Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Elżbieta Kala (spr.)

Sędziowie: SSO Marek Tauer

SSO Wiesław Łukaszewski

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2018 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi T. G.

z udziałem 1/ (...) w B.,

2/ S. M. (1)

o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 6 października 2016 r. wydanego w sprawie o sygn. akt XV Gzd 41/16 z wniosku (...) w B. i S. M. (1) o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wobec T. G.

w przedmiocie zażalenia skarżącego T. G. na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy XV Wydział Gospodarczy z dnia 9 stycznia 2018 r., sygn. akt XV Gzd 31/17

postanawia:

1.  oddalić zażalenie,

2.  zasądzić od T. G. na rzecz S. M. (1) kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym,

3.  przyznać radcy prawnemu B. D. prowadzącemu Kancelarię (...) w B. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) wraz z należnym podatkiem od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu w postępowaniu zażaleniowym

Elżbieta Kala Marek Tauer Wiesław Łukaszewski

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy odrzucił skargę T. G. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 6 października 2016 roku o sygn. akt XV Gzd 41/16, którym pozbawiono skarżącego prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia na okres 5 lat, a ponadto obciążył skarżącego kwotą 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie. Przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy, Wydziałem XV Gospodarczym toczyła się sprawa z wniosku (...) i S. M. (1) z udziałem T. G. o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Na mocy zarządzenia z dnia 12 sierpnia 2016 r. sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia w sprawie pod sygn. akt XV Gzd 41/16. Postanowieniem z dnia 6 października 2016 r. Sąd pozbawił uczestnika T. G. (PESEL: (...)) prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia na okres 5 lat ( Okoliczności bezsporne, nadto dowód: postanowienie z dnia 6.10.2016 r. (w aktach sprawy XV Gzd 41/16). Przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy, Wydziałem VI Rodzinnym i Nieletnich, w sprawie pod sygn. akt VI RC 900/15 toczyła się sprawa z powództwa S. M. (1) przeciwko T. G. i M. G. o ustanowienie rozdzielności majątkowej. W toku postępowania, w piśmie procesowym z dnia 3 listopada 2016 r. pełnomocnik powoda zawarł informację o tym, iż w dniu 6 października 2016r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, XV Wydział Gospodarczy, w sprawie XV Gzd 41/16 z wniosku ZUS i innych wierzycieli prawomocnym orzeczeniem pozbawił pozwanego T. G. prawa do prowadzenia działalności gospodarczej i zasiadania we władzach spółek prawa handlowego na okres 5 lat. Odpis pisma został doręczony pozwanemu T. G. w dniu 16 listopada 2016 r. Korespondencję sądową odebrała żona skarżącego M. G., która to okoliczność została przez nią potwierdzona własnoręcznym podpisem umieszczonym na zwrotnym potwierdzeniu odbioru. M. G. przekazywała T. G. kierowaną do niego korespondencję. Skarżący zapoznawał się z treścią adresowanej do niego korespondencji, jednakże nie doczytał informacji zawartej w piśmie z dnia 3 listopada 2016 r. o orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej ( dowód: pismo z dnia 3.11.2016 r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru, k. 103, 105 akt, zeznania świadka M. G., k. 129 akt,, zeznania skarżącego T. G., k. 131 akt).

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy dokonał na podstawie okoliczności bezspornych, powołanych wyżej dokumentów prywatnych i urzędowych oraz w oparciu o zeznania świadka M. G. i zeznania skarżącego T. G., które były jasne, spójne i logiczne, a ponadto korespondowały ze sobą. Sąd nie dał wiary zeznaniom skarżącego T. G. w tej części, w której twierdził, że nie doczytał informacji o orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej zawartej w piśmie z dnia 3 listopada 2016r. złożonym w sprawie VI RC 900/15. Wskazane pismo (k.103-103v akt) jest pismem niespełna dwustronicowym, a informacja o orzeczeniu wobec skarżącego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej została wyróżniona wytłuszczonym drukiem. Zasady doświadczenia życiowego oraz logiki nakazują, w ocenie Sądu Rejonowego, przyjąć, że każda osoba zachowująca minimum dbałości o swoje interesy winna zapoznać się z treścią krótkiego i przejrzystego pisma kierowanego do niej w postępowaniu sądowym. Skarżący T. G., jako profesjonalny przedsiębiorca, winien wykazać nawet większą niż przeciętna dbałość o swoje interesy i dołożyć należytej staranności przy zapoznaniu się z treścią wskazanego pisma.

Sąd Rejonowy wskazał, że wznowienie postępowania polega na ponownym rozpoznaniu i rozstrzygnięciu sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem co do istoty sprawy, jeżeli zachodzą przyczyny szczegółowo wskazane w art. 401 - 403 k.p.c. Tylko w przypadku rzeczywistego zaistnienia jednej z podstaw wymienionych w powyższych przepisach, możliwe jest wznowienie postępowania. Przepis art. 407 § 1 k.p.c. stanowi natomiast, że skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Na mocy art. 410 § 1 k.p.c. skarga wniesiona po upływie przewidzianego terminu, niedopuszczalna lub nieoparta na ustawowej podstawie, winna ulec odrzuceniu przez sąd.

Sąd Rejonowy zważył, że skarżący T. G., jako podstawę wznowienia postępowania, wskazał przepis art. 401 ust. 2 k.p.c., który stanowi, że można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe. Skarżący podniósł, że pierwotnie korespondencja w sprawie była kierowana na adresy, pod którymi w toku postępowania nie zamieszkiwał, zaś kolejna przesyłka sądowa, skierowana już na właściwy adres, nie została prawidłowo awizowana, w związku z czym nie posiadał on wiedzy o toczącym się postępowaniu.

W ocenie Sądu Rejonowego, skoro skarżący wskazał jako podstawę wznowienia okoliczność, że w sprawie XV Gzd 41/16 był pozbawiony możności działania, to trzymiesięczny termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania liczył się od dnia, w którym dowiedział się on o postanowieniu Sądu Rejonowego co do istoty sprawy wydanym w sprawie XV Gzd 41/16. Z ustalonego zaś przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego, wynika, że skarżący powinien powziąć wiedzę o wydanym postanowieniu w przedmiocie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej najpóźniej w dniu 16 listopada 2016r., w tym bowiem dniu została doręczona mu korespondencja sądowa w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy, Wydziałem VI Rodzinnym i Nieletnich (sygn. akt VI RC 900/15), zawierająca pismo pełnomocnika powoda z informacją o wydanym postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie o sygn. akt XV Gzd 41/16. Uznać zatem należało, zdaniem Sądu Rejonowego, że trzymiesięczny termin do złożenia skargi o wznowienie postępowania w sprawie XV Gzd 41/16 rozpoczął bieg w dniu 16 listopada 2016 r. i upłynął w dniu 16 lutego 2017 r. W konsekwencji nie ma racji skarżący, który twierdzi, że bieg terminu do wniesienia skargi rozpoczął się w dniu 21 grudnia 2016 r., kiedy to przyszedł do Sądu w celu wglądu w akta sprawy XV Gzd 41/16.

W tym stanie rzeczy, w oparciu o przepis art. 410 § 1 k.p.c. stosowany w zw. z art. 376 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2344), Sąd Rejonowy odrzucił skargę T. G., o czym orzekł w punkcie 1 postanowienia.

W pkt 3 zaskarżonego postanowienia Sąd Rejonowy orzekł na mocy § 8 ust. 1 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych tekst jednolity: Dz. U. 2015 poz.1804 ze zm.

Zaskarżonemu postanowieniu skarżący zarzucił naruszenie:

1/ art. 410 § 1 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w niniejszej sprawie i przyjęcie, że skarga uczestnika o wznowienie postępowania została złożona po terminie;

2/ art. 132 § 1 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc poprzez ich niezastosowanie w niniejszej sprawie i uwzględnienie wniosku dowodowego zawartego w piśmie z dnia 26 października 2017 r. złożonym przez pełnomocnika wnioskodawcy S. M. (1) – adwokata R. K..

Skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia oraz przyznania kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając jednocześnie że kosztów tych nie zapłacono ani w całości ani w części.

W odpowiedzi na zażalenie uczestnik postępowania S. M. (1) wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od skarżącego na swoją rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W szczególności nieuzasadniony okazał się, w ocenie Sądu Okręgowego, zarzut skarżącego, który w punkcie wyjścia nawiązuje do niezastosowania się pełnomocnika wnioskodawcy S. M. (1) – adwokata R. K. przy składaniu odpowiedzi na skargę do treści art. 132 § 1 kpc.

Istotnie, z treści art. 132 § 1 kpc wynika, że w toku sprawy profesjonalni pełnomocnicy doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami. Do pisma procesowego wniesionego do sądu dołącza się dowód doręczenia drugiej stronie odpisu albo dowód jego wysłania przesyłką poleconą. Sankcję naruszenia tego obowiązku ustawodawca ustalił w zdaniu trzecim art. 132 § 1 k.p.c., a wynika z niego, że pisma, do których nie dołączono dowodu doręczenia albo dowodu wysłania przesyłką poleconą, podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia tego braku.

Odpis pisma z dnia 26 października 2017 r. powinien zostać zgodnie z art. 132 § 1 k.p.c. doręczony bezpośrednio pełnomocnikowi skarżącego. Nie ma jednak, w ocenie Sądu Okręgowego, podstaw do uznania wpływu tego uchybienia na wynik sprawy. Przepis art. 132 § 1 k.p.c. ma na celu przyspieszenie postępowania i powinien służyć jedynie temu celowi, a nie piętrzeniu przed profesjonalnymi pełnomocnikami oderwanych od tego celu wymagań formalnych. Nakazana jest uwzględniająca ten cel racjonalna wykładnia art. 132 § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2012 r., II PK 273/11, oraz uchwała z 17 lipca 2014 r., III CZP 47/14). Istotne znaczenie ma tutaj praktyka sądowa, a także pragmatyczna wykładnia odnośnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego (por. uzasadnienie postanowienia z dnia 4 listopada 2005 r., V CZ 124/05, LEX nr 171282).

W przedmiotowej sprawie treść odpowiedzi na skargę pełnomocnika wnioskodawcy S. M. (1) została odczytana na rozprawie w dniu 14 listopada 2017 r., a jej odpis został doręczony pełnomocnikowi T. G. – B. D., który oświadczył, że chciałby zająć stanowisko wobec odpowiedzi na skargę na piśmie (k.91). W tej sytuacji Przewodniczący zobowiązał pełnomocnika T. G. do zajęcia stanowiska wobec odpowiedzi na skargę w terminie 21 dni, co adwokat B. D. uczynił w piśmie z dnia 5 grudnia 2017 r. (k.110-111).

Należy wskazać, że jeśli z okoliczności sprawy, tak jak w rozpatrywanym przypadku, wynika, że pomimo doręczenia z naruszeniem art. 132 § 1 k.p.c. odpisu pisma procesowego, strona przeciwna zapoznała się z jego treścią w odpowiednim czasie i miała możliwość ustosunkowania się do zawartych w nim wniosków, to nie można wywieść z naruszenia art. 132 § 2 k.p.c. żadnych negatywnych konsekwencji.

Skarżący w zażaleniu nie tylko nie wykazał, ale nawet nie podjął próby wykazania, że doręczenie odpisu odpowiedzi na skargę z naruszeniem art. 132 § 1 kpc uniemożliwiło mu odniesienie się do treści tego pisma i podjęcie obrony. Tym samym nie było też, w ocenie Sądu Okręgowego, podstaw do stwierdzenia, że skarżący w konsekwencji niezastosowania się pełnomocnika wnioskodawcy do art. 132 § 1 kpc został pozbawiony możliwości obrony swych praw, skutkującej uwzględnianą z urzędu, nieważnością postępowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2017 r., sygn. akt V CZ 18/17).

Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. akt II PK 273/11), niedoręczenie stronie odpisu pisma procesowego przeciwnika w sposób przewidziany w art. 132 § 1 kpc z reguły nie pozbawia strony możliwości obrony jej praw w rozumieniu art. 379 § 5 kpc, skutkującej nieważnością postępowania.

Nie bez znaczenia w niniejszej sprawie jest też fakt, że pełnomocnik S. M., wnosząc odpowiedź na skargę, istotnie mógł nie wiedzieć, że skarżącemu został przyznany pełnomocnik z urzędu.

Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że T. G. wnosząc skargę o wznowienie postępowania, nie zachował przepisanego trzymiesięcznego terminu na jej złożenie określonego w art. 407 § 1 kpc.

Z art. 407 § 1 k.p.c. wynika, że jeżeli podstawą wznowienia jest - jak w niniejszej sprawie - pozbawienie możliwości działania lub brak należytej reprezentacji, trzymiesięczny termin do wniesienia skargi należy liczyć od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub przedstawiciel ustawowy. Zgodnie z dominującym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, termin, o którym mowa w art. 407 § 1 k.p.c., biegnie od "dowiedzenia się o wyroku". Wystarczające jest zatem, aby strona dowiedziała się o wydaniu wyroku, nie jest natomiast konieczne, aby dowiedziała się o jego treści, a tym bardziej - o treści jego uzasadnienia (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN 645/98, niepubl., z dnia 6 stycznia 2006 r., III PZ 12/05, OSNP 2006, nr 23-24, poz. 362, z dnia 23 listopada 2007 r., IV CZ 90/07, nie publ., z dnia 11 maja 2012 r., II CZ 8/12, nie publ., z dnia 15 października 2014 r., V CZ 66/14, nie publ.; z dnia 5 grudnia 2014 r., III CSK 332/13, nie publ., z dnia 25 maja 2017 r., II CZ 19/07, nie publ.).

W świetle powyższego, Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że bieg trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi o wznowienie należało liczyć od dnia 16 listopada 2016 r., kiedy to żalący powinien przy wykazaniu zwykłej staranności i dbałości o własne interesy powziąć wiedzę o wydanym postanowieniu w sprawie o sygnaturze akt XV Gzd 41/16. W tym bowiem dniu, jak wynika z niezakwestionowanych skutecznie ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, skarżącemu została doręczona korespondencja sądowa w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy Wydziałem VI Rodzinnym i Nieletnich (sygn. akt VI RC 900/15), zawierająca pismo pełnomocnika powoda z informacją o postanowieniu wydanym w sprawie o sygn. akt XV Gzd 41/16.

Zeznająca w sprawie w charakterze świadka małżonka skarżącego – M. G. zeznała, że to ona osobiście odebrała przeznaczoną dla męża korespondencję sądową w sprawie o sygn. akt VI RC 900/15, co potwierdziła własnoręcznym podpisem (k.103-105). Świadek oświadczyła jednocześnie, że na pewno korespondencję tę przekazała mężowi (k.130). Jednocześnie skarżący przyznał, że zapoznawał się z pismami, które przekazywała mu żona, w tym w szczególności z pismem pełnomocnika powoda -adwokata R. K. z dnia 3 listopada 2016 r. (k.103), jednak informacji na temat orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej nie doczytał (k.131).

Sąd Rejonowy prawidłowo jednak, w ocenie Sądu Okręgowego, zważył, że pismo z dnia 3 listopada 2016 r. jest w istocie bardzo zwięzłe, przy czym informacja o orzeczeniu wobec skarżącego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej została wyróżniona tłustym drukiem. Odpowiednio tłustym drukiem, jak wskazują zasady doświadczenia życiowego, wyszczególnione są treści, które mają zwracać jak największą uwagę czytającego. W tej sytuacji, w ocenie Sądu Okręgowego, twierdzenie skarżącego jakoby nie doczytał informacji ze spornego pisma, brzmi nieprzekonująco i mało wiarygodnie w świetle zasad doświadczenia życiowego, jeśli wziąć pod uwagę fakt, że wspomniane pismo zostało sformułowane czytelnie oraz – po drugie – skarżący działa w obrocie gospodarczym, na co dzień odbiera liczną korespondencję, w tym sądową.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy podzielił ustalenia Sądu I instancji, i uznał zaskarżone postanowienie za prawidłowe. Reasumując, przedmiotowa skarga podlegała odrzuceniu z uwagi na wniesienie jej po upływie ustawowego terminu, jak słusznie skonstatował Sąd Rejonowy. Trzymiesięczny termin, o którym mowa w art. 407 § 1 kpc rozpoczął bowiem bieg w dniu 16 listopada 2016 r. i upłynął w dniu 16 lutego 2017 r. Przedmiotowa skarga wniesiona została zaś bezspornie w dniu 20 marca 2017 r. (k. 6).

Konsekwencją odrzucenia skargi jest uznanie skarżącego za stronę przegrywającą sprawę, a tym samym zobowiązaną do zwrotu uczestnikowi postępowania celowych kosztów procesu, zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. Wysokość tych kosztów ustalona została prawidłowo przez Sąd Rejonowy w kwocie 240 zł, Sąd ten błędnie jedynie powołał podstawę obliczenia tych kosztów. Wskazał bowiem Sąd Rejonowy § 8 ust. 1 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych tekst jednolity: Dz. U. 2015 poz.1804 ze zm., zamiast: § 8 ust. 1 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy oddalił zażalenie skarżącego, jako nieuzasadnione, o czym na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc, postanowił jak w pkt 1 sentencji.

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 w zw. z art. 108 § 1 kpc oraz § 10 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu orzeczono zgodnie z §14 ust. 1 pkt 3 w zw. z §16 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 3.10.2016 r. (Dz. U 2016.1715).

Elżbieta Kala Marek Tauer Wiesław Łukaszewski