Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 marca 2017 r. – nr (...) – Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że K. K., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega od dnia 26 września 2016 r. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu ani dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że z przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego wynika, iż K. K. faktycznie nie rozpoczęła prowadzenia działalności gospodarczej, a uzyskanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, w krótkim okresie przed roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego miało na celu jedynie zgłoszenie się do ubezpieczeń społecznych i skorzystanie z zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. Podniesiono, iż działanie takie nie jest zgodne z zasadami współżycia społecznego i służy osiągnięciu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych osób ubezpieczonych w tym systemie.

(decyzja – k. 25 – 26 akt ZUS)

W dniu 12 kwietnia 2017 r. odwołanie od powyższej decyzji wniosła K. K. zaskarżając ją w całości, podnosząc, iż faktycznie prowadziła działalność gospodarczą. W nawiązaniu do powyższego wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, co do istoty, poprzez stwierdzenie, że począwszy od dnia 26 września 2016 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

(odwołanie – k. 2 – 5)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację tożsamą jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 8)

Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(stanowiska stron, e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:14:50 – 00:32:25 – k. 218 płyta CD)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni K. K. z wykształcenia jest nauczycielem języka hiszpańskiego.

(okoliczności bezsporne; zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia
6 listopada 2017 r. – k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 – k. 218 płyta CD )

Wnioskodawczyni od 2010 r., tj. od ok. 7 lat współpracowała z Zespołem Szkół Niepublicznych Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. w zakresie udzielania lekcji z języka hiszpańskiego na podstawie umów zlecenia. Umowy te były zawierane na okres roku szkolnego – od września do czerwca. Z tytułu umowy zlecenia wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie, co miesiąc z wyjątkiem miesiąca września, za który to wynagrodzenie otrzymywała pod koniec października. W czasie wakacji nie wykonywała umowy zlecenia. W tygodniu dla Zespołu wnioskodawczyni pracowała od 4 do 8 godzin. Wymiar godzin był uzależniony od tego, ile osób w danym roku szkolnym wybrało naukę języka hiszpańskiego. Wnioskodawczyni była jedynym nauczycielem języka hiszpańskiego w tej szkole.

(zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia 6 listopada 2017 r. –
k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 –
k. 218 płyta CD ; zeznania świadka J. S. z rozprawy z dnia 6 listopada 2017 r. – k. 176 – 177; umowy – k. 7 koperta; rachunki – k. 48 - 53)

K. K. współpracowała także z Wydawnictwem (...) (wcześniej - Szkoła (...) Spółka Jawna) na podstawie umowy zlecenia zawartej na okres od dnia 18 lutego 2016 roku do czerwca 2016 r. W ramach współpracy wnioskodawczyni prowadziła lektorat z języka hiszpańskiego w Szkole Podstawowej nr (...) w Ł., gdzie podnajmowano salę i prowadziła tam zajęcia z języka hiszpańskiego dla najmłodszych dzieci. Jej wynagrodzenie było uzależnione od liczby godzin, umawiała się na konkretną stawkę. Tygodniowo pracowała ok. 5 godzin. Lektorzy języków obcych współpracowali z Wydawnictwem w latach 2015 – 2016 na zasadzie umów zlecenia lub umowy o świadczenie usług.

(zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia 6 listopada 2017 r. –
k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 –
k. 218 płyta CD; zeznania świadka R. P. z rozprawy z dnia 6 listopada
2017 r. – k. 175 – 176; pismo – k. 130; umowa zlecenie – k. 132 – 134; plan zajęć – k. 136; zestawienie godzin – k. 147 - 150)

Przed wakacjami 2016 r. K. K. odbyła rozmowę z dyrektor Zespołu Szkół Niepublicznych (...) na temat zarejestrowania swojej działalności gospodarczej, chciała rozliczać się na podstawie faktur i mieć stabilną sytuację finansowo – materialną w okresie wakacyjnym, w którym nie pracowała dotychczas. J. M. doradzała wnioskodawczyni założenie działalności z uwagi na możliwość zwiększenia liczby godzin zajęć i większe korzyści. Dla szkoły są to także w takim przypadku niższe koszty związane z obsługą kadrowo-księgową.

(zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia 6 listopada 2017 r. –
k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 –
k. 218 płyta CD; zeznania świadka J. S. z rozprawy z dnia 6 listopada 2017 r. – k. 176 - 177)

K. K. dowiedziała się, że jest w ciąży w dniu 21 lipca 2016 r. na podstawie wyniku badania ultrasonograficznego. Ostatnią miesiączkę wnioskodawczyni miała w dniu 14 maja 2016 r.

