Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia z dnia 24 lipca 2017 roku (znak (...)-2017) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku
z dnia 29 czerwca 2017 roku odmówił I. D. ustalenia kapitału początkowego, ponieważ wnioskodawczyni nie udowodniła okresów składkowych przebytych przed
1 stycznia 1999 roku, zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887). Organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia, od 15 stycznia 1983 roku do 30 września 1990 roku, pracy nakładczej z powodu braku informacji w zakresie osiągnięcia wynagrodzenia wynoszącego co najmniej połowę najniższego wynagrodzenia obowiązującego w tym okresie.

(decyzja – k. 5 akt ZUS dot. kapitału początkowego)

Decyzją z dnia z dnia 25 lipca 2017 roku (znak (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku
z dnia 29 czerwca 2017 roku odmówił I. D. prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawczyni nie udokumentowała okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym.

(decyzja – k. 18 akt ZUS dot. prawa do emerytury)

Uznając powyższe decyzje za krzywdzące I. D. złożyła od nich odwołanie żądając ich zmiany. Wnioskodawczyni wskazała, że w okresie jej zatrudnienia – w latach 1983 – 1990 pracowała w (...) Spółdzielni Pracy w S. na podstawie umowy o pracę nakładczą i otrzymywała wynagrodzenie miesięczne w wysokości przewyższającej średnie wynagrodzenie w kraju, od którego zakład pracy odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne na podstawie bezimiennych deklaracji rozliczeniowych. Jednocześnie wskazała, że ze względu na likwidację spółdzielni nie wydano jej świadectwa pracy. Brak jest również dokumentacji płacowej pracowników spółdzielni.

(odwołanie – k. 2 – 5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc,
iż zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2016 r., poz. 887) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Zgodnie z art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2 – 12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W ocenie organu rentowego brak jest podstaw do ustalenia kapitału początkowego, ponieważ wnioskodawczyni nie udowodniła żadnego okresu ubezpieczenia przed 1 stycznia 1999 roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zaliczył na podstawie umowy o pracę nakładczą okresu pracy od 15 stycznia 1983 roku do 30 września 1990 roku
w (...) Spółdzielni Pracy.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 11 ustawy za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 roku następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne wykonywania na obszarze Państwa Polskiego pracy nakładczej:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu,

jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia, określonego na podstawie przepisów Kodeksu pracy;

W ocenie organu rentowego, sama umowa o pracę chałupniczą nie daje podstaw do zaliczenia spornego okresu z uwagi na brak informacji dotyczących wynagrodzenia. Nie ma także możliwości zweryfikowania ubezpieczenia społecznego, bowiem płatnik rozliczał się za pomocą deklaracji bezimiennych.

Odnosząc się do decyzji odmownej w zakresie przyznania prawa do emerytury, organ rentowy odmówił przyznania tego prawa, gdyż wnioskodawczyni nie udowodniła żadnego okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym.

(odpowiedź na odwołanie – k.15)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

I. D. urodziła się (...).

(okoliczność bezsporna)

Ubezpieczona w dniu 29 czerwca 2017 roku złożyła wniosek o ustalenie kapitału początkowego oraz o ustalenie prawa do emerytury.

(wniosek – k. 1 – 3 akt ZUS dot. kapitału początkowego, wniosek – k. 1 – 4 akt ZUS dot. prawa do emerytury)

Wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Spółdzielni Pracy w okresie od 15 stycznia 1983 roku do 30 września 1990 roku na podstawie umowy o pracę nakładczą. Ubezpieczona była zatrudniona jako chałupniczka na czas nieokreślony. W umowie określono, iż w trakcie trwania umowy I. D. jest zobowiązana do wykonania minimum pracy, które zapewni uzyskanie płacy w wysokości 3.200 zł. Zlecone prace miały być wykonywane przez wykonawcę z materiałów powierzonych przez zakład pracy.

(umowa o pracę nakładczą – k. 11 – 13 akt ZUS dot. prawa do emerytury, kserokopia dowodu osobistego – k. 7 – 10 akt ZUS dot. prawa do emerytury)

(...) Spółdzielnia Pracy, jako płatnik składek, rozliczała się na podstawie bezimiennych deklaracji rozliczeniowych, w okresie od stycznia 1983 roku do 1989 roku.

