Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Włodzimierz Czechowicz

Sędziowie: SO Małgorzata Jarząbek

SO Anna Kozłowska-Czabańska (spr.)

Protokolant: Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa V. S.

przeciwko Bibliotece (...) w Dzielnicy R.
(...) W. w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 czerwca 2017 r., sygn. VI P 375/16

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSO Anna Kozłowska-Czabańska SSO Włodzimierz Czechowicz SSO Małgorzata Jarząbek

Sygn. akt VII Pa 131/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 czerwca 2017r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie, VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy z powództwa V. S. przeciwko Bibliotece (...) w Dzielnicy R. (...) W. w W. o odszkodowanie, w pkt. 1 oddalił powództwo, w pkt. 2 zasądził od powódki V. S. na rzecz Biblioteki (...) w Dzielnicy R. (...) W. w W. kwotę w wysokości 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 1 października 2004 r roku powódka została powołana na stanowisko Dyrektora Biblioteki (...) w Dzielnicy R. (...) W. w W.

Pismem z dnia 3 sierpnia 2016 r powódka została odwołana ze stanowiska Dyrektora Biblioteki (...) w Dzielnicy R. (...) W. w W.. Pismo zawierało informację, że odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem stosunku pracy z zachowaniem 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia. Owe pismo zostało podpisane przez Burmistrza Dzielnicy R. (...) W. w W., Pana M. G., który legitymował się pełnomocnictwem otrzymanym od Prezydenta Miasta (...) W. H. W.. Pismo z dnia 3 sierpnia 2016 r nie zawierało pouczenia o trybie i terminie odwołania do Sądu Pracy.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka w okresie:

- od 20 czerwca 2016 r do 9 grudnia 2016 r przebywała na zwolnieniu lekarskim,

- od 09.12.2016 r do 10.01.2017 r sprawowała opiekę nad członkiem rodziny;

- od 17.01.2017 r do 20.03.2017 r przebywała na zwolnieniu lekarskim,

W dniu 21 kwietnia 2017 roku powódka na podstawie art 55 ust.1 kodeksu pracy rozwiązała umowę o pracę z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika w postaci odmowy udzielenia urlopu wypoczynkowego.

Wynagrodzenie powódki liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosiło: 8.065,20 złotych.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny w oparciu o dokumenty przedstawione przez strony. Wiarygodność tych dokumentów została oceniona przez pryzmat twierdzeń stron odnoszących się do ich treści, a także ustaleń dokonanych na podstawie całokształtu materiału dowodowego.

Przechodząc do merytorycznej oceny zasadności zgłoszonych przez powódkę roszczeń, Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności odniósł się do treści art. 70 § 1 § 2 kodeksu pracy, zgodnie z którym pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony. Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.

Zgodnie zaś z art. 3 ¹§ 1 kodeksu pracy za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

Odwołanie ze stanowiska może nastąpić w każdym czasie. Bez znaczenia pozostaje to, czy pracownik został powołany na czas nieokreślony czy – na podstawie przepisów szczególnych, przewidujących taką możliwość – na czas określony.

Sąd Rejonowy wskazał, iż podnoszony przez powódkę brak dołączenia do odwołania pełnomocnictwa jest okolicznością bez znaczenia. Istotnym jest, czy w chwili składania oświadczenia woli M. G. był umocowany do dokonania tej czynności.

Sposób ani forma wyznaczania osoby upoważnionej do dokonywania w imieniu pracodawcy czynności z zakresu prawa pracy (art. 3[1] § 1 kodeksu pracy) nie wymaga rygorystycznego formalizmu, ponieważ takie upoważnienie może być udzielone przez każde zachowanie się pracodawcy, które ujawnia dokonaną wolę w sposób dostateczny i nastąpiło za zgodą umocowanego. W stosunkach pracy w zakresie zasad reprezentacji pracodawcy pierwszeństwo mają regulacje prawa pracy (art. 3[1] kodeksu pracy), a wyznaczenie osoby do dokonywania za pracodawcę czynności prawnych z zakresu prawa pracy może nastąpić w każdy sposób dostatecznie ujawniający taką wolę reprezentowanego (wyrok SN z dnia 29.01.2014 r II PK 238/13).

Sąd Rejonowy podniósł, że strona pozwana przedłożyła do akt sądowych pełnomocnictwo z dnia 5 lipca 2017r. udzielone Burmistrzowi Dzielnicy R. (...) W. M. G. do odwołania powódki z funkcji Dyrektora Biblioteki (...). Nie ma żadnych podstaw aby dokument ten kwestionować. Kserokopia została potwierdzona za zgodność z oryginałem przez radcę prawnego. Zatem zarzut powódki okazał się bezzasadny.

Zgodnie z art. 72. § 1 kodeksu pracy jeżeli odwołanie nastąpiło w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, bieg wypowiedzenia rozpoczyna się po upływie tego okresu. Jeżeli jednak usprawiedliwiona nieobecność trwa dłużej niż okres przewidziany w art. 53 § 1 i 2 kodeksu pracy, organ, który pracownika powołał, może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia.

Akt odwołania, tak jak każde oświadczenie woli, składane drugiej osobie staje się skuteczne w momencie dotarcia do tej osoby w sposób, który umożliwia jej skuteczne zapoznanie się z jego treścią (art. 70 § 11 w zw. z art. 69 kodeksu pracy w zw. z art. 30 § 3 kodeksu pracy i art. 61 kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 kodeksu pracy) , samo zaś rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem powołanym w trybie art. 70 § 2 kodeksu pracy w okresie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 72 § 1 kodeksu pracy) nie może nastąpić wcześniej niż w dniu, w którym nastąpiłoby rozwiązanie z nim stosunku pracy, gdyby w dacie odwołania nie korzystał z ochrony przewidzianej w art. 72 § 1 kodeksu pracy Pracownicy zatrudnieni na podstawie powołania nie korzystają z ochrony przed odwołaniem ze stanowiska, równoznacznym z wypowiedzeniem umowy o pracę, w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Paragraf 1 art. 72 kodeksu pracy wyraźnie przewiduje dopuszczalność odwoływania tych pracowników w okresach ich usprawiedliwionej nieobecności w pracy. W takich wypadkach jednak okres wypowiedzenia rozpoczyna się i biegnie dopiero po zakończeniu okresu usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy. Oznacza to, że okres wypowiedzenia zaczyna się później niż w chwili odwołania, nie zaś, że bieg tego okresu ulega "wstrzymaniu".

Sąd Rejonowy wskazał, że w chwili odwołania powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim oraz sprawowała opiekę nad członkiem rodziny do dnia 20 marca 2017r., a następnie sama w dniu 21 kwietnia 2017r. na podstawie art 55 ust.1 kodeksu pracy rozwiązała umowę o pracę z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków w postaci odmowy udzielenia urlopu wypoczynkowego. Stosunek pracy zatem rozwiązał się z inicjatywy powódki z dniem 21 kwietnia 2017 r.

W związku z powyższym odwołanie powódki dokonane w czasie jej obecności w pracy jest skuteczne i nie ma podstaw do zasądzenia dochodzonego odszkodowania, gdyż strona pozwana poprawnie określiła długość okresu wypowiedzenia, który rozpoczął bieg od dnia powrotu powódki do pracy.

Brak lub błędne pouczenia pracownika o prawie odwołania się do sądu pracy uzasadnia jedynie prawo do przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Nie uzasadnia natomiast roszczeń pracownika z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, a więc roszczenia o odszkodowanie albo o przywrócenie do pracy. Ponadto zastosowanie zbyt krótkiego okresu wypowiedzenia lub wskazanie przez pracodawcę w oświadczeniu woli o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia wcześniejszego terminu ustania stosunku pracy niż złożenie tego oświadczenia również nie uzasadnia roszczeń pracownika o odszkodowanie czy przywrócenie do pracy. Pogląd ten utrwalony jest w doktrynie i orzecznictwie. Już w uchwale siedmiu sędziów SN z 9 września 1999r. (III ZP 5/99, OSNAPiUS Nr 4/2000, poz. 131) stwierdzono, że brak pouczenia lub błędne pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania się do sądu pracy, w razie wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia może być jedynie podstawą do przywrócenia terminu do złożenia odwołania i nie uzasadnia roszczeń o odszkodowanie czy przywrócenie do pracy. Analogiczne stanowisko wyraził SN w wyroku z 23 listopada 2000r. (I PKN 117/00, OSNAPiUS Nr 13/2002, poz. 304). Również i ten zarzut powódki okazał się nieuzasadniony.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał, że pracodawca odwołując powódkę ze stanowiska Dyrektora Biblioteki (...) nie naruszył przepisów kodeksu pracy, zatem powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i 15 ust 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U. 2015.1801).