(wyniki badania – k. 62; zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia
6 listopada 2017 r. – k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 – k. 218 płyta CD)

Wnioskodawczyni z dniem 26 września 2016 r. zarejestrowała działalność gospodarczą w zakresie nauki języków obcych (NIP (...)).

(wypis z (...) k. 7 koperta)

K. K. od dnia 26 września 2016 r. zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, deklarując podstawę wymiaru składek w wysokości 3.000,00 zł.

(dane o zgłoszeniach ubezpieczonego – k. 6 akt ZUS)

W rozliczaniu prowadzenia działalności gospodarczej pomagało wnioskodawczyni biuro rachunkowe, które wystawiało jej faktury za działalność. Biuro rachunkowe zgłaszało wnioskodawczynię do ZUS i wyliczało jej składki na ubezpieczenia (w tym chorobowe). Wnioskodawczyni rozliczała należne składki z tytułu działalności w terminie i w prawidłowej wysokości – od zadeklarowanej podstawy wymiaru składek w wysokości 3.000,00 zł. Natomiast do czasu zarejestrowania działalności gospodarczej – jej rozliczaniem w ZUS zajmowała się księgowość szkół, z którymi współpracowała na zasadzie umów zlecenia. Poza rokiem szkolnym - w wakacje K. K. nie wykonywała umów zlecenia. Nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu umów zlecenia ze szkołami. Wnioskodawczyni podjęła się prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż w ramach tej działalności mogła prowadzić różne zajęcia dodatkowe, czy też korepetycje.

(bezsporne; zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia
6 listopada 2017 r. – k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 – k. 218 płyta CD; potwierdzenia przelewów – koperta k.7)

W dniu 1 września 2016 roku wnioskodawczyni zawarła z Zespołem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. umowę o współpracy na rok szkolny 2016/2017 w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W nowym roku szkolnym zajęcia z uczniami w Zespole Szkół Niepublicznych wnioskodawczyni rozpoczęła od dnia 1 września 2016 roku, ale pierwszą fakturę wystawiła w październiku 2016 roku za cały miesiąc wrzesień. Stawka jej wynagrodzenia wzrosła z 30 zł do 40 zł za godzinę. Wynagrodzenie wnioskodawczyni zwiększyło się z uwagi na to, iż szkoła już nie odprowadzała za nią składek do ZUS. Liczba godzin pracy wnioskodawczyni także się zwiększyła w stosunku do ubiegłego roku szkolnego:

- wrzesień 2015r. 25 godz./ wrzesień 2016r., 82 godz.,

- październik 2015r., 20 godz./ październik 2016r., 67 godz.,

- listopad 2015r., 24 godz./ październik 2016r., 67 godz.,

- grudzień 2015r., 14 godz./ grudzień 2016r., 39 godz.

K. K. prowadziła zajęcia wg planu zajęć, na podstawie którego dokonywano rozliczenia wynagrodzenia za przepracowane godziny. Wynagrodzenie otrzymywała w formie przelewu na konto. K. K. została wyrejestrowana przez Zespół (...) z ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia - od dnia 1 lipca 2016 r. Dyrektor Zespołu przekazywała Biuru (...) - drogą mailową listę osób, które trzeba zgłosić do ZUS lub wyrejestrować oraz listę osób, od których trzeba odprowadzić składkę do ZUS. Dyrektor Zespołu nie przekazała Biuru informację, że należy wyrejestrować z ubezpieczeń odwołującą. Z uwagi na to, że nazwiska wnioskodawczyni nie było na żadnej z list przekazywanych przez dyrektor Zespołu, składano za nią deklarację „0”. Nie została ona umieszczona na liście do wyrejestrowania i nie było jej na liście osób do wypłaty, bo zaczęła wystawiać rachunki z działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni została wyrejestrowana w związku z powyższym z datą wsteczną z ZUS.

(zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia
6 listopada 2017 r. – k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 – k. 218 płyta CD; pismo – k. 183; (...) k. 184; PIT 11 – k. 187 – 190; umowa – k.47-48; zestawienie przepracowanych godzin – k. 200 – 201; potwierdzenia przelewów – k. 204 – 214; faktura – k. 7 koperta; zeznania świadka J. S. z rozprawy z dnia 6 listopada 2017 r. – k. 176 – 177; zeznania świadka A. S. z rozprawy z dnia 12 lutego 2018 r. e protokół (...):03:34 – 00:20:39 – k. 198 płyta CD)

W dniu 1 października 2016 r. wnioskodawczyni zawarła z Wydawnictwem (...) w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, umowę o świadczenie usług nauczania języka na okres do dnia 30 czerwca 2017 r. Z winy Wydawnictwa nie zostały przekazane do kadr (w K.) informacje, co do zmiany formy współpracy - nie została przekazana informacja o wyrejestrowanie wnioskodawczyni z ubezpieczeń na podstawie umowy zlecenia. Do ZUS przekazywane były deklaracje ze składką „0”. Wnioskodawczyni składała faktury z tytułu prowadzonej działalności, Wydawnictwo ewentualnie korygowało fakturę z informacjami zawartymi w systemie, co do ilości przeprowadzonych faktycznie zajęć. Wynagrodzenie było przelewane na konto wnioskodawczyni. Wydawnictwo współpracowało z lektorami w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, bądź w ramach umów zlecenia.

(zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia
6 listopada 2017 r. – k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 – k. 218 płyta CD; zeznania świadka R. P. z rozprawy z dnia 6 listopada 2017 r. – k. 175 – 176; umowa o świadczenie usług – k. 138 – 140; plan zajęć – k. 142; karta szkolenia bhp – k. 143; faktury – k. 152 – 155; zestawienie godzin – k. 156 – 160; przelewy – k. 163 – 167)

K. K. w okresie od września 2016 roku do stycznia 2017 r. uzyskiwała przychody w wysokości miesięcznie:

- wrzesień 2016 r. – 3.040,00 zł,

- październik 2016 r. – 3.160,00 zł,

- listopad 2016 r. – 3.300,00 zł,

- grudzień 2016 r. – 2.160,00 zł,

- styczeń 2017r. – 1.500,00 zł.

(księga przychodów i rozchodów – k. 8 – 11 akt ZUS; faktury i potwierdzenia przelewów – koperta k.7)

Wnioskodawczyni świadczyła czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej do dnia 15 stycznia 2017 r., a od dnia 16 stycznia 2017 r. była niezdolna do pracy wskutek choroby w związku z ciążą.

(zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia
6 listopada 2017 r. – k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 – k. 218 płyta CD; badanie lekarskie – k. 88 – 89; dokumentacja medyczna)

W dniu 15 lutego 2017 r. K. K. urodziła dziecko.

(odpis skrócony aktu urodzenia – k. 16)

Od września 2017 r. wnioskodawczyni podjęła pracę na podstawie umowy o pracę.

(zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia
6 listopada 2017 r. – k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 – k. 218 płyta CD)

Z dniem 27 kwietnia 2017 r. K. K. zawiesiła działalność gospodarczą z uwagi na trudną sytuację finansową i rodzinną oraz brak możliwości finansowych opłaty składek. Podejmuje obecnie starania celem wznowienia działalności gospodarczej, m.in. poprzez ponowne nawiązywanie współpracy z dyrektorem szkoły J. S..

(wypis z (...) k. 221; zeznania wnioskodawczyni K. K. z rozprawy z dnia
6 listopada 2017 r. – k. 174 – 175 w zw. z e protokół z rozprawy z dnia 9 kwietnia 2018 r. 00:06:08 – 00:13:30 – k. 218 płyta CD; korespondencja – k. 226 – 227)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS, a także na podstawie zeznań wnioskodawczyni K. K. oraz świadków: J. S., R. P. i A. S..

Zgromadzone dokumenty, zeznania wnioskodawczyni oraz zeznania świadków nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności, znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji osobowej, uzupełniają się wzajemnie i stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe. Brak było podstaw do kwestionowania jakichkolwiek dowodów zebranych z w sprawie, gdyż wszystkie wzajemnie się uzupełniały, tworząc spójny obraz pracy wnioskodawczyni w kwestionowanym przez ZUS okresie.

Zdaniem Sądu zgromadzony materiał dowodowy potwierdza stanowisko wnioskodawczyni, że faktycznie prowadziła działalność gospodarczą od dnia 26 września 2016 r. Sąd dzięki zeznaniom świadków ustalił, iż ponad wszelką wątpliwość K. K., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą świadczyła usługi w zakresie udzielania lekcji z języka hiszpańskiego poprzez stałą współpracę z dwoma podmiotami tj. Zespołem Szkół Niepublicznych oraz Wydawnictwem (...). Praca ta była kontynuacją wcześniej wykonywanej pracy przez K. K. na podstawie umowy zlecenia w tym samym zakresie – tj. udzielania lekcji języka hiszpańskiego.

