Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W I M I E N I U

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym - Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Ziołecka (spr.)

Sędziowie: SSO Mariusz Sygrela

SSO Sławomir Jęksa

Protokolant: st. prot. sąd. Barbara Janiszewska - Górka

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu Wojciecha Kiszki

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2018 roku

sprawy W. A. (1) oskarżonego o przestępstwo z art. 207 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gnieźnie z dnia 10 marca 2017 roku, sygnatura akt II K 184/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok i uchyla zawarte w punkcie 6 orzeczenie wobec oskarżonego nawiązki w kwocie 4.000 złotych na rzecz W. A. (2),

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

3.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. S. kwotę 516,60 brutto tytułem zwrotu nieuiszczonych nawet w części kosztów obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym,

4.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze w kwocie 536,60 złotych i wymierza mu opłatę za II instancję w kwocie 300 złotych.

/-/Sławomir Jęksa /-/Małgorzata Ziołecka /-/Mariusz Sygrela

UZASADNIENIE

W. A. (1) oskarżony został o to, że w okresie od 2005 roku do 4 grudnia 2014 roku znęcał się psychicznie i fizycznie nad synem W. A. (3), w okresie od 2005 roku do 2011 roku nad córką T. Ł. (1) z domu A., a w okresie od czerwca 2014 roku do 4 grudnia 2014 roku nad żoną W. A. (2), w ten sposób, że poniżał, krytykował, straszył popełnieniem samobójstwa albo odejściem z domu i pozostawieniem ich bez środków do życia, rzucał w nich i na oślep przedmiotami użytku domowego oraz groził żonie pozbawieniem życia i szarpał ją za ramiona, a nadto uderzał syna ręką po głowie oraz skórzanym pasem po pośladkach, ciągnął za nogi po ziemi i trzymając za nogi głową w dół opuszczał do studni, a córkę uderzył w twarz, to jest o popełnienie przestępstwa z art. 207 § 1 k.k.

(akt oskarżenia – karta 100 akt)

Sąd Rejonowy w Gnieźnie, wyrokiem z dnia 10 marca 2017 roku, uznał oskarżonego W. A. (1) za winnego tego, że w miejscowości C. znęcał się fizycznie i psychicznie - w okresie od około 2005 roku do dnia 4 grudnia 2014 roku nad swoim synem W. A. (3), w okresie od czerwca 2014 roku do 4 grudnia 2014 roku nad żoną W. A. (2) a w okresie od około 2005 roku do 2008 roku nad córką T. Ł. (2) w ten sposób, że wszczynał awantury, krzyczał na nich, wyzywał ich, poniżał, krytykował bez uzasadnionej przyczyny, rzucał w ich kierunku różnymi przedmiotami, groził pozostawieniem ich bez środków utrzymania lub popełnieniem samobójstwa, a nadto żonę W. A. (2) uderzał, szarpał i groził jej pozbawieniem życia, a syna W. A. (3) uderzał ręką po głowie i pasem po pośladkach, to jest popełnienia przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. w związku z art. 4 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 207 § 1 k.k., Sąd Rejonowy wymierzył oskarżonemu karę 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres 5 lat próby.

Nadto Sąd Rejonowy zobowiązał oskarżonego w okresie próby do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu, a także wszczynania awantur w okresie próby, a ponadto oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora.

Wreszcie, na podstawie art. 41a § 1 i 4 k.k. w związku z art. 43 § 1 k.k. Sąd Rejonowy orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej W. A. (2), bez jej zgody, na odległość mniejszą niż 10 metrów oraz zakazu kontaktowania się z nią, bez jej zgody, w jakikolwiek sposób przez okres 5 lat, a także, na podstawie art. 46 § 2 k.k., orzekł wobec oskarżonego nawiązki na rzecz każdego z pokrzywdzonych, to jest W. A. (3), W. A. (2) oraz T. Ł. (2) w kwotach po 4.000 złotych tytułem częściowego zadośćuczynienia za doznane krzywdy.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w związku z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, Sąd Rejonowy zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych i nie wymierzył mu opłaty.

(wyrok Sądu Rejonowego – karty 446 – 447 akt; pisemne uzasadnienie tego wyroku – karty 462 – 476 akt)

Wyrok powyższy, na żądanie oskarżonego, w zakresie wymierzonej oskarżonemu kary i środka karnego w postaci nawiązki, został zaskarżony przez obrońcę oskarżonego, który zarzucił zaskarżonemu wyrokowi rażącą niewspółmierność kary, poprzez wymierzenie rażąco surowej kary i środka karnego w postaci nawiązki.

W konsekwencji powyższego zarzutu obrońca oskarżonego W. A. (1) wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby i zmniejszenie kwot nawiązek orzeczonych na rzecz pokrzywdzonych w punkcie 6 wyroku.

(apelacja obrońcy oskarżonego – karty 477-479 akt)

Przed rozprawą apelacyjną pokrzywdzona W. A. (2) nadesłała pismo o zrzeczeniu się zadośćuczynienia z uwagi na zawartą z oskarżonym w dniu 27 grudnia 2017 roku ugodę mediacyjną.

(pismo pokrzywdzonej – karta 805 akt)

Na rozprawie apelacyjnej obrońca oskarżonego W. A. (1) złożył do akt kopie ugody mediacyjnej z dnia 27 grudnia 2017 roku pomiędzy W. A. (2) a W. A. (1).

(kopia ugody mediacyjnej – 808 – 809 akt)

Obrońca oskarżonego W. A. (1), na rozprawie apelacyjnej, wniósł jak w apelacji, a oskarżyciel publiczny o zmianę zaskarżonego wyroku li tylko odnośnie zrzeczenia się przez oskarżycielkę posiłkową z zadośćuczynienia i o utrzymanie w mocy wyroku w pozostałym zakresie.

(protokół rozprawy apelacyjnej – karta 810 akt)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego W. A. (1) okazała się niezasadna, a zmiana zaskarżonego wyroku jest konsekwencją li tylko zrzeczenia się przez oskarżycielkę posiłkowa zadośćuczynienia na skutek zawartej z oskarżonym ugody mediacyjnej.

Zanim Sąd Okręgowy odniesie się do zaskarżonego wyroku
i wywiedzionej apelacji, uważa za stosowne przypomnieć, że wniesienie środka odwoławczego, niezależnie od jego granic i zakresu, każdorazowo obliguje Sąd odwoławczy do zbadania ewentualności wystąpienia uchybień, o jakich mowa w art. 439 k.p.k. i 440 k.p.k. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy nie stwierdził wskazanych tam uchybień, a zarzutów co do ich występowania nie formułował również obrońca oskarżonego.

Nadto Sąd Okręgowy wskazuje, iż z treści wniesionej apelacji wynika, iż obrońca oskarżonego W. A. (1) zarzuca zaskarżonemu wyrokowi jedynie rażącą niewspółmierność orzeczonych wobec niego kary zasadniczej, jak i środka karnego w postaci nawiązek na rzecz pokrzywdzonych. Treść apelacji obrońcy oskarżonego wskazuje, że nie kwestionował on poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych, ani kwalifikacji prawnej, zastosowanej do przypisanego oskarżonemu W. A. (1) czynu.

Ponieważ także i Sąd Okręgowy nie dostrzegł podstaw do ingerencji w powyższym zakresie w zaskarżony wyrok, dlatego też rozważania swoje ograniczy li tylko do zarzutu apelacji, to jest do zarzutu rażącej niewspółmierności orzeczonej kary i środka karnego.

Wskazać także należy, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku odpowiada wymogom art. 424 § 1 i 2 k.p.k. i w pełni pozwala na kontrolę prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia, także w odniesieniu do wymierzonej oskarżonemu kary, jak i środka karnego.

Przechodząc do omówienia zarzutu apelacji obrońcy oskarżonego W. A. (1), w pierwszej kolejności wskazać należy, że w ocenie Sądu II instancji, Sąd Rejonowy odpowiednio zastosował dyrektywy wymiaru kary ujęte w przepisie art. 53 k.k. i trafnie je uzasadnił, a ponadto uwzględnił całokształt okoliczności, zarówno łagodzących, jak i obciążających, mających wpływ na wymiar kary.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że podstawą apelacji w przedmiocie kary może być tylko zarzut jej rażącej niewspółmierności. Zaś rażąca niewspółmierność kary występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną) – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2007 roku, sygn. akt SNO 75/07.

Zasadnym będzie także przypomnienie, że w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, zarzut niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można podnosić wówczas „gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy – gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą” – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 1985 roku, sygn. akt V KRN 178/85.

O „rażącej niewspółmierności kary” w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. nie można mówić w sytuacji, gdy sąd wymierzając karę uwzględnił wszystkie okoliczności wiążące się z poszczególnymi ustawowymi dyrektywami i wskaźnikami jej wymiaru, czyli wówczas, kiedy granice swobodnego uznania sędziowskiego stanowiącego ustawową, wynikającą z reguł zawartych w art. 53 § 1 k.k., zasadę sądowego wymiaru kary, nie zostały przekroczone w rozmiarach nie dających się utrzymać w kontekście wymagań wynikających z ustawowych dyrektyw determinujących wymiar kary. Uchybienie dyrektywom sądowego wymiaru kary nie dotyczy zatem każdej różnicy w ocenie surowości lub łagodności kary między sądem orzekającym a sądem odwoławczym, lecz jedynie niewspółmierności wyraźnej, oczywistej, widocznej już na pierwszy rzut oka – wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 czerwca 2016 roku, sygn. akt II AKa 124/16.