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła strona powodowa, zaskarżając powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1.  naruszenie art. 104 kodeksu cywilnego w związku z art 300 kodeksu pracy poprzez jego niezastosowanie. Odwołanie jest jednostronną czynnością prawną. Do odwołania nie dołączono pełnomocnictwa dla osoby, która podpisała odwołanie (fakt podnoszony przez powoda, niekwestionowany przez pozwanego). Zatem odwołanie zostało dokonane bez umocowania. W ocenie Powoda, Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku powołuje się na wyroki Sądu Najwyższego stanowiące, iż pełnomocnictwo powinno być „dostatecznie ujawnione”. Tymczasem w przedmiotowej sprawne pełnomocnictwo do odwołania zostało zatajone przed pracownikiem, a zostało ono dopiero ujawnione na sprawie sądowej, co oznacza wadliwość działania pracodawcy rodzącą roszczenie odszkodowawcze.

1.  naruszenie art 72 kodeksu pracy poprzez przyjęcie, iż pracownika powołanego można odwołać w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

2.  nierozpoznanie istoty sprawy: Powódka w pozwie zarzuciła odwołaniu samodzielne zarzuty:

-

wadliwej podstawy prawnej odwołania tj. zastosowania podstawy prawnej odwołania właściwej dla umowy o pracę na czas określony. Tymczasem w sprawie bezspornym jest, iż powódka była zatrudniona na czas nieokreślony (art. 15 ustawy o Organizowaniu i Prowadzeniu Działalności Kulturalnej ( Dz.U. z 2017 r. poz. 862 )).

-

dokonania odwołania bez wydania zarządzania w tym zakresie przez Prezydenta (...) W., co jest w W. utrwalonym zwyczajem art 56 kodeksu cywilnego w zw. z art 300 kodeksu pracy.

W związku z powyższym Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ( apelacja, k.105-106 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki okazała się o tyle zasadna, że doprowadziła do uchylenia zaskarżonego wyroku w całości, zniesienia w całości postępowania przeprowadzonego przed Sądem Rejonowym i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. W sprawie zaistniała nieważność postępowania spowodowana faktem, iż Sąd Rejonowy orzekł w sprawie, w której błędnie oznaczono stronę pozwaną.

Zgodnie z art. 379 pkt 2 k.p.c., nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 czerwca 1980 r., IV CR 182/80, wyznaczenie podmiotowego zakresu procesu jest aktem woli podmiotu wszczynającego postępowanie. Wciąganie do procesu niewłaściwej osoby wynika więc z wady aktu woli powoda, a taka wola – jako wada czynności procesowej – może być usunięta tylko w sposób przewidziany w ustawie procesowej. Z tego zaś punktu widzenia należy odróżnić niewłaściwe oznaczenie strony od niewłaściwego doboru podmiotów procesu. W sytuacji pierwszej – czyli również wtedy, gdy nie orientując się, kto według przyjętej konstrukcji prawnej powinien być stroną, powód wciągnął do procesu niewłaściwego pozwanego (np. jednostkę organizacyjną osoby prawnej zamiast tę osobę – naprawienie wady następuje w drodze sprostowania oznaczenia stron. Polega ono na uzupełnieniu lub konkretyzacji (lecz nie na zmianie) pierwotnego oznaczenia strony i – w konsekwencji tego – wyeliminowaniu przez sąd z procesu osoby niewłaściwej oraz wezwaniu do udziału w sprawie innej, właściwej, odpowiednio do woli powoda. Tam natomiast, gdzie powód prawidłowo oznaczył podmiot, który według jego intencji miał być stroną przeciwną, ale – z punktu widzenia prawa materialnego – dokonał doboru tego podmiotu w sposób niewłaściwy, do usunięcia aktu jego woli może dojść już tylko przez odwołanie wadliwej czynności procesowej (art. 203 k.p.c.) albo w drodze podmiotowego przekształcenia procesu (art. 194 – 198 k.p.c.). Podmiotowe przekształcenie powództwa staje się aktualne dopiero wówczas, gdy wady w wyznaczeniu przez powoda podmiotowych granic procesu nie można naprawić w drodze sprostowania oznaczenia stron ( zob. OSNCP 1981, nr 2-3, poz. 30).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, że strona powodowa w pozwie z dnia 30 sierpnia 2016r. błędnie oznaczyła stronę pozwaną - Bibliotekę (...) w Dzielnicy R. (...) W. w W..

