Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 20 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Zofia Lehmann

Protokolant:Starszy sekretarz sądowy Elżbieta Witaszczyk

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2018 r. w Poznaniu na rozprawie sprawy z powództwa

Spółdzielni Mieszkaniowej w S., ul. (...), (...)-(...) S.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedziba w P., Oddziałowi w P., ul. (...), (...)-(...) P.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 29.678,-zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 14 stycznia 2013 roku do dnia zapłaty;

II.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

III.  Koszty niniejszego postępowania rozdziela miedzy stronami obciążając nimi powoda w 9/10 częściach, a pozwanego w 1/10 części i w związku z tym:

a.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.117,-zł z tytułu zwrotu części uiszczonej przez niego opłaty sądowej, kwotę 1.909,-zł z tytułu zwrotu części poniesionych przez niego wydatków na przeprowadzone w niniejszej sprawie dowody z opinii biegłych oraz kwotę 2.160,-zł z tytułu zwrotu części poniesionego przez niego kosztu jego procesowego zastępstwa;

b.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 19.440,-zł z tytułu zwrotu części poniesionego przez niego kosztu jego procesowego zastępstwa;

c.  odstępuje od obciążania stron pozostałymi kosztami niniejszego postępowania.

SSO Zofia Lehmann

UZASADNIENIE

Powódka, Spółdzielnia Mieszkaniowa w S. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej (...) Sp. z o.o. Oddział w
[ (...):

BY 'sop'
ON '2005-09- (...):58:00's
(...): ''] P. (przedtem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P.) kwoty 223.386,00,- zł
z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od niej na jej rzecz zwrotu kosztów tego procesu, w tym kosztu jej zastępstwa procesowego w wysokości 28.800,- zł , uiszczonej przez nią opłaty sądowej i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W tego uzasadnieniu wskazała, że pozwana korzysta z nieruchomości należących do niej poprzez eksploatację zainstalowanej w nich sieci gazowej; pobiera od ich mieszkańców opłaty za gaz dostarczony za pomocą należących do tej sieci urządzeń. Tymczasem - nie przysługuje jej tytuł uprawniający ją do nieodpłatnego, i nieograniczonego korzystania z zajętych części tych nieruchomości - tym samym dokonała ona bezprawnej ingerencji w strefę prawa użytkowania wieczystego przysługującego jej.
Podała też, że niniejsze powództwo dotyczy trzyletniego okresu poprzedzającego jego wytoczenie tj. od 14 stycznia 2010 roku do 14 stycznia 2013 roku; że w okresie tym pozwana była posiadaczem nieruchomości będących w użytkowaniu wieczystym w zakresie odpowiadającym treści służebności; a wartość przedmiotu tego sporu stanowi kwota wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nich przez nią w powyższym czasie. Wskazane przyłącza zajmują pas tych nieruchomości na obszarze o długości 7.446,2 m, przy czym ich pas ochronny to 1 m. Kwota dochodzonej należności – zaś - stanowi iloczyn ceny za jeden metr kwadratowy określonej na kwotę 10,- zł rocznie oraz powierzchni zajmowanej nieruchomości równej 7.446,2 m ² .

Pozwana (...) sp.z oo, oddział w P. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz zwrotu kosztów tego procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu tego stanowiska podniosła zarzut braku istnienia w tej sprawie legitymacji procesowej czynnej powódki; podniosła, że nie jest ona jedynym użytkownikiem wieczystym spornych nieruchomości. Nadto - iż jej powództwo nie dotyczy czynności zachowawczych, wobec czego nie jest legitymowana do wytoczenia go bez udziału pozostałych ich współwłaścicieli. Podniosła też, że użytkując przejęty fragment sieci gazowej jest posiadaczem w dobrej wierze; skoro przyłącza powstały celem zaopatrzenia jej mieszkańców w gaz i to na podstawie stosownych zezwoleń i decyzji administracyjnych. Poza tym wskazała, że w istocie nie korzysta z nieruchomości powódki, albowiem urządzenia instalacyjne przebiegają pod ziemią i nie zakłócają korzystania
z ww nieruchomości. Poza tym wyraziła ocenę, że roszczenie dochodzone pozwem jest wygórowane. (k. 1055 - 1094 akt).

Podczas rozprawy w dniu 29 sierpnia 2013 roku pełnomocnik pozwanej wskazał, że obecnie na skutek połączenia z innym podmiotem pozwana prowadzi działalność pod firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i złożył aktualny wydruk z Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego (k. 1242 i 1244 - 1253 akt).

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2014 roku Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo oraz rozstrzygnął o kosztach postepowania. Powódka zaskarżyła powyższy wyrok apelacją.

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 roku Sąd Apelacyjny w Poznaniu uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W jego uzasadnieniu Sąd Apelacyjny w Poznaniu wskazał, że Sąd Okręgowy w Poznaniu na podstawie ujawnionych w toku postępowania dowodów dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych wyjąwszy przyjęcie, że pozwana w chwili objęcia w posiadanie nieruchomości będącej w użytkowaniu wieczystym powódki o treści odpowiadającej służebności przesyłu znajdowała się w dobrej wierze oraz, że posiadanie służebności nie ogranicza władztwa powódki nad rzeczą.

