Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił B. D. prawa o renty rodzinnej po zmarłym ojcu T. O..

Decyzja została wydana na podstawie art.65, art.67 i art.68 ustawy z dnia 17 grudnia 1997 roku o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.748 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczona B. D. jest całkowicie niezdolna do pracy do 28 lutego 2012 roku. Niezdolność do pracy powstała w dniu 7 kwietnia 2013 roku. Ponieważ niezdolność do pracy nie powstała w okresie do 16 roku życia ani w trakcie nauki w szkole ubezpieczona nie ma prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona B. D. wniosła o jej uchylenie lub zmianę i przyznanie prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu T. O..

W uzasadnieniu odwołania podała, iż kończyła szkołę w (...) i niezdolność do pracy powstała w trakcie nauki.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona B. D. urodziła się (...).

W dniu 24 listopada 2015 roku ubezpieczona złożyła wniosek o rentę rodzinną po zmarłym w dniu 3 listopada 2015 roku ojcu T. O..

(wniosek – k.1-9 akt ZUS)

Orzeczeniem z dnia 8 lutego 2016 roku lekarz orzecznik ZUS ustalił, iż ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy, od 28 lutego 2021 roku, niezdolność do pracy powstała w dniu 7 kwietnia 2003 roku oraz iż ubezpieczona nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

Po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonej komisja lekarska ZUS również ustaliła, iż ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy, od 28 lutego 2021 roku, niezdolność do pracy powstała w dniu 7 kwietnia 2003 roku oraz iż ubezpieczona nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

(orzeczenia – k.16, k.17 akt ZUS)

Ubezpieczona ukończyła szkołę podstawową w (...) w dniu 19 grudnia 1990 roku. Na zajęciach w szkole uczyła się pracy jako pomoc prządki.

(okoliczności bezsporne, świadectwo ukończenia szkoły – k.17)

Ubezpieczona jest osobą upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim. Występujące u ubezpieczonej objawy lęku uniemożliwiają jej funkcjonowanie. Ubezpieczona ma obniżony krytycyzm wobec własnych możliwości i zachowań, co ogranicza możliwość przystosowania się do zmieniających się warunków, jest niedojrzała emocjonalnie i społecznie.

Ubezpieczona wymaga pomocy i kontroli ze strony innych osób.

(opinia biegłego neuropsychologa – k.13 -13 odwrót)

Ubezpieczona pozostaje pod opieką poradni zdrowia psychicznego w Z. od 7 kwietna 2003 roku, wówczas rozpoznano u ubezpieczonej zespół paranoidalny i zaburzenia depresyjno – lękowe.

Ubezpieczona nigdy nie była hospitalizowana psychiatrycznie. Obecnie występują u ubezpieczonej objawy psychotyczne pod postacią pseudohalucynacji słuchowych, urojeń, odsłonięcia i wpływu zewnętrznego.

(opinia biegłego psychiatry – k.31-33, k.82, dokumentacja medyczna – k.26-30)

Ubezpieczona jest osobą całkowicie niezdolną do pracy od dnia 7 kwietnia 2003 roku.

(opinia biegłego psychiatry – k.31-33)

Od listopada 1988 roku ubezpieczona jest kontrolowana w Przychodni (...) z powodu łagodnych zmian ogniskowych obu piersi. Przeprowadzone badania wykluczyły złośliwy proces nowotworowy. U ubezpieczonej nie stwierdzono cech choroby nowotworowej.

(opinia biegłego onkologa – k.150-151)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów, których strony nie kwestionowały.

Celem ustalenia daty powstania u ubezpieczonej niezdolności do pracy Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych neuropsychologa, psychiatry i onkologa.

Biegły psychiatra wydał opinię po zapoznaniu się z opinią biegłego neuropsychologa oraz całością przedstawionej przez ubezpieczoną dokumentacji medycznej. Biegły psychiatra na podstawie analizy dokumentacji medycznej ubezpieczonej i po przeprowadzeniu jej badania podał, iż nie ma udokumentowanego leczenia psychiatrycznego, które dałoby podstawy do przyjęcia, że niezdolność do pracy powstała do 16 roku życia lub w trakcie nauki w szkole. Biegły jasno wskazał, iż pierwsze udokumentowane leczenie psychiatryczne wskazuje na powstanie niezdolności do pracy w dniu 7 kwietnia 2003 roku – w pierwszym dniu wizyty w poradni zdrowia psychicznego. Dodatkowo biegły podał, iż z opisu leczenia ubezpieczonej w 15 roku życia (po próbie samobójczej) trudno wyprowadzić wniosek, że niezdolność do pracy powstała przed 16 rokiem życia. Dokumentacja ta wskazuje, że miała ona trudności w szkole i objawy depresyjne, nie wynika z niej ubezpieczona by miała objawy schizofrenii.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego onkologa i neuropsychologa.

Wbrew twierdzeniom pełnomocnika ubezpieczonej biegły onkolog wydając opinię zapoznał się z całością dokumentacji medycznej ubezpieczonej, opisał przebieg leczenia, także aktualnego. Biegły podał, iż nie stwierdził u ubezpieczonej choroby nowotworowej, a obecna niezdolność do pracy jest wynikiem innych schorzeń niż onkologiczne.

Biegli neuropsycholog wykonał badanie neuropsychologiczne ubezpieczonej w zakresie swojej specjalności. Biegły neuropsycholog nie ocenia niezdolności do pracy, jego opinia dotyczy oceny sprawności intelektualnej, cech osobowościowych, upośledzenia umysłowego i służy biegłemu psychiatrze do pełnej oceny stanu zdrowia.

Zgodnie z ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwem Sądu Najwyższego - które Sąd Okręgowy orzekający w niniejszej sprawie w całości podziela – żądanie ponowienia lub uzupełnienia dowodu z opinii biegłych jest bezpodstawne, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania. Sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (tak w wyroku z dnia 9 stycznia 2012 roku, I UK 200/11, z dnia 20 października 1999 roku, II UKN 158/99, oraz w wyroku z 19 marca 1997 roku, III CKN 211/97). Jeżeli w odniesieniu do ustaleń faktycznych wymagających specjalistycznej wiedzy Sąd zasięgnął opinii biegłych, to ewentualne powołanie jeszcze innych biegłych można by uznać za powinność sądu tylko wtedy, gdy pierwotna opinia budzi istotne i nie dające się usunąć wątpliwości, a zainteresowana strona wykazuje nieporadność w zgłaszaniu odpowiednich wniosków dowodowych (Sąd Najwyższy w wyroku z 16 grudnia 1998 roku, II UKN 396/98). Ponadto zwrócić należy uwagę, że zarzuty strony skarżącej ograniczyły się jedynie do kwestionowania opinii biegłych neuropsychologa i onkologa, brak było natomiast jakichkolwiek merytorycznych uwag pod kątem ich przydatności do rozpoznania niniejszej sprawy.

Podkreślenia wymaga także, że ogólne niezadowolenie strony z niekorzystnego dla niej wydźwięku konkluzji opinii nie może stanowić podstawy do dopuszczenia dowodu z kolejnych opinii biegłych sądowych, ale musi być następstwem umotywowanej krytyki dotychczasowej opinii, co w niniejszej sprawie nie występuje. Zwraca na to także uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 8 lipca 1999 roku (II UKN 37/99) wskazując, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (art.217§2 k.p.c.).

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań Z. O. – matki ubezpieczonej. W sprawach dotyczących oceny niezdolności do pracy wymagana jest wiedza specjalna, którą posiadają biegli z zakresu medycyny. Zeznania świadka nie stanowią dowodu na okoliczność powstania niezdolności do pracy ani przebiegu leczenia. Te okoliczności strona może wykazywać dowodami z dokumentów - dokumentacją mimetyczną oraz dowodami z opinii biegłych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest nieuzasadnione.

Stosownie do treści art.65 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1383) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Zgodnie z art. 67 ust. 1 ww. ustawy do renty rodzinnej uprawnieni są m.in. dzieci własne spełniające warunki określone w art. 68-71 ww. ustawy. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2 (art.68 ww. ustawy).

Stosownie do treści art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1).

Prawo do renty rodzinnej przysługuje tylko takiemu dziecku całkowicie niezdolnemu do pracy, a także niezdolnemu do samodzielnej egzystencji, które nie miało możliwości uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a więc takiemu, które stało się niezdolne do pracy w czasie, gdy nie mogło podlegać ubezpieczeniu społecznemu z powodu wieku lub uczęszczania do szkoły

Ubezpieczona, aby uzyskać prawo do renty rodzinnej musiałby wykazać, że całkowita niezdolna do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowita niezdolna do pracy powstała do ukończenia 16 roku życia – do 26 czerwca 1989 roku lub do 19 grudnia 1990 roku (wówczas ubezpieczona ukończyła szkołę podstawowego studium zawodowego).

Zebrany w niniejszym postępowaniu materiał dowodowy potwierdził, że ubezpieczona jest obecnie osobą całkowicie niezdolną do pracy oraz że niezdolność ta nie powstała przed ukończeniem przez nią 16 roku życia ani do końca nauki w szkole. Z ustaleń Sądu, poczynionych w oparciu o opinie biegłych, wynika, iż całkowita niezdolność do pracy powstała u ubezpieczonej od dnia 7 kwietnia 2003 roku – od daty wizyty w (...) podczas której rozpoznano zespół paranoidalny oraz zaburzenia depresyjno-lękowe.

Brak jest danych w zebranym w sprawie materiale dowodowym, aby całkowita niezdolność do pracy powstała u ubezpieczonej przed 7 kwietnia 2003 roku. Wprawdzie ubezpieczona leczyła się onkologicznie od listopada 1988 roku, jednak jak wynika z ustaleń Sądu rozpoznane wówczas u ubezpieczonej zmiany w lewej piersi nie wykazały komórek atypowych, w a dalszym przebiegu leczenia zmiana ta uległa samoistnej regresji.

Również leczenie podjęte po próbie samobójczej w 1988 roku nie świadczy o powstaniu wówczas całkowitej niezdolności do pracy. Ubezpieczona miała wówczas stany depresyjne, problemy w nauce, ale stwierdzenie u ubezpieczonej problemów osobowościowych i zachowania nie stanowi przesłanki do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

Nie ma w zebranym w sprawie materiale dowodowym dokumentów które potwierdziłby, że ubezpieczona miała objawy schizofrenii przed 7 kwietnia 2003 roku.

Reasumując, w odniesieniu do ubezpieczonej nie zostały spełnione warunki do nabycia prawa do renty rodzinnej. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby całkowita niezdolność do pracy powstała u ubezpieczonej do ukończenia przez nią 16 roku życia lub do ukończenia nauki w szkole.

W toku postępowania ubezpieczona przedłożyła odpis wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 26 kwietnia 2005 roku w sprawie XI U 521/04, z którego wynika, iż została zaliczona do osób o umiarkowany stopniu niepełnosprawności do 30 kwietnia 2005 roku oraz iż niepełnosprawność powstała przed 16 rokiem życia. Odnosząc się do powyższego orzeczenia należy wskazać, że zgodnie z treścią art.2 punkt 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.2046) niepełnosprawności - oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art.4 ust. 2 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Pojęcie niepełnosprawności jest pojęciem szerszym niż pojęcie niezdolności do pracy w rozumieniu ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obejmuje swym zakresem niezdolność do wykonywania zatrudnienia, co znajduje wyraz w określeniu osoby niepełnosprawnej jako tej, która uzyskała orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, na podstawie odrębnych przepisów. W konsekwencji więc, każda osoba niezdolna do pracy jest osobą niepełnosprawną, choć nie każda osoba niepełnosprawna jest osobą niezdolną do pracy. Na gruncie obowiązującego prawa nie ma podstaw do utożsamiania niepełnosprawności i niezdolności do pracy i negowania istniejących między nimi różnic. Różnice występują zarówno w płaszczyźnie definicyjnej, jak i w zakresie orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2003 roku, II UK 386/02, Lex 107174). W uzasadnieniu cytowanego wyroku Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż że nie w każdym przypadku niepełnosprawność w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej pokrywa się z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po pierwsze ustawa o rehabilitacji zawodowej (…) wiąże zaliczenie do stopnia niepełnosprawności ze zdolnością do wykonywania zatrudnienia, a nie z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po drugie niepełnosprawność oznacza nie tylko naruszenie sprawności organizmu, ale również utrudnienie, ograniczenie bądź niemożliwość wypełniania ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Gdyby ustawodawca chciał utożsamiać niezdolność do pracy i niepełnosprawność to po pierwsze nie ustanowiłby dwóch odrębnych trybów ustalania tych kwestii, a w sytuacji istnienia dwóch trybów, wprowadziłby ewentualną zależność obu ustaleń. Tymczasem zależność taka wynika z art.5 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i dotyczy wyłącznie orzeczeń lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS ustalających niezdolność do pracy.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie.

W toku postępowania ubezpieczona była reprezentowany przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, który złożył wniosek o przyznanie kosztów pomocy prawnej oświadczając, iż koszty nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

W toku postępowania ubezpieczona była reprezentowana przez adwokata ustanowionego z urzędu. Pełnomocnik ubezpieczonej złożył wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oświadczając, iż koszty te nie zostały opłacone ani w całości ani w części.

Zgodnie z treścią 29 ust.1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.2368) koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa.

Od 22 listopada 2016 roku obowiązuje rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 roku, poz.1714). Zgodnie z treścią §22 tego rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Zatem w niniejszej sprawie wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ubezpieczonego należy ustalić na podstawie §15 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1801) na kwotę 360 zł. Wynagrodzenie, stosownie do treści §4 ust.3 podlega podwyższeniu o kwotę podatku VAT, która wynosi 23% (art.146 a punkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz.1221).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonej Z. O..

7 maja 2018 roku