Zeznania świadków oraz zebrana dokumentacja potwierdzają także stanowisko prezentowane przez wnioskodawczynię oraz motywację założenia działalności gospodarczej. Wskazują one, iż przede wszystkim współpraca z dotychczasowymi podmiotami odbywała się na korzystniejszych warunkach, zarówno dla wnioskodawczyni, jak i dla szkół. Ponadto, wnioskodawczyni dzięki podjęciu działalności miała możliwość przygotowywania do egzaminów – dawania korepetycji, prowadzenia szkoleń. Co najistotniejsze, K. K., jako osoba związana ze szkolnictwem na podstawie umowy zlecenia faktycznie nie otrzymywała wynagrodzenia w miesiącach wakacyjnych, ale także nie była wówczas ubezpieczona. Dokumenty przedstawione przez placówki szkolne, z którymi współpracowała wskazały, iż podstawę zatrudnienia lektorów stanowią różnego rodzaju umowy, tj. umowy o pracę, zlecenia, czy też umowy zawierane w ramach prowadzonej przez lektorów działalności gospodarczej. Niniejsze postępowanie wyjaśniło kwestię braku wyrejestrowania K. K. z ZUS przed podmioty, z którymi miała zawarte umowy zlecenia, chociaż już w nowym roku szkolnym 2016 – 2017 współpracowała z nimi w ramach działalności gospodarczej. Do obowiązków tych podmiotów należało wyrejestrowanie wnioskodawczyni z ubezpieczeń, jednak podmioty te - jak wskazały omyłkowo oraz przez brak właściwego porozumienia z kadrami, czy biurem rachunkowym nie dopełniły we właściwym czasie obowiązku wyrejestrowania wnioskodawczyni. K. K. nie mniej jednak została wyrejestrowana z ZUS w późniejszym okresie z datą wsteczną.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie K. K. zasługuje na uwzględnienie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku
o systemie ubezpieczeń społecznych tj. z dnia 15 września 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778) , obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Na podstawie art. 13 ust. 4 powołanej ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Artykuł 11 ust. 2 ustawy stanowi zaś, że dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym
i rentowymi prowadzące pozarolniczą działalność (w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5).

Ponadto zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka
w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Na mocy art. 18a ust. 1 ww. ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie było, czy K. K. faktycznie rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej od dnia 26 września 2016 roku, z czym wiąże się podleganie ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

W pierwszej kolejności odnieść należy się, zatem do definicji działalności gospodarczej, która zawarta jest w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej tj. z dnia 8 listopada 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 2168). Zgodnie z powołanym przepisem działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Cechami działalności gospodarczej są, zatem jej zawodowy (stały) charakter, związana z nim powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym ( tak też SN
w uchwale 7 sędziów z dnia 6 grudnia 1991 roku, sygn. akt III CZP 117/91, publ. OSNCP 1992 nr 5, poz. 65).

Podkreśla się także, iż dla uznania określonej przedmiotowo działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania i ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej. Przesłanka wykonywania działalności gospodarczej w sposób ciągły nie jest rozumiana, jako konieczność jej wykonywania bez przerwy, lecz jako zamiar powtarzalności określonych czynności w odróżnieniu od ich przypadkowości, sporadyczności lub okazjonalności. Przyjmuje się, zatem, że działalność gospodarcza z założenia jest działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany i nastawioną na nieokreślony z góry czas, a ponadto związana jest
z nią konieczność ponoszenia przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego. Nie uznaje się więc za działalność gospodarczą: działalności okresowej i sporadycznej ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. I UK 95/05, opubl. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 19-20, poz. 311, str. 863; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r., sygn. II UK 111/03, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2003, Nr 17, poz. 1; wyrok NSA z dnia 19 marca 1991 r., (...) SA/Wa 898/90, (...) 1992, nr 3-4, poz. 58; wyrok NSA z dnia 17 września 1997 r., (...) SA/Wa (...), Pr. Gosp. 1998, nr 1, s. 32).

Wykonywanie (prowadzenie) działalności gospodarczej w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obejmuje nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności zmierzające do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawczych). Na przykład, prowadzenie działalności gospodarczej występuje zarówno w okresach faktycznego wykonywania usług, jak też w okresach wykonywania innych czynności związanych z działalnością - takich jak poszukiwanie nowych klientów, zamieszczanie ogłoszeń w prasie, załatwianie spraw urzędowych. Wszystkie te czynności pozostają w ścisłym związku z działalnością usługową, bowiem zmierzają do stworzenia właściwych warunków do jej wykonywania ( por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 17 grudnia 2003 r., III AUa 1531/03, OSA w B. 2004 nr 1, s. 51; por. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r., II UK 111/03, Monitor Prawa Pracy-wkładka 2004 nr 7, poz. 16).

Ocena, czy podejmowane czynności rzeczywiście zmierzają bezpośrednio do prowadzenia działalności gospodarczej, wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy, w tym zamiaru osoby deklarującej prowadzenie działalności gospodarczej.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że K. K. pracująca wiele lat, jako lektor języka hiszpańskiego, podejmując współpracę ze szkołami językowymi, zapoznając się z możliwościami, jakie stwarza prowadzenie działalności gospodarczej, chociażby poprzez rozmowę w czerwcu 2016 r. z dyrektor Zespołu Szkół Niepublicznych (...), poszukując możliwości zatrudnienia już w ten sposób przygotowywała się do założenia własnej działalności gospodarczej. Ponadto, co wysoce istotne, specyfika zawodu nauczyciela, który nie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, powoduje, iż w miesiącach wakacyjnych pozostaje on bez zatrudnienia, ale także bez ubezpieczenia. Wnioskodawczyni, jako osoba pracująca wiele lat w zawodzie i poszukująca stabilizacji swojej sytuacji materialno – zawodowej podjęła decyzję o rozpoczęciu prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Zmiana ta sprowadzała się do zmiany formy współpracy z umowy zlecenia na umowę w ramach prowadzonej działalności

gospodarczej, jeśli chodzi o samą wykonywaną pracę – wnioskodawczyni nadal współpracowała z tymi samymi podmiotami, udzielając lekcji języka hiszpańskiego. Gruntowna zmiana nastąpiła, zaś w zakresie warunków pracy – tj. wnioskodawczyni poszerzyła swoje możliwości mogąc w ramach działalności gospodarczej udzielać korepetycji, prowadzić dodatkowe zajęcia, co najistotniejsze cały czas była objęta ubezpieczeniem, na które rzetelnie opłacała składki i co nie stanowiło przedmiotu sporu.

Przedmiotem sporu było, czy K. K. faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, ZUS podnosił także fakt, iż wnioskodawczyni założyła działalność gospodarczą w krótkim okresie po zajściu w ciąże, korzystając następnie z przysługujących z tego tytułu świadczeń na podstawie opłacanych przez nią składek w wysokości 3. 000, 00 zł.

Na wstępie, należy wskazać, iż jak wynika z przeprowadzonego postępowania wnioskodawczyni faktycznie opłacała składki od takiej podstawy wymiaru. Argumenty podniesione przez organ rentowy, że wnioskodawczyni zarejestrowała działalność gospodarczą i podała wysoką podstawę składek na ubezpieczenia społeczne jedynie po to, by móc skorzystać z wysokich świadczeń z ubezpieczenia - w obliczu ustalonego stanu faktycznego i rzeczywistego prowadzenia działalności gospodarczej są bezzasadne.

Zdaniem Sądu wykazana podstawa wysokości składek jest uprawdopodobniona uzyskiwanymi przez wnioskodawczynię kwotami z tytułu świadczonych usług w ramach swojej dzialalności. Istotnym jest, iż wnioskodawczyni spodziewała się wzrostu zarobków po rozmowie z dyrektorem Zespołu Szkół Niepublicznych w czerwcu 2016 r.

Organ rentowy zakwestionował wysokość deklarowanej przez wnioskodawczynię podstawy składek na ubezpieczenia społeczne, w tym znaczeniu, że ocenił je jako powód, dla którego wnioskodawczyni zarejestrowała działalność gospodarczą, aby móc skorzystać z tego tytułu ze świadczeń ubezpieczeniowych przysługujących po narodzinach dziecka wypłacanych od wysokiej podstawy.

Tymczasem zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia
21 kwietnia 2010 r. II UZP 1/10, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.). Sąd Najwyższy wskazał, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu (art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej), a ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie dobrowolności (art. 11 ust. 2 ustawy systemowej). Objęcie ochroną ubezpieczeniową wiąże się z powstaniem obowiązku opłacania składek. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w myśl art. 20 ust. 1 ustawy systemowej, określa zawsze podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, jedynie z ograniczeniem wynikającym z art. 20 ust. 3 ustawy (podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale). W rezultacie zakwestionowanie zadeklarowanej podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe powoduje także zakwestionowanie podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Analiza art. 18 ustawy systemowej prowadzi do wniosku, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność została określona inaczej niż w przypadku ubezpieczonych, co do których podstawę tę odniesiono do przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 4 pkt 9 i 10) lub kwoty uposażenia, wynagrodzenia bądź innego rodzaju świadczenia. Łączy się to ze specyfiką działalności prowadzonej na własny rachunek i trudnościami przy określaniu przychodu z tej działalności. Z tych względów określenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ustawodawca pozostawił osobom prowadzącym pozarolniczą działalność, stanowiąc w art. 18 ust. 8 ustawy, że podstawę tę stanowi zadeklarowana kwota, z zastrzeżeniem jej dolnej granicy w wysokości 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (w brzmieniu obowiązującym przed 27 grudnia 2008 r.). W konsekwencji w przypadku tych ubezpieczonych obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ich wysokość nie są powiązane z osiągniętym faktycznie przychodem, lecz wyłącznie z istnieniem tytułu ubezpieczenia i zadeklarowaną przez ubezpieczonego kwotą, niezależnie od tego, czy ubezpieczony osiąga przychody i w jakiej wysokości. W odniesieniu do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego tych osób ustawodawca zastrzegł, jak wskazano wyżej, górną kwotę graniczną podstawy wymiaru składek w wysokości 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Inaczej rzecz ujmując, wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących działalność pozarolniczą w przedziale od 60% do 250% przeciętnego wynagrodzenia zależy wyłącznie od deklaracji ubezpieczonego, nie mając żadnego odniesienia do osiąganego przez te osoby przychodu. Po stronie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność istnieje zatem uprawnienie do zadeklarowania w granicach zakreślonych ustawą dowolnej kwoty jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wobec czego sposób w jaki realizuje to uprawnienie zależy wyłącznie od jej decyzji. Ingerencja w tę sferę jakiegokolwiek innego podmiotu jest, więc niedopuszczalna, chyba że ma wyraźne umocowanie w przepisach.

W ocenie Sądu prowadzona przez wnioskodawczynię działalność gospodarcza, wykazuje cechy zorganizowania i ciągłości, zatem może być uznana za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W zachowaniu wnioskodawczyni przede wszystkim uwidacznia się zamiar dążenia (woli) do uczynienia z działalności gospodarczej stałego (ciągłego) źródła dochodu.

W uznaniu Sądu podjęte przez wnioskodawczynię czynności legalizujące działalność gospodarczą - wpis do ewidencji i zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych – stanowią formalne potwierdzenie faktu prowadzenia działalności gospodarczej, czego konsekwencją prawną jest możliwość skorzystania przez odwołującą się z zasiłku macierzyńskiego.

Z ustalonego stanu faktycznego wynika w sposób oczywisty, że wnioskodawczyni podejmując działalność gospodarczą opłacała składki. Jednak argumenty podniesione przez organ rentowy, że wnioskodawczyni zarejestrowała działalność gospodarczą jedynie po to, by móc skorzystać ze świadczeń ubezpieczeniowych - w obliczu faktycznego wykonywania tej działalności nie mogą się ostać. Powyższe ustalenia w żaden sposób nie potwierdzają stanowiska ZUS, który w postępowaniu niesłusznie uznał, że wnioskodawczyni nie prowadziła działalności i zarejestrowanie jej miało jedynie charakter pozorny.

Z działalności tej K. K. otrzymywała dochód, co zostało udokumentowane wystawionymi fakturami i rozliczeniami. Wnioskodawczyni, jako osoba doświadczona w szkolnictwie, po wielu latach pracy, znając już realia tej pracy i zasady współpracy postanowiła jedynie zmienić sposób świadczenia usług w zakresie udzielania lekcji języka hiszpańskiego na bardziej korzystny dla niej samej, a który jednocześnie był także korzystniejszy dla szkół współpracujących z lektorami. Oczywistym jest, iż każdy mając ku temu sposobność stara się polepszyć swoją sytuację materialno – bytową, tak też uczyniła wnioskodawczyni. Naturalnym dla niej było zarejestrowanie działalności w sferze branżowej, w jakiej od lat funkcjonowała i funkcjonuje do chwili obecnej.

Brak jest również podstaw prawnych, które wykluczałyby możliwość podjęcia działalności gospodarczej przez kobiety w ciąży, chociażby jedynym powodem do jej podjęcia była możliwość uzyskania ochrony ubezpieczeniowej, jeżeli rzeczywiście taką działalność prowadziły.

Wskazać należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że istnienie wpisu do ewidencji nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, jednakże prowadzi do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca taką działalność. Domniemanie to może być obalone w drodze przeprowadzenia przeciwdowodu, który obciąża stronę twierdzącą o faktach przeciwnych twierdzeniom wynikającym z domniemania. Do sfery ustaleń faktycznych należy czy działalność gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, czy też zaprzestano jej prowadzenia lub w ogóle nie podjęto, co powoduje wyłączenie z obowiązku ubezpieczenia. Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność - w tym działalność gospodarczą - wynika bowiem z faktycznego prowadzenia tej działalności /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2007 r. sygn. III UK 133/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2008, Nr 7-8, poz. 114, str. 332; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2010 r., sygn. I UK 240/09, LEX nr 585723; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2010 r. sygn. II UK 186/09, sygn. LEX nr 590235; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r. sygn. I UK 221/09, LEX nr 585715/.

Jak wynika wprost z powyższego, to właśnie ZUS w niniejszym postępowaniu winien był udowodnić, że zarejestrowana przez wnioskodawczynię działalność gospodarcza nie była przez nią prowadzona. Natomiast w toku postępowania to wnioskodawczyni w sposób niezbity udowodniła, że taką działalność prowadziła, zaś organ rentowy nie przedstawił żadnych wniosków dowodowych, ani nie wykazał, żeby faktycznie skarżąca działalności nie prowadziła. Wszelkie twierdzenia ZUS oparte są jedynie na dowolnie wyciąganych wnioskach ze swobodnie interpretowanych okoliczności, które w toku postępowania przed Sądem zostały wyjaśnione. Przede wszystkim chodzi głównie o fakt niewyrejestrowania K. K. z ubezpieczeń na podstawie umów zlecenia. Jak już wyżej wskazano, obowiązek ten leżał po stronie zleceniodawców, którzy w obu przypadkach wykazali swoje niedopełnienie obowiązku, podnosząc, iż wynikało to z pomyłki. Wnioskodawczyni została wyrejestrowana z datą wsteczną, niemniej jednak nie można jej obarczać odpowiedzialnością za niedopełnienie obowiązku przez zleceniodawcę.

Brak jest zatem podstaw do uznania, iż w spornym okresie wnioskodawczyni działalności gospodarczej nie prowadziła, a co za tym idzie nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia
26 września 2016 roku. Z jej strony był rzeczywisty zamiar prowadzenia działalności gospodarczej i nie było zamiaru zaprzestania jej prowadzenia, gdyż pracowała ona także w okresie ciąży. Co istotne, wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą prawie do samego końca ciąży – na zwolnienie lekarskie udała się dopiero w styczniu 2017 r. – na miesiąc przed porodem. Organ rentowy nie wykazał zatem, że wnioskodawczyni takiej działalności nie prowadziła.

Jeszcze raz należy podkreślić, iż cechą prowadzenia działalności gospodarczej jest prowadzenie jej w sposób zorganizowany i ciągły. Jednocześnie osoba, która podjęła pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym obowiązkowo, jeżeli nie ma innego tytułu do ubezpieczeń, od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności do dnia jej zaprzestania, bez względu na to czy w ramach danej działalności osiąga przychody czy też ich nie osiąga, jeżeli pozostaje w gotowości do prowadzenia tej działalności.

Wnioskodawczyni nie miała świadomości, że nie została wyrejestrowana z ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartych umów zlecenia. Ostatecznie została wyrejestrowana z tych ubezpieczeń z datą wsteczną.

W rozpoznawanej sprawie ubezpieczona udowodniła, iż poczynając od dnia
26 września 2016 roku prowadziła działalność gospodarczą, zaś organ rentowy nie udowodnił, aby rozpoczęcie działalności miało charakter pozorny.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że K. K., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 26 września 2016 roku.

A.L.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego