odwołania poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury z chwilą nabycia uprawnień do emerytury.

/odwołanie – k. 2­–6/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 11 grudnia 2017 r. organ rentowy stwierdził jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 7/

Na rozprawie w dniu 16 lutego 2018 r wnioskodawca wniósł o przyznanie emerytury od 1 października 2017 r .

/e – prot. z dnia 16.02.18 00:08:35/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. W. urodził się (...) Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/bezsporne/

Ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

/bezsporne, decyzja k. 62 akt ZUS/

Wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy pojazdu specjalnego w okresie 6 maj 1994 r. – 15 maj 1995 r. w Jednostce Wojskowej nr (...) w R..

/kserokopia świadectwa pracy – k. 10 akt ZUS, zeznania wnioskodawcy – e-protokół z dnia 16 lutego 2018 r. – 00:40:28 – 00:44:14 w zw. z 00:08:35 – 00:16:46 – płyta CD – k. 39; zeznania świadka J. C. (1) – e-protokół z dnia 16 lutego 2018 r. – 00:18:43 – 00:29:06 – płyta CD – k. 39; zeznania świadka Z. G. (1) – e-protokół z dnia 16 lutego 2018 r. – 00:29:06 – 00:38:05 – płyta CD – k. 39 /

Wnioskodawca posiada prawo jazdy kategorii: C1 (od 1 lipca 1999 r.), C (od 22 marca 1979 r.), D1 (od 1 lipca 1999 r.), D (od 8 grudnia 1983 r.), BE (od 22 marca 1979 r.), C1E (od 1 lipca 1999 r.), CE (od 22 marca 1979 r.), D1E (od 1 lipca 1999 r.). DE (od 1 lipca 1999 r.), T (od 22 marca 1979 r.).

/zeznania wnioskodawcy – e-protokół z dnia 16 lutego 2018 r. – 00:40:28 – 00:44:14 w zw. z 00:40:04 – 00:40:28 – płyta CD – k. 39, e – prot. 00:38:05/

Wnioskodawca kierował autobusem powyżej 20 miejsc, wożąc ludzi do pracy i z pracy na trasie S. – Jednostka Wojskowa w R.. Wnioskodawca rozpoczynał pracę od godziny 7 rano. Zabierał ludzi ze S. i jechał do jednostki wojskowej oddalonej około 30 km. O 8 rano autobus zostawiał na parkingu i przesiadał się na inny pojazd. Woził żołnierzy na strzelnicę - poszczególne grupy oraz na pokazy. Jednostka wojskowa była ośrodkiem szkolenia poligonowego. Od jednego do trzech razy w tygodniu był to samochód asenizacyjny (tzw. „beczkowóz”) marki J. ważący 18 ton. Wybierał on szambo na terenie całej jednostki wojskowej i kuchni oraz wiózł do oczyszczalni ścieków. Prowadził także wóz strażacki bojowy marki S., którym jeździł na poligon na ćwiczenia. Przemieszczał się w celu gaszenia pożaru. Ponadto raz w miesiącu jeździł samochodem z przyczepą marki J. do W. po zaopatrzenie. O godzinie 16.00 T. W. odwoził pracowników jednostki z powrotem do S.. Pracę kierowcy tych pojazdów wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca zawsze jeździł którymś pojazdów. W okresie zatrudnienia otrzymywał dodatek za prowadzenie pojazdu z przyczepą.

/zeznania wnioskodawcy – e-protokół z dnia 16 lutego 2018 r. – 00:40:28 – 00:44:14 w zw. z 00:08:35 – 00:16:46 – płyta CD – k. 39; zeznania świadka J. C. (1) – e-protokół z dnia 16 lutego 2018 r. – 00:18:43 – 00:29:06 – płyta CD – k. 39; zeznania świadka Z. G. (1) – e-protokół z dnia 16 lutego 2018 r. – 00:29:06 – 00:38:05 – płyta CD – k. 39; akta osobowe wnioskodawcy – k. 24 /

Wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę 28 sierpnia 2017 r.

/bezsporne, a nadto wniosek – akta ZUS/

Decyzją z dnia 26 września 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił prawa do emerytury T. W.. Organ rentowy przyjął za udowodnione okresy na dzień 1 stycznia 1999 r. 23 lat, 4 miesiące i 4 dni, w tym staż w szczególnych warunkach 14 lat, 4 miesięcy, 27 dni. W uzasadnieniu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych skonstatował, że T. W. nie spełnia przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego.

/decyzja k. 48 akt ZUS/

W dniu 24 października 2017 r wnioskodawca wniósł o ponowne rozpatrzenie prawa do emerytury, załączając dodatkowe dokumenty.

/wniosek – k. 49 akt ZUS/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z brzmieniem art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2017 r., poz. 1778 z późn. zm.) (dalej: ustawa emerytalna) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Z przepisu art. 32 ustawy emerytalnej wynika z kolei, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm). Według treści § 3 i 4 tego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Analiza treści wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. ( Dz.U. z 1983 r. nr 8, poz. 43, ze zm.) wskazuje, że do prac w warunkach szczególnych należą wymienione w dziale VIII pod poz. 2 „ prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”.

Stosownie zaś do treści § 2 ust. 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca spełnił warunki do uzyskania emerytury w zakresie wymaganego wieku (ukończone 60 lat), ogólnego stażu pracy (co najmniej 25 lat). Organ rentowy uznał za wykazany okres pracy w szczególnych warunkach ostatecznie w wymiarze 14 lat, 4 miesięcy, 27 dni.

Spór dotyczył uznania za pracę w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Jednostce Wojskowej w R. w 6 maj 1994 r. – 15 maj 1995 r.

W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, iż regulacja § 2 cytowanego rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. III UZP 5/85; uchwałę Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, opubl. OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 562).

Wcześniejsza emerytura jest dla powszechnego systemu świadczeń emerytalnych instytucją wyjątkową, określającą szczególne uprawnienia uprzywilejowanego kręgu podmiotów, stąd wymaga ścisłej wykładni i pewnego ustalenia przesłanek prawa. Należy jednak podkreślić, że brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /

Mając powyższe na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę złożonej do akt sprawy dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy, biorąc także pod uwagę zeznania zgłoszonych świadków oraz przesłuchanie wnioskodawcy.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów, jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz świadków J. C. (2) i Z. G. (2). Zeznaniom wnioskodawcy i świadków Sąd dał wiarę , nie budzą one wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, nie są wzajemnie ze sobą ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów sprzeczne, wzajemnie ze sobą korespondują. Rozbieżności dotyczące ilości miejsc w autobusie pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, wobec ustalenia, że autobus miał powyżej 15 miejsc. W ocenie Sądu zeznania wnioskodawcy i świadków potwierdzają jednoznacznie, że pracował on jako kierowca pojazdu specjalnego, powyżej 3,5 tony w przedmiotowej jednostce we wskazanym okresie, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z poczynionych ustaleń wynika, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy pojazdu specjalnego w okresie 6 maj 1994 r. – 15 maj 1995 r. w Jednostce Wojskowej nr (...) w R.. Wnioskodawca kierował autobusem powyżej 20 miejsc, wożąc ludzi do pracy i z pracy na trasie S. – Jednostka Wojskowa w R.. Wnioskodawca rozpoczynał pracę od godziny 7 rano. Zabierał ludzi ze S. i jechał do jednostki wojskowej oddalonej około 30 km. O 8 rano autobus zostawiał na parkingu i przesiadał się na inny pojazd. Woził żołnierzy na strzelnicę - poszczególne grupy oraz na pokazy. Jednostka wojskowa była ośrodkiem szkolenia poligonowego. Od jednego do trzech razy w tygodniu był to samochód asenizacyjny (tzw. „beczkowóz”) marki J. ważący 18 ton. Wybierał on szambo na terenie całej jednostki wojskowej i kuchni oraz wiózł do oczyszczalni ścieków. Prowadził także wóz strażacki bojowy marki S., którym jeździł na poligon na ćwiczenia. Przemieszczał się w celu gaszenia pożaru. Ponadto raz w miesiącu jeździł samochodem z przyczepą marki J. do W. po zaopatrzenie. O godzinie 16.00 T. W. odwoził pracowników jednostki z powrotem do S.. Pracę kierowcy tych pojazdów wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca zawsze jeździł którymś pojazdów. W okresie zatrudnienia otrzymywał dodatek za prowadzenie pojazdu z przyczepą.

Analizując zatem zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd uznał za niezasadne stanowisko organu rentowego kwestionujące pracę wnioskodawcy w warunkach szczególnych w okresie 6 maj 1994 r. – 15 maj 1995 r. Świadkowie potwierdzili, iż wnioskodawca wykonywał wskazaną pracę w spornym okresie. Zeznania świadków, korespondujące z przesłuchaniem wnioskodawcy należało ocenić za wiarygodne. Są one bowiem spójne, logiczne, jasne. Świadkowie potwierdzili charakter pracy wnioskodawcy, rodzaj pojazdów przez niego obsługiwanych, wymiar czasu pracy. Ponadto zeznania wnioskodawcy i świadków znajdują potwierdzenie w dokumentacji osobowej – umowie o pracę, świadectwie pracy, angażach.

Wymaga podkreślenia, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska (w tym przypadku kierowca pojazdu specjalnego), a tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Świadczy to o tym, że nawet jeśli w świadectwie pracy, czy też w innych dokumentach znajdujących się w aktach osobowych ubezpieczonego w sposób nieprecyzyjny została wskazana nazwa stanowiska zajmowanego przez ubezpieczonego, to i tak nie może to być decydującym kryterium w zakresie jego oceny pod kątem zakwalifikowania do prac wykonywanych (czy też nie) w szczególnych warunkach, zwłaszcza wobec kategorycznych i w pełni wiarygodnych zeznań powołanych w sprawie świadków oraz informacji wynikających z akt (por. wyrok SA w Gdańsku III AUa 2119/2012, Lex Polonica nr 5269010).

W tym miejscu zaakcentować należy, że zgodnie z art. 6 k.c. to na wnioskodawcy spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie. Oparcie polskiej procedury cywilnej na zasadzie kontradyktoryjności jedynie w wyjątkowych przypadkach dozwala Sądowi na podjęcie czynności mających na celu pobudzenie inicjatywy stron, a zasadą w tym zakresie jest samodzielne dążenie uczestników postępowania do wykazania prawdziwości podnoszonych twierdzeń. Jeżeli twierdzenie istotne dla rozstrzygnięcia nie zostanie udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy decyduje rozkład ciężaru dowodu. Zatem strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (patrz wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76).

W ocenie Sądu wnioskodawca wykazał , że w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych jako kierowca samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony, samochodu specjalistycznego (specjalnego), autobusu o liczbie miejsc powyżej 15, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Pojazdy te prowadził naprzemienne w okresie całego okresu zatrudnienia. Zostały zatem spełnione przesłanki, o których mowa w § 2 pkt 1 i 2 cytowanego rozporządzenia. Łącznie bowiem wnioskodawca wykazał staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący ponad 15 lat.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Dlatego też Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury począwszy od dnia 1 października 2017 tj. od miesiąca, w którym wnioskodawca złożył wniosek o ponowne rozpoznanie prawa do emerytury, zgodnie także z ostatecznym stanowiskiem procesowym.