W szczególności Sąd Apelacyjny w Poznaniu przyjął, że pozwana nie mając skutecznego uprawienia do władania rzeczą znajdowała się w złej wierze w rozumieniu art. 7 kc. - stąd nie ma podstaw do przyjęcia, że podłączając się do urządzeń przesyłowych zbudowanych przez powódkę pozostawała w błędnym, lecz usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje jej trwałe uprawnienie do korzystania z ww nieruchomości Skoro zatem pozwana nie dysponowała tytułem prawnym do korzystania z nich, to tym samym uznać należało, że była ona posiadaczem tej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności w złej wierze, gdyż miała pełną świadomość tego, że nie dysponuje tytułem pozwalającym na trwałe korzystanie z nieruchomości będących w użytkowaniu wieczystym powódki. W dalszej części uzasadnienia Sąd Apelacyjny w Poznaniu wskazał, że nie budzi wątpliwości okoliczność,
iż gazociąg, pomimo że usytuowany jest pod ziemią, stanowi trwałe i widoczne urządzenie
w rozumieniu art. 292 kc i ogranicza właściciela czy użytkownika wieczystego w korzystaniu przez niego z danej nieruchomości. (k. 1409 - 1425 akt).

Pismem z dnia 1 marca 2016 roku pozwana podniosła zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu oraz służebności przesyłu
w odniesieniu sieci gazowych opisanych w pkt II odpowiedzi na pozew, których eksploatacja rozpoczęła się z dniem 14 stycznia 1990 roku (k. 1527 akt).

Strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowa Spółdzielnia Mieszkaniowa jest użytkownikiem wieczystym następujących nieruchomości:

okoliczności niesporne oraz odpisy wyszczególnionych ksiąg wieczystych i mapy ewidencyjne (k. 86 – 1050 akt)

W latach 70 - tych, 80 - tych i 90 - tych ubiegłego stulecia na przedmiotowych gruntach powstały spółdzielcze osiedla mieszkaniowe. W ramach swojej działalności powódka równolegle z pracami budowlanymi realizowała inwestycje uzbrojeniowe. Każde z osiedli zostało wyposażone w pełną infrastrukturę w postaci sieci wodociągowych, gazowych, ciepłowniczych, energetycznych.

Sieć gazowa powstawała w obrębie osiedli mieszkaniowych objętych działalnością powódki stopniowo, od drugiej połowy lat 70 - tych. Pierwsze odbiory techniczne fragmentów sieci miały miejsce w 1977 roku; w 1981 roku Spółdzielczy Komitet (...) ulic leżących w obrębie osiedli mieszkaniowych należących do Spółdzielni (...) przekazał (...) Zakładom (...) i Gazu w P. plany sytuacyjno wysokościowe dalszego odcinka sieci gazowej. W oparciu
o pisma Komitetu (...) wymieniony Zakład (...) przedstawił warunki techniczne podłączenie do niej. Z wniosku powodowej Spółdzielni Mieszkaniowej Wojewódzki (...) w P. wydał decyzje z dni 19 maja 1988 roku.,
22 lutego 1989 roku, 12 stycznia 1990 roku, 7 czerwca 1990 roku i 11 maja 1994 roku w przedmiocie zatwierdzenia planu realizacyjnego i udzielania pozwolenia na budowę inwestycji obejmującej sieć gazową doprowadzając gaz do poszczególnych osiedli mieszkaniowych.

dowód: protokoły odbiorów technicznych (k. 1117 - 1127 akt), pismo (...) Komitetu (...) z 30 września 1981 r. (k. 1128 akt), warunki techniczne podłączenia sieci (k. 1129 - 1130 akt), decyzje o zatwierdzeniu planu realizacyjnego i udzieleniu pozwolenia na budowę (k. 66-75 akt), zeznania świadka B. H. (k. 1244 - 1247 akt).

Inwestorem sieci gazowej na terenach osiedli mieszkaniowych była powodowa Spółdzielnia, która we własnym zakresie uiszczała należności za ich budowę i
wynagrodzenie wykonawców. Finansowanie tej inwestycji odbywało się w ten sposób, że sieci gazowe były finansowane ze środków pochodzących z uzyskanego przez nią kredytu bankowego, spłacanego przez spółdzielców. Koszty instalacji sieci gazowej zostały w ten sposób wliczone do tzw. członkowskich kosztów budowy.

dowód : zeznania P. P.- prezesa zarządu powódki (k. 1247 akt)

Pozwana Spółka stała się właścicielką objętych sporem sieci gazowych w 2003 roku na mocy aportu wniesionego przez (...) S.A.

dowód: akt notarialny – przeniesienie aportu przez (...) S.A. (k. 1106-1112)

Powódka w maju 2010 roku zleciła inwentaryzację sieci gazowej zlokalizowanej na osiedlach mieszkaniowych S. – P. i S. – P.. Przeprowadzona inwentaryzacja wykazała, że przez osiedle (...) przebiega sieć gazowa o długości 2.239 m, a przez osiedle (...) przebiega sieć gazowa o długości 5.2072 m.

dowód : inwentaryzacja sieci gazowej (k. 58-65 akt).