W myśl art.2 k.p pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Na mocy art. 68 k.p. stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach, m.in. w oparciu o art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym ( Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), a także w trybie i na zasadach określonych w art. 16 ustawy z dnia 25 października 1991r. o Organizowaniu i Prowadzeniu Działalności Kulturalnej ( Dz.U. z 2001r. Nr 13, poz. 123 z późn. zm.) oraz na podstawie art. 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach ( Dz.U. z 2012r., poz. 642 ze zm.). Powódka więc była pracownikiem, którego stosunek pracy nawiązał się na mocy powołania. Natomiast organem powołującym na podstawie ww. przepisów jest Prezydent (...) W.. Zgodnie z art. 70 § 1 k.p. pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Istotą więc stosunku pracy wykreowanego na podstawie powołania jest oparcie zarówno jego powstania, jak i rozwiązania na decyzji właściwego organu dokonującego powołania celem zagwarantowania temu organowi swobody doboru kadr kierowniczych. Zatem istotnie Prezydent (...) W., który powołał powódkę na stanowisko Dyrektora Biblioteki (...) w Dzielnicy R. (...) W. był osobą władną by ją odwołać. Takiego uprawnienia nie miał natomiast Burmistrz Dzielnicy R. (...) W..

Jak wynika z treści akt osobowych powódki jednostką organizacyjną, w której świadczyła pracę była Biblioteka (...) w Dzielnicy R. (...) W.. Wszelkie zaś decyzje pracownicze m.in. ustalenie warunków pracy i płacy, zasady nagradzania, względem powódki podpisywał Prezydent Miasta (...) W.. Zważywszy na to, że powódka dotychczas pełniła funkcję dyrektora nie mogła jednocześnie występować w imieniu pracodawcy wobec własnej osoby. Role takiego reprezentanta pełnił Prezydent (...) W..

W konsekwencji, w sprawach dotyczących czynności prawnych podjętych przez Prezydenta (...) W. w imieniu pracodawcy w stosunku do pracownika, to właśnie Prezydent ma kompetencje do reprezentowania pracodawcy przed sądem i obrony swego stanowiska w sprawie. Jest to zresztą sytuacja pożądana, by zasadności i zgodności z prawem decyzji bronił organ, który upoważnił Burmistrza Dzielnicy R. (...) W., do wydania zarządzenia o odwołaniu powódki.

Jednocześnie wskazać należy, iż powódka w treści apelacji podniosła, że treść odwołania zawierała wadliwą podstawę prawną, tj. zastosowanie podstawy prawnej odwołania, właściwej dla umowy o pracę na czas określony. Ustosunkowując się do tego zarzutu powołać należy się na rozważania Sądu Najwyższego zawarte w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 października 2014r. sygn. akt I PK 43/14, w którym wskazano, iż wobec nieuregulowania przez nowe przepisy odwołania ze stanowiska dyrektora ośrodka kultury powołanego na czas nieokreślony, do odwołania należy stosować art. 15 ust. 1 ustawy z 25 października 1991r. o Organizowaniu i Prowadzeniu Działalności Kulturalnej w poprzednim brzmieniu. Sąd Najwyższy wskazał, iż wprowadza się ogólniejsza zasadę, zgodnie z którą konsekwencją zmiany stanu prawnego w czasie trwania stosunku pracy jest to, że nowe przepisy są wiążące dla stron stosunku pracy od chwili ich wejścia w życie ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 1989r., III PZP 33/89, OSNCP 1990 nr 7-8, poz. 97). Gdyby więc ustawa zmieniająca uregulowała sytuację pracowników powołanych na stanowisko dyrektora ośrodka kultury na czas nieokreślony, to do oceny odwołania z tego stanowiska należałoby stosować, z powyżej wskazanymi zastrzeżeniami, nowe przepisy. Nowy art. 15 ust. 1 ustawy z 1991r. dotyczy tylko stosunków pracy nawiązanych na czas określony, zaś ustawa zmieniająca nie normuje sytuacji dyrektorów jednostek powołanych na czas nieokreślony. W tym stanie należy nadal stosować art. 15 ust. 1 ustawy z 1991r. w poprzednim brzmieniu ( uzasadnienie wyroku z dnia 15 października 2014r. sygn. akt I PK 43/14).

Rozpoznając sprawę ponownie, Sąd I instancji zobowiąże powódkę do prawidłowego oznaczenia strony pozwanej i ponownie przeprowadzi w całości postępowanie dowodowe.

Sąd Okręgowy mając na uwadze całokształt okoliczności rozpoznawanej sprawy, postanowił na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt 5 k.p.c. uchylić zaskarżony wyrok a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego

SSO Anna Kozłowska-Czabańska SSO Włodzimierz Czechowicz SSO Małgorzata Jarząbek

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)