(skrócone potwierdzenie ubezpieczenia pracowników – k. 7)

Wnioskodawczyni zajmowała się szyciem takich rzeczy jak furażerki, fartuchy, ścierki, pościel. Wynagrodzenie odwołującej było uzależnione od liczby uszytych rzeczy oraz ich rodzaju. Zostało określone obowiązujące minimum socjalne w wysokości najniższej pensji krajowej, która w danym okresie obowiązywała. Wynagrodzenie wnioskodawczyni przewyższało ustalone minimum. Ubezpieczona pracowała w domu natomiast inni pracownicy spółdzielni zawozili jej niezbędne materiały a następnie zabierali od niej gotowe produkty. W. przyjeżdżała po materiały także osobiście, minimum dwa razy
w miesiącu.

(zeznania świadka B. P. – 00:10:48 – 00:20:20 – e – protokół rozprawy
z dnia 12 grudnia 2017 roku – k. 46, płyta CD, zeznania świadka M. R. – 00:20:20 – 00:26:04 – e – protokół rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 roku – k. 46, płyta CD, zeznania wnioskodawczyni I. D. – 00:01:16 – 00:05:19 – e – protokół rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 roku – k. 46, płyta CD, w zw. z e – protokołem rozprawy z dnia 15 marca 2018 roku – 00:02:57 – 00:06:08 – k. 59, płyta CD)

Ubezpieczona urodziła troje dzieci: pierwsze – w dniu 29 kwietnia 1981 roku, drugie – w dniu 19 listopada 1983 roku, trzecie – w dniu 6 lipca 1989 roku.

(zeznania wnioskodawczyni I. D. – 00:01:16 – 00:05:19 – e – protokół rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 roku – k. 46, płyta CD, w zw. z e – protokołem rozprawy
z dnia 15 marca 2018 roku – 00:02:57 – 00:06:08 – k. 59, płyta CD)

Wnioskodawczyni przez cały okres zatrudnienia świadczyła pracę. W opiece nad dziećmi pomagała jej teściowa, dlatego nie miała żadnej przerwy w zatrudnieniu w związku
z urodzeniem dziecka oraz ze względu na opiekę nad dziećmi.

(zeznania świadka B. P. – 00:10:48 – 00:20:20 – e – protokół rozprawy
z dnia 12 grudnia 2017 roku – k. 46, płyta CD, zeznania wnioskodawczyni I. D. – 00:01:16 – 00:05:19 – e – protokół rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 roku – k. 46, płyta CD, w zw. z e – protokołem rozprawy z dnia 15 marca 2018 roku – 00:02:57 – 00:06:08 – k. 59, płyta CD)

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W oparciu o treść art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych
w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku (art. 174 ust. 3 ustawy).

Zgodnie zaś z powołanym wyżej art. 6 okresami składkowymi uwzględnianymi przy ustalaniu kapitału początkowego są okresy ubezpieczenia oraz wymienione enumeratywnie okresy zrównane z okresem ubezpieczenia. Treść art. 6 ust. 2 pkt. 11 ustawy wskazuje, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 roku następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne wykonywania na obszarze Państwa Polskiego pracy nakładczej:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu,

jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia, określonego na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

Z treści powołanego wyżej unormowania wynika jednoznacznie, że dla możliwości uznania okresu wykonywania pracy nakładczej jako okresu składkowego koniecznym jest wykazanie, iż w okresie tym nakładca faktycznie uzyskiwał wynagrodzenie w wysokości
co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia. Sam fakt zawarcia umowy o pracę nakładczą i wykonywania takiej pracy w ściśle oznaczonym czasie – bez udokumentowania, że nakładca otrzymał wynagrodzenie wynoszące co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia obowiązującego w tym okresie – nie może natomiast stanowić podstawy do zaliczenia okresu wykonywania pracy nakładczej do okresu składkowego
w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 11 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a co za tym także wynagrodzenie uzyskane w tym okresie nie może stanowić podstawy do ustalenia wysokości kapitału początkowego czy też świadczenia.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni kwestionowała odmowę ustalenia jej kapitału początkowego oraz odmowę ustalenia prawa do emerytury i wniosła w niniejszym postępowaniu o uwzględnienie przy wyliczaniu kapitału początkowego okresu pracy
w (...) Spółdzielni Pracy od 15 stycznia 1983 roku do 30 września 1990 roku.

Zgodnie z § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U.
z 2011 roku, nr 237, poz. 1412) jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Należy podkreślić, że Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k. p. c.
i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Mając to na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące dowody z dokumentów oraz z zeznań świadków i stron postępowania, ograniczając je do przesłuchania wnioskodawczyni I. D..

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać
w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonej. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe
i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej z okresami zatrudnienia wnioskodawczyni, co dało podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle postawionych jej zarzutów.

W przedmiotowej sprawie fakt wykonywania przez wnioskodawczynię w spornym okresie pracy nakładczej został wykazany umową o pracę nakładczą, wpisem w dowodzie osobistym oraz zeznaniami świadków i wnioskodawczyni. Postępowanie dowodowe doprowadziło do uzyskania informacji o osiąganych przez wnioskodawczynię zarobkach
z tytułu wykonywanej w spornym okresie pracy nakładczej.

Pamiętać przy tym należy, iż w przypadku pracy nakładczej (chałupniczej) istnieje możliwość zaliczenia jedynie okresu, w którym ponad wszelką wątpliwość wykazane zostały wynagrodzenia miesięczne przekraczające połowę najniższego wynagrodzenia. Pozostałe okresy nie mogą zostać zaliczone.

W ocenie Sądu w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego zachodzą podstawy do uwzględnienia przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzenia uzyskanego przez wnioskodawczynię w okresie od 15 stycznia 1983 roku do 30 września 1990 roku, kiedy to I. D. była zatrudniona w (...) Spółdzielni Pracy w S. na stanowisku szwaczki – chałupniczki. Wysokość jej wynagrodzenia, zgodnie z treścią umowy o pracę nakładczą, wynosiła minimum socjalne, które zostało określone na podstawie obowiązującej wysokości najniższej pensji krajowej, która w danym okresie obowiązywała. Ponadto, zgodnie z zeznaniami świadków oraz wnioskodawczyni jej wynagrodzenie przekraczało ustalone minimum. Zeznania świadków były zgodne, logiczne, wiarygodne i w pełni potwierdziły wersję wnioskodawczyni.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy stwierdził, że należało uznać okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy, bowiem ubezpieczona osiągnęła wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50 % obowiązującego najniższego wynagrodzenia zgodnie z przepisami kodeksu pracy.

Odnosząc się do kwestii decyzji odmownej w zakresie przyznania prawa do emerytury należy zauważyć, iż zgodnie z dyspozycją art. 24 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn,
z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Natomiast, zgodnie z art. 25 wyżej wymienionej ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne,
z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, w zakresie uwzględnienia okresu zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy w S. przy ustaleniu wysokości kapitału początkowego I. D., stwierdzić należy, że organ rentowy błędnie odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury ze względu na brak udokumentowania okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym. W przedmiotowej sprawie, w wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego, wnioskodawczyni wykazała, iż w okresie od 15 stycznia 1983 roku do 30 września 1990 roku podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym zatem decyzja dotycząca odmowy ustalenia prawa do emerytury w tym stanie faktycznym stała się bezprzedmiotowa i także podlegała zmianie.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie i zmienił zaskarżone decyzje na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k. p. c. W punkcie pierwszym sentencji wyroku zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 24 lipca 2017 roku i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., do ustalenia I. D. wysokości kapitału początkowego, przy uwzględnieniu okresu zatrudnienia od 15 stycznia 1983 roku do
30 września 1990 roku w (...) Spółdzielni Pracy w S..

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 ww. ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Ubezpieczona urodziła się (...), zaś wniosek o prawo do emerytrury złozyła 29 czerwca 2017 roku.

W związku z czym w punkcie drugim sentencji wyroku zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 25 lipca 2017 roku i przyznał I. D. prawo do emerytury od 1 czerwca 2017 roku czyli od daty złożenia wniosku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami rentowymi.

K. J.