Pismem z dnia 14 maja 2012 roku pełnomocnik powódki wezwał pozwaną do dobrowolnej zapłaty kwoty 223.386,- zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności do dnia zapłaty, tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ww nieruchomości gruntowych. Po wymianie przez nich korespondencji, pismem z 6 sierpnia 2012 roku pełnomocnik pozwanej odmówił dobrowolnego zaspokojenia roszczeń powódki.

dowód: wezwanie do zapłaty (k. 35-40 akt), pismo z 28 maja 2012 r. (k. 41 akt), pismo z 11 czerwca 2012 r. (k. 42-46 akt), pismo z 6 sierpnia 2012 r. (k. 47-48 akt).

Wnioskiem z dnia 26 kwietnia 2012 roku powódka zawezwała pozwaną do próby ugodowej - do jej zawarcia nie doszło.

dowód: wniosek z dnia 26 kwietnia 2012 r. (k. 49-56 akt), protokół z dnia 6 lipca 2012 r. (k. 57 akt).

Na przedmiotowych nieruchomościach posadowiona jest sieć gazociągowa średniego i niskiego ciśnienia, której właścicielem i operatorem jest pozwana.

Długość wyżej wskazanej sieci gazociągowej pozwanej wynosi 7.990,2 m.

W przypadku przedmiotowych gazociągów średniego i niskiego ciśnienia, szerokość pasów eksploatacyjnych – których oś symetrii pokrywa się z osią gazociągów - wynosi 1,0 m. W związku z powyższym, obszar pasa eksploatacyjnego – obszar bezumownego korzystania z nieruchomości powódki przez pozwaną ma powierzchnię : 7.990,2 m ².

Procedury obsługi gazociągów dystrybucyjnych składają się z 4 pakietów obejmujących: kontrole okresowe, próby działania, pomiary i badania oraz przeglądy
i konserwacje. W przypadku liniowych części gazociągów dystrybucyjnych zakres prowadzonych czynności eksploatacyjnych jest stosunkowo niewielki i sprowadza się głównie do kontroli obecności gazu w gruncie nad gazociągiem - prowadzonych nie rzadziej niż raz na 3 lata.

Biorąc pod uwagę rodzaj nieruchomości powódki, a także niską uciążliwość eksploatacyjną liniowych części gazociągów średniego i niskiego ciśnienia – współczynnik niewykorzystania z nieruchomości pozwanej w wymiarze gazowniczym – służący do ustalania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powódki powinien być przyjęty na poziomie K=0,10 (10%).

Ewentualne wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwaną
z nieruchomości powódki, w związku z posadowieniem gazociągów średniego i i niskiego ciśnienia powinno być iloczynem: obszaru pasa eksploatacyjnego czyli obszaru bezumownego korzystania z nieruchomości powódki 7.990,2 m ² x suma czynszów dzierżawnych w przyjętym okresie czasu (od 2010 r.) x współczynnik wykorzystania
w wymiarze gazowniczym.

dowód: opinia biegłego z dziedziny gazownictwa P. G. (k. 1481-1509 akt).

Jednorazowe wynagrodzenie (jako wartość nominalną nieuwzględniającą zmiany siły nabywczej pieniądza w czasie), za bezumowne korzystanie z nieruchomości powódki, w związku z usytuowaniem na nich podziemnej sieci gazowej przesyłowej wraz z przyłączami gazowymi, przy uwzględnieniu, że bezumowne korzystanie z części tych nieruchomości nie pozbawiało w zupełności faktycznego władztwa użytkownika wieczystego nad tymi częściami, a więc z uwzględnieniem stopnia ingerencji w treść prawa użytkowania wieczystego w okresie od dnia 10 stycznia 2010 roku do dnia 9 stycznia 2013 roku określono na poziomie 29.678,- zł.

Określona wysokość, jest pochodną wartości przedmiotowych nieruchomości
w poszczególnych latach objętych bezumownym korzystaniem. W ówczesnych uwarunkowaniach rynkowych do określenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie
z nieruchomości należało zastosować sposób pośredni (parametryczny), ze względu na brak w obrocie wolnorynkowym stawek czynszu dzierżawy gruntów ze zlokalizowanymi podobnymi urządzeniami przesyłowymi. Najbardziej powszechnym sposobem był sposób określania potencjalnych dochodów brutto z obszaru (pasa) bezumownego korzystania, w oparciu o wartość gruntu nieobciążonego urządzeniem przesyłowym. Wartość ta jest korygowana współczynnikiem stopnia ingerencji przedsiębiorstwa w treść prawa użytkowania wieczystego. Potencjalny dochód brutto jest określany przy pomocy stopy kapitalizacji brutto, na podstawie rentowności bezpiecznych obligacji skarbowych skorygowanych o ryzyka dla wycenianej nieruchomości i rynku. Tak określona wysokość wynagrodzenia jest najbardziej prawdopodobną kwotą możliwą do uzyskania przez użytkownika wieczystego w przypadku gdyby w zakresie powierzchni pasów bezumownego korzystania grunt był w poszczególnych latach przedmiotem dzierżawy w udziale odpowiadającym współczynnikowi K.

