Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Antoni Czeszkiewicz
Sędziowie SO :	Alicja Wiśniewska , Cezary Olszewski
Protokolant:	st. sekr. sądowy Ewa Andryszczyk

po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2018 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z wniosku I. K.

z udziałem T. K.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestniczki postępowania T. K. od postanowienia Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 3 października 2017r sygn. akt I Ns 228/17

p o s t a n a w i a:

1.  Oddalić apelację

2.  Zasądzić od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego przed sądem II- giej instancji.

3.  Przyznać radcy prawnemu O. F. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ełku kwotę 2700 zł(dwa tysiące siedemset złotych) plus należny podatek VAT za pomoc prawną udzieloną uczestniczce postępowania z urzędu przed sądem II-giej instancji.

SSO Cezary Olszewski SSO Antoni Czeszkiewicz SSO Alicja Wiśniewska

Sygn. akt: I. Ca. 104/18

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 3 października 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt: I. Ns. 228/17 Sąd Rejonowy w Ełku dokonał podziału majątku wspólnego I. K. i T. K., w skład którego wchodzi:

a)  nieruchomość - lokal mieszkalny nr (...), położony w (...), gmina E., opisany w księdze wieczystej nr (...) o wartości 96.900 zł;

b)  udział 1/9 części we własności nieruchomości zabudowanej – działce gruntu nr geod. (...), położonej w S., gmina E., opisanej w księdze wieczystej nr (...) o wartości 6.600 zł;

c)  ruchomości o łącznej wartości 6.325 zł:

1)  szafa kanadyjska p. pokój- 500 zł

2)  tablica- 5 zł

3)  wieszak z szafką- 25 zł

4)  wieszak ścienny 2 szt.- 60 zł

5)  serwis kawowy-100 zł

6)  segment kuchenny-150 zł

7)  stół kuchenny- 25 zł

8)  lodówka A.- 350 zł

9)  zamrażarka MORS-150 zł

10)  kuchenka gazowa M.- 200 zł

11)  butle gazowe 3 szt.- 150 zł

12)  maszynka elektryczna do mięsa- 100 zł

13)  sztućce plus naczynia kuchenne- 250 zł

14)  taborety kuchenne 4 szt.- 80 zł

15)  okap elektryczny W. -50 zł

16)  termos 2 szt.- 50 zł

17)  maszynka do podstrzygania- 30 zł

18)  suszarka- 15 zł

19)  kwietnik- 50 zł

20)  waza kryształ z przykrywką- 50 zł

21)  obraz duży pokój- 50 zł

22)  pufa – 10 zł

23)  telewizor LG- 100 zł

24)  biurko narożne -150 zł

25)  szafa kanadyjska pokój - 350 zł

26)  ława pokojowa -30 zł

27)  segment pokojowy- 450 zł

28)  komplet wypoczynkowy- 450 zł

29)  dywan duży pokój -60 zł

30)  łóżko 2-osobowe z materacem- 200 zł

31)  biurko -150 zł

32)  dywan mały pokój -15 zł

33)  firany i zasłony- 100 zł

34)  organy elektryczne -80 zł

35)  ręczniki 14 szt.- 40 zł

36)  plecak 2 szt.-180 zł

37)  namiot- 100 zł

38)  śpiwór 2 szt. -100 zł

39)  kwietnik -25 zł

40)  ładowarka do akumulatora 2 szt.- 20 zł

41)  piecyk gazowy z reduktorem- 80 zł

42)  wentylator stojący -50 zł

43)  obraz 2 szt. -100 zł

44)  lustra 5 szt. -150 zł

45)  stół warsztatowy -80 zł

46)  szafka wisząca 2 szt. -20 zł

47)  kosiarka -120 zł

48)  piły do metalu 2 szt.- 10 zł

49)  deski dębowe, płyty, sklejki- 150 zł

50)  siekiera- 25 zł

51)  toporki 2 szt.- 20 zł

52)  wąż ogrodowy 10 m- 10 zł

53)  wąż ogrodowy 20 m- 20 zł

54)  szufla- 5 zł

55)  sztychówka 2 szt. -20 zł

56)  widły amerykańskie-15 zł

57)  łom- 30 zł

58)  piła elektryczna -200 zł

59)  klucze nasadowe- 50 zł

60)  parasol chiński- 80 zł

61)  piła do drewna -20 zł

62)  kombinerki 2 szt.- 10 zł

63)  zestaw wierteł do drewna- 10 zł

d)  ruchomości o łącznej wartości 1.855 zł:

1)  monitor komputera - 80 zł,

2)  jednostka centralna komputera 50 zł

3)  klawiatura do komputera - 0 zł

4)  mysz komputerowa - 0 zł

5)  notebook- 190 zł

6)  drukarka H.- 50 zł

7)  komplet pościeli wełnianej (używana) - 80 zł

8)  telefon komórkowy N. - 50 zł

9)  telefon komórkowy S. (...) - 70 zł

10)  tablet A. (...)- 100 zł

11)  telefon stacjonarny z faxem- 50 zł

12)  rower- 750 zł

13)  blender (...) 30 zł

14)  mikser braun- 25 zł

15)  wiertarko-wkrętarka z latarką S.- 130 zł

16)  dyktafony S. i P.- 0 zł

17)  destylator szybkowar ALEMBIK- 200 zł

e)  pozycje książkowe i literatura (bez ustalania wartości):

1)  Walka A. biały kruk z 1916r.;

2)  Biblia (...) 2 sztuki;

3)  Biblia (...) 2 sztuki;

4)  Wnikliwe poznanie pisma tom I - 2 sztuki;

5)  Wnikliwe poznanie pisma tom II - 2 sztuki;

6)  Wspaniały finał objawienia bliski – 2 sztuki;

7)  Największy z większych ludzi – 2 sztuki;

8)  Mój zbiór opowieści biblijnych – 2 sztuki;

9)  Zorganizowani – 2 sztuki;

10)  J. przekazuje słowo od Boga - 2 sztuki;

11)  Zbliż się do Jehowy – 2 sztuki;

12)  Odnoś pożytek z teokratycznej szkoły służby kaznodziejskiej – 2 sztuk;

13)  Naśladujemy ich wiarę – 2 sztuki;

14)  Pomoc do studium słowa Bożego – 2 sztuki;

15)  Roczniki Świadków J. 2010r. – 2 sztuki;

16)  Roczniki Świadków J. 2011r. – 2 sztuki;

17)  Roczniki Świadków J. 2012r. – 2 sztuki;

18)  Roczniki Świadków J. 2013r. – 2 sztuki;

19)  Roczniki Świadków J. 2014r. – 2 sztuki;

20)  Roczniki Świadków J. 2015r. – 2 sztuki;

21)  Wróć do Jehowy - 2 sztuki;

22)  Czy Wierzysz w ewolucję czy stwarzanie – 2 sztuki;

23)  Proroctwo I. tom I - 2 sztuki;

24)  Proroctwo I. tom II - 2 sztuki;

25)  Cześć bogu - 2 sztuki;

26)  Prowadzenie rozmów na podstawie pisma świętego - 2 sztuki,

27)  Przebudźcie się - 42 roczniki 1973-2014;

28)  Strażnica - 42 roczniki 1973-2014;

- w ten sposób, że nieruchomości i ruchomości opisane w pkt I a)b)c) oraz pozycje książkowe po jednej sztuce opisane w pkt I e) od 2) do 26) przyznał T. K., zaś ruchomości opisane w pkt I d), pozycje książkowe opisane w pkt I e)1),27),28) oraz pozycje książkowe po jednej sztuce opisane w pkt I e) od 2) do 26) przyznał I. K. (pkt I); oddalił wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym (pkt II); nakazał T. K., aby wydała I. K. pozycje książkowe opisane w pkt I e)1),27),28) oraz pozycje książkowe po jednej sztuce opisane w pkt I e) od 2) do 26) (pkt III); zasądził od T. K. na rzecz I. K. tytułem dopłaty kwotę 53.691,80 zł płatną w dwóch ratach: I rata w kwocie 25.000 zł płatna w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a II rata w kwocie 28.691,80 zł płatna w terminie 90 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat (pkt IV); orzekł, że uczestnicy postępowania ponoszą koszty postępowania w równych częściach, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu, w tym orzeczenie o wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu (pkt V).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

I. K. i T. K. zawarli związek małżeński w dniu 24 października 1970 r. Wyrokiem z dnia 17 lipca 2015 r. Sąd Rejonowy w Ełku Wydział Rodzinny i Nieletnich ustanowił między stronami rozdzielność majątkową z dniem 25 marca 2015 r.

W trakcie trwania wspólności majątkowej zainteresowani nabyli odrębną własność lokalu - aktem notarialnym z dnia 17 kwietnia 1998 r. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa sprzedała I. K. i T. K. lokal mieszkalny nr (...), położony w (...) gmina E. za cenę 4.086,50 zł. W celu zabezpieczenia reszty ceny nabycia ustanowiono na nabytym lokalu na rzecz Agencji hipotekę. Przy zawarciu umowy kupujący zapłacili kwotę 414,50 zł, reszta została rozłożona na 9 rat rocznych. Wartość przedmiotowej nieruchomości według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej wynosiła 96.900 zł.

Następnie aktem notarialnym z dnia 10 listopada 2005 r. wnioskodawca i uczestniczka postępowania nabyli udział 1/9 części w nieruchomości zabudowanej garażem stanowiącej działkę nr geod. (...) położonej w S., którego wartość według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej wynosiła 6.600 zł.

W skład majątku wspólnego małżonków K. wchodzą też ruchomości stanowiące wyposażenie mieszkania oraz garażu i będące w posiadaniu uczestniczki postępowania o łącznej wartości 6.325 zł: szafa kanadyjska p. pokój- 500 zł, tablica- 5 zł, wieszak z szafką- 25 zł, wieszak ścienny 2 szt.- 60 zł, serwis kawowy-100 zł, segment kuchenny-150 zł, stół kuchenny- 25 zł, lodówka A.- 350 zł, zamrażarka MORS-150 zł, kuchenka gazowa M.- 200 zł, butle gazowe 3 szt.- 150 zł, maszynka elektryczna do mięsa- 100 zł, sztućce plus naczynia kuchenne- 250 zł, taborety kuchenne 4 szt.- 80 zł, okap elektryczny W. -50 zł, termos 2 szt.- 50 zł, maszynka do podstrzygania- 30 zł, suszarka- 15 zł, kwietnik- 50 zł, waza kryształ z przykrywką- 50 zł, obraz duży pokój- 50 zł, pufa – 10 zł, telewizor LG- 100 zł, biurko narożne -150 zł, szafa kanadyjska pokój - 350 zł, ława pokojowa -30 zł, segment pokojowy- 450 zł, komplet wypoczynkowy- 450 zł, dywan duży pokój -60 zł, łóżko 2-osobowe z materacem- 200 zł, biurko -150 zł, dywan mały pokój -15 zł, firany i zasłony- 100 zł, organy elektryczne -80 zł, ręczniki 14 szt.- 40 zł, plecak 2 szt.-180 zł, namiot- 100 zł, śpiwór 2 szt. -100 zł, kwietnik -25 zł, ładowarka do akumulatora 2 szt.- 20 zł, piecyk gazowy z reduktorem- 80 zł, wentylator stojący -50 zł, obraz 2 szt. -100 zł, lustra 5 szt. -150 zł, stół warsztatowy - 80 zł, szafka wisząca 2 szt. -20 zł, kosiarka -120 zł, piły do metalu 2 szt.- 10 zł, deski dębowe, płyty, sklejki- 150 zł, siekiera- 25 zł, toporki 2 szt.- 20 zł, wąż ogrodowy 10 m- 10 zł, wąż ogrodowy 20 m- 20 zł, szufla- 5 zł, sztychówka 2 szt. -20 zł, widły amerykańskie-15 zł, łom- 30 zł, piła elektryczna -200 zł, klucze nasadowe- 50 zł, parasol chiński- 80 zł, piła do drewna -20 zł, kombinerki 2 szt.- 10 zł, zestaw wierteł do drewna- 10 zł; ruchomości będące w posiadaniu wnioskodawcy o łącznej wartości 1.855 zł: monitor komputera - 80 zł, jednostka centralna komputera 50 zł, klawiatura do komputera - 0 zł, mysz komputerowa - 0 zł, notebook- 190 zł, drukarka H.- 50 zł, komplet pościeli wełnianej (używana) - 80 zł, telefon komórkowy N. - 50 zł, telefon komórkowy S. (...) - 70 zł, tablet A. (...)- 100 zł, telefon stacjonarny z faxem- 50 zł, rower- 750 zł, blender (...) 30 zł, mikser braun- 25 zł, wiertarko-wkrętarka z latarką S.- 130 zł, dyktafony S. i P.- 0 zł, destylator szybkowar ALEMBIK- 200 zł; pozycje książkowe i literatura (bez ustalania wartości) znajdujące się w posiadaniu uczestniczki postępowania: Walka A. biały kruk z 1916r.; Biblia (...) 2 sztuki; Biblia (...) 2 sztuki; Wnikliwe poznanie pisma tom I - 2 sztuki; Wnikliwe poznanie pisma tom II - 2 sztuki; Wspaniały finał objawienia bliski – 2 sztuki; Największy z większych ludzi – 2 sztuki; Mój zbiór opowieści biblijnych – 2 sztuki; Zorganizowani – 2 sztuki; J. przekazuje słowo od Boga - 2 sztuki; Zbliż się do Jehowy – 2 sztuki; Odnoś pożytek z teokratycznej szkoły służby kaznodziejskiej – 2 sztuk; Naśladujemy ich wiarę – 2 sztuki; Pomoc do studium słowa Bożego – 2 sztuki; Roczniki Świadków J. 2010r. – 2 sztuki; Roczniki Świadków J. 2011r. – 2 sztuki; Roczniki Świadków J. 2012r. – 2 sztuki; Roczniki Świadków J. 2013r. – 2 sztuki; Roczniki Świadków J. 2014r. – 2 sztuki; Roczniki Świadków J. 2015r. – 2 sztuki; Wróć do Jehowy - 2 sztuki; Czy Wierzysz w ewolucję czy stwarzanie – 2 sztuki; Proroctwo I. tom I - 2 sztuki; Proroctwo I. tom II - 2 sztuki; Cześć bogu - 2 sztuki; Prowadzenie rozmów na podstawie pisma świętego - 2 sztuki, Przebudźcie się - 42 roczniki 1973-2014; S. - 42 roczniki 1973-2014. Ponadto w czasie trwania wspólności majątkowej zainteresowani zgromadzili środki pieniężne, których stan na dzień 25.03.2015r. wynosił: 315,45 zł – rachunek I. K. w banku (...) SA we W.; 1.304,72 zł - rachunek I. K. w banku (...) SA w W.; 1.033,77 zł - rachunek T. K. w banku (...) SA w W..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że wniosek uczestniczki postępowania o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym na podstawie art. 43 k.r.o. nie zasługiwał na uwzględnienie. Zdaniem Sądu Rejonowego nie istnieją ważne powody do zróżnicowania udziałów w majątku wspólnym. W tym przedmiocie Sąd Rejonowy zważył, że oboje małżonkowie przyczyniali się do gromadzenia i powiększania majątku wspólnego, a nie zostało udowodnione w sprawie, aby wnioskodawca przywłaszczył sobie jakiekolwiek kwoty pieniężne, co starała się dowieść T. K..

Sąd Rejonowy zważył także, że sporna między zainteresowanymi była również kwestia nakładów jakie uczestniczka miała ponieść z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci przeznaczenia środków uzyskanych z likwidacji książeczki mieszkaniowej w 1998 r. na zakup wspólnego lokalu mieszkalnego. W ocenie Sądu okoliczność ta nie została udowodniona, albowiem powyższe nie wynika z treści aktu notarialnego – umowy sprzedaży lokalu z 7.04.1998 r. Ponadto w akcie wskazano, że cena sprzedaży została uiszczona w niewielkiej części – 414,50 zł, zaś pozostała część ceny została rozłożona na raty.

Skład majątku Sąd Rejonowy ustalił na podstawie stanowisk zajmowanych przez strony, a także w oparciu o ustalenia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości i ruchomości w sporządzonych opiniach. (...) wchodzące w skład majątku zostały oszacowane przez biegłego z zakresu szacowania nieruchomości P. M., który ustalił wartość rynkową lokalu w C. na kwotę 96.900 zł i udziału 1/9 w działce garażowej na kwotę 6.600 zł według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej. Ponadto biegły P. M. dokonał oszacowania ruchomości znajdujących się w mieszkaniu i garażu, a także ruchomości zatrzymanych i będących w posiadaniu wnioskodawcy. Ruchomości pozostające w posiadaniu wnioskodawcy biegły wycenił w dwóch wariantach, z których Sąd uznał iż wariant nr I zasługuje na uwzględnienie z uwagi na to iż bardziej odpowiadał stanowi technicznemu wycenianych ruchomości. W skład majątku wspólnego wchodziły również ruchomości, które zgodnie z wolą stron nie podlegały wycenie – ruchomości w postaci pozycji książkowych i literatury wskazane w pkt I e) postanowienia. Sposób podziału składników majątku wspólnego również nie był przedmiotem sporu między zainteresowanymi.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy ustalił, iż na dorobek stron w rozumieniu art. 32 kro składały się składniki majątkowe o łącznej wartości 114.333,94 zł obejmujące: lokal – 96.900 zł, udział w nieruchomości garażowej – 6.600 zł, wyposażenie mieszkania i garażu – 6.325 zł, ruchomości będące w posiadaniu wnioskodawcy – 1.855 zł, środki pieniężne wnioskodawcy wg stanu na dzień ustania wspólności – 1.620,17 zł, środki pieniężne uczestniczki wg stanu na dzień ustania wspólności – 1.033,77 zł. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Rejonowy obliczył należną dopłatę I. K. na kwotę 53.691,80 zł i zasądził ją od uczestniczki.

Biorąc zaś pod uwagę sytuację materialną wnioskodawczyni, na zasadzie art. 212 § 3 k.c. Sąd Rejonowy rozłożył dopłatę na dwie raty płatne w terminach 30 dni i 90 dni od uprawomocnienia się postanowienia, uwzględniając również potrzeby mieszkaniowe wnioskodawcy i uznając, że będą to wystarczające terminy na zgromadzenie odpowiednich środków przez T. K..

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. i w oparciu o art. 108 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia w zakresie pkt II, III i IV wniosła uczestniczka postępowania T. K., zarzucając temu orzeczeniu:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego:

a)  art. 43 § 3 k.r.o. w zw. z 45 k.r.o. poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie przy wydawaniu postanowienia okoliczności, że uczestniczka postępowania poczyniła znaczący nakład i przyczyniła się do powstania majątku dorobkowego stron poprzez osobistą pracę w gospodarstwie domowym i wychowywanie pięciorga wspólnych dzieci stron, co winno skutkować ustaleniem, że wartość udziałów stron w majątku wspólnym nie jest równa, a tym samym wartość należnej wnioskodawcy spłaty winna zostać obniżona, nieuwzględnienie nakładów z majątku osobistego uczestniczki postępowania w postaci książeczki mieszkaniowej (...) z premią gwarancyjną oraz wkładu członkowskiego uprzednio należącego do matki uczestniczki postępowania J. M.

b)  art. 212 § 3 k.c. poprzez jego nieuwzględnienie i nierozłożenie zasądzonej na rzecz wnioskodawcy spłaty z tytułu podziału majątku wspólnego na raty, w sytuacji, gdy z dyspozycji tego przepisu wynika, że może być ona rozłożona na raty z maksymalnym terminem dziesięciu lat, oraz niewzięcie pod uwagę, że zakreślenie trzymiesięcznego terminu na spłatę wnioskodawcy przez uczestniczkę postępowania w żaden sposób nie uwzględnia jej możliwości majątkowych i zarobkowych, co w konsekwencji czyni niemożliwym wykonanie postanowienia Sądu w tym zakresie bez niepowetowanej szkody majątkowej po stronie uczestniczki postępowania,

2)  naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia:

a)  art. 567 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie nakładów z majątku osobistego uczestniczki postępowania w postaci książeczki mieszkaniowej (...) z premią gwarancyjną oraz wkładu członkowskiego uprzednio należącego do matki uczestniczki postępowania J. M. (k. 131),

b)  art. 622 § 2 in fine k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie okoliczności, że przyjęty w postanowieniu sposób podziału majątku wspólnego stron i zaproponowanej spłaty w sposób rażący narusza interes uprawnionej- uczestniczki postępowania, w szczególności zaś całkowicie pomija brak realnej możliwości spłaty wnioskodawcy przez uczestniczkę postępowania bez ryzyka powstania niepowetowanej szkody majątkowej wywołanej koniecznością dokonania spłaty na rzecz wnioskodawcy oraz ewentualnym postępowaniem egzekucyjnym w przypadku nieuregulowania należności na zasadzie dobrowolności,

c)  art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez naruszenie zasad sporządzania uzasadnienia postanowienia poprzez poczynienie nieprawidłowych ustaleń faktycznych, w tym:

-

nieuwzględnienie, że I. K. prowadził rozrzutny i hulaszczy tryb życia, czym przyczyniał się do trwonienia majątku stron, co jednoznacznie wynika z treści zeznań świadków przesłuchiwanych w sprawie sygn. akt II K 507/15 przed Sądem Rejonowym w Ełku, oraz uznanie, że zgromadzona na rachunku bankowym w (...) Banku S.A. (obecnie Bank (...) S.A.) kwota prawie 45.000 zł stanowiła nie tylko wspólne oszczędności, ale też kredyty rzekomo zaciągane i następnie spłacane przez wnioskodawcę,

-

całkowite pominięcie okoliczności, że dnia 13.03.2015 r., tj. 12 dni przed dniem rozdzielności majątkowej, I. K. pobrał bez wiedzy i zgody uczestniczki postępowania kwotę 5.000 zł z rachunku bankowego w (...) S.A.,

-

bardzo ogólnikowe i rażąco lakoniczne w porównaniu do innych wywodów zawartych w treści uzasadnienia wskazanie przesłanek, którymi Sąd kierował się przy określaniu wysokości i terminu zapłaty zasądzonej na rzecz wnioskodawcy spłaty ze strony uczestniczki postępowania, w szczególności pominięcie faktu, że T. K. z powodu stanu zdrowia i niewielkiej, ponad czterokrotnie niższej w porównaniu z I. K. emerytury, nie jest w stanie zadośćuczynić roszczeniu w wysokości ponad 53.000 zł z łącznie trzymiesięcznym terminem wymagalności zapłaty,

d)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic zasady swobodnej oceny dowodów, w tym:

-

nieuwzględnienie treści zeznań D. K. złożonych w sprawie II K 507/15 na okoliczność, że wnioskodawca chciał „oddać komuś za darmo” mieszkanie stron w C.,

-

uwzględnienie przy ocenie wysokości należnej spłaty okoliczności, że umową darowizny z dnia 22.12.2015 r. T. K. przekazała K. K. (2) mieszkanie w N., w sytuacji, gdy jako składnik majątku odrębnego uczestniczki postępowania objęty w drodze spadkobrania, nie powinien był on być w ogóle uwzględniany przy ustalaniu zasad podziału majątku dorobkowego oraz nie powinien mieć wpływu na ocenę przez Sąd zdolności majątkowej uczestniczki postępowania w zakresie poczynienia spłaty na rzecz wnioskodawcy, tym bardziej, że darowizna została dokonana na rzecz osoby najbliższej obu stron, tj. syna.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę postanowienia w zakresie pkt II poprzez ustalenie istnienia nierównych udziałów stron w majątku wspólnym, a w konsekwencji obniżenie wysokości należnej wnioskodawcy spłaty, zmianę postanowienia w zakresie pkt III poprzez określenie sposobu rozliczenia się stron, w szczególności poprzez określenie terminu wydania przypadających I. K. składników majątkowych oraz wskazanie, w jakim zakresie i na czyj koszt ma to się odbyć, zmianę treści pkt IV postanowienia poprzez obniżenie wysokości należnej wnioskodawcy spłaty do wysokości 20.000 złotych, płatnej w terminie dziesięciu lat w ratach o wysokości 200 zł miesięcznie, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpi prawomocne zakończenie postępowania w przedmiotowej sprawie. Dodatkowo wniosła o orzeczenie o kosztach postępowania według norm przepisanych, w tym przyznanie pełnomocnikowi uczestniczki postępowania wynagrodzenia za postępowanie przed Sądami obu instancji, ewentualnie w przypadku uznania, że apelacja jest niezasadna, o nieobciążanie uczestniczki postępowania kosztami sądowymi i przyznanie pełnomocnikowi uczestniczki postępowania kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu według norm przepisanych. Ewentualnie, wniosła o uchylenie postanowienia Sądu I instancji w zakresie zaskarżonym i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Ełku do ponownego rozpoznania we wskazanym zakresie.

W odpowiedzi na apelację, wnioskodawca wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od uczestniczki postępowania na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestniczki postępowania jako bezzasadna, nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi rozpoznającemu apelację na konstatację, że dokonane przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie, jak i wnioski wywiedzione z przeprowadzonego postępowania dowodowego prowadzące do wydania zaskarżonego postanowienia były prawidłowe. Stąd też w pełni akceptuje poczynione przez Sąd I instancji ustalenia stanu faktycznego, jak i zaprezentowane w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia rozważania prawne. W konsekwencji, zarzuty podniesione w treści apelacji, w ocenie Sądu II instancji, stanowią w istocie gołosłowną polemikę z prawidłowymi wskazaniami i rozważaniami Sądu I instancji.

Zarzuty dotyczące naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego, jak i przepisów postępowania cywilnego okazały się chybione.

Sąd Okręgowy podziela w całości argumentację Sądu I instancji w przedmiocie oddalenia wniosku uczestniczki postępowania o rozliczenie nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci książeczki mieszkaniowej (...) z premią gwarancyjną oraz wkładu członkowskiego uprzednio należącego do matki uczestniczki postępowania J. M.. Oceniając charakter premii gwarancyjnej, przysługującej posiadaczowi wkładu oszczędnościowego na książeczce mieszkaniowej uznać należy, że jest to typowy pożytek prawa do owej premii, inkorporowanego w książeczce mieszkaniowej. Przy takim zaś charakterze premii gwarancyjnej, dla rozstrzygnięcia do jakiego majątku wchodzi wypłacona premia decydujące znaczenie ma chwila realizacji prawa do premii. Jeżeli więc prawo do premii gwarancyjnej jest realizowane w okresie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, to nawet jeśli wkład na książeczce mieszkaniowej został zgromadzony wyłącznie przez jednego z małżonków przed zawarciem małżeństwa, to uzyskana premia jako dochód z majątku osobistego tego małżonka z mocy art. 31 § 2 pkt 2 k.r.o. wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Takie rozumienie premii gwarancyjnej jako dochodu z majątku osobistego zgodne jest też ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem praw płynących z książeczki mieszkaniowej, w tym przypadku - prawa do uzyskania premii gwarancyjnej, którego realizacja ma służyć zwiększeniu środków, jakie małżonkowie przeznaczają na zaspokojenie wspólnych potrzeb mieszkaniowych. Podkreślić należy, że pogląd, iż premia gwarancyjna jak i oczywiście odsetki od wkładu na książeczce mieszkaniowej, uzyskane w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej wchodzą w skład majątku wspólnego, znajduje też oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (vide: wyrok SN z dnia 9 kwietnia 1997 r. III CKU 10/97 OSNC 1997/9 poz. 132 i jego uzasadnienie; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 14 czerwca 2005 r. V CK 691/2004).

Bezzasadny jest również zarzut wywiedziony przez skarżącą dotyczący niewłaściwego ustalenia przez Sąd pierwszej instancji, że udziały zainteresowanych w majątku wspólnym są równe. Przepis art. 43 § 2 k.r.o. wskazuje dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów, które muszą wystąpić łącznie, a mianowicie ważne powody oraz różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego (postanowienie SN z dnia 21 listopada 2002 r., III CKN 1018/00). Zasada równości udziałów może zostać z ważnych powodów zmodyfikowana przez wskazanie, iż udział jednego z małżonków jest większy niż drugiego. Odejście od tej zasady możliwe jest jedynie wtedy, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie, w sposób rażący i uporczywy nie przyczynia się do powiększania majątku wspólnego stosownie do swych sił i możliwości zarobkowych (por. postanowienie SN z dnia 26 listopada 1973 r., III CRN 227/73, OSNCP rok 1974, nr 11, poz. 189; postanowienie SN z dnia 30 listopada 1972 r., III CRN 235/72, OSNCP rok 1973, nr 10, poz. 174). Ważne powody dotyczą oceny, kwalifikacji zachowania drugiego małżonka oraz spowodowanych przez niego takich stanów rzeczy, które stanowią przyczynę niższej wartości majątku wspólnego niż ta, która wystąpiłaby, gdyby postępował właściwie. Chodzi tutaj przede wszystkim o nieprawidłowe, rażące lub uporczywe nieprzyczynianie się do zwiększania majątku wspólnego, pomimo posiadanych możliwości zdrowotnych oraz zarobkowych. Z drugiej jednak strony nieprawidłowe postępowanie polegać może na rażącym, odbiegającym od obiektywnych wzorców braku staranności o zachowanie istniejącej już substancji majątku wspólnego. Nie stanowią jednak ważnych powodów okoliczności niezależne od małżonka i przez niego niezawinione, w szczególności związane z nauką, chorobą czy bezrobociem (M. Sychowicz (w:) K. Piasecki (red.), Kodeks, 2006, s. 232). W myśl orzecznictwa Sądu Najwyższego, za ważne uznane mogą być takie tylko powody, których doniosłość wynika z zasad współżycia społecznego (postanowienie SN z dnia 28 kwietnia 1972 r., III CRN 626/71). Zgodnie natomiast z ogólną zasadą ciężaru dowodu zawartą w art. 6 k.c. przesłanki, o których mowa powyżej, musi udowodnić małżonek, który wystąpił z żądaniem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (zob. postanowienie SN z dnia 2 października 1997 r., II CKN 348/97).

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że w sprawie nie występują przesłanki uzasadniające przyjęcie nierównych udziałów uczestników w majątku wspólnym. Oceniając stopień przyczynienia się wnioskodawcy do powstania majątku wspólnego trzeba mieć na uwadze całokształt jego zachowania w czasie trwania wspólności majątkowej. Zdaniem Sądu Okręgowego, uczestniczka postępowania nie wykazała, aby wnioskodawca trwonił majątek wspólny. Przede wszystkim brak jest dowodu, aby wnioskodawca przywłaszczył kwotę 45.000 zł. Prowadzone przez Komendę Powiatową Policji w E. w tym przedmiocie dochodzenie zostało umorzone, z uwagi na brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu zabronionego na szkodę T. K.. Zdaniem Sądu Okręgowego, nie można też w całości obarczyć odpowiedzialnością wnioskodawcy za dług powstały na lokalu mieszkalnym zainteresowanych. Zauważyć należy, że mieszkanie to stanowiło składnik majątku wspólnego, a zatem również uczestniczka postępowania jest odpowiedzialna za jego powstanie i spłatę. Zdaniem Sądu Okręgowego, również zeznania świadków złożone w sprawie karnej są zbyt ogólne i mało precyzyjne, aby na ich podstawie można było przypisać wnioskodawcy trwonienie majątku. Trudno jest też przyznać rację skarżącej, aby zajmowanie się opieką i wychowywaniem dzieci stanowiło większy wkład w przyczynianie się do powstania majątku wspólnego niż wykonywanie pracy zarobkowej przez wnioskodawcę, na którym spoczywał finansowy obowiązek utrzymania rodziny. Zdaniem Sądu Okręgowego, zainteresowani w równym stopniu byli zaangażowani w pomnażanie majątku wspólnego i zaspokajanie potrzeb rodziny.

W apelacji skarżąca kwestionowała również ustalony przez Sąd Rejonowy sposób uiszczenia zasądzonej od niej dopłaty na rzecz wnioskodawcy. Wskazać więc trzeba, że określając termin i sposób uiszczenia spłat należy zbadać i rozważyć sytuację zainteresowanych obciążonych dopłatami i uprawnionych do spłat. Z jednej strony należy zadbać o to, aby spłaty te nie obciążały nadmiernie zobowiązanego, z drugiej jednak strony, dokonując ustaleń w omawianym zakresie należy mieć na uwadze uzasadniony interes uprawnionego do spłaty. W ocenie Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w którym rozłożono uczestniczce zasądzoną spłatę na dwie raty w kwotach i terminach podanych w zaskarżonym postanowieniu, uwzględnia zarówno aktualną sytuację majątkową uczestniczki, jak również prawo wnioskodawcy do jak najszybszego otrzymania odpowiedniej spłaty. W tym kontekście należy mieć na względzie przede wszystkim fakt, że sprawa o podział majątku została wszczęta już w grudniu 2015 roku. Od początku trwania tego postępowania zainteresowani byli zgodni co do tego, że mieszkanie w miejscowości C. będzie przyznane uczestniczce postępowania. Uczestniczka musiała zatem liczyć się z koniecznością rozliczenia się z majątku wspólnego w sytuacji, gdy chciała zatrzymać lokal mieszkalny, stanowiący najbardziej wartościowy składnik majątku wspólnego. Powinna zatem była już wcześniej gromadzić potrzebne środki finansowe. Niezależnie od powyższego okres 1 i 3 miesięcy, który rozpoczął swój bieg dopiero od dnia uprawomocnienia się postanowienia o podziale majątku, a zatem od dnia 30 marca 2018 r., jest wystarczający, aby podjąć niezbędne działania w celu uzyskania odpowiednich środków finansowych na przykład z kredytu bankowego, jeżeli uczestniczka rzeczywiście nie posiada zgromadzonych środków własnych. Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji w sposób zgodny z przedstawionymi zasadami i ustalonymi okolicznościami faktycznymi uwzględnia interesy oraz sytuację życiową zobowiązanej i uprawnionego, racjonalnie wyważając interes obojga, a wnioskowany w apelacji sposób ustalenia spłaty na maksymalny okres przewidziany w art. 212 § 3 k.c. (w zw. z art. 46 k.r. i o. oraz art. 1035 k.c.) byłby w ustalonych okolicznościach nieuzasadniony.

Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji.

O kosztach postępowania odwoławczego poniesionych przez wnioskodawcę orzeczono na mocy art. 520 § 2 k.p.c., przyjmując przeciwstawność stanowisk procesowych zainteresowanych w II instancji w odniesieniu do złożonego przez uczestniczkę postępowania środka zaskarżenia. Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy będącego radcą prawnym, ustalone stosownie do § 2 pkt 6 w zw. z § 4 pkt 8 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

O wynagrodzeniu fachowego pełnomocnika udzielającego uczestniczce postępowania pomocy prawnej z urzędu (pkt 3 postanowienia) Sąd orzekł z mocy § 10 pkt 8 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 8 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2016 r. poz. 1715).

SSO Cezary Olszewski SSO Antoni Czeszkiewicz SSO Alicja Wiśniewska