Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 22 sierpnia 2016 r. (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. (znak (...). (...).1. (...).2016) zaliczył D. B. (1) do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, ponadto stwierdził, że orzeczony stopień niepełnosprawności ma charakter trwały, nie można ustalić daty początkowej niepełnosprawności, ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 15 lipca 2016 r., zaś przyczyną niepełnosprawności są schorzenia o symbolu 10 – N. Zespół wskazał, że wnioskodawczyni wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji polegającego na korzystaniu z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe i inne placówki. Nadto Zespół orzekł, że wnioskodawczyni nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz że nie spełnia przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że ubezpieczona ma naruszoną sprawność organizmu, która wymaga udzielania częściowej pomocy innych osób. Organ zaznaczył, że schorzenia powodują ograniczenia, okresowe utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu.

Na skutek odwołania D. B. (1) w dniu 18 października 2016 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. znak ON – 2. (...).1.1670.2016.BK wydał orzeczenie utrzymujące w mocy zaskarżone orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Zespół Wojewódzki wskazał, że orzeczenie Zespołu (...) zostało wydane zgodnie ze stanem faktycznym oraz dokumentacją medyczną. Organ rentowy stwierdził, że ubezpieczona jest osobą o naruszonej sprawności organizmu wymagającą wsparcia w wykonywaniu czynności samoobsługowych i leczeniu, a także pomocy innych osób aby uczestniczyć w prowadzeniu gospodarstwa domowego i pełnić role społeczne, ale nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, tj. całkowicie zależną od otoczenia.

D. B. (1) wniosła odwołanie od wyżej wymienionej decyzji domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez zaliczenie jej do znacznego stopnia niepełnosprawności oraz orzeczenia, że wymaga konieczności stałej lub długotrwałej pomocy innych osób oraz, że spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. W uzasadnieniu odwołania wskazała, iż ma problemy z poruszaniem się oraz, że zdarzają jej się częste upadki, które skutkują uszczerbkiem zdrowotnym i długotrwałym leczeniem. Podkreśliła, że boi się sama wychodzić z domu, z uwagi na problemy z utrzymaniem równowagi. Zaznaczyła, że cierpi także na niedoczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia, choroby serca, cukrzycę typu 2 oraz jaskrę. Nadto wskazała, że zmuszona jest korzystać z pomocy osób trzecich.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności wniósł o jego oddalenie wskazując, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane zgodnie ze stanem faktycznym. W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy przedstawił argumentację analogiczną do zaprezentowanej w dotychczasowych orzeczeniach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. B. (1) ma 81 lat. Posiada wykształcenie wyższe. Obecnie przebywa na emeryturze. Zamieszkuje w trzypokojowym mieszkaniu. Lokal położony jest na czwartym piętrze, w bloku bez widny. Mieszka sama. Może uzyskać wsparcie syna i jego rodziny.

Dowód: ocena funkcjonowania społecznego – k. 55 akt rentowych

D. B. (1) cierpi na znaczne zaburzenia równowagi z towarzyszącymi temu upadkami, które znacznie utrudniają poruszanie się. Bóle i zawroty głowy spowodowane są oponiakiem w lewej okolicy ciemieniowej i w móżdżku. Zaburzenia równowagi i bóle głowy utrzymują się od 2008 r.

Od 1977 r. D. B. (1) cierpi także na nadciśnienie tętnicze.

U ubezpieczonej rozpoznano również kardiomiopatię nadciśnieniową serca w okresie niewydolności krążenia oraz przerost mięśnia sercowego.

D. B. (1) leczona jest z powodu cukrzycy typu 2, nadczynności tarczycy oraz jaskry.

Leczona była także z powodu schorzeń ginekologicznych. Uskarża się na bóle kręgosłupa.

Dowód: zaświadczenie o stanie zdrowia – k. 32 akt rentowych, dokumentacja medyczna – k. 1 – 31 akt rentowych, dokumentacja medyczna – k. 21 – 24, 57 – 58

Obecnie u D. B. (1) rozpoznaje się zaburzenia równowagi u osoby z podejrzeniem oponiaków mózgu w okolicy ciemieniowej lewej i w móżdżku, nadciśnienie tętnicze II° wg (...), cukrzycę typu 2, nadczynność tarczycy i otyłość.

U ubezpieczonej widoczne jest spowolnienie psychoruchowe. Nie stwierdzono objawów zespołu bólowego i neurologicznych objawów ogniskowych. Schorzenia D. B. (1) kwalifikują ją do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, głównie z uwagi na zaburzenia równowagi, które mają charakter okresowy. Ubezpieczona wymaga częściowej pomocy osób trzecich w pełnieniu ról społecznych, ale nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

Nadciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane, przebiega bez powikłań. U ubezpieczonej nie występują zaburzenia rytmu serca, które wpływałyby na zdolność poruszania się. Cukrzyca leczona jest małymi dawkami leków doustnych, które tylko nieznacznie obniżają funkcje organizmu. Nadczynność tarczycy jest wyrównana.

Schorzenia układu wzroku nie powodują niepełnosprawności D. B. (1).

Z uwagi na zaburzenia równowagi ubezpieczona spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

Dowód: opinia biegłych sądowych z zakresu neurologii T. P. i z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii G. K. – k. 34 – 35, opinia biegłej sądowej z zakresu okulistyki D. P. – k. 59, opinia uzupełniająca biegłego sądowego G. K. – k. 79, opinia uzupełniająca biegłej sądowej T. P. – k. 83, 99

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się zasadne jedynie w zakresie dotyczącym przyznania karty parkingowej.

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (jednolity tekst – Dz. U. z 2018 r., poz. 511) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2015 r. poz. 1110).

Przepis art. 4 ust. 1 – 4 wyżej wymienionej ustawy stanowi, iż:

- do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;

- do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

- do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Określone przez ustawę zasady ustalania stopnia niepełnosprawności precyzuje rozporządzenie z dnia z dnia 15 lipca 2003 r., zgodnie z którym:

- standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

1) niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

2) konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

3) konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Przy czym, przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.

- standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

1) czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w pkt 3 powyżej, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

2) częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3 powyżej.

Pojęcie „niezdolności do samodzielnej egzystencji” ma szeroki zakres przedmiotowy. Obejmuje bowiem opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. oraz pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego.

Chodzi więc o takie naruszenie sprawności organizmu, które uniemożliwia zaspokojenie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację ( art. 4 ust. 4 ustawy).

Istotne jest, aby wskazane elementy występowały łącznie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 sierpnia 2005 r., sygn. akt I PK 11/05, OSNP 2006/11-12/181 oraz Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 6 marca 2003 r., sygn. akt II AUa 651/02, Pr.Pracy 2004/7-8/65, a nadto w wyroku z dnia 21 lutego 2002 r., III AUa 1333/01, OSA 2003/7/28).

Powyższe, ugruntowane już stanowisko zostało podtrzymane ostatnio przez judykaturę, w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt III Aua 386/07, w którym to orzeczeniu za niezdolną do samodzielnej egzystencji uznano wyłącznie osobę wymagającą stałej pomocy przy chodzeniu, jedzeniu, ubieraniu się. Sąd ten wskazał, że utrudnienia w poruszaniu się o kulach, czy niemożność samodzielnego wyjścia z wanny są utrudnieniami nie wystarczającymi do przyjęcia niezdolności do samodzielnej egzystencji – nie uzasadniają bowiem korzystania ze stałej lub długotrwałej opieki i pomocy. Stanowisko to podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie.

W myśl zaś art. 6 b ust. 3 pkt 9 ustawy w orzeczeniu powiatowego zespołu, poza ustaleniem niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, powinny być zawarte wskazania dotyczące w szczególności spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (jednolity tekst - Dz. U. z 2017 r., poz. 1260), przy czym w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności spełnienie tych przesłanek może zostać stwierdzone jedynie w przypadku ustalenia przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroba neurologiczna). Ponadto zgodnie z art. 8 ust. 3a pkt 1 Prawa o ruchu drogowym kartę parkingową wydaje się osobie niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się.

Szczegółowe zasady orzekania o niepełnosprawności, również w zakresie ulg i uprawnień, uregulowane zostały w wydanym w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 6c ust. 9 ustawy rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2015 r. poz. 1110). W myśl § 5 ust. 1 rozporządzenia, przy ocenie konieczności korzystania przez osobę zainteresowaną z ulg i uprawnień bierze się pod uwagę, czy naruszenie sprawności organizmu stanowi utrudnienie w funkcjonowaniu osoby, które uzasadnia korzystanie z odpowiedniego zakresu i rodzaju ulg i uprawnień przysługujących na podstawie odrębnych przepisów.

W rozpoznawanej sprawie niespornym było, że ubezpieczona jest niepełnosprawna z uwagi na schorzenia neurologiczne 05 – N, a ocenie podlegało jedynie to, w jakim stopniu jest ona niepełnosprawna, czy wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki osób trzecich w związku z brakiem możliwości samodzielnej egzystencji, oraz czy spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

W tym celu z urzędu dopuszczono dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii T. P., z zakresu chorób wewnętrznych, kardiologii i diabetologii G. K. oraz z zakresu okulistyki D. P..

Biegli T. P. i G. K. po badaniu ubezpieczonej i analizie dostępnej dokumentacji medycznej, wskazali, iż występujące u D. B. (1) zaburzenia równowagi, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, nadczynność tarczycy oraz otyłość czynią ubezpieczoną osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, na stałe. Biegli wskazali, że ubezpieczona wymaga częściowej pomocy osób trzecich w pełnieniu ról społecznych, jednocześnie nie jest ona niezdolna do samodzielnej egzystencji. W badaniu biegli ustalili, iż nie stwierdza się niedowładów, ruchomość kończyn górnych i dolnych jest zachowana, a ich napięcie mięśniowe jest prawidłowe, ruchomość stawów kończyn górnych jak i dolnych jest prawidłowa, zarówno czynna jak i bierna, chód jest niezaburzony. Nadto biegli wskazali, że podczas badania lekarskiego stwierdzili spowolnienie psychoruchowe ubezpieczonej. Nie stwierdzili jednak objawów zespołu bólowego i neurologicznych objawów ogniskowych. Biegły G. K. ustalił, że nadciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane i przebiega bez powikłań, nie występują zaburzenia rytmu serca, które wypływałyby na zdolność poruszania się, cukrzyca tylko nieznacznie obniża funkcje organizmu, a nadczynność tarczycy jest wyrównana.

Biegła D. P. po badaniu ubezpieczonej i analizie dostępnej dokumentacji medycznej, wskazała, że stan układu wzroku nie powoduje niepełnosprawności ubezpieczonej. Biegła ustaliła, że u ubezpieczonej nie doszło do istotnego zwężenia pola widzenia.

Strony nie wniosły zastrzeżeń do opinii biegłej z zakresu okulistyki.

Zarzuty do opinii biegłych T. P. i G. K. wniosła ubezpieczona, podnosząc, że nie zgadza się z przyznanym jej umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Kolejny raz zaznaczyła, że zaburzenia równowagi są dla niej niebezpieczne i groźne, a skutki upadków są długotrwałe. Dodała, że częste upadki spowodowały u niej strach przed samodzielnym wychodzeniem z domu. Podkreśliła, że wymaga pomocy innych osób przy przemieszczaniu się. Nadto wskazała, że jej schorzenia czynią ją osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym z ogólnego stanu zdrowia. Stwierdziła, że nie jest w stanie sama poradzić sobie z najważniejszymi czynnościami życiowymi.

W odpowiedzi na zarzuty ubezpieczonej, biegły G. K. w opinii uzupełniającej podtrzymał wszystkie swoje wnioski, a nadto stwierdził, że ciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane, a jego wartości nie są wartościami stałymi i zależne są od wielu czynników oraz, że u ubezpieczonej nadciśnienie tętnicze przebiega bez powikłań. Zaznaczył, że śladowe fale zwrotne przez niektóre zastawki serca nie powodują żadnych zaburzeń hemodynamicznych, jak również nie dają objawów klinicznych. Dodał, że na podstawie badania podmiotowego, przedmiotowego oraz badań dodatkowych przy nieznacznie obniżonym poziomie (...) nie można rozpoznać niewyrównanej nadczynności tarczycy. Podkreślił także, że cukrzyca leczona lekami doustnymi nie wpływa w istotny sposób na sprawność organizmu.

Biegła T. P. w opiniach uzupełniających podtrzymała swoje wnioski z opinii głównej oraz wskazała, że podczas badania lekarskiego nie stwierdziła u ubezpieczonej objawów zespołu bólowego, neurologicznych objawów ubytkowych ani zaburzeń równowagi (próba R. ujemna). Podkreśliła, że o stopniu niepełnosprawności decyduje stan kliniczny, nie zaś badania dodatkowe. Zaznaczyła jednak, że z uwagi na zaburzenia równowagi ubezpieczona ma znacznie utrudnioną możliwość poruszania się, a tym samym spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

Opinie biegłych wydane po badaniu przedmiotowym ubezpieczonej oraz analizie dostępnej dokumentacji medycznej dotyczącej stanu jej zdrowia są jasne, pełne i spójne, a wnioski w sposób logiczny i przekonujący umotywowane. Wszystko powyższe, przy uwzględnieniu nadto, iż biegli to fachowcy o specjalności odpowiedniej do schorzeń ubezpieczonej znajdujących potwierdzenie w złożonej dokumentacji medycznej, nakazywało uznać opinie za rzetelne i wiarygodne , a w konsekwencji podzielić zawarte w nich wnioski nie znajdując żadnych podstaw do ich kwestionowania.

Ubezpieczona, na której spoczywał ciężar wykazania jej twierdzeń, nie naprowadziła takich wniosków dowodowych (w postaci dokumentacji medycznej), które pozwoliłaby na przyjęcie, że jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. W sposób samodzielny dokonuje ona czynności z zakresu higieny osobistej, załatwiania potrzeb fizjologicznych, ubierania się i rozbierania i odżywiania. Pomocy wymaga jedynie przy poruszaniu się poza miejscem swojego zamieszkania, z uwagi na zaburzenia równowagi i związany z tym lęk przed samodzielnym poruszaniem się. Właśnie z uwagi na zaburzenia równowagi stwierdzono, iż spełnia ona przesłanki określone w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. Dowód z przesłuchania ubezpieczonej w charakterze strony na okoliczność stopnia jej niepełnosprawności został pominięty, mając na uwadze, iż subiektywna i samodzielna ocena stanu zdrowia dokonana przez samą wnioskodawczynię (będącą stroną zmierzającą do uzyskania określonego skutku procesowego) pozbawiona jest zarówno cech obiektywizmu, jak i profesjonalizmu w zakresie wiedzy medycznej. Z tego względu Sąd dopuszcza z urzędu dowód z opinii niezależnych i zawodowych biegłych sądowych, aby ocena ta została przeprowadzona w sposób fachowy. Sąd nie znalazł żadnych podstaw do odmowy miarodajności opinii sporządzonych przez dopuszczonych. Specjalność biegłych (neurologia, okulistyka, choroby wewnętrzne, kardiologia i diabetologia) pozwalała na kompleksową ocenę funkcjonowania organizmu ubezpieczonej. Opinie te nie zawierają żadnych niejasności czy też wewnętrznych sprzeczności, która by je dyskwalifikowały jako wiarygodny dowód w sprawie.

Mając na uwadze powyższe rozważania, zdaniem Sądu, należało przyjąć, że zaskarżona decyzja Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności była prawidłowa co do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, a wymagała zmiany jedynie z zakresie ustalenia, że D. B. (2) spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 2a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. Zatem Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie poprzez ustalenie, że D. B. (1) spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 2a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, o czym orzeczono w punkcie pierwszym wyroku.

W punkcie drugi wyroku Sąd oddalił odwołanie w pozostałej części.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

26 marca 2018 r.