dowód: opinia biegłego z dziedziny nieruchomości i gospodarki mieszkaniowej D. B. (k. 1668 - 1759 akt).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie wyszczególnionych wyżej dokumentów, złożonych w potwierdzonych kserokopiach, których autentyczności strony nie kwestionowały, a nie było podstaw, by czynić to z urzędu.

Zeznania przesłuchanych w tej sprawie świadków i członków zarządu pozwanego przedsiębiorstwa oraz powodowej Spółdzielni były w pełni wiarygodne, bowiem korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w tej sprawie i dotyczyły okoliczności, których ani pozwana, ani powódka w istocie nie kwestionowały. Przede wszystkim dotyczyły one kwestii związanych z przejęciem opisanych fragmentów sieci gazowej oraz aktualnej eksploatacji urządzeń przesyłowych należących do sieci. Okoliczności faktyczne w przeważającej mierze były pomiędzy stronami bezsporne. Spór w pierwszej kolejności ogniskował się wokół podstaw prawnych zasądzenia ewentualnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z urządzeń objętych prawem własności pozwanej, posadowionych w obrębie nieruchomości użytkowanych wieczyście przez powódkę.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalono także w oparciu o opinię biegłego sądowego z dziedziny gazownictwa P. G. (k. 1481 - 1509 akt).

Pismem z dnia 29 lutego 2016 roku powódka zgłosiła zarzuty do opinii biegłego wskazując, że:

- nie wskazał podstawy jej sporządzenia w zakresie przebiegu sieci i przyłączy na poszczególnych działkach będących w jej użytkowaniu wieczystym,

- nie uwzględnił niekwestionowanej przez żadną ze stron okoliczności, że na osiedlu (...),E oznaczonej jako działka (...) znajdują się 3 przyłącza i wskazała, że na przedmiotowej działce znajdują się 2 odcinki gazociągu,

- poczynił błędy pisarskie ,

- niesłusznie zaniżył współczynnik K, ustalając go na poziomie 0,1%.

Wobec powyższego powódka wniosła o uwzględnienie przeznaczenia nieruchomości, a nie jej obecnego wykorzystania, weryfikację i uzupełnienie oceny w kwestii zakresu uprawnień pozwanej wobec nieruchomości, a nie jej obecnego wykorzystania oraz ocenę ograniczeń prawa użytkowania wieczystego powódki wynikających z posadowienia urządzeń pozwanej na nieruchomościach, do których prawo to jej przysługuje. (k. 1519 -1525 akt).

Pismem z dnia 1 marca 2016 roku pozwana odnosząc się do opinii ww biegłego wskazała na istniejące miedzy stronami rozbieżności pomiędzy długością sieci gazowej stanowiącą własność pozwanej
i posadowionej na gruncie będącym w użytkowaniu wieczystym powódki - tym samym zwróciła się o wyjaśnienie zaistniałych rozbieżności. (k. 1527 - 1530 akt).

W opiniach uzupełniających z dnia 16 kwietnia 2016 roku biegły sądowy P. G. ustosunkował się do zarzutów stron do opinii i wskazał, że:

- długość sieci gazowej pozwanej, posadowionej na gruncie będącym w użytkowaniu wieczystym powódki została ustalona przez niego na podstawie map zasadniczych w skali 1:500 zawartych w aktach niniejszej sprawy,

- zakwestionował zarzut zaniżenia wskaźnika K w wymiarze gazowniczym biorąc pod uwagę, że zabudowa przedmiotowych jednostek obszarowych została już ukończona,

- podtrzymał stanowisko w sprawie intensywności czynności eksploatacyjnych przedmiotowych gazociągów. (k. 1620 - 1662 i 1623 - 1624 akt)

Biorąc zatem pod uwagę jego szczegółowe wyjaśnienia zawarte w opinii uzupełniającej uznano ją za w całości wiarygodną oraz przydatną dla ustalenia stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Nadto podstawą do ustalenia tego stanu stanowiła opinia biegłego sądowego z dziedziny nieruchomości i gospodarki mieszkaniowej D. B.
(k. 1668 - 1759 akt).

Pismem z dnia 6 kwietnia 2017 roku pozwana zgłosiła uwagi do niej wskazując, że w obliczeniach uwzględnił on także nieczynną sieć gazową (...) wraz z przyłączami do budynków łącznie o długości ok. 230 m oraz uwzględnił infrastrukturę, której właścicielem nie jest pozwana o długości łącznie ok . 52 m. (k. 1766 akt).

Z kolei pismem z dnia 6 kwietnia 2017 roku powódka podniosła uwagi do tej opinii wskazując, że:

- występują w niej nieścisłości co do dat realizacji sieci gazowej na poszczególnych osiedlach,

- kwestionuje wprowadzenie przez biegłego korekt wyliczonych pasów o obszary niewykorzystania przez inne urządzenia infrastruktury technicznej. Wobec powyższego wniosła o jej zmianę poprzez ustalenie powierzchni pasów bezumownego korzystania bez dokonywania jej obniżenia o powierzchni wspólnej ze strefami ochronnymi ( ograniczonego użytkowania) innych urządzeń infrastruktury technicznej nakładającymi się na pasy bezumownego korzystania z nieruchomości objętych pozwem,

- wniosła o podwyższenie współczynnika K co najmniej do poziomu 0,3.(k. 1778 -1783 akt).

Biegły sadowy D. B. w piśmie z dnia 8 czerwca 2017 roku odniósł się do zarzutów sformułowanych przez powódkę wskazując, że:

- wskazane daty wybudowania sieci przesyłowej nie miały znaczenia dla ustalenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z posiadanych przez nią nieruchomości,

- jego uchybieniem byłoby pominięcie obszarów, w których poza powodem
i pozwanym, uprawnionym do współkorzystania są przedsiębiorcy przesyłowi innych urządzeń infrastruktury technicznej,

- podał także, że współczynnik K został przez biegłego przyjęty z opinii biegłego z dziedziny gazownictwa.

Jednoczenie odnosząc się do zarzutów sformułowanych przez pozwaną uwzględnił sugerowaną konieczność wzięcia pod uwagę w opinii nieczynnej sieci gazowej (...) wraz z przyłączami do budynków łącznie o długości ok. 230 m oraz infrastrukturę, której właścicielem nie jest pozwana o długości łącznie ok . 52 m. Biegły ponownie dokonał obliczeń i skorygował wysokość jednorazowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w obszarze bezumownego korzystania i ustalił je na poziomie 29.024,- zł.(k. 1796-108 akt).

Pozwana nie kwestionowała opinii uzupełniającej biegłego. (k. 1812 akt). Powódka – natomiast – podtrzymała swoje zarzuty dotyczące korekty faktycznej powierzchni pasa bezumownego korzystania o powierzchnie wspólne ze strefami ograniczonego użytkowania przez inne urządzenia infrastruktury technicznej oraz wielkości współczynnika K. Podniosła także że okoliczność nie korzystania przez pozwanego z części sieci nie ma znaczenia, albowiem sieć nadal zajmuje jej nieruchomość. (k. 1814 - 1820 akt).

W piśmie z dnia 25 sierpnia 2017 roku biegły sądowy D. B. ustosunkował się do treści pisma powódki wskazując, iż podtrzymuje stanowisko, że ustalone strefy ograniczonego użytkowania (ochronne) od kolidujących innych urządzeń infrastruktury technicznej, w żadnym razie nie są strefami oddziaływania urządzenia, czy strefami kontrolowanymi. Nadto biegły zaproponował, aby użyte w opinii słowo „strefa ochronna (ograniczonego użytkowania)” zastąpić słowem „strefa eksploatacyjna”. (k. 1899 -1903 akt).

Pozwana pismem z dnia 26 września 2017 roku podtrzymała swoje zarzuty do tej opinii. (k. 1927 - 1929 akt).

Mając jednak na uwadze wyczerpujące wyjaśnienia biegłego sformułowane w wyżej wskazanych pismach uznać było trzeba jego opinię za w pełni wiarygodną i przydatną dla ustalenia stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Reasumując - w konsekwencji obie opinie tj. biegłego sądowego P. G. oraz biegłego sadowego D. B. oceniono pozytywnie - zostały one sporządzone przez osoby kompetentne, dysponujące odpowiednim zasobem wiedzy. Okazały się one konsekwentne i stanowcze, a nadto zostały wydane z uwzględnieniem całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i badań własnych biegłych. Biegli w sposób szczegółowy przedstawili w swoich opiniach oraz opiniach uzupełniających przesłanki, na których się oparli się formułując końcowe wnioski. Zaprezentowane w nich ustalenia poparte zostały rzeczową, logiczną i zgodną z zasadami poprawnego wnioskowania argumentacją, co pozwala stwierdzić, że ich autorzy dysponują rzetelną wiedzą specjalistyczną w swoich dziedzinach i pozwala je uznać za pełne i kompletne. Opracowane przez nich w tej sprawie opinie w sensie źródłowym znalazły wsparcie w lekturze przedstawionych im akt; ale i w przeprowadzonych przez nich z udziałem stron oględzinach omawianych nieruchomości. Okazały się one przydatne dla potrzeb rozstrzygnięcia ich sporu – i to z następującą argumentacją:

-Sporządzone zostały one przede wszystkim czytelnie; wyprowadzone i przedstawione w nich wnioski poprzedzone zostały zrozumiałą prezentacją przesłanek do nich prowadzących; przy czym tak samo odnieść należało się do pojęć, procesów mieszczących się w granicach cyt. wiadomości specjalnych przez nich posiadanych; a nie posiadanych przez sąd. Odpowiadały one narzuconym im tezom; udzieliły odpowiedzi na postawione przed nimi pytania – przy czym ich logika i uzasadnienie nie budziły zastrzeżeń; podane zostały w sposób przekonujący. Akcentacji wymagało też to, że w ani jednym momencie nie wkroczyły one na grunt kompetencji organu uprawnionego do jego rozstrzygnięcia.

- Ich uzupełnienia w trybie art. 286 k.p.c. wiązało się z pewnymi niejasnościami i wątpliwościami nakierowanymi na ich treść przez strony– w reakcji na to bliżej sprecyzowali i wyjaśnili oni zaprezentowane w nich konkluzje; nastąpiło to w tak jasny sposób, że wnioskowane przez powódkę opracowanie nowej przez innego biegłego nie było konieczne.

-Poza granicami zastrzeżeń pozostawały także ich kompetencje – są oni wieloletnimi biegłymi sądowymi o bogatym doświadczeniu w ich dziedziniach. Trzeba też było zauważyć, że specyfika takiego dowodu wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii podlega kontroli sądu, nie posiadającego wiadomości specjalnych, i to w istocie z punktu widzenia jej zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej - takie kryteria są wystarczające dla uznania pozytywnego stosunku do niej (por. wyrok SN z 7 kwietnia 2005 roku, II CK 572/04; LEX nr 151650). Skoro, więc, opracowano, jak zaznaczono, odpowiadały postawionym im tezom; są zupełne, jasne i przekonywujące – to nie rodzi się ewentualna potrzeba prowadzenia dowodu z kolejnej. W szczególności podstawą tego nie może być samo niezadowolenie strony z jej wyniku; a tak było w realiach tego sporu. (por. wyrok SN z 21 listopada 1974 roku, II CR 638/74, OSP 1975/5/108; postanowienie SN z 3 września 2008 roku, I UK 91/08; LEX nr 785520).

Z uwagi na powyższe na rozprawie z dnia 9 stycznia 2018 roku oddalono dalsze wnioski dowodowe powoda oraz wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnych biegłych, uznając, że okoliczności sporne sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione ( art. 217 § 3 kpc).

Sąd zważył, co następuje.

W niniejszej sprawie strona powodowa domagała się zapłaty kwoty 223.386,00,- zł - za okres od 14 stycznia 2010 roku do 14 stycznia 2013 roku - z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości wyszczególnionych w pozwie, objętych jej prawem użytkowania wieczystego, w zakresie w jakim przebiega przez nie fragment sieci gazowej stanowiącej własność pozwanej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że postawiony przez pozwaną zarzut braku istnienia po stronie powodowej w niniejszej sprawie czynnej legitymacji procesowej okazał się chybiony. Strona powodowa jest spółdzielnią mieszkaniową; w ramach prowadzonej przez nią działalności objęła w użytkowanie wieczyste wyszczególnione w pozwie grunty, na których wybudowane zostały osiedla mieszkaniowe. Istota tego problemu sprowadzała się do kwestii, czy będąc współwłaścicielem nieruchomości wspólnej, musi uzyskać zgodę pozostałych jej współwłaścicieli, występując z roszczeniem jak w tej sprawie. Dotyczył on sytuacji prawnej, związanej z ustanowieniem odrębnej własności lokali, w budynkach wcześniej przez nią wybudowanych. Lokale takie są wówczas przedmiotem praw spółdzielczych oraz przedmiotem odrębnej własności przysługującej spółdzielni lub podmiotom będącym albo nie będącym jej członkami, natomiast grunt na którym położony jest taki budynek oraz pozostałe części wspólne, są wówczas przedmiotem współwłasności wskazanych podmiotów, w której każdy z nich posiada stosowny udział. Zdaniem pozwanej w takim wypadku, zgodę na prowadzenie sprawy sądowej jako czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, muszą wyrazić, zgodnie z treścią art. 199 k.c. , wszyscy współwłaściciele nieruchomości, natomiast według powódki, w takiej sytuacji nie należy stosować zasad określonych w kodeksie cywilnym, lecz reżim ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Zgodnie z treścią art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię, jak zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali, choćby właściciele lokali nie byli członkami spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 24 ¹ i art. 26 . Przepisów ustawy o własności lokali o zarządzie nieruchomością wspólną nie stosuje się, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 1 oraz art. 29 ust. 1 i 1a, które stosuje się odpowiednio. Zarząd nieruchomościami wspólnymi stanowiącymi współwłasność spółdzielni jest wykonywany przez spółdzielnię jako zarząd powierzony, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca z 1994 roku o własności lokali. Wprowadzenie jako zasady ustawowego zarządu spółdzielni mieszkaniowej w odniesieniu do nieruchomości stanowiących jej współwłasność uprawnia spółdzielnię mieszkaniową do reprezentacji na zewnątrz, w tym prowadzenia spraw sądowych ( patrz uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 października 2009 r. sygn. II OSK 1666/08, publ. LEX). W takiej sytuacji nie występuje naruszenie art. 199 k.c., ma on bowiem zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy brak jest zgody wszystkich współwłaścicieli nieruchomości na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej współwłasność, nie będącej jednak nieruchomością stanowiącą współwłasność spółdzielni mieszkaniowej, jak też objętej przepisami o własności lokali dotyczącymi wspólnot mieszkaniowych, które są uregulowane odrębnie.

Rację ma, więc, powódka twierdząc, że gdy spółdzielnia mieszkaniowa pozostaje współwłaścicielem nieruchomości wspólnej, to do zarządu tą nieruchomością nie mają zastosowania przepisy kodeksu cywilnego , w tym art. 199 k.c. Należy podzielić stanowisko prawne wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2008 roku, sygn. akt III CZP 100/08, iż w takim wypadku, potencjalnie może wystąpić kolizja dwóch ustaw określających reżim zarządu nieruchomością wspólną: tj. ustawy o własności lokali i ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, niemniej ustawodawca w art. 27 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) rozstrzygnął o wyborze spółdzielczego, a nie powszechnego, reżimu zarządu nieruchomością wspólną.

W uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2011 roku sygn. akt II OSK 697/10 (pub. LEX nr 1081853) wskazano, że przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych nie wskazują, jakie uprawnienia przysługują zarządcy, o którym mowa w art. 27 ust. 2 tejże ustawy. Zgodnie z art. 1 ust. 7 wymienionej wyżej ustawy w sprawach w niej nieuregulowanych zastosowanie będą miały rozwiązania zawarte w ustawie z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.), jednakże przepisy tej ustawy także nie rozstrzygają tej kwestii. Wskazać jednak należy, iż zgodnie z art. 48 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze zarząd kieruje działalnością spółdzielni i reprezentuje ją na zewnątrz. Ponieważ do zarządzania przez spółdzielnię mieszkaniową zastosowanie będą miały procedury spółdzielcze należy przyjąć, że spółdzielni mieszkaniowej działającej jako Zarządca, o którym mowa w art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych, także przysługuje prawo reprezentowania właścicieli odrębnych lokali na zewnątrz. W przeciwnym wypadku działalność spółdzielni nie byłaby zarządem, tylko administrowaniem. (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa "(...)" sprawuje zarząd zgodnie z treścią art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Tym samym jest ona uprawniona do reprezentowania na zewnątrz wszystkich właścicieli lokali stanowiących odrębny przedmiot własności niezależnie od tego, czy są oni członkami Spółdzielni, czy też nie (podobnie w wyrokach NSA z dnia 23 lipca 2010 r. sygn. akt II OSK 1255/09 oraz II OSK 1216/09 niepublikowane).

Z uwagi na powyższe zarzut braku legitymacji biernej powódki do wystąpienia z roszczeniem w niniejszej sprawie należało uznać za nietrafny.

Przechodząc do meritum wskazać należy, że w niniejszej sprawie powódka domagała się zapłaty wskazanego w pozwie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z użytkowanych wieczyście nieruchomości w okresie trzech lat przed wytoczeniem powództwa w tej sprawie. Na wstępie rozważań trzeba wskazać, że prawo użytkowania wieczystego podobnie jak prawo własności jest prawem bezwzględnym, skutecznym erga omnes, które uprawnia użytkownika do korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób. Stosownie do treści art. 233 k.c. w granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać. Zgodnie z art. 251 k.c. do o ochrony praw rzeczowych ograniczonych – w tym prawa użytkowania wieczystego - stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.

Nie ulega wątpliwości, że władztwo przedsiębiorstwa eksploatującego urządzenia przesyłowe odpowiada władztwu wynikającemu z prawa służebności, co pozwala uznać je za posiadacza służebności, do którego na podstawie art. 352 § 2 k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy, w tym art. 224 § 2 k.c. oraz art. 225 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 2009 r., II CSK 471/08, Lex nr 607255 i wskazane tam orzecznictwo). Podstawą obrony przed roszczeniem właściciela w tego typu sprawach jest wykazanie przez pozwanego podstawy prawnej do ingerencji w prawo własności.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy w pierwszej kolejności wskazać, że postępowanie dowodowe wykazało, że pozwana nie posiadała uprawnień do korzystania z nieruchomości powódki. Zaważyć także należy, że przedsiębiorstwo przesyłowe może uzyskać odpowiednie uprawnienia na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, czy to na podstawie umowy z właścicielem nieruchomości, czy przez ustanowienie odpowiedniej służebności przez sąd.

Nadto bezspornie, przedsiębiorca eksploatujący urządzenia przesyłowe, który nie legitymuje się tytułem uprawniającym do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości dla bieżącego utrzymania urządzeń przesyłowych, korzysta z tej nieruchomości w złej wierze i jest zobowiązany do świadczenia wynagrodzenia. Właściciel nieruchomości może zatem żądać od tego przedsiębiorcy wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości również za czas po wejściu w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 116, poz. 731), wprowadzającej instytucję służebności przesyłu. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2017 r. V CNP 17/16).

W sprawie było ostatecznie bezsporne, że pozwana władała przedmiotowymi nieruchomościami powódki w zakresie posadowionych na nich urządzeniach sieci gazowej. Posiadanie to jak wyjaśniono wcześniej, było posiadaniem samoistnym bez tytułu prawnego, w złej wierze. Na powyższe wskazuje m.in. treść jej pisma z dnia 6 sierpnia 2012 roku, w którym wskazała, że dostrzega potrzebę uregulowania praw do przedmiotowych nieruchomości na przyszłość.

W doktrynie podnosi się, że w przypadku nie legitymowania się przez przedsiębiorstwo przesyłowe prawem do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości i korzystania z tej nieruchomości w złej wierze, jest ono zobowiązane do świadczenia wynagrodzenia na podstawie art. 225 k.c. (por. wyrok SN z 06 maja 2009 r., II CSK 594/08, LEX nr 510969, wyrok SN z 25 listopada 2008 r., II CSK 346/08, nie publ.).

Zgodnie z art. 225 zd. 1 k.c. w zw. z art. 224 § 2 zd. 1 k.c. samoistny posiadacz nieruchomości w złej wierze względem właściciela obowiązany jest między innymi do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i do zwrotu uzyskanych pożytków, a nadto odpowiedzialny jest za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

W doktrynie przyjmuje się, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy odpowiada kwocie, którą posiadacz musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie. Zatem wynagrodzenie to obejmuje wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi i zasadniczo chodzi tu o stosowanie średniej stawki rynkowej (E. Gniewek, Kodeks cywilny, Księga II Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze 2001, teza 5.7 do art. 224). Podkreśla się też, że obowiązek wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy istnieje niezależnie od tego, czy posiadacz w sposób efektywny z rzeczy korzystał i odniósł z tego korzyść, a także od tego czy właściciel sam nie korzystając z rzeczy, poniósł z tego tytułu uszczerbek majątkowy, a o wysokości wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z rzeczy danego rodzaju oraz czas wykonywania posiadania (Z. G., J. Ł., M. N., K. P.,
A. R., L. S., J. W., Kodeks cywilny z komentarzem pod red. J. W. (2), Wydanie II zmienione, Tom I, Wydawnictwo (...), teza 10 do art. 224).

Wskazać w tym miejscu należy, że zarzut zasiedzenia podniesiony przez pozwaną okazał się chybiony. Pozwana podniosła, że termin ten biegnie od dnia 14 stycznia 1990 roku. Nadto skoro pozwana jest posiadaczem w złej wierze, to mając na uwadze regulację art. 292 kc w związku z art. 172 § 2 kc zarzut zasiedzenia należy rozpatrywać w ujęciu 30 letniego terminu zasiedzenia.

Biorąc zatem pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności złą wiarę pozwanej trzeba było zaprezentować stanowisko, że powódce przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy.

Uwzględniając natomiast w/omówiona opinię biegłego sądowego D. B. przyjęto, że wynagrodzenie za korzystanie przez pozwaną z nieruchomości powódki, w związku z posadowieniem na niej urządzeń instalacji gazowej w okresie objętym pozwem wynosi łącznie 29.687,- zł.

O odsetkach Sąd orzekł w oparciu o art. 481 § 1 kpc w zw. z art. 455 k.c., zasądzając
je od 14 stycznia 2013 roku, a zatem od dnia wytoczenia powództwa. (punkt I sentencji wyroku).
W pozostałym zakresie powództwo jako niezasadne podlegało oddaleniu, Postępowanie dowodowe wykazało, że wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania, którego w okolicznościach niniejszej sprawy za okres objęty pozwem może domagać się powódka nie przekracza zasądzonej kwoty (punkt II sentencji wyroku).

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 108 par. 1 k.p.c.; art. 98 par. 1 i par. 3 k.p.c. art. 100 k.p.c , zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Powód utrzymał się w 1/10 pierwotnie sformułowanego żądania. Wobec powyższego koszty niniejszego postępowania rozdzielono między stronami - obciążając nimi w 9/10 częściach powoda i w 1/10 części pozwanego, co znalazło swój wyraz w wysokości kwot zasądzonych w punkcie III sentencji wyroku.

W punkcie III c sentencji wyroku odstąpiono od obciążania stron pozostałymi kosztami niniejszego postępowania w oparciu o art. 113 § 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

(-) Zofia Lehmann

ZARZĄDZENIE

1.  proszę odnotować uzasadnienie w kontrolce,

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron,

3.  przedłożyć za 14 dni lub z apelacją.

P., dnia 31 marca 2018 r. Zofia Lehmann