Podkreślić również należy, iż orzekanie o karze ma charakter indywidualny i jest procesem do pewnego stopnia subiektywnym, obejmującym dokonanie wyboru oraz zastosowanie odpowiedniej represji karnej właściwej dla konkretnej sytuacji i konkretnego sprawcy. Z tych powodów zasady i dyrektywy orzekania w przedmiocie kary zawarte w art. 53 k.k. pozostawiają organowi orzekającemu pewien zakres swobody w procesie jej wymierzania, a granice tej swobody zakreśla wskazana w przepisie art. 438 pkt 4 k.p.k. "rażąca niewspółmierność kary” – wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 czerwca 2016 roku, sygn. akt II AKa 75/16.

Odnosząc powyższe rozważania teoretyczne do niniejszej sprawy, to – zdaniem Sądu Okręgowego – nie można zgodzić się z twierdzeniem obrońcy oskarżonego jakoby kara, jak i nawiązki, orzeczone wobec oskarżonego W. A. (1) były zbyt surowe.

Za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. ustawodawca przewidział karę od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Wobec tego, zdaniem Sądu odwoławczego, wymierzona oskarżonemu kar 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności w żadnym razie nie zasługuje na miano rażąco niewspółmiernie surowej. Orzeczona bowiem została w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, a ponadto, zdaniem Sądu Okręgowego, biorąc pod uwagę ilość pokrzywdzonych, czasokres działalności przestępczej oskarżonego i sposób działania oskarżonego, to kara ta jawi się nie jako surowa, lecz nadmiernie łagodna. Niestety kierunek jedynej wywiedzionej w niniejszej sprawie apelacji wyklucza modyfikację kary tak, aby rzeczywiście była ona odpowiednio wyważona, celnie odzwierciedlając winę oskarżonego oraz stopień społecznej szkodliwości jego czynu, a także uwzględniając przede wszystkim okoliczności obciążające występujące po stronie oskarżonego W. A. (1). Nadmierną łagodność orzeczonej wobec oskarżonego W. A. (1) kary pogłębia jeszcze uznanie przez Sąd I instancji istnienia pozytywnej prognozy resocjalizacyjnej odnośnie oskarżonego i to li tylko z tego powodu, że nie był dotychczas karany. A przecież dotychczasowa niekaralność oskarżonego jest efektem jedynie tego, że pokrzywdzeni przez dziewięć lat nie odważyli się złożyć zawiadomienia o przestępstwie i bronić się przed oskarżonym. Trudno zrozumieć stanowisko Sądu I instancji zwłaszcza w kontekście zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stwierdzeń o długotrwałości i intensywności działań oskarżonego wobec pokrzywdzonych i wszczynanych przez niego awantur już w trakcie prowadzonego postępowania karnego. Te wszystkie okoliczności powodują, iż oskarżony zasłużył na zdecydowanie surowszą karę aniżeli orzeczona w zaskarżonym wyroku.

Podobnie Sąd Okręgowy ocenia orzeczone wobec oskarżonego nawiązki na rzecz pokrzywdzonych, które stanowią symboliczne wręcz zadośćuczynienie za wieloletnią krzywdę wyrządzaną przez oskarżonego własnym dzieciom i żonie.

Mając zatem na uwadze powyższe, a przede wszystkim związanie kierunkiem jedynej apelacji, Sąd Okręgowy uznał, że brak jest jakichkolwiek podstaw do złagodzenia orzeczonej wobec oskarżonego W. A. (1) kary, jak i nawiązek.

Reasumując, Sąd Odwoławczy nie tylko, że nie podzielił argumentów przedstawionych we wniesionej apelacji przez obrońcę oskarżonego W. A. (1), lecz uznał je za całkowicie chybione.

Ponieważ jednak oskarżycielka posiłkowa W. A. (2), na skutek ugody mediacyjnej, zrzekła się zadośćuczynienia w niniejszej sprawie, dlatego też Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i uchylił zawarte w punkcie 6 orzeczenie wobec oskarżonego nawiązki w kwocie 4.000 złotych na rzecz W. A. (2) (punkt 1 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 24 stycznia 2018 roku).

W pozostałym zakresie, nie znajdując żadnych podstaw do dalszej ingerencji w zaskarżone orzeczenie, Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy (punkt 2 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 24 stycznia 2018 roku).

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł
w punkcie 3 oraz 4 wyroku z dnia 24 stycznia 2018 roku.

I tak na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze (jedn. tekst: Dz. U. z 2015 roku, poz. 615 ze zm.)
w związku z §2 pkt 1, §4 ust. 1 i 3 oraz §17 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. Poz. 1714) Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. S. kwotę 516,60 zł brutto tytułem zwrotu kosztów obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym nie uiszczonych nawet w części.

Natomiast na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. oraz art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tj. Dz. U. z 1983 r., Nr 49 poz. 223 ze zm.) Sąd Okręgowy obciążył oskarżonego obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym kosztów obrony z urzędu, łącznie 536,60 złotych i opłaty za II instancję w kwocie 300 złotych.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zwolnienie oskarżonego W. A. (1), gdyż oprócz renty utrzymuje się on z prac dorywczych i nie ma nikogo na utrzymaniu.

/Sławomir Jęksa/ /Małgorzata Ziołecka/ /Mariusz Sygrela/