Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 stycznia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. M. (1) jako pracownik u płatnika składek K. M. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 23 września 2016 r.

/ decyzja – k. 22 – 25 akt ZUS /

Po zgłoszeniu przez M. M. (1) roszczenia o wypłatę zasiłku z ubezpieczenia chorobowego, organ rentowy zainicjował wszczęcie postępowania mającego na celu ustalenie czy między stronami faktycznie został nawiązany stosunek pracy, czy też zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych zostało dokonane jedynie w celu umożliwienia uzyskania świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W tym celu organ rentowy dokonał analizy dokumentów zaewidencjonowanych na koncie M. M. (1) jako osoby ubezpieczonej w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS. Analiza danych wykazała, że płatnik składek K. M. przekazał do Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS za M. M. (1) dokument zgłoszeniowy (...) z datą zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 23 września 2016r., następnie dokonał wyrejestrowania z ubezpieczeń od dnia 11 października 2016 r. po czym dokonał ponownego zgłoszenia na dokumencie (...) od dnia 11 października 2016 r.

Płatnik składek złożył za M. M. (1) dokumenty rozliczeniowe za miesiące od września 2016 r. do grudnia 2016 r., w których wykazał miesięczne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości: wrzesień 2016 r. – 507,20 zł, październik 2016 r. – 645,48 zł, listopad 2016 r. i grudzień 2016 r. – 0,00 zł. Ponadto płatnik składek przekazał raporty rozliczeniowe (...), w których wykazał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy w okresie od 11 października 2016 r. do 24 października 2016 r. oraz zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego za okres od 1 listopada 2016 r. do 31 grudnia 2016 r.

25 października 2016 r. do Inspektoratu ZUS w K. wpłynął wniosek o wypłatę dla M. M. (1) zasiłku z ubezpieczenia chorobowego od dnia 25 października 2016 r. Wynika z tego, iż M. M. (1) stał się niezdolny do pracy po 18 dniach od zgłoszenia go do ubezpieczeń przez płatnika składek K. M.. Z tej przyczyny organ rentowy powziął wątpliwość co do faktycznego świadczenia pracy przez M. M. (1). W toku postępowania organ rentowy skierował do płatnika składek K. M. pismo z prośbą o dostarczenie dokumentów potwierdzających zatrudnienie M. M. (1), dokonywanie wypłat wynagrodzeń oraz złożenie pisemnych wyjaśnień na okoliczność zatrudnienia. Zakład nie otrzymał odpowiedzi od płatnika K. M..

Na podstawie zgromadzonej dokumentacji Zakład ustalił, że M. M. (1) prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, której przedmiotem jest transport drogowy. Pierwsza umowa między M. M. (1) a płatnikiem K. M. została zawarta na zasadzie porozumienia między dwoma firmami a następnie strony podpisały umowę o pracę. Z załączonej do akt sprawy umowy o pracę wynika, iż została ona zawarta 23 września 2016 r. pomiędzy płatnikiem składek K. M. a M. M. (1) na okres sześciu miesięcy, od dnia 23 września 2016 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem 1902,00 zł brutto na stanowisku kierowca. Do akt sprawy nie zostało przedłożone zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowca. Organ rentowy podniósł, że zgodnie z art. 229 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy pracodawca nie mógł dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Analizując całokształt dokumentów zgromadzonych w sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że nie przedłożono żadnych dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy przez M. M. (1). W ocenie organu rentowego brak dowodów świadczenia pracy, „krótkotrwałość” zatrudnienia, przystąpienie do pracy bez wymaganego zaświadczenia lekarskiego, brak listy obecności, brak listy płac, brak upoważnienia oraz dokumentów firmowych podpisanych przez M. M. (1) jednoznacznie świadczą o pozorności umowy o pracę.

Odwołanie od decyzji ZUS z dnia 18 stycznia 2017r. w dniu 21 stycznia 2017 r. złożył M. M. (1).

/ odwołanie – k. 2 - 4 /

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie – k. 5 – 7 /

Na rozprawie z dnia 26 lipca 2017 r. wnioskodawca poparł odwołanie, zainteresowany (...) K. M. przyłączył się do odwołania, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/ protokół rozprawy z dnia 26 lipca 2017 r. – k. 34 /

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Odwołujący M. M. (1) prowadził działalność gospodarczą (...) J. M. M. M. w formie spółki cywilnej, wraz z żoną. Przedmiotem tej działalności był handel, transport. Zakończył działalność 31 grudnia 2016 r.

Odwołujący pobierał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego w okresach: od 13 lutego 2013 r. do 19 marca 2013 r. oraz od 5 listopada 2014 r. do 4 maja 2015 r. Pobierał także świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego od 5 maja 2015 r. do 28 kwietnia 2016 r.

/ zaświadczenie ZUS dla celów przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych – k. 43 - 44 /

Wnioskodawca i zainteresowany współpracowali ze sobą jeszcze przed zawarciem umowy o pracę. Dnia 11 sierpnia 2016 r. zawarli umowę zlecenia na „kierowanie pojazdami” w okresie od 11 sierpnia do 13 sierpnia 2016 r. Następnie 15 sierpnia 2016 r. zawarli umowę o wykonanie usług transportowych między firmami. Umowa ta trwała do 14 września 2016 r. Po wykonaniu tego zlecenia strony zawarły umowę o pracę.

/ umowa zlecenie z dnia 11 sierpnia 2016 r. – k. 93, porozumienie handlowe: umowa wykonywania usługi prowadzenia samochodu – k. 94 - 95 /

W okresie od maja do lipca 2016 r. wnioskodawca prowadził własną działalność gospodarczą. 23 września 2016 r. wnioskodawca zawarł z zainteresowanym umowę o pracę na czas określony 6 miesięcy.

/ umowa o pracę z dnia 23 września 2016 r. – k. 96 /

W okresie od września 2016 r. do października 2016 r. ramach współpracy z płatnikiem składek wnioskodawca wykonał następujące przejazdy:

1.  27 – 28 września 2016 r. na trasie G. (Niemcy) do K. (Szwajcaria)

/ zlecenie nr (...) – k. 25 – 26 /

2.  29 – 30 września 2016 r. na trasie R. (Niemcy) do L. H. (Niemcy)

/ zlecenie przewozu nr (...) – k. 27 – 28 /

3.  30 września - 4 października 2016 r. na trasie K. (Niemcy) do B. (Niemcy)

/ zlecenie transportu nr (...) – k. 17 – 18 /

4.  4 - 5 października 2016 r. na trasie S. (Niemcy) do P. (Szwajcaria)

/ zlecenie transportowe nr SG/02/10/2016/K – k. 19 -20 /

5.  5 – 6 października 2016 r. na trasie F. (Niemcy) do D. (Niemcy)

/ zlecenie transportowe nr Z/7/10/2016/ (...) k. 23 – 24 /

6.  6 – 7 października 2016 r. na trasie S. (Niemcy) do L. (Słowacja)

/ zlecenie transportowe nr (...) – k. 21 – 22 /

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 1 i art. 13 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, w okresie od nawiązania stosunku pracy do jego ustania.

W myśl art. 36 ust. 1 w/w ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Ustęp 2 stanowi, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt. 1 (pracowników), należy do płatnika składek.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1 (pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują w całości do Zakładu co miesiąc płatnicy składek.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał skuteczność umowy o pracę zawartej między wnioskodawcą a zainteresowanym, wskazując na jej pozorny charakter. Należy wskazać, że w celu stwierdzenia objęcia ubezpieczeniem społecznym pracowników organ rentowy ma prawo do kontroli i weryfikacji podstaw ubezpieczenia, w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych.

Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż:

„Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.”

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, co zarzucał stronom umowy o pracę. Podstawowym argumentem podnoszonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych był fakt nieprzedłożenia żadnych dokumentów potwierdzających zatrudnienie wnioskodawcy u płatnika składek w toku postępowania administracyjnego w sprawie zasadności podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, a także brak dowodów świadczenia pracy oraz przystąpienie przez wnioskodawcę do pracy bez zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwskazań do podjęcia pracy. W toku procesu pełnomocnik ZUS wniósł o zobowiązanie płatnika składek do przedłożenia dokumentów potwierdzających zatrudnienie wnioskodawcy i dowodzących świadczenia przez niego pracy, m.in. umowy o współpracę zawartej z firmą wnioskodawcy w sierpniu 2016 r., wykazu zleceń przewozu zrealizowanych przez wnioskodawcę w trakcie trwania wspomnianej umowy, akt osobowych wnioskodawcy, druków CMR dotyczących zleceń przewozu wykonywanych przez wnioskodawcę we wrześniu i październiku 2016 r., sporządzenie wykazu zatrudnianych osób w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 września 2016 r. Zainteresowany wniósł wskazane dokumenty, z których jasno wynikało, że wnioskodawca świadczył pracę na rzecz jego firmy.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym np. w wyroku 29 czerwca 2017 r., III UK 172/16, w którym stwierdził, iż:

„1. Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i w związku z tym nie może stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, ze osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy.

2. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował.” (LEX nr 2383245).

Chybiony wydaje się także argument, jakoby wnioskodawca miał zawrzeć umowę o pracę z zainteresowanym wyłącznie w celu zapewnienia sobie świadczeń z ubezpieczeń społecznych, ponieważ przed nawiązaniem stosunku pracy wnioskodawca był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę z dnia 23 września 2016 r., zawarta między wnioskodawcą a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru. Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli musi być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych jakie prawo łączy z tego typu czynnością. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie pewnych skutków na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla otoczenia, nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że wnioskodawca świadczył pracę na rzecz zainteresowanego w spornym okresie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Zarządzenie: Odpis wyroku z uzasadnieniem

doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego.